15 ŞUBAT 1992
É
Sovyet Komünist Partisi’nin ‘yardım eli’ her yere uzanmış!
Boran’a Sovyet yardımı
Cenk BAŞLAMIŞ. MOSKOVA
OVYETLER Birliği Komü- V nist Partisi’nin gizli yardım- _____ lanndan pay alanlar arasın da bazı Türkler de bulunuyor. Rus ya Savcılığı konuyla ilgili araştırma sını sürdürürken, Novoye Vremya dergisinin yayınladığı gizli bir belge de, “yardım alanlar’’ arasında Türki
ye İşçi Partisi kurucularından Belli ce Boran’m ismi bulunuyor.
Geçen yıl sonunda çalışmaları dolaba alman Sovyet Komünist Partisi’nin, 1981-1991 dönemi ara sında 80’e yakın ülkede, taraftarları na en az 200 milyon dolar tutarında gizli yardımda bulunduğu, Rusya Savcılığı’nın soruşturmasıyla ortaya çıktı.
Başsavcı Yardımcısı Yevgeny Li
mon, en büyük yardımın 24 dolarla
Fransız Komünist Partisi’ne gittiği
ni, bunu, 21.2 dolarla ABD Kom ü nist Partisi’nin izlediği açıklandı.
Limon, düzenlediği basın top
lantısında, yardım yapılan “kardeş
partiler”in tümünü sıralamadı ve
yalnızca, Finlandiya, Portekiz, Şili, İsrail, Lübnan ve Hindistan kom ü nist partilerinden sözetti.
Ancak, Novoye Vremya (Nemli Dudaklar) dergisinin yayınladığı gizli bir belgede, TİP kurucu ve baş k a la rın d a n Behice Boran’m da adı geçiyor.
Komünist Parti Uluslararası ilişkiler Bölümü’nde çalışan bir gö revlinin günlüğünü yayınlayan der gi, yardım yapılan ülkeleri çok daha ayrıntılı bir şekilde açıklıyor.
Derginin yayınladığı listeye gö re, 501 sıra numarasıyla, Behice Bo
ran’a 22 bin 633 dolar (bugünkü
kurla yaklaşık 130 milyon lira) gön derilmiş. Belgeden, bu paranın gön
PORTRE: Behice Boran,
B
EH İC E Boran, 1910 yılında Bursa’da doğdu. O rta ve lise öğrenimini İstanbul Amerikan Kız Koleji’nde tamamladı. 1939’da Amerika’da _____ Michigan Üniversitesi Sosyoloji Bölümünü bitirerek Türkiye’ye döndü. Ankara Dil veTarih Coğrafya Üniversitesi Sosyoloji Bölüm ü'nedo çent olarak atandı. 1941-1942 yıllarında “Yurt ve Dünya” , 1943,1944 yılları nda da "Adım lar” dergisinin sahibi ve yayın müdürü oldu. 1948’de siyasi görüşleri gerekçe gösterilerek üniversite ile ilişkisi kesildi. 1950’de Türk Barı şseverler Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı. Kore’ye asker gönderil mesine karşı çıktığı için 15 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1962 yılında Türkiye İşçi Partisi’ne girdi. 1970’de Mehmet Ali Aybar’m partiden ayrılmasından sonra genel başkan oldu. 1974’de A f yasası ile serbest bırakılan Boran, 1975 yılında T İP ’i yeniden kurdu. 12 Eylül 1980’den sonra bir büre gözaltına alı nan Behice Boran, yurt dışına çıktı. Haziran 1981 ’de “yurda dön” çağrısına uymaması nedeniyle vatandaşlıktan çıkarıldı. Yaşamına Belçika ve Alman ya’da devam eden Boran 10 Ekim 1987’de Brüksel’de öldü.derilmesi kararının 31 Ekim 1985 ta rihinde alındığı ve ödeme emrinin de hemen ertesi gün verildiği anlaşılı yor. Yine aynı belgeye göre. Boran da parayı aldığını, merkeze bildiri yor.
Derginin yayınladığı belge, yal nızca bir görevlinin günlüğüyle sınır lı kaldığı için, daha önce, ya da sonra başka ödemeler yapılıp yapılmadığı bilinmiyor.
Novoye Vremya’nm yayınladığı listede, Danim arka, Peru, Arjantin, Brezilya, Hakkari,Kıbrıs Rum Kesi mi, İspanya, Erzurum, Avusturya ve Suriye komünist partileri de yer alı yor. Bazı ödemeler partilere, bazıları da kişilere yapılmış.
Başsavcı Yardımcısı Limon’un açıklamasına göre, yardım şu aşa m alardan geçerek sahibine ulaşıyor.
K omünist Parti Politbürosu hangi ülkedeki parti, ya da harekete ne kadar yardım yapılacağına karar veriyor. Bunun ardından Uluslara rası İlişkiler bölümünden bir yetkili, Dış Ekonomik ilişkiler bankasından bir görevliye telefon ederek paranın hazırlanmasını istiyor. Bu telefonun üzerinden bir saat geçmeden para dolu çanta, yetkiliye teslim ediliyor. Çantayı bu Parti yetkilisinden alan bir KGB görevlisi ise, kendi bağlan tıları yardımıyla parayı, ülke dışına gönderiyor.
Ülke dışına yapılan gizli yardım lar nedeniyle çok sayıda eski Parti görevlisi hakkında soruşturm a açıl mış durum da. Bazı kaynaklar, so ruşturm a sonucunda, Parti’nin son Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov’un da yargılanabileceğim ileri sürüyor.
