CUMHURİYET
■Z
mmnnumnnnuHumnun
K Ö Ş E M D E N
"U tiiiiiniıiııniitııniitiiiiiiiîı
Mevlâna
750 yaşında
En eski Mevlevi kaynakları, Mev- lânanın doğum tarihi olarak Hicrî 604 yılım gösterirler.
Buna göre 30 eylül 1207 (6 Rebi- ulevvel 604), doğum günü olmak gerekir. Kırk yıl Mevlâna hizmetinde bulunmuş Selçuk büyüklerinden Si- pehsâlâr Feridun, meşhur risalesin de, bu tarihi kabul eder. İranlı bü yük bilgin, Mevlâna âşıkı, dostum Frûzanfer, Mevlânamn hayatına dair olan kitabında aynı tarihi al mıştır. Çalışkan yazarımız Gölpmarh, Mevlâna kitabında yüce hakimin bu tarihten önce doğmuş olması gerek tiğini, «Fîhi mâ-fih» de, Semerkand- deki bir vakayı nakledişine dayana rak ileri sürmüştür. Anlatılan vaka, hakikattir. Fakat bu, doğum tarihini değiştirmek için sebeb teşkil etmez. Esasen beraber yaşadığımız insan ların bile ne zaman doğduklarını çok kere doğru dürüst bilmeyişimiz göz önünde tutulacak olursa onları an maya mesned olan belli bir, tarihi benimsemekte, tereddüde düşmekten daha çok isabet buluruz.
Nitekim 26 ağustos 1957 de Tür kiye İş Bankasının, millî kültürü müze hizmet düşüncesile yayınladığı sekiz kitabdan biri olan «Mevlevi likte Resim» adlı, her bakımdan iti nalı eseri, yazarı olan Bay Şehabed- din Uzluk, ceddi Mevlânaya şöyle diyerek armağan etmiştir:
«Bu kitab, Türklüğe, İslâmlı ğa ve insanlığa varlığı şeref olan
büyük Mevlânamızm yedi yüz el linci doğum yıldönümünde aziz ru huna sunulmuştur.»
Bence mühim olan nokta, Mevlâ- nanın şu veya bu tarihte doğmuş ol ması değil, sadece doğmuş olması dır. Çünkü o doğmasaydı, başta A- nadolu Türkü olmak üzere Müslü man Sark, ruh inceliğinde böyle yü ce bir örnekten; siyasî ve içtimai dalgalar içinde sert fırtınalara da yanmayı sağlayan bir gönül siperin den; devrin ve devranın kötülükle rine etekleri bulaştırmıyacak İlâhi ahlâkın düsturlarını açan bir fazilet kaynağından; nihayet sözde, sazda, seste, nefeste ve semağda Tanrı ver gisi güzelliklerin her şekline dinî bir benlik kazandıran bu Allah âşı- kından yetim ve ypksul kalacaktı. Onsuz ne yapardık? Onun nefesi, asırlarca maneviyat âleminin yaşa- tıcı, teselli edici meltemi olmuştur.
Mevlâna, dünyaya ve Anadoluya gelişindeki büyük misyonu pek iyi biliyordu. Onu kendi ruhani ifadesi ne bürüyerek şöyle anlatır:
«Yüce Allahın, Rûm (Anadolu) hal kına büyük inayeti vardır ve Sıd- dık-ı Ekberin ducsile de bu halk, bütün ümmetin merhamete en lâyık olanıdır. En iyi ülke de Rûm (Ana dolu) ülkesidir. Fakat bu diyarın insanları, Allahın ask âleminden ve derunî sevgiden habersizdirler. Mü- sebbibül-esbab (şanı aziz olsun ve saltanatı yücelûn) hoş bir lûtufta bulundu; ■ sebehsizlik âleminden bir sebeb "yaratarak bizi Horasan
diya-Ym&am Mmmm
-
Ati Yücel
m m m
Her şeyi her şeyin Yarada nma bağlıyan Mevlâna,
her bağdan çözülmüş, mezbeblerüstü bir mümindir.
Bir kulun başka bir kula muhtaç
t-.amasında adale*
tin özünü bulur. Onun için herkese kendi alınteri ile
ekmeğini kazanmasını tavsiye eder,
rından Rûm (Anadolu) vilâyetine çe kip getirdi: Haleflerimize de bu te miz toprakta konacak yer verdi ki, Ledünî iksirimizden onların bakır gibi olan vücudlerine verelim de on lar, irfan âleminin mahremi ve dünya ermişlerinin hemdemi ol sunlar. Fakat onların doğru yo la meyletmediklerini, ve İlâhi sır lardan mahrum kaldıklarım gördüm. Biz, insanların tabiatine uygun dü şen şiir ve .semağ yolile o manaları onlara uyar gördük. Çünkü Rûm (Anadolu) halkı, zevk ehli ve tatlı sözlüdür. Meselâ bir çocuk hasta ol sa ve hekimin verdiği ilâcdan tiksi nip mutlaka şerbet istese, hâzik he kim ilâcı bir şerbet testisine koy mak suretile çocuğa verir. Çocuk, onu şerbet. zannile seve seve içer, derdlerinden kurtulur, sıhhat bulur ve onun bozuk mizacı düzelir.» (M. Eğ. Klâsikleri. Tahsin Yazıcı. Eflâkî: Ariflerin Menkıbeleri. Cild: 1. S: 224).
Selçuk devletinin yıkım zamanla rına rastlayan bu teşhis, doğrudur. Fakat yalnız Anadolu halkı için de ğil, bütün dünya sakileri için!... Bu
sebeble Mevlâna, yalnız Anadolu halkına gelmemiş; bütün dünya va tandaşlarını kıymıklarından ayıkla mak, kaba ruhlarını inceltmek, aşk zevkini fanilere tattırmak, ruhça y ü celmenin nasıl olacağını onlara anlat mak için dünyaya gelmiştir. Mevlâ na, hiç bir güzelliğin iman sahihle rine haram olmadığını öğreten bir müslümandır. Çünkü dinde bütün günahların kaynağı Allahtan gafil olmadır Müslümanlara farzedilmiş olan şeyler bile, içinde Allah olma dığı takdirde dinî bir cürümdür. Küfür, Allahsızlıktır. Neyin, rabâ- bm nağmesinde Hakkın sesini, şiirin nefesinde Hakkın sözünü duyan, şüphesiz mümindir. Hak ile hak ol muştur çünkü...
İşte Mevlâna, bu büyük Hakikat leri söyledi. Ondaki tasavvuf mizacı, Allaha karşı edebdir. Kulluk, insan lara bağışlanmış en yüksek mazha riyet; sevgi, fânilere vadedilmiş en yüksek saadettir. Âşık, sevgiliye yaklaştıkça mâşuk olur. Mevlâna, Allah huzurunda bu mazhariyete yükselmiş bir âşıktı. Devrinin kud ret sahihlerine, paraya, mal ve
mül-^ııuıııııııııiiiıııııııaıuıııııııııııııııııııııııııııııiH iıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııım ırııııııiM iııııııııııııiîiıım ıııım ıııııııııııuıııırııııııııııııııııııııııım ııııiM iıııııııııııııım uuıııım ı y .
ATLAS /1 YAYINEVİ
( İziz öğretmen ve öğretilerimize mesut ¡
ve beşerili bîr ders yılı diler.
| i
aııııııııııııııııım m ııııııııııııın ıııııım ın ım ııııııım ıııım ıım ıııım ıııııım n ııım ııııııııııııım ııııııııu m n ıııııııııu ııııııım m ııııııııaım ım u ııım ıııııııım m ıan n ım m ııın n ıııııın ın #
2 8 EKİM
K E Ş İ D E S İ N D E
ke, mevkie, makama iki mangırlık kıymet vermemesi, bu yüksek ma nevi dereceye ermiş olmasındandır. Herşeyi herşeyin yaradanına bağla yan Mevlâna, her bağdan çözülmüş; mezhebler üstü bir mümindir. Bir kulun başka bir kula muhtaç olma masında adaletin özünü bulur. Onun için herkese kendi alın terile ek meğini kazanmasını tavsiye eder. Mesnevî’de dediği gibi İsevîler ma ğaralarda itikâfta oladursunlar, müs- lümanlar işte ve mücadelede bulun malıdırlar. Mevlâna, öyle bir âhiret adamıdır ki, dünyanın bütün güzel- liklerile kulun kendine kendi cen netini yapabileceğini öğretir. Tenbel, sofî olamaz. Tasavvuf, cihaddır, emektir, savaştır.
Yazımın başına Mevlâna 750 ya şında» sözünü korken edebî bir nükte yapmayı düşünmedim. Mev lâna, gerçekten ölmemiştir. Her de virde ve her zamanda manevî varlı- ğile, muhteşem eserinin dile getir diği hakikatlerle, hayatının menkı belerde, yaşıyanlarm gönlünden ay- nlmıyarak, hayatına devam etmiştir. 20 nci asırda gördüğüm ve yazarının yüzünü görmediğim şu şiire bakınız:
Seni dışta değil içte Buldum Mevlâna Mevlâna Şu Kanyaya her varışta Doldum Mevlâna Mevlâna.
* * * Çıkıp geldim sana tenden
Bir ben yarat bana benden İçimdeki gücü senden Aldım Mevlâna Mevlâna.
*1
Işık ışık yıldız yıldız Hep seni aramaktayız Terkedilmiş gibi yalnız Kaldım Mevlâna Mevlâna.
sk sfc *
Aşkın çıkar mı yürekten Seslen ıraktan ıraktan Kurtar beni bu meraktan öldü m Mevlâna Mevlâna.
Özbek İncebayraktar, bu şiiri ya zan; Mevlâna Celâleddini Rûmî onu yazdıran... Doğumundan yedi nuçuk asır sonra, böyle canlar yetiştiren cana, canlarımız kurban ola!...
ıH ıb îk
Amcam için: Aile büyüğümüz, amcam Said Âli Yücelin dünyadan âhirete göçmesi dolayısile cenazesi ne gelmek, taziyet lûtfunda bulun mak, acılı gönüllerimizi tesliye et mek suretile onun ruhunu şâd ve bizleri minnetle âbâd eden dostla rına ve dostlarımıza yürekten şük ranlarımızı sunarım. Allah, ondan rahmetini, geride kalanlardan mer hametini esirgemesin. Yücel
# « B U Z DOLABI
I
Hotpoint, sekiz buçuk ayak.Amerikan, yeni durumda dolabı satılıktır.
Müracaat: Telefon: 47 18 37 lyak, g
buz
il
37 £İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
