• Sonuç bulunamadı

50. yıl ve kara gün dostlarımız

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "50. yıl ve kara gün dostlarımız"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

50. Yıl ve Kara Gün

Dostlarımız

~ ) r ~j ^

C

umhuriyetimizin 50. Yılım Kutlama Törenlerı’ne şura­ da pek az gün kaldı. 50. yıl İle ilgili çalışmaların şimdiden elle tutulur, gözle görülür ciddî gerçek, içtenlikle dolu, düşünce yönü insanı hayran bırakan bir yapıtına da henüz rastlanmadı!

Biz geçelim bunları da, gele­ lim esas kaygımıza.. Koca elli yılın bilançosu şu günlerde ka­ panıyor! Neler yaptığımızı, ne­ ler yapacağımızı bir yana bıra­ kalım, hiç olmazsa resmî tören­ lere, uluslararası renk katacak bir konuya değinelim.

Ne de çabuk unuttuk o KARA GÜN DOSTLARI’m ızı?!. Oysa Kurtuluş ve Cumhuriyete geçiş günlerinin heyecanı ile nasıl da karşılama, anma törenleri yapı­ yorduk?. Ne de onur verici dav­

ranışlara kalkışmış, onların ön-^rgjin dostumuz daha: Şeyh Jetinde sevinçle eğilmiş, adla- şîr Hüseyin Kidvey. Bilgin, güç- rifls, caddeler bile açmıştık!. Bi- « i bir yazar. Mitinglerde ün yap A"'îe, o kara günlerimizde d ü n y a -" i?* «b k konuşmacı. 4ngilte- nın sırt döndüğü; üstelik Türk, re de oturmasına rağmen Türk sonra da İslâm olmanın neden­

leriyle, koskoca bir Hıristiyan â- leminin düşman olduğu bir

dö-KARA GÜNLERİMİZDE BİZE YAR­

DIMCI OLMUŞ YABANCI DOSTLAR­

DAN

HAYATTA OLANLAR YA

DA

YAKINLARI 50. YIL TÖRENLERİNE

ÇAĞIRILMALI İDİ

Turgut ETİNGÜ

gün mi de yayınlayan yine o kara dostumuz Pierre Loti değil idi?.

İste, İlk Dünya Savaşı sonu, o dönem Hint Müslümanları içinde olduğu kadar, özellikle İn giliz dilinde okur - yazarların dünyasında tanınmış bir kara

Mü-nemde.. Onlar, bir elin parmak­ ları kadar bir azınlık; ama in­ sancıl, ama uygar, ama vicdan­ lı, ama doğru dürüst kalabilme nin soylulaştırdığı o birkaç ki­ şi, kendi başlarına haksızlığa, zulme kıyam etmişti!. O nlar,'bi­ zi savunmuşlardı. Hem de kos­ koca bir Batı dünyası önünde ve üstelik onların ortalık ye­ rinde bazen tek kişi, bazen bir veya ikisi karşı durmuş; bizi sözle, kalemle savunmuşlardı!.

Unutmanın Utancı

Sonralan araya yıllar girdi. Değişen kuşaklarm. yeni koşul­ lar içindeki boşvermişliği; bu büyük TÜRK DOSTLARI’m ne de olsa tarih sayfalan arasına sokup, geçmişti öteye!.

Zaman zaman, geçmişe dönüş yapıp, olaylar zinciri içinde on­ ları da hatırlayan birkaç yazar, düşünür çıkmadı değil. Fakat ilk günlerin o heyecanı, o sı­ caklığı, o gönül ve yürek içinde taşımanın, o hayranlık duyma­ nın, derecesinde bir akıl almaz düşüklük başlamış. Bir Pierre Loti evinin kapısı üzerindeki lev ha bile kararmış, okunmaz ol­ muştu!.

Şimdi biz, kara günlerimizde bizi sevmiş, bizi savunmuş ve ölene dek bize dost kalmışların o yüce anılarına eğilmek istiyo­ ruz. Yaşayanları kalmışsa, onla­ rı 50. Yıl Anma Töreninde ol­ sun aramıza çağırıp önlerinde saygı ve sevgiyle selâma dur­ mak istiyoruz. Onların tümü bu dünyadan geçmiş ise, kalan en yaşlı yakınlarını çağırmalıydık törenlere. Gazeteciler Cemiyeti, Türk Büyüklerini Anma ve Ya­ şatma Derneği sorumluları dahi çağrıyı yapabilirdi.

İşte bir ünlü yazar, Pierre Lo­ ti. Türk’e yapılan zulmü dünya­ ya duyurmuştur. Türk’ün yüce dostlarından hem de, kara gün­ lerin birer dehşet verici, çok umutsuzluğa düşürücü bir dö­ neminin: Türk-Bulgar Savaşın­ da bize olan inancının, katıksız sevgisiyle ilk büyük dostumuz.

ulusuna ve yurduna yapılan sal­ dırıyı erkekçe kınayan, korkusuz ca karşı çıkan bir aydın kişi..

Onu, 1919 yılında daha iyi ta­ nıma fırsatını bulduk. O tarihte, Londra’da «Central İslamic So- cietysdeki yayınlarından en ün­ lüsü (îslâm Önderini Savunma) adlı yapıtı idi. Bu kitabında ger­ çekten çürütülmesi mümkün ol­ mayan bir mantık dizisi ve bi­ limsel açıdan sağlam dayanak­ larda yükselen bir (Türkiye Sa­ vunması) vardır. O, gerek bu e- serinde ve gerekse Londra’da düzenlenen açıkhava mitingle­ rinde yaptığı konuşmalarda, çe­ şitli gazete yazılarında bizim katıksız bir savunucumuz. Bi­ zim büyük bir karagün dostu­ muz...

Claude Farrere: O’nu ilkin 1922’ de, savaşlarımızın en kızgın, o- lüm - kalını yolunda en zorlu sı­ navları geçirdiğimiz sıra tanırız. Claude Farrere’i, bize yönelten Pierre Loti’dir. Ama bu dostluk itelenerek oluşmuş bir yapma dostluk değildir. P. Loti, Roche- fort’daki evinde, deyimi yerinde ise «Türk Dostu» olarak vaftizini yapmıştır. Ama kendisi sonradan bunu eksiksiz bir içtenlikle sür­ dürmüştür. Hem de bizi iyi, kö­ keninden tanıyarak. Öylesine ki, geleceğin Atatürk’ündeki (Deha)’ ya, bir yabancı olarak ilk teşhisi O koyacak!. Nitekim 1922 yılı içinde İzmit’te, Yüce Başkomu­ tanımız Mustafa Kemal ile görüş­ tüğü zaman, Büyük Taarruz he­ nüz başlamamıştı. Mustafa Ke­ mal’in olağanüstü kişiliğini dün­ ya daha bilmiyordu. Ama Claude Farrere’in, O’nunla yaptığı ko­ nuşmayı, Fransa dönüşü gazete­ cilere anlatırken: «... Mustafa Kemal Paşa gerçekten eşsiz bir insandır. Hiç yoktan, herşeyi var etmesini bildi. Kuşkusuz bu kişi, Türk’ün yeniden dünyaya gelişi­ nin etkenidir!..» demişti. Böyle- ce, derin ve uzak görüşlü olma­ nın belgesini de vermişti.

O, sonradan her zaman bizi hatırladı. Bize geldi. Bizim de­ ğer taşıyan yönlerimizi daima Ba­

tı’ya taşıdı. Bize kara gün dostu oldu ..

Ya'M adam e Gaulice? O, Kur­ tuluş Savaşı öncesi ve sonrasın­ da bir kaç kez yurdumuza gel­ miş. Bizi yakından tanımış. Bize dost olmuş ünlü bir Fransız ka­ dın yazarı. O günlerin yaşantısı içinde, her yönden yoksulluk gös­ teren; savaşlardan ötürü de yı­ kıntıya yüz tutmuş Anadolu’yu adım adırn gezmiş. Sadece büyük inancı ve direnci kalmış bu ül­ kenin hayranlık duyurucu atılı- mını izlemiş. Sömürgeci ordula­ rın yakıp yıktığı yörelerdeki yü­ rekler acısı vahşet tablolarını yansıtan yazıları sonradan, Paris’ teki (Araştırma ve Haber Alma DerneğiVnce dünyaya duyurul­ muştu!.

O da bizim bir kara gün dostu­ muzdu.

Bir Dost Daha

Ağa Hanın 28 Temmuz 1923 günü tüm İslâm âlemine ve özellikle Hint ulusuna, sonradan da İngi­ liz basınının hepsinde yayımla­ nan ünlü bildirisini hatırlamamız gerek.

Uzun bildirisinin bir paragra­ fında Ağa Han şöyle der: «... Türkiye Devleti, Batı Devlet­ leriyle iyi durumda yaşamaya kararlıdır. Doğu ve Batıyı birbi­ rine yaklaştırmak ve insanlık amaçlarına çalışmak Türkiyenin ülküsüdür. Batının, Doğu ile çe­ lişkide yaşaması ki. eski diplo­ masinin ve Ehli Salip düşünce­ sinin doğurduğu insanlığı kapsı- yan felâketlerdendir!. İki tarafta da kan dökülmesinden başkaca bir sonuç vermemiştir.»

Ağa Han, İzmir’in işgalinden sonra yapılan zulüm ve haksız­ lıkları kaç kez, Türk düşmanı L. George’a karşı, sayısız sert pro­ testolar ve bildirilerle de belirt­ miştir. Hindistan müslümanlariy- le birlikte, Dünya kamuoyunda, Türk Hukukunun korunmasına öncelikle yer verilmesini isteyen önerisiyle de insanlık görevini yapan kara gün dostlarımızdandı.

Jean Sehilicklin de 1922 yılın­ da gazetesi adına memleketimi­ ze gelmişti. Savaşların en kritik günlerinde, olayları birer birer yerinde izlemiş ünlü Fransız ya­ zarlarındandır. Özellikle (Kurtu­ luş Savaşı Günlerinde Anadolu’ da Gördüklerim) yazı dizisi, o dönem Fransız halkoyu başta ol­ mak üzere yabancı toplulukların, bizden yana yön değiştirmesinde etkili olduğu kesinlikle bilinmek­ tedir.

O Pierre Loti değil mi. Kur­ tuluş Savaşında, Türk Kadınlar Birliği’nin «Türk Tezisni savun­ ması için telgrafla kendisine baş vurmasına karşılık bir an çe­ kimser kalmamış. Durumumuz hemen kendisini etkilemiş! Mil­ liyet duygusunun verebileceği körü körüne bir inanca kapıl- maksızm, başkaldırmış!. Böyle- ce vicdan kanısına öncelik tam­ mış. Fransız olması, Hıristiyan olması; o sıra Fransa ile bölge içi bir savaşa girişmiş bir Tür­ kiye’nin savunmasını üzerine al­ mada bir sakınca görmemiş. Bir kez daha bizden yana kıyam e- den kara gün dostumuz olduğu­ nu ispatlamıştır.

Cumhuriyete eriştiğimiz sa­ vaşların en kritik günlerinde, yaşlılığını ve sıhhî durumunun tam yetmezliğini anlatarak, «..Si zin aranızda savaşarak ölmek is­ terdim!» diye yazan ve yazıları­ nı (Supremes Visions d ’Orient»

Tanınmış Fransız yazarlarından Georges Duhamel ile öyle yakın bir döneme kadar da bize her fırsatta yardımcı olmuştur.

Aralof Yoldaş’ı da unut­ mayalım; Cumhuriyetimizin kuru luşunda ilk Sovyet Elçisi idi. Sonradan, kaldığı günleri dile ge­ tiren bir tarih de yazdı. Gerek elçi olarak bulunduğu sürece, ge­ rek ondan sonraki dönemde yaz­ dığı yazılarda, içtenlikle Türk'e dost kaldı. Daha 8 Nisan 1923 gü­ nü, başka bir göreve atandığı için, Ankara’dan ayrılırken, bası­ na şöyle demişti: «... Türkiyeden ölümsüz sevgi anılariyle ayrılıyo­ rum.»

Pakistan’ın ünlü şairi ikbal de unutulmaması gerekli bir kara gün dostumuzdur.

Biz, bu kadarını saptayabildik. ¡Bilenler, ellerinde belgeleri olan­ la r bu durumda da yardımcı ola­ bilirler. Bunların yanısıra, bir- .şeyin daha unutulmamasıoi-dile*.

riz. Bilirsiniz ki ak günlerimizde de yurdumuza gelmiş, kara gün dostlarımız kadar olmasa da, bulundukları dönemin koşulları içinde, bu ülkenin çıkarlarına bü­ yük çabalar harcamış; kültürüne, sanayiine, onun gelişmesine kat­ kıda bulunmuş olağanüstü değer de bir kaç yabancı daha anıları­ mızda hayranlık duyurucu yer­ lerini almaktadırlar. Örneğin bir Prof. Albert Gabriel, böylesine bize hizmetleri geçmiş, başta ge­ len dostlanmızdandır. O, bizim için temel kuruluş sayılan TÜRK KÖYLÜSÜ’ne duyduğu yürek ve gönül dolusu sevgisinde; Türk Sanatı’na, Uygarlığına olan bü­ yük hayranlığını yapıtlarında be­ lirtmiş koca kişilerdendir. Yayım ladığı ciltler içinde bize olan sev­ gi ve bağlılığın sonsuzluğunda yücelir...

Bir Prof. Kosswiq’i de unuta­ mayız. Bize bir vatan değil, ama kendi ülkemizde bilmediğimiz bir cennet kazandırdı. Orasını dünyaya tanıttı. Orada yaşayan kus türünden gelişme gerçek bir «KUŞ CENNETİ» yarattı!™

Şehitlerimiz

Ya, bu topraklar İçin, gelece­ ğin mutlu, özgür ve bağımsız Türkıyesini kurma yolunda can­ larını verenler ne olacak?.. On­ ların bu törenlerde özel bir yerle ri yok mu?.. Şunu öneriyoruz:

Şehitliklerimizin tümü, tören günlerinin gecelerinde, şehitlikte yatanların sayılarım simgeleye­ cek kadar, mezar taşlarının üze­ rinde birer meşale; sabaha dek yansın... Hiç olmazsa 50. yılda bir, tören gecelerinde buraları gün, güneşlik olsun!.. Işıl ışıl, pı­ rıl pırıl bir gündüz aydınlığı... Bu da, onların hakkı değil mi?.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği T a h a T o ro s Arşivi

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu incelemede not ortalaması biri birine en yakın olan 4 tane şube seçilmiş ve bu şubelere Mantıksal Düşünme Yeteneği Testi, Bilimsel Başarı Testi ve Kimya Tutum Ölçeği

Ünlü’nün örneklem dahilinde yer alan kara komedi filmlerinde, kadın imgesi modern yapıyla ilişkili, eğitimli ve ekonomik gücünü elinde barındıran birey olarak

Cevap E 8. Kültür seviyemiz ya da yaşam biçi- mimize göre değişik sözcükler kulla- nırız cümlelerimizde ancak anlattığı- mız şeyler çoğunlukla aynıdır. Aynı şeyi

Adem’den Hatem’e, Hatem’den bu güne kadar insanoğlu için her zaman çok büyük bir zulüm, yıkım ve fitne müessesesi olan Faiz ve Kurumları,

● DENİZ UÇAĞI ile TRANSFER UPGRADE FIRSATI İç hat uçuş ve sürat teknesi ile havalimanı – otel – havalimanı arası transferler fiyata dahil olup, dileyen

[r]

Öğle yemeği ile birlikte Cayo Largo’dan Mega Yelkenli Panorama I hareket ediyor.. 5 Maria

Meryem ve İsa’nın Sarkis Usta ile aralarında hem çeken hem iten bir kuvvet olduğunu yıllar sonra anlayacaktı. İşte yine