Kitaplar:Edebiyat ve sanat bahisleri

K itaplar.

2 2

7e

? 2

-Edebiyat ve

Sanat Bahisleri.

Seyahat Edebiyatı Hakkında Dü ş ¡inceler.— Edebiyatta Başka Sa nallar.— Temsil Sanalında He yecanların Hududu. — Tenkide

ve Münakkide Dair•

» '

Naht Sırrı Bey, ince, kıvrak ya zılariyle edebiyat işlerini kavrıyan genç araştırıcılarımızdan biridir. “Hayat,, mecmuasiyle ’ ’Milliyet,, j gazetesinde basılmış araştırmala - rından dördünü bir ciltte toplıya - rak “ Edebiyat ve sanat bahisleri,, adı altında küçük bir kitap' ortaya koymuştur. 62 sayfalık bir kitaba boyuna göre küçük diyebiliriz. Fa­ kat içine, özüne göre bu küçük sö­ zü pek te yerinde sayılamaz.

Kitabın ilk yazısı “ Seyahat ede biyatı,, hakkındadır. Exotique ya­ zılar bizde çok azdır. Romantik edebiyatın en çok yaşamış olan bu türlüsüne pek alışamadık. Bize ge çenleri; sadece ya Jules V em e’ in fennî romanları yolunda daha ziya de öğretici seyahatler, yahut ga - rip garip maceralar şeklindekiîer

oldu. Nahit Sırrı Bey, Rolancl Dor geles’in “ Devesiz Kervan,, ismin - deki son eserini gözden geçirmek vesiyîesiyle seyahat edebiyatı et­ rafındaki düşüncelerini bu yazıda toplamaktadır. Evliya Çelebiden beri bizde seyahat yolunda yazıl - mış yazılara kısa bir göz atarak, seyahat edebiyatıma canlı şartlan m araştıran, bir seyahat romanın - ! dan bediî heyecan duymanın sırla­

rım ortaya koyan bu makale çok üzerine alâka çeken bir yazı olmuş tur.

“ Edebiyatta başka sanatlar,, başlığını taşıyan ikinci yazı, musi­ kî, resim gibi güzel sanatların ede j biyat üzerindeki tesirlerini çözü li-! yen (tahlil eden) bir görüştür. Bu­ rada sanatların birleşmesini tabia­ tın sevmediği yolunda bir düşünce yer tutmuştur. Bununla beraber, bir çok sanat adamlarında türlü tür lü güzel sanatların toplandığı da görülmez değildir. Tevfik Fikret hem şair, hem ressam, hem musiki şinas idi. Ahmet Rasim, Ahmet Re îik gibi şarkılarım kendi yazıp ken di besteliyenler az değildir. Y a l­ nız bir türlü sanata kendilerini bağ lıyanlar daha çok ihtisas kuvveti göstermiş olurlar. Nahit S im Bey edebiyat içinde musiki ve resmin ince bulunuşu üzerinde değerli bir görüşünü bu yazısında şekillendir­

Üçüncü makale “ Temsil sana - tında heyecanların hududu,, admı taşıyor. Çocukluğunda Aleksan - yanı seyrederken aldığı heyecanla söze başlıyan yazıcı, Romada ve başka Avrupa diyarlarında tiyatro nun halk üzerinde bıraktığı tesiri ¡jmeydana vurucu örnekle göster

-mektedir. En ziyade üzerinde dur­ duğu örnek Henri Duvernois’nm bir hikâyesinden Sacha Guitsy’nin yaptığı Jacqueline oyunu ve bunun | Lucien Guitvy tarafından oynanışı ! dır. Ru tiyatro dilmize Ölümünden ; sonra diye çevrilmiş,Ertuğrul Muh sin Bey de onu çok canlı bir yolda oynamıştı. İstanbul halkı gene bu oyunun Almancasmı da bir kaç yıl evel Fransız tiyatrosunda görmüş­ lerdir.

“ Tenkit vc münakkide dair,, baş | lıklı olan son yazısında Nahit Sır­

rı Bey münekkitlerin çektikleri güç lükleri anlatmakla beraber, bu adı taşıyan yazıcıların türlülerini de ortaya koymaktadır. Münakkit de nen adam, tenkide dayanamıyacak kadar çürük olanların sandıklan gi bi, başkalarının buluşları üzerinde kendine yiyecek ariyan bir “ haram yiyici,, midir? Yoksa, başka bir ta­ kımlarının kuruntuları gibi, görüşü herkesten üstün bir “ kapı bekçisi,,, edebiyat köşküne girmek üzere ge lenlerden sanat parolası soran bir “ nöbetçi,, midir. Bizde münakkidi tanılmaz kılıklara sokan bu türlü anlayışlara karşı münakktliğin içi­ ni ve üzüntüsünü araştıran böyle yazılar, pek değerli oluyor.

îş yalnız münakkidi anlamıyan lara kalsaydı gene biraz kolaydı. Fakat'bu adı taşıyanlar arsında da onu kavramamışlara rasgelindiğı yok değildir.

Nahit Sırrı Bey, bunlarm her, iki türlüsüne karşı açık bir savaşla münakkidi ve tenkidi kendi görüş­ leriyle anlatarak kitabını bitiriyor. T atlı, kendini okutur bir yazış­ la bezenmiş olan bu dört makale - Irk kitabı okurken, insan kendini bizim bunaltıcı çölümüzde kava - ruk dudaklarla yürürken ağaçlı bir tatlı su başına gelmiş gibi görüyor.

İ. N E C M İ .