T.C.
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİYOLOJİ ANABİLİM DALI
HASAN DAĞI (AKSARAY-NİĞDE) ÖRÜMCEK FAUNASI
HAKKI ONUR KOÇYİĞİT
Mart 2015 Y Ü K S E K L İS A N S T E Z İ H .O .K O Ç Y İĞ İT , 2 0 1 5 N İĞ D E Ü N İV E R S İT E S İ F E N B İL İM L E R İ E N S T İT Ü S Ü
T. C.
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİYOLOJİ ANA BİLİM DALI
HASAN DAĞI (AKSARAY-NİĞDE) ÖRÜMCEK FAUNASI
HAKKI ONUR KOÇYİĞİT
Yüksek Lisans Tezi
Danışman
Doç. Dr. Hakan DEMİR
iv ÖZET
HASAN DAĞI (AKSARAY-NİĞDE) ÖRÜMCEK FAUNASI
KOÇYİĞİT, Onur Hakkı Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı
Danışman : Doç. Dr. Hakan DEMİR
Mart 2015, 136 sayfa
Aksaray ve Niğde il sınırları içinde yer alan Hasan Dağı’ndan 2013 yılının Temmuz ayından başlayarak 2014 yılının Haziran ayına kadar iki yıl süre ile devam eden arazi çalışmalarında Araneae takımına ait örnekler toplanmıştır. 2418 ergin bireyin incelenmesi sonucunda 23 familya, 71 cins ve 117 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden daha önce erkek bireyler üzerinden tanımlanmış olan Xysticus tenuiapicalis Demir, 2012 türünün dişi eşeyi ilk kez bu çalışma ile tespit edilmiştir. Ayrıca, Lathys stigmatisata (Menge, 1869) türü Türkiye faunası için yeni kayıttır.
v SUMMARY
HASAN MOUNTAIN (AKSARAY-NİĞDE) SPIDER FAUNA
KOÇYİĞİT, Onur Hakkı Nigde University
Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology
Supervisor : Assoc. Prof. Hakan DEMİR
March 2015, 136 pages
The spider specimens belonging to Araneae order were collected by field studies from Hasan Mountain located in between the provinces of Niğde and Aksaray during two years, beginning from July 2013 to June 2014. As a result of examination of 2418 adults specimens, 117 spider species belong to 71 genera in 23 families were recorded. The females of Xysticus tenuiapicalis Demir, 2012 which known from only male specimens, have been recorded for the first time. Also, the species of Lathys stigmatisata (Menge, 1869) is a new record for Turkish spider fauna.
vi ÖNSÖZ
İnsanların en çok karşılaştıkları ve ne işe yaradığı konusunda uzmanlar dışında pek bilgi sahibi olmadıkları örümcekler, Arachnida sınıfının en önemli takımlarından olup bilinmeyen özellikleri bilinen özelliklerinden çok fazladır. Dünyada birbirinden farklı yaşam alanlarında bu canlıları görmek mümkündür. En önemli özellikleri böceklerle beslenerek biyolojik dengenin korunmasında görev almalarıdır. Anatomileri, ağ yapımında kullandıkları ipeğin yapısı, dayanıklılığı ve ağ şekilleri pek çok alanda insanların kullanımı için faydalı olan aletlerin yapımında ve projelerde yol gösterici olmuştur.
Ülkemizin Palearktik bölgedeki konumu son derece önemlidir. Türkiye, kıtalar arasında köprü niteliğinde olmasından dolayı diğer canlı gruplarında olduğu gibi örümcek faunası bakımından da zenginlik arz etmektedir. Amerika ve Avrupa ülkelerinde örümcek faunaları çok uzun yıllar önce tespit edilmiş olmasına karşın bu konu hakkında ülkemizde halen çok az bilgi mevcuttur.
Bu çalışma ile zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip olduğu düşünülen Hasan Dağı faunasının belirlenmesi amaçlanmış olup, bu çalışma ileride yapılacak araneofaunistik araştırmalara ışık tutacaktır.
Yüksek lisans tez çalışmamın yürütülmesi esnasında, yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren bana her türlü desteği sağlayan Hocam Doç. Dr. Hakan DEMİR’e yine kıymetli tecrübelerinden faydalandığım Doç. Dr. Osman SEYYAR’a ve Doç. Dr. Tuncay TÜRKEŞ’e arazi çalışmaları esnasında yardımlarını gördüğüm, Yüksek Lisans öğrencisi Hüseyin TÜRKER’e sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Maddi ve manevi desteğini benden esirgemeyen aileme ve Derya UZUN’a çok teşekkür ediyorum.
vii İÇİNDEKİLER ÖZET ... iv SUMMARY ... v ÖNSÖZ ... vi İÇİNDEKİLER DİZİNİ ... vii ŞEKİLLER DİZİNİ ... xvi ÇİZELGELER DİZİNİ ... xvii
SİMGE VE KISALTMALAR ... xviii
BÖLÜM I. GİRİŞ ... 1
1.1 Örümceklerin Genel Özellikleri ... 6
BÖLÜM II. MATERYAL VE YÖNTEM ... 10
2.1 Çalışma Alanı ile İlgili Genel Bilgiler ... 10
2.2 Alanın İklimsel Özellikleri ... 13
2.3 Örümcek Örneklerinin Araziden Toplanması ... 15
2.4 Örümcek Örneklerinin İncelenmesi, Preparasyonu ve Saklanması ... 15
2.5 Örümcek Örneklerinin Toplandığı Lokaliteler ... 18
BÖLÜM III. BULGULAR ... 23
3.1 Agelenidae ... 28
3.1.1 Agelena Walckenaer, 1805 ... 28
3.1.1.1 Agelena orientalis C. L. Koch, 1837 ... 28
3.1.2 Agelescape Levy, 1996 ... 29
3.1.2.1 Agelescape gideoni Levy, 1996 a ... 29
3.1.3.1 Malthonica argaeica (Nosek, 1905) ... 29
3.2 Araneidae ... 30
3.2.1 Aculepeira (Chamberlin & Ivie, 1942) ... 30
viii
3.2.2 Araniella (Chamberlin & Ivie, 1942)... 30
3.2.2.1 Araniella cucurbitina (Clerck, 1757) ... 30
3.2.3 Argiope (Audouin, 1826) ... 31
3.2.3.1 Argiope lobata (Pallas, 1772) ... 31
3.2.4 Larinioides (Caporiacco, 1934) ... 31
3.2.4.1 Larinioides cornutus (Clerck, 1757) ... 31
3.2.5 Mangora O. P.-Cambridge, 1889 ... 33
3.2.5.1 Mangora acalypha (Walckenaer, 1802) ... 33
3.2.6 Neoscona Simon, 1864 ... 33
3.2.6.1 Neoscona adianta (Walckenaer, 1802) ... 33
3.3 Dictynidae ... 34
3.3.1 Dictyna Sundevall, 1833 ... 34
3.3.1.1 Dictyna pusilla (Simon. 1886) ... 34
3.3.2 Lathys Simon, 1884 ... 35
3.3.2.1 Lathys stigmatisata (Menge, 1869)... 35
3.4 Eutichuridae ... 35
3.4.1 Cheiracanthium C. L. Koch, 1839... 35
3.4.1.1 Cheiracanthium pennyi O. P.-Cambridge, 1873 ... 35
3.5 Gnaphosidae ... 36
3.5.1 Callilepis (Westring, 1874) ... 36
3.5.1.1 Callilepis nocturna (Linnaeus, 1758) ... 36
3.5.2 Civizelotes Senglet, 2012 ... 37
3.5.2.1 Civizelotes caucasius (L. Koch, 1866) ... 37
3.5.3 Drassodes Westring, 1851... 37
3.5.3.1 Drassodes bifidus Kovblyuk & Seyyar, 2009... 37
3.5.3.2 Drassodes lacertosus (O. P.-Cambridge, 1872) ... 38
ix
3.5.3.4 Drassodes lutescens (C. L. Koch, 1839) ... 40
3.5.3.5 Drassodes pubescens (Thorell, 1856) ... 41
3.5.4 Drassyllus Chamberlin, 1922 ... 41
3.5.4.1 Drassyllus crimeaensis Kovblyuk, 2003 ... 41
3.5.4.2 Drassyllus praeficus (L. Koch, 1866) ... 41
3.5.5 Gnaphosa Latreille, 1804 ... 42
3.5.5.1 Gnaphosa opaca Herman, 1879 ... 42
3.5.6 Haplodrassus Chamberlin, 1922 ... 43
3.5.6.1 Haplodrassus invalidus (O. P.-Cambridge, 1872) ... 43
3.5.6.2 Haplodrassus morosus (O. P.-Cambridge, 1872) ... 43
3.5.6.3 Haplodrassus signifer (C. L. Koch, 1839) ... 44
3.5.7 Micaria Westring, 1851 ... 45
3.5.7.1 Micaria albovittata (Lucas, 1846) ... 45
3.5.7.2 Micaria coarctata (Lucas, 1846) ... 45
3.5.7.3 Micaria formicaria (Sundevall, 1831) ... 46
3.5.8 Nomisia Dalmas, 1921 ... 46
3.5.8.1 Nomisia aussereri (L. Koch, 1872) ... 46
3.5.8.2 Nomisia conigera (Spassky, 1941) ... 47
3.5.8.3 Nomisia exornata (C. L. Koch, 1839) ... 47
3.5.8.4 Nomisia ripariensis (O. P.-Cambridge, 1872) ... 47
3.5.9 Phaeocedus Simon, 1893 ... 48
3.5.9.1 Phaeocedus braccatus (L. Koch, 1866) ... 48
3.5.10 Poecilochroa Westring, 1874 ... 48
3.5.10.1 Poecilochroa variana (C. L. Koch, 1839) ... 48
3.5.11 Pterotricha Kulczyński, 1903 ... 49
3.5.11.1 Pterotricha kochi (O. P.-Cambridge, 1872) ... 49
x
3.5.12.1 Zelotes cingarus (O. P.-Cambridge, 1874) ... 49
3.5.12.2 Zelotes longipes (L. Koch, 1866) ... 49
3.5.12.3 Zelotes subterraneus (C. L. Koch, 1833) ... 50
3.6 Liocranidae ... 50
3.6.1 Mesiotelus Simon, 1897 ... 50
3.6.1.1 Mesiotelus scopensis Drensky, 1935 ... 51
3.7 Linyphiidae ... 51
3.7.1 Frontinellina Van Helsdingen, 1969 ... 51
3.7.1.1 Frontinellina frutetorum (C. L. Koch, 1834) ... 51
3.7.2 Lepthyphantes Menge, 1866... 51
3.7.2.1 Lepthyphantes leprosus (Ohlert, 1865) ... 51
3.7.3 Megalepthyphantes Wunderlich, 1994 ... 52
3.7.3.1 Megalepthyphantes nebulosus (Sundevall, 1830) ... 52
3.7.4 Neriene Blackwall, 1833 ... 53
3.7.4.1 Neriene peltata (Wider, 1834) ... 53
3.8 Lycosidae ... 53
3.8.1 Alopecosa Simon, 1885 ... 53
3.8.1.1 Alopecosa accentuata (Latreille, 1817)... 53
3.8.1.2 Alopecosa cursor (Hahn, 1831) ... 54
3.8.1.3 Alopecosa pulverulenta (Clerck, 1757) ... 54
3.8.2 Hogna Simon, 1885 ... 55
3.8.2.1 Hogna radiata (Latreille, 1817) ... 55
3.8.3 Lycosa Latreille, 1804 ... 56
3.8.3.1 Lycosa praegrandis C. L. Koch, 1836 ... 56
3.8.4 Pardosa C. L. Koch, 1847... 57
3.8.4.1 Pardosa agrestis O.P.-Cambridge,1895 ... 57
xi
3.8.4.3 Pardosa proxima (C.L.Koch, 1847) ... 58
3.8.5 Trochosa C.L.Koch, 1847 ... 59
3.8.5.1 Trochosa hispanica Simon, 1870... 59
3.8.5.2 Trochosa spinipalpis (F. O. P.-Cambridge, 1895) ... 59
3.9 Oecobidae ... 60
3.9.1 Oecobius Lucas, 1846 ... 60
3.9.1.1 Oecobius rhodiensis Kritscher 1966 ... 60
3.9.2 Uroctea Dufour, 1820 ... 60
3.9.2.1 Uroctea durandi (Latreille, 1809) ... 60
3.10 Oxyopidae ... 61
3.10.1 Oxyopes Latreille, 1804 ... 61
3.10.1.1 Oxyopes lineatus Latreille, 1806 ... 61
3.10.1.2 Oxyopes ramosus (Martini & Goeze, 1778) ... 61
3.11 Palpimanidae ... 61
3.11.1 Palpimanus Dufour, 1820 ... 61
3.11.1.1 Palpimanus uncatus Kulczyński, 1909 ... 62
3.12 Philodromidae ... 64
3.12.1 Philodromus Walckenaer, 1826 ... 64
3.12.1.1 Philodromus cespitum (Walckenaer, 1802) ... 64
3.12.1.2 Philodromus pulchellus Lucas, 1846 ... 65
3.12.2 Thanatus C. L. Koch, 1837 ... 66
3.12.2.1 Thanatus atratus Simon, 1875 ... 66
3.12.2.2 Thanatus formicinus (Clerck, 1757)... 66
3.12.2.3 Thanatus oblongiusculus (Lucas, 1846) ... 67
3.12.2.4 Thanatus pictus L.Koch, 1881 ... 68
3.12.2.5 Thanatus vulgaris Simon, 1870 ... 68
xii
3.13.1 Hoplopholcus Kulczyński, 1908 ... 69
3.13.1.1 Hoplopholcus longipes (Spassky, 1934) ... 69
3.13.2 Pholcus Walckenaer, 1805 ... 69
3.13.2.1 Pholcus turcicus Wunderlich, 1980... 69
3.14 Phrurolithidae ... 69
3.14.1 Phrurolithus (C. L. Koch 1839) ... 69
3.14.1.1 Phrurolithus festivus (C. L. Koch 1835) ... 69
3.15 Salticidae ... 70
3.15.1 Aelurillus Simon, 1884 ... 70
3.15.1.1 Aelurillus luctuosus (Lucas, 1846) ... 70
3.15.2 Chalcoscirtus Bertkau, 1880 ... 71
3.15.2.1 Chalcoscirtus infimus (Simon, 1868) ... 71
3.15.3 Cyrba Simon, 1876 ... 71
3.15.3.1 Cyrba algerina (Lucas, 1846) ... 71
3.15.4 Euophrys C. L. Koch, 1834... 72
3.15.4.1 Euophrys frontalis (Walckenaer, 1802) ... 72
3.15.5 Heliophanus C. L. Koch, 1833 ... 73
3.15.5.1 Heliophanus dubius C. L. Koch, 1835 ... 73
3.15.5.2 Heliophanus edentulus Simon, 1871 ... 73
3.15.5.3 Heliophanus lineiventris Simon, 1868 ... 73
3.15.6 Pellenes Simon, 1876 ... 74
3.15.6.1 Pellenes geniculatus (Simon, 1868) ... 74
3.15.7 Philaeus Thorell, 1869... 75
3.15.7.1 Philaeus chrysops (Poda, 1761) ... 75
3.15.8 Phlegra Simon, 1876 ... 76
3.15.8.1 Phlegra fasciata (Hahn, 1826) ... 76
xiii
3.15.9 Pseudeuophrys Dahl, 1912 ... 78
3.15.9.1 Pseudeuophrys lanigera (Simon, 1871) ... 78
3.15.10 Salticus Latreille, 1804 ... 78
3.15.10.1 Salticus scenicus (Clerck, 1757)... 78
3.16 Scytotidae... 79
3.16.1 Scytodes Latreille, 1804 ... 79
3.16.1.1 Scytodes thoracica (Latreille, 1802) ... 79
3.17 Sparassidae ... 80
3.17.1 Micrommata Latreille, 1804 ... 80
3.17.1.1 Micrommata virenscens (Clerck, 1757) ... 80
3.18 Tetragnathidae ... 81
3.18.1 Tetragnatha Latreille, 1804 ... 81
3.18.1.1 Tetragnatha obtusa C.L.Koch, 1837 ... 81
3.19 Theridiidae ... 82
3.19.1 Cryptachaea Archer, 1946 ... 82
3.19.1.1 Cryptachaea riparia (Blackwall, 1834) ... 82
3.19.2 Enoplognatha Pavesi, 1880... 82
3.19.2.1 Enoplognatha oelandica (Thorell, 1875) ... 82
3.19.2.2 Enoplognatha thoracica (Hahn, 1833) ... 83
3.19.3 Episinus Walckenaer, in Latreille, 1809 ... 83
3.19.3.1 Episinus truncatus Latreille, 1809 ... 83
3.19.4 Euryopis Menge, 1868 ... 84
3.19.4.1 Euryopis laeta (Westring 1861) ... 84
3.19.5 Neottiura Menge, 1868 ... 84
3.19.5.1 Neottiura herbigrada (Simon, 1873) ... 84
3.19.6 Steatoda Sundevall, 1833... 85
xiv
3.19.6.2 Steatoda paykulliana (Walckenaer, 1805)... 86
3.19.6.3 Steatoda triangulosa (Walckenaer, 1802) ... 87
3.20 Thomisidae ... 87
3.20.1 Heriaeus Simon, 1875 ... 87
3.20.1.1 Heriaeus graminicola (Doleschall, 1852) ... 88
3.20.1.2 Heriaeus simoni Kulczyński, 1903 ... 88
3.20.2 Misumena Latreille, 1804... 88
3.20.2.1 Misumena vatia (Clerck, 1757) ... 88
3.20.3 Synema Simon, 1864... 89
3.20.3.1 Synema globosum (Fabricius, 1775)... 90
3.20.4 Thomisus Walckenaer, 1805 ... 90
3.20.4.1 Thomisus onustus Walckenaer, 1805 ... 90
3.20.5 Xysticus C. L. Koch, 1835 ... 91
3.20.5.1 Xysticus abramovi Marusik & Logunov, 1995 ... 91
3.20.5.2 Xysticus caperatus Simon, 1875 ... 92
3.20.5.3 Xysticus cor Canestrini, 1873 ... 92
3.20.5.4 Xysticus edax (O. P.-Cambridge, 1872)... 93
3.20.5.5 Xysticus gallicus Simon, 1875 ... 93
3.20.5.6 Xysticus kochi Thorell, 1872 ... 93
3.20.5.7 Xysticus laetus Thorell, 1875 ... 94
3.20.5.8 Xysticus ninnii Thorell, 1872 ... 94
3.20.5.9 Xysticus pseudorectilineus (Wunderlich, 1995) ... 95
3.20.5.10 Xysticus striatipes L.Koch, 1870 ... 96
3.20.5.11 Xysticus tenuiapicalis Demir, 2012 ... 96
3.20.5.12 Xysticus thessalicus Simon, 1916 ... 96
3.20.5.13 Xysticus tristrami (O. P.-Cambridge, 1872) ... 96
xv
3.21.1 Nurscia Simon, 1874 ... 97
3.21.1.1 Nurscia albomaculata (Lucas 1846) ... 97
3.21.2 Titanoeca Thorell, 1870 ... 98
3.21.2.1 Titanoeca quadriguttata (Hahn, 1833) ... 98
3.22 Zodaridae ... 98
3.22.1 Zodarion Walckenaer, 1826 ... 98
3.22.1.1 Zodarion thoni Nosek, 1905 ... 98
3.23 Zoridae ... 99
3.23.1 Zora C. L. Koch, 1847 ... 99
3.23.1.1 Zora spinimana (Sundevall, 1833) ... 99
BÖLÜM IV. SONUÇ ve ÖNERİLER ... 100
KAYNAKLAR...122
EKLER……….……….……….………...132
EK-A. Lathys stigmatisata türüne ait ergin fotoğrafları………...……...132
Ek A.1. Lathys stigmatisata türüne ait ergin dişi fotoğrafı………...………....132
Ek A.2. Lathys stigmatisata türüne ait dişi genital fotoğrafları: A. Epijin, B. Vulva..…….132
Ek A.3. Lathys stigmatisata türüne ait ergin erkek fotoğrafı……….…...133
Ek A.4. Lathys stigmatisata türüne ait erkek genital fotoğrafları: A. Erkek palpi (ventral), B. Erkek palpi (retrolateral)……….………..133
EK-B. Xysticus tenuiapicalis türüne ait ergin fotoğrafları………...134
Ek B.1. Xysticus tenuiapicalis türüne ait ergin dişi fotoğrafı……….…..134
Ek B.2. Xysticus tenuiapicalis türüne ait dişi genital fotoğrafları: A. Epijin, B. Vulva…...134
Ek B.3. Xysticus tenuiapicalis türüne ait epijin çizimi………..…………..….135
Ek B.4. Xysticus tenuiapicalis türüne ait vulva çizimi………..……...135
Ek B.5. Xysticus tenuiapicalis türüne ait ergin erkek fotoğrafı………....136
Ek B.6. Xysticus tenuiapicalis türüne ait erkek genital fotoğrafları: A. Palp (Ventral), B. Palp (Prolateral)...136
xvi
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1.1. Bir örümceğin dorsal ve ventralden görünüşü ……….8
Şekil 1.2. Bir erkek örümceğin genital organının yapısı………..9
Şekil 1.3. Bir dişi örümceğin genital organının yapısı……….9
Şekil 2.1. Çalışma alanının konumu ...………...13
Şekil 2.2. Örnekleme yapılan istasyonlar ...………...18
Şekil 4.1. Araştırma alanı ile Türkiye’de bulunan türlerin sayısal ifadesi ………...104
Şekil 4.2. Araştırma alanında tespit edilen türlerin familyalara göre % dağılımı …………104
xvii
ÇİZELGELER DİZİNİ
Çizelge 2.1. Aksaray ilinde yağışın yıllara göre değişimi ... 14 Çizelge 2.2. Niğde ilinde yağışın yıllara göre değişimi ... 14 Çizelge 3.1. Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları ... 23 Çizelge 4.1. Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve Türkiye’deki durum .. 103 Çizelge 4.2. Araştırma alanında bulunan türler ile önceki çalışmalarda Aksaray ve Niğde
illerinden bulunan türlerin bu çalışmada bulunma durumu. ... 105 Çizelge 4.3. Araştırma alanında tespit edilen türlerin familyalara göre dağılımı ve
xviii
FOTOĞRAFLAR DİZİNİ
Fotoğraf 2.1. Hasan Dağı ... 11
Fotoğraf 2.2. Çalışma alanından genel bir görünüş ... 12
Fotoğraf 2.3. Arazi çalışmalarında kullanılan birkaç ekipman. A- Atrap, B- Aspiratör... 15
Fotoğraf 2.4. Yapılan teşhis işlemleri ve teşhiste kullanılan SZ61 stereomikroskop ... 16
xviii SİMGE VE KISALTMALAR Simgeler Açıklama ' Dakika º Derece ♀ Dişi ♂ Erkek " Saniye % Yüzde Kısaltmalar Açıklama cm Santimetre D Doğu
GPS Küresel Konumlama Sistemi
K Kuzey
km Kilometre m Metre mm Milimetre
1 BÖLÜM I
GİRİŞ
Hasan Dağı’nda (Aksaray-Niğde) 2013 yılının Temmuz ayından başlayarak 2014 yılının Haziran ayına kadar devam eden arazi çalışmalarında Araneae ordosuna ait örnekler toplanarak faunistik, sistematik, taksonomik ve zoocoğrafik yönden değerlendirilmiştir.
Eklembacaklılar sınıfına ait olan örümcekler, dünyada 114 familya, 3933 cins ve 45143 tür ile temsil edilmektedir (Platnick, 2015). Araknidler içerisinde akarlardan sonra en kalabalık grubu oluşturan örümcekler, dünya üzerinde özellikle karasal ekosistemler başta olmak üzere hemen hemen tüm ekosistemlerde yayılış göstermektedirler (Bayram ve Allahverdi, 1999).
Örümceklerle ilgili bilinen ilk araştırmalar, "Systema Naturae" adlı eseriyle 18. yüzyılın ikinci yarısında Linneaus tarafından başlatılmıştır. Bu eserde, çok sayıda örümcek binominal sisteme göre adlandırmıştır. Linneaus’tan sonra Avrupa'da örümcekler üzerine çalışmalar giderek artmış olup özellikle Simon tarafından 19. yüzyılın sonları ve 20.yüzyılın başlarında Fransa araknidleriyle ilgili bir dizi eserler yayınlamıştır (Simon, 1881; Simon, 1884a; Simon, 1884b;Simon, 1914; Simon, 1926; Simon, 1929; Simon, 1932; Simon,1937). Roewer’in Orta Avrupa' da mevcut örümcek familyaları ve bunlara bağlı yaygın cins ve türleri araştırıp 1758-1940 dönemini kapsayan ve iki ciltten oluşan bir örümcek kataloğu hazırlaması ve yer örümcekleriyle ilgili önemli veriler sunması o dönemin önemli çalışmalarındandır. (Roewer, 1942; Roewer,1954). Örümcekler üzerine bilgilerin artması ve teşhis işlemlerinin daha kolay hale getirilmesi amacıyla örümceklerin teşhis anahtarları yapılmaya başlanmıştır. Bunlardan en önemlileri Tyschchenkov (1917) tarafından yapılan Doğu Avrupa ve Rusya örümcekleri. Locket ve Millidge (1951,1953) tarafından yapılan Büyük Britanya örümcekleri. Roberts (1985,1995) tarafından yapılan İngiltere ve Kuzey Avrupa örümcekleri, Heimer ve Nentwig (1991) tarafından yapılan Orta Avrupa örümcekleri teşhis anahtarları olup bu çalışmalarda örümceklerin genital yapıları da gösterilmiştir. Levy, 1995 ve 2004 yılları arasında, İsrail’in yer örümcekleri üzerine yaptığı çalışmalarda birçok örümcek türü tanımlayarak, fenolojileri ve yayılışları hakkında önemli bilgiler vermiştir (Levy, 1995; Levy,1999a; Levy,1999b; Levy, 2002; Levy, 2004).
2
Deltshev ve Blagoev’in, Bulgaristan ve Balkan yarımadası örümcekleri üzerine yaptıkları faunistik ve zoocoğrafik araştırmalarında, bu yarımadadan 47 familya ve 337 cinse ait 1409 türün varlığını belirtmiştir. Balkanlarda en fazla tür içeren bölgelerin sırasıyla Bulgaristan (775), Yunanistan (642), Hırvatistan (615) ve Yugoslavya (508) olduğunu, buna karşın Arnavutluk, Karadağ, Bosna-Hersek ve Türkiye’nin ise çok az çalışılmış bölgeler olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, Balkan yarımadasında 30 familyaya ait 348 türün endemik olduğunu belirtmiş ve endemik türlerin en fazla bulunduğu ortamların sırasıyla dağlar ve adalar (159), ormanlık bölgeler (139), sahiller (48) ve yüksek zonlar (20) olduğunu bildirmiştir (Deltshev,1996; Deltshev,1998; Deltshev,1999; Deltshev, 2000; Deltshev ve Blagoev, 2001; Deltshev, 2005). Di Franco (1996) ve Chatzaki vd.’nin (2002a; 2002b ve 2003) Akdeniz ülkelerinden İtalya ve Yunanistan örümcekleri üzerine yaptıkları çalışmalarında birçok örümcek türü tanımlayarak, onların ekolojileri ve zoocoğrafik analizleri hakkında önemli bilgiler vermişlerdir. Ülkemizin doğu ve güneydoğusunda bulunan komşu ülkelerde örümcekler üzerine İran’da sınırlı sayıda olmak üzere, Suriye ve Irak’ta ise neredeyse yok denecek kadar az çalışma yapılmıştır. Bu ülkeler arasında İran’da en son hazırlanan örümcek kontrol listesinde 33 familyaya ait 244 türün varlığı belirtmiştir.
Türkiye’de ise örümcekler üzerine ilk araştırmalar Rossi, Simon, Pavesi, Kulczynski, Nosek, Reimoser, Caporiacco, Dalmas, Giltay, Bristowe, Bonnet, Roewer, gibi yabancı araştırmacıların gezileri sonucunda yayınladıkları örümcek kayıtları olup Türkiye’de ki araştırmaların temelini oluşturmuştur (Karol, 1967).
1960’lı yıllardan sonra ise Türk araştırıcıların dikkatini çekmiştir ve ilk örümcek listesi Karol tarafından hazırlanmıştır. Bu listede, 119 cinse ait 302 tür verilmiştir (Karol, 1967b). Karol, Türkiye’den değişik familyalara ait örümcek türleri üzerine çalışmalar yapmış ve bilim dünyasına birçok yeni tür kazandırmıştır (Karol, 1965; Karol, 1966a-e; Karol, 1967a-b; Karol, 1987).
Daha sonra Bayram, 2002 yılında o zamana kadar ülkemizde yapılmış olan tüm çalışmaları derleyerek Karol’dan sonra ikinci bir Türkiye örümcekleri listesi oluşturmuştur. Bu listede 162 cinse ait 520 tür bulunmaktadır (Bayram, 2002a). Topçu vd. (2005), ise hazırlanmış oldukları Türkiye örümcekleri kontrol listesinde 613 türün varlığını ortaya koymuşlardır. Bayram vd. (2014), günümüze kadar yapılmış çalışmaları derleyerek, şimdiye kadar ülkemizden 53 familyaya ait 1013 örümcek türünün
3
bulunduğunu gösteren elektronik ortamda erişilebilir ve her yıl güncellenen “Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi’ni” hazırlamışlardır.
Bayram vd. yaptıkları çalışmalarında, Coriarachne depressa, Diaea pictilis, Monaeses israeliensis, Tmarus piochardi ve T. piger türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir (Bayram ve Allahverdi, 1994; Bayram ve Allahverdi, 1998; Bayram, 1996; Bayram ve Danışman, 2007).
Topçu ve Demir, Xysticus bifasciatus, Xysticus ferrugineus, Xysticus lineatus ve Xysticus viduus türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir (Topçu ve Demir, 2004).
Demir vd. 2006 – 2008 yılları arasında yaptıkları çalışmalarında; Philodromidae familyasına ait, Philodromus rufus, Xysticus pseudorectilineus, Thanatus atratus ve Tibellus macellus türlerini ve Thomisidae familyasından, Ebrechtella tricuspidata, Tmarus stellio ve Xysticus marusiki türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir. Ayrıca Thomisidae familyasından Xysticus demirsoyi ve Xysticus anatolicus türlerini bilim dünyası için ilk kez tanımlamışlardır (Demir vd., 2006; Demir vd., 2007; Demir vd., 2008).
Demir 2012 yılında yapmış olduğu çalışmalarında; Xysticus tenuiapicalis türünü bilim dünyası için ilk kez tanımlamıştır (Demir, 2012).
Danışman vd. yapmış oldukları çalışmalarında; Sitticus avocator, Chalcoscirtus tanasevichi türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir (Danışman, 2012).
Türkeş vd. yapmış oldukları çalışmalarında Niğde ilinden, Aculepeira ceropegia, Araniella cucurbitina, Araniella opisthographa, Mangora acalypha, Theridion nigrovariegatum, Theridion melanurum, Theridion mystaceum, Theridion simile, Euryopis quinqueguttata, Agalenatea redii, Araneus angulatus, Araneus sturmi, Argiope bruennichi, Argiope lobata, Cyclosa conica, Gibbaranea bituberculata, Gibbaranea ullrichi, Hipsosinga albovittata, Hipsosinga sanguinea, Larinioides cornutus, Mangora acalypha türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir (Türkeş ve Mergen, 2005a-b; Türkeş ve Mergen, 2007; Türkeş ve Mergen, 2008; Türkeş ve Karabulut, 2013).
4
Türkeş vd. yapmış oldukları çalışmalarında Aksaray ilinden, Theridion mystaceum (L. Koch 1870), Theridion melanurum (Hahn 1831), Aculepeira ceropegia (Walckenaer 1802), Araniella cucurbitina (Clerck 1757), Araniella opisthographa (Kulczynski 1905), Mangora acalypha (Walckenaer 1802) türlerini tespit etmişlerdir (Türkeş ve vd., 2008; Türkeş vd. 2013)
Topçu vd. Niğde ilinden, Parazygiella montana, Arctosa stigmosa, Oxyopes ramosus, Dictyna pusilla, Agroeca inopina, Scotina palliardii, Anagraphis pallens, Mimetus laevigatus, Cheiracanthium pennyi, Erigone atra, Agroeca inopina, Scotina palliardii, Chalcoscirtus nigritus, Pellenes geniculatus, Sitticus ammophilus, Sitticus distinguendus türlerini Türkiye faunası için ilk defa kaydetmişlerdir (Topçu vd., 2005; Topçu vd., 2005a; Topçu vd., 2007; Topçu vd., 2009).
Seyyar vd. Zelotes turcıcus, Nomisia anatolica türlerini bilim dünyası için ilk kez tanımlamışlardır. Zelotes segrex, Zelotes harmeron Gnaphosa montana, Zelotes solstitialis Nomisia negebensis, Berinda roewer, Berinda amabilis, Nomisia palaestina Pterotricha lesserti, Berinda aegilia, Berinda amabilis, Berinda ensigera, Berinda cypria, Berinda hakani, türlerini Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir (Seyyar vd., 2006; Seyyar vd., 2007; Seyyar vd., 2008; Seyyar vd., 2009; Seyyar vd., 2010). Demir 2002-2003 yılları arasında yapmış olduğu çalışmalarında Niğde ilinden, Thomisidae: Heriaeus graminicola, H. melloteei, Misumena vatia, Misumenops tricuspidatus, Ozyptila simplex, O. claveata, O. praticola, Xysticus lineatus, X. cristatus, X. lanio, X. ninni, X. ferrugineus, X. robustus, X. bonneti, X. sabulosus, X. ulmi, X. bifasciatus, X. viduus, X. audax, Thomisus onustus, Philodromus aureolus, P. fuscolimbatus, P. praedatus, P. rufus, Paratibellus oblongiusculus, Thanatus sabulosus, T. vulgaris, T. arenarius, T. atratus, T. striatus, T. formicinus, T. coloradensis, T. maritimus, Pholcus opilionoides, P. phalangioides, Pisilochorus simoni türlerini tespit etmişlerdir (Demir, 2004).
Seyyar 2002-2004 yılları arasında yapmış oldukları çalışmalarında Niğde ilinden, Berlandina plumalis, Callilepis cretica, Drassodes cupreus, Drassodes lapidosus, Drassodes pubescens, Drassodes villosus, Drassylus praeficus, Drassylus pumilus, Gnaphosa bithynica, Gnaphosa dolosa, Gnaphosa lucifuga, Gnaphosa opaca, Haplodrassus dalmatensis, Haplodrassus signifer, Haplodrassus umbratilis, Micaria
5
albovittata, Nomisia aussereri, Nomisia exornata, Nomisia ripariensis, Poecilochroa senilis, Pterotricha lentiginosa, Pterotricha lesserti, Scotophaeus scutulatus, Trachyzelotes malkini, Zelotes caucasius, Zelotes electus, Zelotes longipes ve Zelotes tenuis türlerini tespit etmiştir (Seyyar, 2005).
Soysal 2002 yılında yapmış oldukları çalışmalarında Niğde ilinden, Dysdera taurica, Dysdera ninni, Harpactea hombergi, Zelotes latreillei, Phaeocedus braccatus, Micaria rossica türlerini tespit etmiştir (Soysal, 2004).
Oraltay 2003-2005 yılları arasında yapmış oldukları çalışmalarında Niğde ilinden, Xysticus erraticus, Xysticus kochi, Xysticus cristatus, Xysticus bonneti, Xysticus audax, Xysticus kempeleni, Xysticus lanio, Xysticus luctuosus, Runcinia grammica, Heriaeus graminicola, Thomisus onustus, Synema globosum, Agelena labyrinthica, Tegenaria agrestis, Tegenaria parietina, Tegenaria domestica, Tegenaria ferruginea, Tegenaria pagana, Lycosoides coarcata türlerini tespit etmiştir. Ayrıca Textrix denticulata türü Türkiye için yeni kayıt olarak tespit edilmiştir (Oraltay, 2006).
Demircan 2003-2006 yılları arasında yapmış oldukları çalışmalarında Niğde ilinden, Alopecosa albofasciata, Alopecosa cuneata, Alopecosa cursor, Alopecosa pulverulenta, Arctosa tbilisiensis, Geolycosa vultuosa, Hogna radiata, Lycosa narbonensis, Lycosa praegrandis, Pardosa albatula, Pardosa cribrata, Pardosa monticola, Pardosa morosa, Pardosa proxima, Trochosa robusta, Trochosa ruricola, Trochosa terricola türlerini tepit etmiştir (Demircan, 2011).
Demircan 2003-2006 yılları arasında yapmış oldukları çalışmalarında Aksaray ilinden, Arctosa cinerea, Arctosa leopardus, Arctosa tbilisiensis, Pardosa morosa, Pardosa proxima, Pirata latitans, Trochosa terricola, Pardosa prativaga türlerini tespit etmişlerdir (Demircan, 2011).
Palearktik zoocoğrafik bölgesinde bulunan Türkiye’nin konumundan ve kıtalar arasındaki geçit oluşturduğundan dolayı diğer canlı gruplarında olduğu gibi örümcek faunası bakımından da zenginlik göstermektedir. Ayrıca, Türkiye’nin birbirinden bağımsız bir coğrafik yapıda olması ve çok dar alanlarda bile farklı mikro habitatları içermesi bu zenginliği arttırmaktadır. Bu tez çalışmasında; Hasan Dağı ve çevresindeki yaşayan örümceklerin türlerini tespit ederek, bu coğrafi alanın ve dolayısıyla ülkemizin
6
örümcekler bakımından biyolojik çeşitliliğinin ortaya çıkarılması ve dünya örümcek faunasına katkı sağlanması amaçlanmıştır.
1.1 Örümceklerin Genel Özellikleri
Örümceklerde vücut sefalotoraks ve abdomenden (prosoma ve opistosoma) oluşmaktadır. Bu iki kısım birbirine pedisel adı verilen bir yapı ile birleşmiştir. Sefalotoraks sert kitinli bir kalkanla örtülmüştür. Baş üzerinde gözler ve keliser bulunur. Sekiz gözleri bulunur, fakat bu göz sayısı altı, dört veya iki de olabilir. Hatta bazı mağara türlerinde gözler tamamen yok olmuştur. Gözler baş üzerinde “göz alanı” denilen bölgede yer alır ve her örümcek ailesinin özelliklerini bu göz dizilişleri belirler. Örümceklerin bazılarında medial gözler koyudur. Bunlara “gece gözleri” denir. Bazılarında ise açık renklidir. Bunlara “gündüz” gözleri denir (Babaşoğlu, 1999).
Örümceklerde sefalotoraks altı çift üyeye sahiptir. Birinci çift üyeye keliser denir. Keliserler besini tutmaya, parçalamaya ve avın vücudunu delmeye yararlar. Keliserler membranın yardımı ile hareketli sefalotoraksa birleşirler. Bu eklemin içinde gelişmiş kaslar ve zehir bezleri bulunur. Zehir bezleri tam anlamıyla keliserin bazal eklemine yerleşmiştir. İkinci çift üyelere pedipalp denir. Pedipalpler 5-6 eklemden oluşmuşlardır. Bunlar koksa, trochanter, femur, patella, tibia, tarsus ve tırnaktır. Pedipalpler erkek bireylerde çiftleşme organına dönüşmüşlerdir. Pedipalpin sterniti genellikle serbest yerleşir ve alt dudağı oluşturur. Alt dudak ön ağız boşluğunda girişi kapatır. Ön ağız boşluğu, ön tarafından keliserlerde sınırlandırılmış, yan taraflarında ise alt çenelerle örtülmüştür (Babaşoğlu, 1999).
Cinsi olgunluğa ulaşmış erkek ferdin tarsusu gelişmiş ve kaşık şeklini almıştır. Bu yapıya “simbium” denir. Çiftleşme organının proksimal kısmına “hematodaka”, distal kısmına ise “bulbus” denir. Erkeklerde palpin son ekleminin bulbusu, embolus ile biter. Bu örümceklerde penis görevini yapar. Embolus çok sayıda bezlerle donatılmıştır. Bu bezler sayesinde erkek ferdin cinsiyet organının dişi ferdin cinsiyet organında kalması kolaylaşır (Babaşoğlu, 1999).
Yürüme bacakları her türde 4 çifttir. Bacakların çoğu eklemi, yoğunlaşmış tüyler ve dikenlerle örtülmüştür. Bunların dışında örümceklerin bacakları uzun ve çok hassas duyu tüyleri (trikhobotriyum) ile donatılmıştır. Bu tüylerin yerleşmesi, ölçüleri ve sayıları örümcek cinslerinin sistematiğinde önemli bir yer tutar. Sefalotoraks pedisel ile
7
abdomene birleşir. Abdomen yumuşak olduğu için genişleyebilir. Kutikula ile sınırlanmış bütün bir torba halindedir. Abdomen küçük anal kabarcıkla son bulur. Abdomenin ventral yüzeyi daha karmaşık bir yapıya sahip olup burada cinsiyet açıklığı, dişinin çiftleşme organları, stigmalar ve örü memeleri bulunur (Babaşoğlu, 1999). Birçok örümcek türünün dişi fertlerinde, cinsiyet açıklığının yakınında, bağımsız, erkek ferdin sperminin bırakıldığı bir çift delik bulunur. Çiftleşme zamanı spermler erkeğin embolyusundan, dişinin sperm kabul edicilerine (Reseptacula seminis) veya sperm kanallarına bırakılır. Spermler burada uzun süre kalabilir. Bu delikler örümceklerde epigastrial yarıklar üzerinde yerleşen “epijin” sahasında bulunur. Epijinin morfolojik özellikleri (çıkıntılarının bulunması, medial levhaların şekli, çukurların yerleşmesi gibi) erkek ferdin karmaşık yapıdaki çiftleşme organına kolay ve zamanında yerleştirme imkânı verir (Babaşoğlu, 1999).
Örü memeleri, opisthosoma eklemlerinin 4-5. bacaklarının şekil değiştirmesi sonucu oluşarak abdomenin ventral tarafında yerleşir. Çoğu kez abdomenin en ucundadırlar. Bunların sayısı farklı familyalarda değişebilmektedir. Evrimleşmeye bağlı olarak sayıları zamanla azalmıştır. Örü memelerin de ağ boruları mevcuttur. Bu borulardan bez salgısı çıkar ve hava ile temas ettiğinde sertleşerek iplikçik şeklini alır (Babaşoğlu, 1999).
Örümceklerin dişileri çoğunlukla erkeklerinden daha iridir. Örümceklerde sosyalite yoktur. Çünkü iri yapılı dişiler, erkekleri ile de beslenirler. Bu yüzden örümceklerin çiftleşmeleri esnasında erkek için ölüm tehlikesi vardır. Bazı erkekler önce dişilerin açlığını gidermeyi düşünür. Erkek dişiye bir böcek sunar. Böylece açlığı giden dişiye yaklaşmak daha kolay olur. Buna “düğün dansı” denir. Uzun bir dans evresinden sonra dişi örümcek uygun görürse erkek yaklaşır. Dişi örümcek açlığını hatırlayınca yeniden erkeği yemeyi düşünür. Bu yüzden erkekler çiftleşmeden hemen sonra kaçarlar. Dişi örümcekler yumurtalarını ağ ipi ile yaptıkları kozalara bırakırlar. Bazen bir kozada yüzlerce yumurta bulunur. Sonbaharda döllenen yumurtalardan ancak ilkbaharda yavru çıkar. Yaz başlarında döllenen yumurtalarda 20-60 gün içinde yavru çıkar (Babaşoğlu, 1999).
8 Ş ek il 1 .1 . B ir ö rü m ce ğ in d o rs al v e v en tr al d en g ö rü n ü şü
9
Şekil 1.2. Bir erkek örümceğin genital organının yapısı(Dippenaar-Schoeman ve Jocqué, R., 1997)
Şekil 1.3. Bir dişi örümceğin genital organının yapısı(Dippenaar-Schoeman ve Jocqué, R., 1997)
10 BÖLÜM II
MATERYAL VE YÖNTEM 2.1 Çalışma Alanı ile İlgili Genel Bilgiler
Arazi çalışmaları, 2013-2014 yıllarının Temmuz-Haziran ayları arasında, Niğde ve Aksaray il sınırları içerisinde yer alan Hasan Dağı’nda yapılmıştır. Araştırma alanı olarak seçilen İç Anadolu Bölgesi’nin ikinci büyük stratovolkanı olan Hasan Dağı (3268 m) ve yakın çevresini ele almaktadır (Şekil 2.1.; Fotoğraf 2.1.).
Hasan Dağı, Aksaray-Niğde il sınırı üzerinde, Aksaray’ın yaklaşık 30 km. Güney-güneydoğu yönünde simetrik bir huni şeklinde yükselen, 38º09ˈ26.20ˈˈK 34º09ˈ57.75ˈˈD koordinatları arasında yer almaktadır. Dağ, İç Anadolu Bölgesi'nin Erciyes Dağı'ndan (3917 m.) sonra gelen en yüksek ikinci sönmüş volkanik dağıdır. Özellikle ana volkan konisini oluşturan Büyük Hasan Dağı 3268 m. yükseklikte olup kuzeybatısındaki Aksaray Ovası, batısındaki Obruk Platosu ve güneyindeki Bor Ovası düzlüklerinden aniden yükselerek, kasvetli bir doğal abide görüntüsü sunmaktadır. Bu ana volkan konisinin doruğu tipik bir kraterden oluşmaktadır. Ana koninin hemen güneydoğusunda daha küçük boyutlu, yükseltisi 3069 m. olan ikiz koni ise Küçük Hasan Dağı olarak anılmakta ve iki dağ arasındaki uzaklık yaklaşık 1500 metredir (Başköse, 2010). Çalışma alanımızı oluşturan kısım ise Hasan Dağı’nın Aksaray’a bakan kuzeydoğu, kuzey ve batı kesimlerini ile Niğde’ye bakan güney, güneydoğu ve doğu kesimlerini içine almaktadır. Çalışma alanımızın alt sınırlarını, batıda Aksaray-Adana karayolu, kuzeyde Taşpınar Helvadere yolu, kuzeydoğuda Yenipınar, güneyde Akçakent güneydoğusunda Keçikalesi doğusunda Karakapı bulunmaktadır. Alan çevresinde başta Taşpınar ilçesi olmak üzere Akçakent, Karacaören, Karkın, Helvadere, Yenipınar, Keçikalesi, Karakapı kasabaları ile Yukarı Dikmen, Aşağı Dikmen ve Gözlükuyu köyleri gibi yerleşim alanları yer almaktadır (Başköse, 2010).
11
Fotoğraf 2.1. Hasan Dağı
Çalışma alanının arazi yapısına bakıldığında, 1450 m. ile 1950 m. yükseklikleri arasında kalan bölümler oldukça engebeli olup, meşe ormanı ile kaplıdır. Alanın kuzeydoğusunda özellikle üst kesimlerinde engebeli kayalık ve tepelik alanlar, kuzey ve batı kesimlerinde ise 2000 m ve üzerinde düz yamaçlar, çayırlık alanlar, çok sayıda kurumuş dere yatakları bulunmaktadır. Özellikle bu kuru dere yataklarından biri, zirve yakınlarından eteklere kadar inen ve Yılankar vadi olarak da adlandırılan dere yatağıdır. Bu dere yatağı Haziran ayı sonuna kadar karla dolu olup uzun dönem kayak yapılabilir. Hasan Dağı’nın eteklerinde yer yer çevre köylüler tarafından ekilen tarım arazileri yer almaktadır(Başköse, 2010).
Hasan Dağı Aksaray eteklerinde birçok yerleşim alanı mevcut olup bunlardan bazıları kasaba (Taşpınar, Helvadere, Karkın, Karakapı, Keçikalesi) bazıları (Dikmen, Karacaören, Yenipınar) köydür. Bu köy ve kasabalarda halkın geçim kaynaklarının başında tarım ve hayvancılık gelmektedir. Özellikle Hasan Dağı eteklerinin çevresi geniş tarım arazilerinden oluşması dolayısıyla bu arazilerinde başlıca tarım ürünleri olarak; Triticum sp. (Buğday), Hordeum sp. (Arpa), Secale sp. (Çavdar), Zea mays (Mısır), Malus sp. (Elma), Prunus x domestica (Erik), Persica vulgaris (Şeftali), Vitis vinifera (Üzüm), Pyrus sp. (Armut), Cerasus avium (Kiraz), Cerasus vulgaris (Vişne), Armeniaca vulgaris (Kayısı), Cucumis sativus (Salatalık), Lycopersicon esculentum (Domates), Solanum tuberosum (Patates), Solanum melongena (Patlıcan), Helianthus
12
annuus (Ayçiçeği), Cucurbita pepo (Kabak) gibi ürünler yetiştirilmektedir. Bölge insanının temel geçim kaynaklarından bir diğerini de hayvancılık oluşturmaktadır. Akçakent, Karakapı, Keçikalesi, Karacaören, Dikmen, Gözlükuyu, Karkın, Helvadere ve Yenipınar da yaygın olarak küçükbaş hayvancılık ve az da olsa büyükbaş hayvancılık da yapılmaktadır. Ayrıca bu yörede bireysel olarak arıcılık faaliyetleri de yapılmaktadır (Başköse, 2010).
13
Şekil 2.1. Çalışma alanının konumu 2.2 Alanın İklimsel Özellikleri
Yağış, sıcaklıkla birlikte iklim elemanlarının en önemlilerindendir. Sadece bitki ve hayvanlar açısından değil aynı zamanda yerleşim yerlerinin ekonomisi için çok önemlidir. Bazı araştırmacılar yağışın yıllık miktarını esas alarak iklim sınıflaması yapmışlardır. Yıllık yağışı 120 mm’den az olan yerler çöl, 120-250 mm arasında olan yerler kurak, 250-500 mm arasında olan yerler yarı-kurak, 500-1000 mm arasında olan
14
yerler orta derecede nemli, 1000-2000 mm arasında olan yerler çok nemli olarak nitelendirilmektedir (Akman, 1990).
Çalışma alanımıza ait iklimsel veriler, Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir.
Çizelge 2.1. Aksaray ilinde yağışın yıllara göre değişimi
15 2.3 Örümcek Örneklerinin Araziden Toplanması
2013-2014 yıllarının Temmuz-Haziran ayları arasında, Niğde ve Aksaray il sınırları içerisinde yer alan Hasan Dağı’nda yapılan çalışmalarda, örnekler çeşitli yaşam ortamlarındaki taş, kaya, kurumuş ağaç kabukları altlarından, toprak yüzeyinden, taş, kaya, ağaç üstlerinden ve kurumuş ağaç yapraklarının oluşturduğu döküntülerin aralarından atrap (Fotoğraf A), aspiratör (Fotoğraf B), pens ve çukur tuzak kullanılarak toplandı. Toplanan örnekler, içerisinde % 70’lik etil alkol bulunan saklama şişelerine konularak etiketlendi. Etiketlere örümcek örneklerinin bulunduğu yer, tarih ve toplayan kişinin adı kurşun kalemle yazıldı. Bütün bu bilgiler ile beraber örneklerin alındığı yaşam ortamlarının özellikleri ve GPS cihazı kullanılarak belirlenen koordinatları arazi defterine kaydedildi ve gerekli çalışmaların yapılabilmesi için laboratuvara getirildi.
Fotoğraf 2.3. Arazi çalışmalarında kullanılan birkaç ekipman. A- Atrap, B- Aspiratör
2.4 Örümcek Örneklerinin İncelenmesi, Preparasyonu ve Saklanması
Laboratuvara getirilen örneklerin öncelikle familya düzeyinde teşhisleri yapılarak ayıklandı. Ayıklanan örnekler daha sonra incelenmek üzere içinde %70’lik alkol ve 1-2 damla gliserin bulunan saklama şişelerine kondu.
İlk aşamada örneklerin familya teşhisi yapıldı. Teşhiste genel olarak, vücut üzerindeki desenlenmeler, göz karakterleri (sırası, sayısı, yerleşmesi, birbirlerine olan mesafeleri v.b.), örü memelerinin yapısı, labiyum ve enditlerin durumu familya ve cins tayininde, ergin örümceklerin genital organları (erkeklerin pedipalp ve dişilerin epijin yapıları) ve
16
vücut desenleri tür tayininde taksonomik karakter olarak kullanıldı. Ergin olmayan örümceklerde genital organlar henüz gelişmemiş olduğundan teşhisleri cins düzeyinde bırakıldı.
Fotoğraf 2.4. Yapılan Teşhis işlemleri ve teşhiste kullanılan SZ61 stereomikroskop Teşhis çalışmalarında, SZ61 ve SZX16 (Fotoğraf 2.4.; Fotoğraf 2.5.), Olympus Stereo mikroskopları kullanıldı. Türkiye faunası ve bilim dünyası için orjinal türlere ait dişi örümceklerin epijin preparatları hazırlandı. Bunun için teşhis edilmiş türlerin dişilerinden en belirgin örnek seçildi, bu örneklerin dişi genital bölgeleri stereo mikroskop altında ince uçlu bir pens ve keskin ağızlı bir bistüri yardımıyla çıkartıldı. Preparasyon işlemi 3 aşamada gerçekleştirildi.
1-Dehidrasyon: Epijinin içinde bulunduğu % 70’lik alkol konsantrasyonu yavaş yavaş artırılacak ve epijin sırasıyla %85, %90 ve %96’lık alkol serilerinde 5’er dakika bekletilerek dehidrasyon gerçekleştirildi.
2-Saydamlaştırma: Bu aşamada kitin dışındaki dokusal yapıların uzaklaştırılması için %1’lik KOH (Potasyum hidroksit) çözeltisi içerisinde 1 saat bekletildi ve numune kapatma ortamına alınıncaya kadar % 70’lik alkol içerisinde saklandı.
17
3-Kapatma: Kapatma ortamı olarak entellan kullanıldı. Etiketlenmiş lamın ortasına bir miktar entellan dökülerek epijin, üzerine bırakılacak ve stereo mikroskop altında gerekli pozisyon verilerek üzeri lamel ile kapatıldı.
Fotoğraf 2.5. Fotoğraflama işlemlerinde kullanılan SZX16 stereomikroskop Teşhis işlemleri tamamlanan örnekler saklama şişelerine konulup etiketlenerek müze materyali haline getirilip muhafaza altına alındı.
18
2.5 Örümcek Örneklerinin Toplandığı Lokaliteler
Hasan Dağ’ında yapılan arazi çalışmaları sonucunda 42 farklı lokaliteden örnekleme yapılmıştır. Örnekleme yapılan istasyonlar Şekil 2.2. gösterilmiştir.
Şekil 2.2. Örnekleme yapılan istasyonlar
Araştırma alanında yapılan örneklemelerde tespit edilen türlerin istasyonlarının listesi, koordinatları, rakımı ve tarihi aşağıda verilmiştir.
1. Karakapı 1 (K 38° 03' 82'', D 34° 09' 53''), 1450 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
2. Karakapı 2 (K 38° 04' 48'', D 34° 10' 17''), 1604 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 3. Karakapı 3 (K 38° 05' 32'', D 34° 10' 87''), 1867 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 4. Hasan Dağı Zirve 1 (K 38° 06' 08'', D 34° 09' 20''), 2204 m, a) 23.VII.2013; b)
19
5. Karakapı 4 (K 38° 05' 55'', D 34° 09' 86''), 1950 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 6. Keçikalesi 1 (K 38° 04' 37'', D 34° 08' 26''), 1534 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 7. Keçikalesi 2 (K 38° 05' 61'', D 34° 08' 29''), 1750 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 8. Keçikalesi 3 (K 38° 05' 42'', D 34° 08' 49''), 1950 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2014; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 9. Keçikalesi – Akçakent arası (K 38° 04' 51'', D 34° 06' 73''), 1724 m, a)
23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
10. Akçakent 1 (K 38° 05' 37'', D 34° 05' 72''), 1485 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 11. Akçakent 2 (K 38° 05' 10'', D 34° 06' 34''), 1550 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 12. Akçakent 3 (K 38° 06' 86'', D 34° 06' 55''), 1630 m, a) 23.VII.2013; b)
28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 13. Akçakent – Karacaören arası 1 (K 38° 05' 185'', D 34° 05' 04''), 1400 m, a)
23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
14. Akçakent – Karacaören arası 2 (K 38° 06' 12'', D 34° 05' 56''), 1513 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
15. Akçakent – Karacaören arası 3 (K 38° 07' 88'', D 34° 04' 26''), 1272 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
20
16. Karacaören 1 (K 38° 07' 98'', D 34° 04' 63''), 1300 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
17. Karacaören 2 (K 38° 08' 43'', D 34° 05' 55''), 1407 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
18. Karacaören 3 (K 38° 07' 47'', D 34° 06' 30''), 1680 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
19. Aşağı Dikmen köyü (K 38° 09' 34'', D 34° 05' 25''), 1410 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
20. Yukarı Dikmen köyü 1 (K 38° 08' 38'', D 34° 06' 28''), 1600 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 21. Yukarı Dikmen köyü 2 (K 38° 09' 50'', D 34° 07' 33''), 1770 m, a) 23.VII.2013;
b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014. 22. Dikmen – Gözlükuyu arası (K 38° 09' 67'', D 34° 07' 40''), 1587 m, a)
23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d) 9.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
23. Gözlükuyu 1 (K 38° 10' 28'', D 34° 06' 40''), 1310 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
24. Gözlükuyu 2 (K 38° 10' 86'', D 34° 07' 39''), 1610 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
25. Gözlükuyu 3 (K 38° 10' 33'', D 34° 07' 14''), 1474 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
26. Gözlükuyu – Karkın arası 1 (K 38° 11' 36'', D 34° 08' 43''), 1360 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
27. Gözlükuyu – Karkın arası 2 (K 38° 11' 60'', D 34° 09' 91''), 1455 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
21
28. Karkın 1 (K 38° 11' 47'', D 34° 09' 20''), 1310 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
29. Karkın 2 (K 38° 10' 61'', D 34° 10' 89''), 1403 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
30. Karkın – Helvadere arası (K 38° 11' 22'', D 34° 10' 28''), 1405 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
31. Helvadere 1 (K 38° 11' 30'', D 34° 12' 20''), 1495 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
32. Helvadere 2 (K 38° 10' 07'', D 34° 11' 54''), 1642 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
33. Helvadere 3 (K 38° 09' 68'', D 34° 11' 72''), 1787 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
34. Hasan Dağı Zirve 2 (K 38° 09' 05'', D 34° 10' 50''), 1859 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
35. Hasan Dağı Zirve 3 (K 38° 09' 16'', D 34° 09' 49''), 2050 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
36. Helvadere Doğu (K 38° 10' 34'', D 34° 10' 53''), 1650 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
37. Helvadere – Yenipınar arası (K 38° 10' 76'', D 34° 13' 94''), 1660 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
38. Yenipınar Kuzey (K 38° 09' 44'', D 34° 13' 83''), 1806 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
39. Yenipınar (K 38° 10' 77'', D 34° 14' 04''), 1736 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
22
40. Küçük Hasan Dağı zirve 1 (K 38° 08' 23'', D 34° 14' 15''), 1868 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
41. Küçük Hasan Dağı zirve 2 (K 38° 08' 13'', D 34° 14' 49''), 2089 m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
42. Hasan Dağı Zirve 4 (K 38° 09' 88'', D 34° 11' 42''), 2138m, a) 23.VII.2013; b) 28.VIII.2013; c) 01.XII.2013; d)19.IV.2014; e) 10.V.2014; f) 07.VI.2014.
Araştırma alanından tespit edilen türlerin sinonimleri, sistematiği ve dünya üzerindeki yayılış bilgileri Platnick (2015)’den uyarlanmıştır
23 BÖLÜM III BULGULAR
Hasan Dağı’nda (Aksaray-Niğde) 2013 yılının Temmuz ayından başlayarak 2014 yılının Haziran ayına kadar devam eden arazi çalışmaları sonucunda toplam 7358 örnek toplanmıştır. Ergin 845 erkek ve 1573 dişi bireyin (2418) teşhisi sonucunda Araneae ordosuna ait 23 familya 71 cins ve 117 tür tespit edilmiştir. Çalışmaya konu olan familyaların üst sistematiği şu şekildedir;
Alem : Animalia Alt Alem : Eumetazoa Şube : Arthropoda Alt Şube : Chelicerata Sınıf : Arachnida Takım : Araneae Alttakım : Labidognatha
Çizelge 3.1. Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
TEŞHİS EDİLMİŞ ÖRÜMCEK TÜRLERİ ve EŞEY DURUMLARI ♀ ♂
FAM. AGELENIDAE
1 Agelena orientalis C.L.Koch, 1837 - + 2 Agelescape gideoni Levy, 1996 + - 3 Malthonica argaeica (Nosek, 1905) + + FAM. ARANEIDAE
4 Aculepeira armida (Audouin, 1826) + - 5 Aculepeira ceropegia (Walckenaer, 1802) + + 6 Araniella cucurbitina (Clerck, 1757) + - 7 Argiope lobata (Pallas, 1772) + - 8 Larinioides cornutus (Clerck, 1757) + +
24
Çizelge 3.1. (devam). Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
9 Mangora acalypha (Walckenaer, 1802) + -
10 Neoscona adianta (Walckenaer, 1802) + +
FAM. DICTYNIDAE
11 Dictyna pusilla (Simon. 1886) + -
12 Lathys stigmatisata (Menge, 1869) + +
FAM. EUTICHURIDAE
13 Cheiracanthium pennyi O. P.-Cambridge, 1873 + -
FAM. GNAPHOSIDAE
14 Callilepis nocturna (Linnaeus, 1758) - +
15 Drassodes bifidus Kovblyuk & Seyyar, 2009 + +
16 Drassodes lacertosus (O. P.-Cambridge, 1872) + +
17 Drassodes lapidosus (Walckenaer, 1802) + +
18 Drassodes lutescens (C.L.Koch, 1839) + +
19 Drassodes pubescens (Thorell, 1856) + -
20 Drassyllus crimeaensis Kovblyuk, 2003 + -
21 Drassyllus praeficus (L.Koch, 1866) + +
22 Gnaphosa opaca Herman, 1879 + -
23 Haplodrassus invalidus (O. P.-Cambridge, 1872) - +
24 Haplodrassus morosus (O. P.-Cambridge, 1872) - +
25 Haplodrassus signifer (C.L.Koch, 1839) + +
26 Micaria albovittata (Lucas, 1846) + -
27 Micaria coarctata (Lucas, 1846) + -
28 Micaria formicaria (Sundevall, 1831) + +
29 Nomisia aussereri (L.Koch, 1872) + -
30 Nomisia conigera (Spassky, 1941) + -
31 Nomisia exornata (C.L.Koch, 1839) + +
32 Nomisia ripariensis (O.P.-Cambridge, 1872) + +
25
Çizelge 3.1. (devam). Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
34 Poecilochroa variana (C. L. Koch, 1839) + +
35 Pterotricha kochi (O.P.-Cambridge, 1872) + -
36 Zelotes caucasius (L.Koch, 1866) + +
37 Zelotes cingarus (O. P.-Cambridge, 1874) + -
38 Zelotes longipes (L.Koch, 1866) + +
39 Zelotes subterraneus (C.L.Koch, 1833) - +
FAM. LIOCRANIDAE
40 Mesiotelus scopensis Drensky, 1935 + -
FAM. LINYIPHIIDAE
41 Frontinellina frutetorum (C.L.Koch, 1834) - +
42 Lepthyphantes leprosus (Ohlert, 1865) + -
43 Megalepthyphantes nebulosus (Sundevall, 1830) + -
44 Neriene peltata (Wider, 1834) + +
FAM. LYCOSIDAE
45 Alopecosa accentuata (Latreille, 1817) + +
46 Alopecosa pulverulenta (Clerck, 1757) - +
47 Alopecosa cursor (Hahn, 1831) + +
48 Hogna radiata (Latreille, 1817) + -
49 Lycosa praegrandis C.L.Koch, 1836 + -
50 Pardosa agrestis O.P.-Cambridge,1895 + +
51 Pardosa agricola (Thorell, 1856) + -
52 Pardosa proxima (C.L.Koch, 1847) + -
53 Trochosa hispanica Simon, 1870 + -
54 Trochosa spinipalpis (F. O. P.-Cambridge, 1895) + - FAM. OECOBIDAE
55 Oecobius rhodiensis Kritscher 1966 - +
56 Uroctea durandi (Latreille, 1809) + +
26
Çizelge 3.1. (devam). Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
57 Oxyopes lineatus Latreille, 1806 + - 58 Oxyopes ramosus (Martini & Goeze, 1778) + + FAM. PALPIMANIDAE
59 Palpimanus uncatus Kulczyński, 1909 + +
FAM. PHILODROMIDAE
60 Philodromus cespitum (Walckenaer, 1802) - +
61 Philodromus pulchellus Lucas, 1846 + -
62 Thanatus atratus Simon, 1875 + -
63 Thanatus formicinus (Clerck, 1757) + -
64 Thanatus oblongiusculus (Lucas, 1846) + +
65 Thanatus pictus L.Koch, 1881 + +
66 Thanatus vulgaris Simon, 1870 + -
FAM. PHOLCIDAE
67 Hoplopholcus longipes (Spassky, 1934) + +
68 Pholcus turcicus Wunderlich, 1980 + +
FAM. PHRUROLITHIDAE
69 Phrurolithus festivus (C.L Koch 1835) - +
FAM. SALTICIDAE
70 Aelurillus luctuosus (Lucas, 1846) + -
71 Chalcoscirtus infimus (Simon, 1868) + -
72 Cyrba algerina (Lucas, 1846) + -
73 Euophrys herbigrada (Simon, 1871) + -
74 Euophrys frontalis (Walckenaer, 1802) + +
75 Heliophanus dubius C.L.Koch, 1835 + -
76 Heliophanus edentulus Simon, 1871 - +
77 Heliophanus lineiventris Simon, 1868 - +
78 Pellenes geniculatus (Simon, 1868) + -
27
Çizelge 3.1. (devam). Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
80 Phlegra fasciata (Hahn, 1826) + +
81 Phlegra lineata (C. L. Koch, 1846) - +
82 Pseudeuophrys lanigera (Simon, 1871) + -
83 Salticus scenicus (Clerck, 1757) + -
FAM. SCYTOTIDAE
84 Scytodes thoracica (Latreille, 1802) + +
FAM. SPARASSIDAE
85 Micromata virenscens (Clerck, 1757) + +
FAM. TETRAGANATHIDAE
86 Tetragnatha obtusa C.L.Koch, 1837 + +
FAM. THERIDIIDAE
87 Cryptachaea riparia (Blackwall, 1834) + -
88 Enoplognatha oelandica (Thorell, 1875) - +
89 Enoplognatha thoracica (Hahn, 1833) - +
90 Episinus truncatus Latreille, 1809 + -
91 Euryopis laeta (Westring 1861) + -
92 Neotturia herbigrada (Simon, 1873) + -
93 Steatoda albomaculata (De Geer, 1778) + -
94 Steatoda paykulliana (Walckenaer, 1805) + +
95 Steatoda triangulosa (Walckenaer, 1802) - +
FAM. THOMISIDAE
96 Heriaeus graminicola (Doleschall, 1852) + -
97 Heriaeus simoni Kulczyński, 1903 + +
98 Misumena vatia (Clerck, 1757) + -
99 Synema globosum (Fabricius, 1775) + -
100 Thomisus onustus Walckenaer, 1805 + +
101 Xysticus abramovi Marusik & Logunov, 1995 + +
28
Çizelge 3.1. (devam). Araştırma alanından teşhis edilmiş örümcek türleri ve eşey durumları
103 Xysticus cor Canestrini, 1873 + -
104 Xysticus edax (O. P.-Cambridge, 1872) + -
105 Xysticus gallicus Simon, 1875 + -
106 Xysticus kochi Thorell, 1872 + -
107 Xysticus laetus Thorell, 1875 + -
108 Xysticus ninnii Thorell, 1872 + -
109 Xysticus pseudorectilineus (Wunderlich, 1995) + +
110 Xysticus striatipes L.Koch, 1870 + -
111 Xysticus tenuiapicalis Demir, 2012 + +
112 Xysticus thessalicus Simon, 1916 + +
113 Xysticus tristrami (O.P.-Cambridge, 1872) + +
FAM. TITANOCIDAE
114 Nurscia albomaculata (Lucas 1846) + +
115 Titanoeca quadriguttata (Hahn, 1833) + +
FAM. ZODARIDAE
116 Zodarion thoni Nosek, 1905 + +
FAM. ZORIDAE
117 Zora spinimana (Sundevall, 1833) + -
3.1 Agelenidae
3.1.1 Agelena Walckenaer, 1805
3.1.1.1 Agelena orientalis C.L.Koch, 1837
Sinonimleri: A. o. C. L. Koch, 1837b. A. o. C. L. Koch, 1841a. A. syriaca C. L. Koch, 1843. A. taurica Thorell, 1875b. A. gracilens taurica Thorell, 1875c. A. taurica Spassky & Shnitnikov, 1937. A. labyrinthica o. Drensky, 1942. A. similis taurica Drensky, 1942. A. o. Brignoli, 1976b. A. o. Brignoli, 1978g. A. labyrinthica o. de Blauwe, 1980b. A. o. Levy, 1996. A. o. Kovblyuk & Kastrygina, 2011.
29
İncelenen Örnekler ve Lokaliteleri: Karakapı 1 (K38°03'82'', D34°09'53''), 1450m, a) 23.VII.2013 (3♂), f) 07.VI.2014 (1♀). Akçakent 1 (K38°05'37'', D34°05'72''), 1485m, a) 23.VII.2013 (1♂), f) 07.VI.2014 (2♀). Karacaören 1 (K38°07'98'', D34°04'63''), 1300m, a) 23.VII.2013 (2♂), f) 07.VI.2014 (3♂,2♀). Aşağı Dikmen köyü (K38°09'34'', D34°05'25''), 1410m, a) 23.VII.2013 (1♂); f) 07.VI.2014 (3♀). Gözlükuyu 3 (K38°10'33'', D34°07'14''), 1474m, a) 23.VII.2013 (2♂,2♀); f) 07.VI.2014 (4♂,2♀). Karkın –Helvadere arası (K38°11'22'', D34°10'28''), 1405m, a) 23.VII.2013 (3♂,3♀); f) 07.VI.2014 (2♂,4♀).
Dünya Yayılışı: İtalya’dan Orta Asya ve İran’a kadar yayılış gösterir. 3.1.2 Agelescape Levy, 1996
3.1.2.1 Agelescape gideoni Levy, 1996 a
Sinonimleri: Agelena affinis Brignoli, 1978g. A.g. Levy, 1996.
İncelenen Örnekler ve Lokaliteleri: Hasan Dağı Zirve 3 (K38°09'16'', D34°09'49''), 2050m, b) 28.VIII.2013 (1♀); c) 01.XII.2013 (1♀). Küçük Hasan Dağı zirve 2 (K38°08'13'', D34°14'49''), 2089m b) 28.VIII.2013 (2♀); c) 01.XII.2013 (1♀). Hasan Dağı Zirve 4 (K38°09'88'', D34°11'42''), 2138m, a) 23.VII.2013 (1♀); b) 28.VIII.2013 (1♀); c) 01.XII.2013 (2♀); f) 07.VI.2014 (2♀).
Dünya Yayılışı: Türkiye ve İsrail. 3.1.3 Malthonica (Simon, 1898)
3.1.3.1 Malthonica argaeica (Nosek, 1905)
Sinonimleri: Tegenaria a. Nosek, 1905b. Tegenaria a. Drensky, 1942. Tegenaria a. Brignoli, 1978g. M. a. Guseinov, Marusik & Koponen, 2005. M. a. Seyyar, Demir & Topçu, 2009. T. a. Bolzern, Burckhardt & Hänggi, 2013.
İncelenen Örnekler ve Lokaliteleri: Karakapı 3 (K38°05'32'', D34°10'87''), 1867m, a) 23.VII.2013 (2♂,2♀); b) 28.VIII.2013 (2♂,1♀); c) 01.XII.2013 (1♂); f) 07.VI.2014 (3♂,2♀). Hasan Dağı Zirve 1 (K38°06'08'', D34°09'20''), 2204m, a) 23.VII.2013 (3♀); b) 28.VIII.2013 (1♀); c) 01.XII.2013 (2♂,3♀); f) 07.VI.2014 (1♂,1♀). Karakapı 4 (K38°05'55'', D34°09'86''), 1950m, a) 23.VII.2013 (4♂,1♀); b) 28.VIII.2013 (3♂,2♀);
30
c) 01.XII.2013 (1♀); f) 07.VI.2014 (2♂). Helvadere Doğu (K38°10'34'', D34°10'53''), 1650m, a) 23.VII.2013 (3♂,3♀); b) 28.VIII.2013 (2♂,4♀); c) 01.XII.2013 (1♀); f) 07.VI.2014 (1♂,1♀). Yenipınar Kuzey (K38°09'44'', D34°13'83''), 1806m, a) 23.VII.2013 (3♂,3♀); b) 28.VIII.2013 (2♂); c) 01.XII.2013 (1♂,1♀); f) 07.VI.2014 (3♂).
Dünya Yayılışı: Türkiye ve Bulgaristan. 3.2 Araneidae
3.2.1 Aculepeira (Chamberlin & Ivie, 1942) 3.2.1.1 Aculepeira armida (Savigny, 1825)
Sinonimleri: Aculepeira armida Savigny, 1825. Miranda exornata C. L. Koch, 1844. Miranda hirsuta C. L. Koch, 1847. Epeira victoria Thorell, 1870a. Epeira a. Kulczyn'ski, 1901b. Araneus a. canescens Simon, 1908a. Araneus a. Simon, 1929. Aranea a. Drensky, 1943. Araneus victoria Azheganova, 1968. Araneus armidus Brignoli, 1968d. A. a. Levy, 1998a. A. a. Song, Zhu & Chen, 1999.
İncelenen Örnekler ve Lokaliteleri: Keçikalesi 3 (K 38°05'42'', D34°08'49''), 1950m, c) 01.XII.2014 (3♀). Karakapı 3 (K38°05'32'', D34°10'87''), 1867m, c) 01.XII.2013 (1♀). Hasan Dağı Zirve 1 (K38°06'08'', D34°09'20''), 2204m, c) 01.XII.2013 (3♀). Helvadere 3 (K38°09'68'', D34°11'72''), 1787m, a) 23.VII.2013 (4♀); b) 28.VIII.2013 (2♀); f) 07.VI.2014 (1♀).
Dünya Yayılışı: Palearktik.
3.2.2 Araniella (Chamberlin & Ivie, 1942) 3.2.2.1 Araniella cucurbitina (Clerck, 1757)
Sinonimleri: Araneus cucurbitinus Clerck, 1757. Aranea c. Linnaeus, 1758. Aranea frischii Scopoli, 1763. Aranea octopunctata Linnaeus, 1767. Aranea viridis-punctata De Geer, 1778. Aranea depressa Razoumowsky, 1789. Epeira c. Walckenaer, 1805. Miranda c. C. L. Koch, 1838. Epeira squamosa Seidel, 1849. Epeira c. Blackwall, 1864a. Miranda c. Menge, 1866. Epeira c. Kulczyn'ski, 1885. Epeira cossoni Simon, 1885f. Epeira c. Becker, 1896. Epeira c. Bösenberg, 1901. Epeira c. Kulczyn'ski,
