16 OCAK 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET
foÛ
HABERLER
Boğaziçi’nin tarihi yalıları, eski İstanbul sokakları ve evleri, şüpheli yangınlarla yok edildi
Perihan Balcı’nın 1960’larda çekm eye başladığı Boğaziçi fotoğraflarındaki tarih artık yok.
1 -1 8 9 0 ’da yapılan Yeniköy Sadrazam Said Halim Paşa Yalısı, 12 K asım 1995’te yandı. 2 - Ihlam ur’daki Yusuf İzzet Paşa Konağı, 1977’de yıkıldı, beton olarak yeniden yapıldı.
3 - Vaniköy’deki Nadir Seferoğlu yahşi 1997 yılının haziran ayında bir gece yan sı yandı.
WWW
‘2003 yılı itibarıyla İstanbul'da orijinal Türk evi bulmak mümkün değil'
Perihan Balcı, İstanbul’da 1814-1818 yılları arasında Anadolukavağı’ndan Haliç’e kadar 1500 yalı, Üsküdar’a kadar da 450 yalı tespit
edildiğini, ancak bugün bu yapıların bir tanesinin bile kalmadığını söylüyor. Balcı, çoğu yanarak yok olan yalıların yerine ise apartmanların inşa edildiğini belirterek artık orijinal Türk evi kalmadığına dikkat çekiyor. B alâ'n ın yıllar önce fotoğrafını çektiği, ancak şu an ya yıkılmak üzere olan ya da yanan yapıların bazılar şunlar:
✓ Yeniköy’de Sadrazam Said Halim Paşa Yalısı: 1890’da yapılan yalı, 1995 yılında yandı. ✓ Fenerbahçe’de Nuh Naci Köşkü: 1978’de yıkıldı.
/ Anadoluhisan’nda Amcazade Yalısı: 1699 yılında yapıldı. Harap durumda.
✓ Üsküdar’da Altunizade İsmail Zühtü Paşa Köşkü: Yıkıldı.
✓ Üsküdar’da Altunizade Behis Bey Bağevi: Yıkıldı.
✓ Beşiktaş’ta Yusuf izzet Paşa Konağı: 1977’de yıkıldı.
✓ Kandilli’de Naciye Sultan Yalısı: Yandı. ✓ Beylerbeyi’nde Habip Paşa Yalısı:
1972’de yandı.
Vaniköy’de Nadir Seferoğlu Yalısı: 1997’de yandı.
✓ Yeniköy’de Sadrazam Necip Paşa Yalısı: Yıkılarak apartaman yapıldı.
✓ Anadoluhisan’nda Arap Paşa Yalısı: Yandı. Ö Z L E M G Ü V E M L İ
Türkiye Tarihi Evleri Koruma Der neği Başkanı Perihan Balcı’mn 1965 yı lında, 40 yaşında iken fotoğrafını çek meye başladığı Boğaziçi yalılan, eski İs tanbul sokaklan ve evleri artık yok. İs tanbul ’da koruma altına alacak tarihi ya pı kalmamasından şikâyet eden Balcı, “Aslında, o yapılan koruyacak, aslına uygun şekilde tekrar yapacak malzeme de, usta da, bilgi de kalm adı” diye konuşuyor.
Türkiye Tarihi Evleri Koruma Der- neği’ni 1976 yılında Prof. DoğanKuban, Ord. Prof. Süheyl Ünver ile beraber kur- duklannı anlatan Balcı, eski eserlerin kişisel çabalarla korunduğunu, devletin gereken ilgiyi göstermediğini anlatıyor.
Balcı, 1965 yılında evli ve iki çocuk annesi bir kadın olarak elinde fotoğraf makinesi ile İstanbul’un ahşap evlerinin ve yalılarının fotoğraflarını çekmeye başladığını ve o yıllarda insanlar tara fından garip bakışlarla izlendiğini ifade
ediyor. 1965’ten 1975’e kadar yurtiçin- de ve yurtdışmda yüzün üzerinde fotoğ raf sergisi açan Balcı, 1976 yılında da sayısız fotoğrafını çektiği eski yapılan korumak için demek kurmaya karar ver diğini belirtiyor.
Balcı demeğin en önemli çalışması nın Bestekâr Hamamizade İsmail Dede Efendi Evi’nin restorasyonu olduğunu söylüyor ve 1978’de başlayıp 1997 yı
lında sona eren, adeta yılan hikâyesini dönen çalışmayı şöyle anlatıyor:
1997'de tamamlanabildi
“1978’de Anıtlar Kurulu Başkanı Hüs- rev Tayla, bu demeği kurduktan sonra bize bu evden söz etti. Dede Efendi’nin tapulu evi olan 200 yıllık bu yapı, o dö nem bir harabe görünümündeydi Dede
Efendi vefat edince Milli Emlak’e geçen ev, daha sonra Akbıyık Karakolu ola rak kullanıldı. Bina yıkılacak duruma ge lince karakol buradan taşınmış. Bina da Emniyet Genel Müdürlüğü’nün mülki yetine geçmiş. Müze yapmak için Emni yet Genel Müdürlüğü ile görüşmeler yap tık. 2. derece tarihi eser niteliğindeki evi restore etmemiz için bize vermek iste mediler. 6 yıl sonra Milli Emlak, evin ta
pusunu 33 yıl bedelsiz olarak demeğimi ze verdi Müze yapmak şartıyla aldığımız binada restorasyona başlayabilmek için 2 yıl da Anıtlar Kurulu’ndan onay bek ledik. 1986’da evi ashna uygun şekilde tekrar yapmak için temel attık. Em inö nü Belediyesi açtığımız temeli kapadı. Törene iki gün kala sayısız görüşme ya parak temeli tekrar açtık. Ancak 1997’de evin restorasyonunu tamamlayabildik.”
Taha Toros Arşivi
