• Sonuç bulunamadı

The selenium levels and its relation with treatment response in patients with locally advanced lung, head and neck and cervix cancer treated with radical radiotherapy

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "The selenium levels and its relation with treatment response in patients with locally advanced lung, head and neck and cervix cancer treated with radical radiotherapy"

Copied!
8
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Radikal radyoterapi uygulanan lokal ileri evre akci¤er,

bafl-boyun ve serviks kanserlerinde serum selenyum düzeyi

ve tedaviye yan›t ile iliflkisi

The selenium levels and its relation with treatment response in patients with locally

advanced lung, head and neck and cervix cancer treated with radical radiotherapy

Senem DUBOVA, Zeynep ÖZSARAN, Serra KAMER, Ayfer HAYDARO⁄LU

‹letiflim (Correspondence): Dr. Senem Dubova. Ege Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›, 35100 Bornova, ‹zmir, Tu r k e y . Tel: +90 - 232 - 390 32 70 Faks (Fax): +90 - 232 - 388 42 94-117 e-posta (e-mail): senemdubova@gmail.com

Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›

AMAÇ

Lokal ileri akci¤er, bafl-boyun ve serviks karsinomlu olgular-da radyoterapi öncesi selenyum düzeyini etkileyen faktörleri ve tedaviye yan›t ile iliflkisinin araflt›r›lmas›d›r.

GEREÇ VE YÖNTEM

Radikal radyoterapi uygulanan 33 olgunun genel özellikleri, tedavi öncesi selenyum düzeyleri ve tedavi yan›t› de¤erlen-dirildi. Selenyum ölçümü Perkin Elmer marka Atomik Ab-sorbsiyon Spektrometresi (AAS) ve hidrür sistem kullan›la-rak yap›ld›. Tedavi yan›t› Dünya Sa¤l›k Örgütü kriterlerine göre de¤erlendirildi.

BULGULAR

Medyan yafl› 57 (aral›k: 37-80) olan, 18 (%54.5) akci¤er, 8 (%24.2) bafl-boyun, 7 (%21.2) serviks karsinomlu olgunun 23’ü erkek (%69.7), 10’u kad›nd› (%30.3). Radyoterapi önce-si ortalama selenyum düzeyleri 102.2 µg/L (aral›k: 53-141 µg/L) olarak bulundu, KPS ve Hb de¤eri düflüklü¤ü olan ol-gularda selenyum seviyesi de düflük bulundu (s›ras›yla p=0.04, p=0.00). Tümör yan›t› ile selenyum seviyesi aras›n-daki iliflki de¤erlendirildi¤inde, selenyum seviyesi yükseldik-çe tedaviye yan›t›n artt›¤› saptand› (p=0.02).

SONUÇ

Çal›flmam›zda selenyum düzeyinin düflüklü¤ünün tedaviye yan›t› kötü yönde etkiledi¤i, selenyum düzeyinin Hb ve KPS ile iliflkili oldu¤u bulundu.

Anahtar sözcükler: Selenyum; kanser; radyoterapi.

OBJECTIVES

To evaluate the preradiotherapy selenium levels, the factors af-fecting these levels and its relation with the treatment response in locally advanced lung, head and neck and cervix carcinoma.

METHODS

Patient characteristics, preradiotherapy selenium levels and treatment response were evaluated in 33 patients who were treated with radical radiotherapy. Serum selenium level was analyzed and measured by using Perkin Elmer Atomic Ab-sorption Spectrometer and hydrur system. Treatment response was assessed according to World Health Organization criteria.

RESULTS

Median age was 57 (range: 37-80 years). Twenty-three patients (69.7%) were male and ten patients (30.3%) were female. Eigh-teen patients (54.5%) had lung cancer, 8 patients had (24.2%) he-ad and neck cancer and 7 patients (21.2%) hhe-ad cervix carcinoma. Preradiotherapy mean selenium level was found to be 102.2 µg/L (range: 53-141 µg/L). The selenium level was also significantly low in patients with low KPS and low Hb level (p=0.04, p=0.00, respectively). When the relation between the selenium level and tumor response was evaluated it was found that as the selenium levels increased response to treatment also increased (p=0.02).

CONCLUSION

In the present study it was concluded that low selenium levels a ffected the treatment response unfavorably and selenium lev-els were found to be associated with KPS status and Hb levlev-els.

(2)

Bindokuzyüzseksensekiz y›l›nda selenosiste-inin 21. aminoasit olarak s›n›fland›r›lmas›n›n ve yaklafl›k 40 adet selenoproteinin keflfedilmesiyle selenyum’un (Se) insan fizyolojisindeki önemi anlafl›lm›flt›r.[1,2] Selenyum bir çok enzimin

kofak-törüdür ve temel olarak antioksidan fonksiyonuy-la bilinen esansiyel bir iz elementtir. Biyolojik et-kilerini yap›s›nda selenosistein aminoasidi bulu-nan selenoproteinler yoluyla göstermektedir. Sele-nosistein, biyolojik pH’da anyonik halde bulunur ve bu özelli¤i elektron al›flverifli yoluyla biyolojik redoks reaksiyonlar›n›n gerçekleflmesini sa¤lar. Selenoproteinlerin enzimatik redoks aktiviteleriy-le birlikte yap›sal ve transport fonksiyonlar› da vard›r.[3]

Selenyumun kansere karfl› olas› koruyucu etki-si ilk olarak 1969 y›l›nda Shamberger ve Frost.[4]

taraf›ndan bildirilmifl ve Amerika Birleflik Devlet-leri’nde (ABD) yüksek Se al›m› olan insanlarda azalm›fl kanser insidans› oldu¤u belirtilmifltir. ‹ki y›l sonra Shamberger ve Willis[5]daha genifl bir

ça-l›flmayla ABD’de düflük Se içeren ekinlerin top-land›¤› bölgelerde yaflayan insanlar›n, yüksek Se içeren ekinlerin topland›¤› bölgelerdeki insanlara göre lenfoma, gastrointestinal sistem, periton, ak-ci¤er ve meme kanserlerine ba¤l› mortalitelerinin daha yüksek oldu¤unu göstermifllerdir. Bu sonuç-lar, ekinlerdeki Se bilgilerini kullanarak kolorek-tal kanser morkolorek-talitesinin de¤erlendirildi¤i bir di-¤er çal›flmayla da desteklenmifltir.[6] Bununla

bir-likte Schrauzer ve ark’n›n[7] 27 ülkede yapt›klar›

çal›flma sonucunda kifli bafl›na al›nan Se miktar› ile lösemi, meme, over, akci¤er ve kolorektal kan-sere ba¤l› mortalite oranlar› aras›nda ters iliflki ol-du¤u gösterilmifltir.

Radyoterapi ve Se aras›ndaki iliflki, bafl-boyun hastalar›nda tan› ve takip döneminde kan Se dü-zeylerini araflt›ran ileriye dönük randomize çal›fl-mada de¤erlendirilen 30 hastan›n serum Se düzey-leri kontrol grubuna göre düflük bulunmufl ve tü-mör yükü artt›kça bu düflüklü¤ün de artt›¤›, takip-te kür sa¤lanan olgularda Se düzeyi normale dö-nerken rezidüel hastal›¤› olanlarda Se düflüklü¤ü-nün kal›c› oldu¤u belirtilmifltir.[8]

Birçok çal›flma konvansiyonel kanser tedavisi-ne yüksek doz antioksidan eklemenin faydal›

etki-leri oldu¤unu desteklemekle birlikte, di¤er baz› çal›flmalarda kanser tedavisine düflük doz antiok-sidanlar› eklemenin zararl› oldu¤u belirtilmifl-tir.[9,10]

Bu çal›flma, lokal ileri evre bafl-boyun, akci¤er ve serviks kanseri tan›l› olgularda tedavi öncesi serum Se düzeyini, bu düzeyi etkileyen faktörleri ve tedaviye yan›ttaki rolünü araflt›rmak için dü-zenlenmifltir.

GEREÇ VE YÖNTEM

Mart 2004-2005 tarihleri aras›nda Ege Üniver-sitesi T›p Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabi-lim Dal›’nda radikal radyoterapi veya radyokemo-terapiye aday, ölçülebilir malign kitlesi olan, ikin-cil malignitesi olmayan, lokal ileri akci¤er, bafl-boyun ve serviks karsinomu tan›s› alm›fl 33 olgu çal›flmaya al›nd›.

Tedavi öncesi tüm olgularda, Karnofsky Per-formans Skalas› (KPS), kilo kayb›, sigara, alkol kullan›m› sorguland›, hemoglobin, albümin düze-yi ölçüldü ve vücut-kitle indeksi hesapland›.

Bafl-boyun ve akci¤er karsinomlu olgular gün-lük 2 Gy, serviks karsinomlu olgular güngün-lük 1.8 Gy’lik fraksiyonlarla haftada 5 gün tedavi ald›lar. Primer tümör lokalizasyonuna göre, bafl-boyun kanserli olgularda medyan 70 Gy (aral›k: 66-70 Gy), akci¤er kanserli olgularda medyan 60 Gy (aral›k: 45-66 Gy), inopere serviks karsinomlu ol-gularda medyan 59.4 Gy (aral›k: 56-65 Gy) eks-ternal radyoterapi ve 5x5 Gy intrakaviter HDR (high dose rate) brakiterapi uyguland›. Kan tablo-su ve böbrek fonksiyon testleri normal, KPS’si yüksek olan olgulara radyoterapi ile efl zamanl› kemoterapi uyguland›.

Olgular›n radyoterapi öncesi kan örnekleri 10 cc’lik düz tüpe al›narak, 10 devirde santrifüj edidi ve serumu ayr›larak -750°C’de sakland›. Serumda Se çal›flmas› Perkin Elmer marka Atomik Absorb-siyon Spektrometresi (AAS) ve hidrür sistem kul-lan›larak yap›ld›.

Olgular›n tedavi öncesi ve sonras› tümör ha-cimlerini de¤erlendirebilmek için radyoterapi ön-cesi ve sonras› çekilen Bilgisayarl› Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

(3)

filmleri taray›c›dan geçirilerek ‘Precise Bilgisa-yarl› Planlama Sistemi’’ne aktar›ld›. Olgular›n radyoterapi öncesi ve maksimal tümör yan›t›n›n görüldü¤ü, tedavi bitiminden 1-2 ay sonra çekilen BT/MRG görüntülerindeki gross tümör volümleri her bir BT/MRG kesitinde tan›mlanarak ‘Doz Vo-lüm Histogram› (DVH)’ yard›m›yla hesapland› (fiekil 1, 2). Radyoterapi öncesi ve sonras› hesap-lanan tümör volümleriyle tedaviye yan›t de¤erlen-dirilmesi Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ) kriterleri esas al›narak yap›ld›.[11]

‹statistiksel analizler ‘SPSS 13.0 for Windows’ bilgisayar program› ile yap›ld›, olas›l›k de¤eri (p) olarak 0.05 ve alt› istatistiksel olarak anlaml› ka-bul edildi. Biyokimyasal skorlar ‘‘Spearman kore-lasyon testi’’ ile de¤erlendirildi. ‘‘Spearman’’ ko-relasyon katsay›s› (r) 0.50’den büyük ise iyi kore-lasyon, 0.25-0.50 aras›nda ise zay›f korekore-lasyon,

0.25’den küçük ise korelasyon yok, negatif ise ters orant›l› korelasyon olarak kabul edildi.

B U L G U L A R

Otuz üç olgunun medyan yafl› 57 olup (aral›k: 37-80), gruplara göre incelendi¤inde 18 olgu (%54.5) akci¤er, 8 olgu (%24.2) bafl-boyun, 7 olgu (%21.2) ise serviks karsinomuydu. Olgular›n cinsi-yet, KPS, vücut-kitle indeksi (Quetelet ‹ndek-s i = b o y / k g2), sigara ve alkol kullan›m›, albümin, Hb

ve tümör hacim de¤erleri Tablo 1’de gösterilmifltir. Olgular›n radyoterapi öncesi ortalama Se dü-zeyleri 102.2 µg/L (aral›k: 53- 141 µg/L) olarak bu-lundu; cinsiyet ve tümör lokalizasyonuna göre Se de¤erleri Tablo 2’de gösterilmifltir. Olgular›n se-rum Se düzeyleri üç gruba (53-83 µg/L, 84-11 4 µg/L, 115-145 µg/L) ayr›larak de¤erlendirildi ve s›-ras›yla gruplarda 6, 17 ve 10 olgu bulunmaktayd›.

(4)

Tedavi yan›t›na göre 10 olgunun tam, 13 olgu-nun k›smi yan›tl›, 10 olguolgu-nun ise yan›ts›z oldu¤u saptand›. Tümör yan›t› ile Se düzeyi aras›ndaki iliflki de¤erlendirildi¤inde düflük Se düzeylerinde tedaviye yan›t›n da düflük ya da yan›ts›z oldu¤u buna karfl›n Se seviyesi yükseldikçe tedaviye ya-n›t›n artt›¤› saptand› (p=0.02).

Selenyum düzeyini etkileyen faktörlerin de¤er-lendirilmesinde, KPS’si düflük (p=0.04) ve Hb se-viyesi 12.4 gr’›n alt›nda olan olgularda Se düzeyi-nin düflük oldu¤u (p=0.00) belirlendi. Cinsiyet (p=0.55), yafl (p=0.96), kilo kayb› (p=0.81), vü-cut-kütle indeksi (p=0.30), albümin düzeyi (p=0.39), sigara (p=0.79) ve alkol (p=0.17) kulla-n›m› ve tümör hacmi (p=0.17) ile Se düzeyleri aras›nda iliflki gösterilmedi. Serum Se düzeyini et-kileyen faktörler Tablo 3’de gösterilmifltir.

Alt gruplar de¤erlendirilerek akci¤er kanserli 18 olgu için korelasyon testleri yap›ld›¤›nda yafl,

cinsi-yet, kilo kayb›, KPS, vücut-kitle indeksi, alkol öy-küsü, tümör hacmi, radyoterapi öncesi kemoterapi uygulanmas›, tümör yan›t›, lokal nüks ve uzak me-tastaz aras›nda anlaml› bir korelasyon saptanmaz-ken, hiç sigara kullanmamas›, eski veya hala sigara kullan›c›s› olmas› ile Se düzeyi aras›nda (r=0.50, p=0.03) ve hemoglobin düzeyi ile Se düzeyi aras›n-da (r=0.74, p=0.00) korelasyon saptand›.

fiekil 2. Doz volüm histogram› yard›m›yla tümör hacminin hesaplanmas›.

Tablo 1

Olgular›n genel özellikleri

Say› Yüzde Yafl Medyan 57 y (aral›k: 37-80) Cinsiyet Erkek 23 69.7 Kad›n 10 30.3 Gruplar Akci¤er karsinomu 18 54.5 Bafl boyun karsinomu 8 24.2 ‹noperabl serviks karsinomu 7 21.2 Karnosfsky Performans Skalas›

Medyan 90 (aral›k 60-90) Kilo kayb› Yok 16 48.4 %10 ve alt› 12 36.4 %10 ve üzeri 5 15.2 Vücut-kütle indeksi 19’un alt› 3 9.1 19-24 aras› 22 66.7 25 üzeri 8 24.2 Albümin düzeyi Medyan 4 gr/dl (aral›k: 2.9-4.8) Sigara kullan›m› Yok 7 21.2 0-40 paket y›l 14 42.4

40 paket y›l üzeri 12 36.4 Alkol kullan›m›

Hiç kullanmam›fl 14 42.4 Az-orta derecede kullanm›fl 14 42.4

Yo¤un kullanm›fl 5 15.2

Hemoglobin de¤eri

Medyan 12.4 gr (aral›k: 8.5-15.3 gr) Tümör hacmi

(5)

Navarro-Alarcon M ve ark.[19] dört farkl› (akci¤er,

gastrointestinal, jinekolojik, hematolojik) malig-nite grubundaki toplam 59 hastan›n Se düzeyleri-ni sa¤l›kl› kontrol grubuyla karfl›laflt›rd›klar› ça-l›flmada Se düzeylerinin tüm gruplarda anlaml› derecede düflük oldu¤unu saptam›fllard›r. Lokal ileri evre akci¤er, bafl-boyun ve serviks karsinom-lu 33 olgunun genel ortalama serum Se düzeyini 102.2 µg/L, erkeklerin ortalama Se düzeyini 103.7 µg/L (aral›k: 72-136 µg/L), kad›nlar›n ise 98.8 µg/L (aral›k: 53-141 µg/L) olarak saptad›¤›m›z çal›flmada, Türkiye’de sa¤l›kl› nüfusun ortalama Se düzeyini bildiren veri olmamas› nedeniyle kar-fl›laflt›rma ABD ve Avrupa ülkelerinin de¤erleriy-le yap›lm›fl, kanserli olgular›n ortalama Se düzey-leri sa¤l›kl› nüfustan daha düflük olarak saptan-m › fl t › r.

Selenyum düzeyinin yafl ve cinsiyet ile iliflkisi-nin araflt›r›ld›¤› çal›flmalarda çeliflkili sonuçlar or-TA R T I fi M A

Temel olarak antioksidan fonksiyonuyla bili-nen ve esansiyel bir iz element olan Se’nin kanser önleyici etkisi için ileri sürülen mekanizmalar; programlanm›fl hücre ölümüne, DNA tamirine, se-lenoenzimlerdeki rolüne, immün sisteme etkisine, karsinojenik mekanizmaya olan etkisine ve baz› metabolitleriyle antianjiojenik ajan olmas›na ba¤-lanmaktad›r.

Selenyumun antikarsinojenik özelliklerinin an-lafl›lmas›yla, insan vücudunda karsinogenezisteki olas› rolü ilgi uyand›rm›fl ve bu yönde çal›flmalar h›z kazanm›flt›r. Çok say›da epidemiyolojik çal›fl-mada genel olarak sa¤l›kl› erkeklerin ortalama Se de¤erleri 110-137 µg/L, sa¤l›kl› kad›nlar›n ortala-ma Se de¤erleri 122-134 µg/L olarak bulunmufl-t u r.[ 1 2 - 1 5 ] Kanserli olgularda serum Se seviyesini

de¤erlendirmek amac› ile Westin ve ark.’n›n[ 1 6 ]1 4

bafl-boyun kanserli olgu ve 6 sa¤l›kl› olgunun se-rum Se düzeyini inceledikleri çal›flmada Se ve nutrisyonel durum aras›ndaki iliflki araflt›r›lm›fl, kaflektik olan kanserli olgular›n Se düzeylerinin sa¤l›kl› olgulardan daha düflük oldu¤unu saptan-m › fl t › r. Lajtsaptan-man ve ark.[ 1 7 , 1 8 ] 43 larinks kanserli ve

34 nazofarinks kanserli olgunun Se düzeylerini, 47 sa¤l›kl› olgunun Se düzeyleri ile karfl›laflt›rm›fl, özellikle T4supraglottik larenks kanserli ve T4n

a-zofarenks kanserli olgular›n Se düzeyinin sa¤l›kl› olgulardan daha düflük oldu¤unu göstermifllerdir.

Tablo 2

Cinsiyete ve tümör lokalizasyonuna göre selenyum düzeyleri

Özellik Selenyum düzeyi

Genel ortalama 102.2 µg/L (aral›k: 53-141 µg/L) Cinsiyet Erkek 103.7 µg/L (aral›k: 72-136 µg/L) Kad›n 98.8 µg/L (aral›k: 53-141 µg/L) Gruplar Bafl-boyun karsinomu 111 µg/L (aral›k: 97-136 µg/L) Akci¤er karsinomu 102 µg/L (aral›k: 72-141 µg/L) Serviks uteri

k a r s i n o m u 91 µg/L (aral›k: 53-130 µg/L)

Tablo 3

Selenyum düzeyini etkileyen faktörler

Faktör r p Yafl 57 yafl üzeri/alt› 0.007 0.96 Cinsiyet Erkek/Kad›n -0.10 0.55 Kilo kayb› Yok, ≤%10, ≥%10 0.04 0.81 Karnosfsky Performans Skoru

60, 70, 80, 90 0.36 0.04 Vücut-kütle indeksi 19 alt› ,19-25, 26 üzeri 0.18 0.30 Sigara kullan›m› Hala kullan›yor B›rakm›fl Hiç kullanmam›fl 0.12 0.50 Alkol kullan›m›

Yo¤un, orta, hiç -0.24 0.17 Albümin düzeyi Medyan 4 gr/dL üzeri/alt› 0.15 0.39 Hemoglobin de¤eri 12.4 gr üzeri/alt› 0.61 0.00 Tümör hacmi 45 cc üzeri/alt› -0.24 0.17

(6)

taya ç›km›flt›r. Navarro ve ark.’n›n[19]çal›flmas›nda

kanserli hastalarda Se düzeyinin yafl ve cinsiyetle korelasyon göstermedi¤i belirtilmifl, Ujiie ve ark’n›n[13] hastaneye baflvuran 5019 hastan›n 5 y›l

takip edildi¤i çal›flmalar›nda, takipte kanser tan›s› alan hastalar›n Se seviyelerinin kanser d›fl› hasta-l›¤› olanlardan ve sa¤l›kl› nüfustan düflük oldu¤u, erkek kanser hastalar›n›n ortalama Se düzeyinin kad›n kanser hastalar›ndan daha yüksek oldu¤u ve Se düzeyinin erkeklerde yaflla birlikte azald›¤› be-lirtilmifltir. Çal›flmam›zda Se düzeyi ile yafl ve cin-siyet aras›nda korelasyon saptanmam›flt›r (s›ras›y-la p=0.96, p=0.55).

Last ve ark.[ 2 0 ]non-Hodgkin lenfomal› 100

has-tada tan› serum Se düzeyi ile kemoterapi dozu, te-daviye yan›t ve genel sa¤kal›m aras›ndaki iliflkiyi d e ¤ e r l e n d i r m i fl l e r, hastalar›n Se düzeylerinin genel ortalamadan düflük oldu¤unu ve ECOG (Eastern Cooperative Oncology Group) performans duru-munun Se düzeyi ile korelasyon gösteren tek klinik de¤iflken oldu¤unu belirtmifllerdir. Benzer olarak olgular›m›z›n performans durumu ile Se düzeyi aras›nda aras›nda korelasyon saptanm›flt›r (p=0.04). Westin ve ark.[16]bafl boyun kanserli hastalarda

Se düzeyini inceledikleri çal›flmalar›nda Se düze-yi ve albümin seviyesi aras›nda bir korelasyon gö-rülmezken, Hu ve ark.[21]100 akci¤er kanserli

has-tada Se düzeyinin hastan›n nutrisyonel durumu ve albümin seviyesi ile pozitif korelasyon gösterdi¤i-ni saptam›fllard›r. Nutrisyonel durumu kilo kayb›, vücut-kütle indeksi ve albümin de¤erleriyle ince-ledi¤imizde, bu de¤erler ile serum Se düzeyi ara-s›nda bir korelasyon bulunmam›flt›r (s›ras›yla p=0.81, p=0.30, p=0.39).

Hu ve ark.[21]100 akci¤er kanseri olgusunun Se

düzeyini de¤erlendirdikleri çal›flmalar›nda Se dü-zeyinin sigara kullan›m› ile ters iliflkili oldu¤unu bildirilmifltir. Çal›flmam›zda akci¤er kanserli olgu-larda hiç sigara kullanmamas›, eski veya hala si-gara kullan›c›s› olmas› ile Se düzeyi aras›nda (r=0.50, p=0.03) korelasyon saptan›rken di¤er gruplardaki olgularda sigara ve alkol kullan›m› ile Se düzeyi aras›nda bir korelasyon saptanmam›flt›r (s›ras›yla p=0.79, p=0.50, p=0.39).

Literatürde hemoglobin de¤eri ve Se düzeyini birlikte de¤erlendiren bir çal›flma olmamakla

bir-likte çal›flmam›zda düflük Se seviyesi olanlarda Hb de¤erinin de düflük oldu¤u (<12.4) saptanm›fl-t›r (p=0.00).

Last ve ark.[22]non-Hodgkin lenfomal› 100

has-tada genel sa¤kal›m, tedaviye cevap ve verilen ke-moterapi dozlar› ile tan› serum Se düzeyleri, yafl, cinsiyet, B semptomlar›n varl›¤›, evre, performans durumu, laktat dehidrogenaz düzeyi (LDH) ve ekstranodal hastal›k alanlar› aras›ndaki iliflkiyi araflt›rm›fllard›r. Tedaviye verilen yan›tlar incelen-di¤inde sadece Se konsantrasyonu ve performans durumunun yan›tla iliflkili oldu¤u görülmüfl, yük-sek Se düzeyine sahip olanlar›n tedaviye kötü ya-n›t verme olas›l›¤›n›n daha az oldu¤u belirlenmifl-tir. Ayn› çal›flmada remisyon süresi ile Se düzeyi ve performans durumu aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u saptanm›flt›r (s›ras›yla p=0.036, p<0.001). Yüz hastan›n medyan genel sa¤kal›m› 6.2 y›l (ara-l›k 1 hafta-13 y›l) olup tek de¤iflkenli analizde yafl, Se konsantrasyonu, cinsiyet ve evre sa¤kal›m sü-resiyle iliflkili bulunmufl, çok de¤iflkenli analizde ise Se en etkili faktör olarak belirlenmifl, Se düze-yinin her 0.2 µmol/L art›fl›nda ölüm riskinde %24 azalma oldu¤u görülmüfltür.[20]

Psathakis ve ark.[22]kolorektal kanserli 106

has-tan›n Se seviyesini de¤erlendirdikleri çal›flmala-r›nda Se düzeyi 70 µg/L alt›nda olanlar›n, 70 µg/L’nin üzerinde olanlardan daha düflük ortalama sa¤kal›m süresine sahip oldu¤unu saptam›fllar ve evrelere göre de¤erlendirildi¤inde tümör yükü fazla oldu¤unda; örnek olarak T4 t ü m ö r l e r d e ,

ameliyat öncesi dönemde Se düzeyinin en düflük düzeyde oldu¤unu göstermifllerdir.

Bafl-boyun kanserli hastalarda tan›daki Se dü-zeyini, tümör yükü ile Se aras›nda bir iliflki olup olmad›¤›n›, radyoterapinin Se düzeylerine etkisini ve bu flekilde Se’nin prognostik de¤erini ortaya koymak amac›yla yap›lan bir çal›flmada otuz has-tan›n ve kontrol grubunun serum Se düzeyleri de-¤erlendirilmifl hastalar›n serum Se düzeyleri kont-rol grubuyla karfl›laflt›r›ld›¤›nda düflük bulunmufl ve tümör yükü artt›kça bu düflüklü¤ün artt›¤› sap-tanm›flt›r. Kür sa¤lanan 10 hastada tedaviden son-raki bir y›lda Se düzeyleri normal de¤erlere ulafl›r-ken rezidüel hastal›¤› olanlarda Se düzey düflüklü-¤ü kal›c› olmufltur.[8]Çal›flmam›zda olgular›n

(7)

teda-vi öncesi ve sonras› tümör hacimlerinin DVH yar-d›m›yla hesaplayarak DSÖ kriterlerine göre de-¤erlendirdi¤imizde, tedavi yan›t› kötü olan olgula-r›n Se düzeyinin düflük oldu¤u gözlenmifltir (p=0.02).

S O N U Ç

Lokal ileri akci¤er, bafl-boyun ve serviks kan-serlerinde ileriye dönük olarak düzenlenen bu ça-l›flmada radyoterapi öncesi Se düzeyi, sa¤l›kl› nü-fusun Se düzeyinden düflük olup, Se düzeyinin te-daviye yan›t› etkiledi¤i ve kötü yan›tl› olgularda Se düzeyinin düflük oldu¤u saptanm›flt›r. KPS ve Hb düzeyi düflük olan olgular›n Se düzeylerinin de düflük oldu¤u görülmüfltür.

Antioksidan düzey de¤iflikliklerinin kanser et-yolojisinin etkenlerinden veya sonuçlar›ndan olup olmad›¤› daha ileri in vitro ve in vivo çal›flmalarla araflt›r›lmas› gereken henüz netleflmemifl bir konu-dur. Bununla birlikte kanserli olgularda antioksi-dan suplementasyonun kemoterapi ve radyoterapi ile etkileflimi ve rutin kullan›m› ile ilgili bir fikir birli¤i de bulunmamaktad›r. Bu nedenle kanserli olgular›n antioksidan düzeylerinin daha genifl ol-gu say›l› çal›flmalarla araflt›r›lmas› gerekti¤ini dü-flünmekteyiz.

K AY N A K L A R

1. Soll D. Genetic code: enter a new amino acid. Nature 1988;331(6158):662-3.

2. Rayman MP. The importance of selenium to human health. Lancet 2000;356(9225):233-41.

3. Hardy G, Hardy I. Selenium: the Se-XY nutraceutical. Nutrition 2004;20(6):590-3.

4. Shamberger RJ, Frost DV. Possible protective effect of selenium against human cancer. Can Med Assoc J 1969;100(14):682.

5. Shamberger RJ, Willis CE. Selenium distribution and human cancer mortality. CRC Crit Rev Clin Lab Sci 1971;2(2):211-21.

6. Clark LC, Cantor KP, Allaway WH. Selenium in for-age crops and cancer mortality in U.S. counties. Arch Environ Health 1991;46(1):37-42.

7. Schrauzer GN, White DA, Schneider CJ. Cancer mor-tality correlation studies--III: statistical associations with dietary selenium intakes. Bioinorg Chem 1977;7(1):23-31.

8. Yadav SP, Gera A, Singh I, Chanda R. Serum

seleni-um levels in patients with head and neck cancer. J Otolaryngol 2002;31(4):216-9.

9. Seifried HE, McDonald SS, Anderson DE, Greenwald P, Milner JA. The antioxidant conundrum in cancer. Cancer Res 2003;63(15):4295-8.

10. Lesperance ML, Olivotto IA, Forde N, Zhao Y, Speers C, Foster H, et al. Mega-dose vitamins and minerals in the treatment of non-metastatic breast cancer: an his-torical cohort study. Breast Cancer Res Tr e a t 2002;76(2):137-43.

11. World Health Organization. WHO handbook for reporting results of cancer treatment. Geneva (Switzerland): World Health Organization; 1979. p. 48.

12. Willett WC, Polk BF, Morris JS, Stampfer MJ, Pressel S, Rosner B, et al. Prediagnostic serum selenium and risk of cancer. Lancet 1983;2(8342):130-4.

13. Ujiie S, Kikuchi H. The relation between serum sele-nium value and cancer in Miyagi, Japan: 5-year follow up study. Tohoku J Exp Med 2002;196(3):99-109. 14. Kafai MR, Ganji V. Sex, age, geographical location,

smoking, and alcohol consumption influence serum selenium concentrations in the USA: third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988-1994. J Trace Elem Med Biol 2003;17(1):13-8.

15. Lopes PA, Santos MC, Vicente L, Rodrigues MO, Pavao ML, Neve J, et al. Trace element status (Se, Cu, Zn) in healthy Portuguese subjects of Lisbon popula-tion: a reference study. Biol Trace Elem Res 2004;101(1):1-17.

16. Westin T, Ahlbom E, Johansson E, Sandstrom B, Karlberg I, Edstrom S. Circulating levels of selenium and zinc in relation to nutritional status in patients with head and neck cancer. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 1989;115(9):1079-82.

17. Lajtman Z, Nosso D, Romic Z, Trutin-Ostovic K, Krpan D. Laryngeal cancer and blood selenium levels. Eur Arch Otorhinolaryngol 1994;251(3):170-2. 18. Lajtman Z, Romic Z, Trutin-Ostovic K, Krpan D, Car

Z. Nasopharyngeal cancer and blood selenium level. Acta Med Croatica 1994;48(2):73-6.

19. Navarro-Alarcon M, de la Serrana HL, Perez-Valero V, Lopez-Martinez C. Serum selenium levels as indi-cators of body status in cancer patients and their rela-tionship with other nutritional and biochemical mark-ers. Sci Total Environ 1998;212(2-3):195-202. 20. Last KW, Cornelius V, Delves T, Sieniawska C,

Fitzgibbon J, Norton A, et al. Presentation serum sele-nium predicts for overall survival, dose delivery, and first treatment response in aggressive non-Hodgkin's lymphoma. J Clin Oncol 2003;21(12):2335-41. 21. Hu Y. Studies on the correlation of blood selenium

(8)

and lung cancer. II. An analysis of serum selenium levels and influencing factors in patients with lung cancer. [Article in Chinese] Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi 1993;14(6):346-9. [Abstract]

22. Psathakis D, Wedemeyer N, Oevermann E, Krug F, Siegers CP, Bruch HP. Blood selenium and glu-tathione peroxidase status in patients with colorectal cancer. Dis Colon Rectum 1998;41(3):328-35.

Referanslar

Benzer Belgeler

Hastaya yoğun bakım süreci içinde antiviral ve antimikrobiyal tedavilerin yanında, immün (konvalesan) plazma ve mezenkimal kök hücre tedavisi de uygulandı.. Tedaviye cevap

Verilen cümlelerde adıl ( zamir ) olan sözcükleri a) akü - pil - jeneratör kutu içine alarak gösterelim. Aşağıdaki ses kaynaklarından hangisi &#34; davul &#34; ç)

S1.Verilen işlemleri yapalım. Verilen seslerden bir sonra geleni yazarak gizli sözcüğü bulalım. &#34;Bu gece sanki yıldızlar bir yerlere saklanmıştı. cümlesine göre;..

Söz konusu kullanımları sırasıyla şu şekilde isimlendirmek mümkündür: Âhın inlemek anlamında kullanımı, âhın benzetme unsuru olarak kullanımı, âhın etki-tepki

In sum, Transformation of the Muslim World in the 21st Century is both quantitatively and quali- tatively an insightful and valuable work that offers a comprehensive picture of

Writing for social scientists: How to start and finish your thesis, book, or article by Howard S.. Becker, Pamela

Platelet count, mean platelet volume (MPV) value, platelet aggregation, plasma P-selectin, thrombospondin-1, platelet factor 4, plasma miR-223 and miR-126 expression levels

sion in patients with rheumatic mitral stenosis (MS) in asso- ciation with echocardiographic parameters and serum N- terminal pro brain natriuretic peptide (NT-proBNP) levels.. Study