Sanat galericiliği ve sorunları

f ~ Y ~ l Bugünkü ekonomik şartlar, diğer bütün meselelerde olacağı gibi, getireceği

V m t ekonomik zorlamalarla sanat galericiliğini gerçek ve kuvvetli olmaya mecbur edecektir

l

J

l

J

SANAT GALERİCİLİĞİ VE SORUNLARI

Gülnar ALPAN

1945 y ılın d a A n k a ra 'd a doğdu. S a in t P u lc h e ria F ra n s ız K ız O r­ ta o k u lu m d a n sonra Ç a m lıc a Kız L ls e s i’n l b itird i. E d e b iy a t Fa­ k ü lte s i F e ls e fe B ö lü m ü 'n e devam e tti. E vli ve İk i ç ocuk annesidir. Beş s enedir sanat g a le ric iliğ i yapan A lpan, halen Urart S a n a t G a le ris i yö n e tic is id ir.

G

ALERİCİLİĞİN kısa tarifi lemsilcilik ve tanıtımdır. Sa­ nat galericiliğimizin kısa geç­ mişi içinde birçok galericinin göster­ miş olduğu değerli çabalar bugüne örnek olmuştur. Sanat galericiliğinin bugün varmış olduğu noktadan ile­ riye gidebilmesi, meslekî tarifinin çok açık ve anlaşılır yapılabilmesi ve bu tarifin mesleki kuruluşlar ve ka­ nunlar açısından da kabul edilebilir olması ile mümkündür.

Bugün sanat galericiliğinin tari­ fi içinde yer alan muhtelif kuruluş­ ları şöyle sıralayabiliriz:

★ SANAT G A L E R İL E R İ: Profesyonel olan veya olması ümit edilen sanatçıları eserleriyle ve huku­ kî olarak temsile yetkili kılınmış ku­ ruluşlardır.

★ TABLO, HEYKEL SATICI­ LARI: Genelde resim ve heykelde yoğunlaşan, plastik sanatlar içinde yeralması şartı aranmayan yapıtların da alınıp satıldığı kuruluşlardır.

★ BANKA GALERİLERİ: Gü­ nümüz Batı loplumunda büyük ticari kuruluşların plastik sanatlara katkı­ da bulunmak adına firma adlarını vurgulamak amacıyla gösterdikleri faaliyetin bir örneğidir.

★ ÖZEL FİRMA GALERİLE­ Rİ: Firmaların reklâm ihtiyaçlarını karşılamada kullanılan manzara, manken unsurları gibi gene doğanın malı olan, plastik sanatların ve sa­ natçının adının kullanılmasını amaç­ layan ve bu amaca hizmet eden kuruluşlardır.

★ DEVLET GELİRLERİ: Plastik sanatlarla ilgili eğitim kurum lan dı­ şında, devletin sanatla ilgili görüşü­ nü ve desteğini sanatçıya ve halkına götüren kuruluşlardır.

★ ESNAF KURULUŞU GALERİ­ LER: özel firma galerileriyle aynı anlayış ve amacı taşımanın yanında işi ile plastik sanatlar arasında bir ya­ kınlık olup olmadığı endişesini taşı­ madan herhangi bir mesleği plastik sanatlann sergilenmesi ve satışı ile

aynı mekân içinde icra eden kuruluş­ lardır.

* BELEDİYE GALERİLERİ: Amatör çalışmalara sırasıyla sergi imkânı tanıyan, teşvik edici özelliği olan kuruluşlardır.

TÜRKİYE'DE GALERİCİLİK

Galeri çeşitlemesi geniş bir yelpa­ zeyi oluşturmuş ve sayılan büyük şe­ hirlerde giderek artm akta iken, Türkiye’de sanat galericiliğinin geç­ mişinden söz ederken, bu yelpazenin tümünü, geleceğinden söz ederken de bir kısmını gözönüne alacağız. Ge­ rek sanatçı ve gerekse galericinin bu­ güne k ad ar m üşterek taşıdığı rahatsızlıkların kaynağı: Sanatçının galerisini yanlış seçmesi, galericinin sanatçıyı yanlış seçmesi ve galerici­ nin temsil imkânları ile sanatçımn bu temsilcilikten beklentileri arasında hemen her zaman hayalci bir düşün­ ce ve tavrın bulunmasıdır.

Geçimini ve kaderini sanatına bağlamaya çalışan ve tek mücadele­ yi sanatı adına vermeye kararlı sanat- çıların kendisine en yakın hissedebileceği, onu temsil etmek gibi önemli bir görevi yüklenmesi gere­ ken galerilerle arasındaki beraberlik, hemen her zaman amansız ve amaç­ sız bir mücadeleye dönüşmüş ve ço­ ğunlukla bu kaçınılmaz kader birliği içinde beraber kaybetmişlerdir.

Sanat galericiliğinde ticari tara­ fın ağır bastığı gerçeğini kabul etme­ liyiz. Sanat galerisi ticari yetersizliği sebebiyle sanatçıya maddî katkı ge­

tirebilmekte başarısız kalıp, bunun yanında galeri olarak verdiği yaşa­ ma savaşı içinde, bilerek veya bilme­ yerek sanatçıya yük olm uştur. Sonuçta, sanatçıları ayakta tutabilen galericiler yerine sanatçıyı istismar ettiği için eleştirilen ve bu eleştiriyi bir ölçüde hak eden galereciler de ol­ muştur. Hiçbir meslekî kuruluşa bağlı olmayan, kendi aralarında bir­ lik oluşturamayan sanat galerileri, kanun ve resmî kuruluşlar tarafından yapılan tarifler içinde dahi yerini bu­ lamamıştır. Bu kabul edilmemiş ki­ şilik içinde sanat galericiliğinin meslekî bir varlık gösteremediğini teşhis edebiliyoruz.

SANATÇI, GALERİCİ, KO­ LEKSİYONCU ÜÇGENİ: Bu üçgen içinde sanat galericisinin yeri de her zaman sanatçıya daha yakın olma­ lıdır. Bu güne kadar malî beklenti­ ler bakım ından sanat galerileri kendilerini resmî alıcıları ve kolek­ siyoncular tarafına daha çok çekil­ miş ve sanatçıdan uzaklaşmış bulun­ muşlardır.

Hemen her zaman ticari yeterli­ liği daha az olan sanatçı, bu eksiği­ ni örtmek istercesine, yanlış satış yöntemleri seçmiş, daha ticari olabi­ len koleksiyoncu ise, genellikle so­ nunda bu yanlışlan kendi lehine kullanabilmiştir. Vardığımız bu nok­ tada, sanat galerilerinin kimi veya neyi temsil ediyorlar ise, onun yanın­ da ve onun için olabilmeleri gerek­ tiğini görüyoruz. Satış engelini tek başına aşmaya çalışan sanatçılann pek azı, başarılı olmakla beraber, bunun yanında, ticari kabiliyeti sa­ natını da aşan kişilere rastlamak mümkün olabiliyor.

SANATÇI, GALERİCİ, DEV­ LET ÜÇGENİ: İnsan eğitimi ve ge­ lişimi için sanat ve sporun yeri her zaman tartışılmadan kabul edilmiş, icraattaki tartışmalar sebebiyle de pek bir şey yapılamamıştır. Hükümet programlarında geleneksel el sanal­ lan ve güzel sanatlanmızla ilgili özendirici maddeler bulunmasının yanı sıra, devlet desteği de küçüm­ senmeyecek boyutlardadır.

Tatbikatta kavramlar va tanım­ lar kargaşası ve sanat ve el sanattan gibi ince bir konunun gelişigüzel de­ ğerlendirilmesiyle devletin imkân, destek ve teşvikleri yanlış yerlere ve kişilere büyük ölçüde gidebilmiştir. Bunun sonucu olarak, gelir getiren sanat yapıttan belli kişi ve kuramlara bağlı şahıslann monopolünde kal­ mıştır. Sanat ve sanatçının tamtdma- sı ve yüceltilmesi görevi büyük ölçüde televizyona düşmekte ve ne mutludur ki, son zamanlarda kültür ve sanat programlanna bu iletişim aracında daha çok yer verilmektedir.

SANAT YAYINLARI: Yayın hayatımızda sanat yayınlanna ayn- lan yer, her gün biraz daha genişle­ mektedir. Pek çok sanat dergisi son birkaç senedir sürekli çıkabilme ba- şansı göstermiştir. Ne var ki, sanat galerileri sanat dergilerinin reklâm ücreti ödeyebilen hatırlı müşterileri olabilmekten, sanatçılar da kesile kırpıla adeta boşluk doldurur gibi haklannda yazılar yazılan kişiler ol­ maktan çok öteye gidememişlerdir.

SONUÇ

Bugünkü ekonomik şartlar, di­ ğer bütün mesleklerde olacağı gibi, getireceği ekonomik zorlamalarla sa­

nat galericiliğini gerçek ve kuvvetli olmaya mecbur edecektir. Bunun so­ nucu olarak, sanat galerileri azalma­ ya; nitelik olarak da profesyonel, sorumlu, başarısı kadar saygın bir yeri olan, başarısızlığı kadar da ça­ buk yok olabilen, kanunî, ticari ve hukukî bakımdan doğra teşekkül et­ miş kuruluşlar olacaktır.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi