BİR METAL OKLÜZAL YÜZEYLİ HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZ UYGULAMASI
Suat YALUĞ* Levent NALBANT* ÖZET
Hareketli bölümlü protezlerin oklüzyonunda karşılaşılan en sık sorunlardan biri kretler arası mesafe kaybıdır. Bu durumda protez ya da kabul edilebilir oklüzal düzlemin sağlanması için yetersiz mesafe oluşur. Bu yetersiz mesa-fe, diş ve karşıt ark ya da her iki karşıt ark arasında mey-dana gelebilir. Bu vakada üst çene alveoler kreti ile alt doğal diş arasında yetersiz mesafe bulunan hasta için ya-pılan, bir hareketli bölümlü protez anlatılacaktır.
Anahtar kelimeler: Hareketli parsiyel protez, Dikey,
boyut.
SUMMARY
A problem frequently encountered, in developing the occlusion for a removable partial denture, is a loss of in-terridge space, so that there is inadequate spacefor teh prothesis or to the establish an acceptable occlusal pla-ne. This situation may occur between the teeth of one arch and the opposing residuel ridge or between two op-posing residuel ridges. In this case; a removable pantial denture that is between maxilary alveolar ridge and na-tural mandibular teeth will be described.
Key Words: Removable partial denture, Vertical
dimenti-on.
GİRİŞ
Hareketli bölümlü protez; hastanın kaybolan do-ğal diş ve çevre dokularını telafi etmek üzere yapı-lan, büyük oranda tutuculuğunu ağızda bulunan do-ğal dişlerden alan, oluşan fonksiyonel kuvvetlere karşı doğal diş ve mukoza tarafından desteklenen ve hasta tarafından takılıp çıkarılabilen bir protez türüdür.
Hareketli bölümlü protezler,
-Kron köprü uygulamasına elverişli olmayan ser-best sonlanan vakalarda,
- Uzun aralıklı boşluklar veya sabit restorasyon için yeterli olmayan destek dişlerin varlığında,
- Dişsiz boşlukların dental arkın kavisli kısımla rında yer aldığı durumlarda,
- Erişkin olmayan hastalarda, sabit restorasyon için apexifikasyonun tamamlanmadığı zamanlarda,
- Karşıt ark desteği için,
- Yarık damak gibi çeşitli damak defektlerinde, - Yüz konturlarının restorasyonunda,
- Geçiş protezi olarak,
- Dikey boyut değişikliklerinde uygulanabilir. Hareketli bölümlü proteze başlamadan önce, hastanın mukoza çökebilirliği, dişlerin mobilitesi
ve madde kaybı miktarı dikkatli bir klinik muayene ile, giriş yolu, destek olacak dişler ve karşıt ark iliş-kileri teşhis modeli üzerinde kontrol edilmelidir, Eğer bu kontroller yapılmadan proteze başlanacak olursa protezin başarısını azaltıcı problemler oluşa-bilir.
Hareketli bölümlü protezlerde başarısızlık ne-denlerinden biri de mevcut dişlerdeki pozisyon ve oklüzyon bozukluklarıdır. Özellikle uzun süreli boş kalan kret bölgelerinin karşıtındaki dişlerde boşlu-ğa doğru uzamalar, dişsiz bölgede ise özellikle üst çenede sarkmalar veya fibrozis sonucunda interark mesafesi önemli ölçüde azalabilir. Halbuki bu böl-gelerde kaide plağı ve suni dişler gibi unsurlar için yeterli mesafe bulunması önemlidir. Uzamış ve eğimli dişler basit aşındırmalarla modifiye edilebi-lir, daha ciddi vakalarda ise protetik, ortodontik te-davi, diş çekimleri veya cerrahi müdahaleler endike olabilir.
Protezin yeterli direnci göstermesi istenilen bu bölgelerin darlığı, rutin yapılan metal destekli bö-lümlü protezin unsurlarından olan, akrilik rezine tu-tuculuk sağlayan kafes kısımlarının ve suni dişlerin ince yapılmasını gerekli kılar. Bu durum ise
fonksi-*G.Ü.Diş Hek.Fak. Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı
yonel kuvvetler karşısında suni dişlerde ve metal kafes bölgesinde çatlamalara veya kırılmalara yol açabilir.
VAKA
Üst çenesinde sürekli kırılan bölümlü protez(Re-siml) şikayet ile kliniğimize baş vuran 46 yaşında-ki bayan hastanın oral muayenesi sonucunda sade-ce 13,12,11,21,22,23 nolu dişlerin ağızda bulundu-ğu, alt çenede ise herhangi bir diş noksanlığının ol-madığı gözlendi.
Resim 1: Hastanın eski Resim 2: Klinik muayenede
protezinin kırık bölgesi, kretler arası mesafe.
Hem intraoral hem de modelde oklüzyon muaye-nesinde nıolar bölgesinde üst çene posterior bölge-sindeki kretler ile lmm. mesafe olduğu belirlendi (Resim 2-3).
Resim3:Model analizinde Resim 4: Veneer kron şeklinde kretler arası mesafe yapılan oklüzal yüzeyli
Bu dar aralığa konvensiyonel metodlarla yapılan metal kaideli hareketli bölümlü protezin yapay diş-leri taşıyan eğer şeklindeki kafes kısmın tepe bölge-sinden kırılmış olduğu gözlendi.Hastanın ifadesin-den de bu kırılmanın daha önce yapılmış olan 3 protezde de oluştuğu belirlendi.
Yapılan klinik muayenede hastanın alt yüz yük-sekliğinin normal olduğu, oklüzyonun yükseltilme-sinin estetik sakınca oluşturacağı saptandı. Radyog-rafik tetkiklerde maksiller sinüsün sarkık olduğu ve fibröz oluşum gözlenmediği için cerrahi tedavi uy-gulaması olarak kret tashihine gerek görülmedi.
Yapılacak olan metal kaideli hareketli bölümlü protezin metal kaidesinin bu dar bölgede veneer kron benzeri şekilde modele edilerek hazırlanması-na, böylece proteze direnç kazandırılmasına ve
böl-genin vestibul yüzünün estetik materyal için retan-tif olarak şekillendirilmesine karar verildi.
Hastanın üst çenesine metal kaideli bir bölümlü protez yapmak için bilinen usullerle ölçüleri alındı ve model elde edildi. İnteroklüzal kayıtlar alındık-tan sonra 14 ve 24 nolu dişler hariç posterior dişle-rin oklüzal yüzeyleri metal olacak şekilde (Veneer kron benzeri) mumdan kaide plağı modele edildi ve dökümü yapıldı (Resim4-5).
Kaide plağının kontrolleri ağızda yapıldıktan sonra, 14 ve 24 nolu dişin tamamı ve diğer dişlerin vestibul yüzlerine ağızda bulunan dişlerin renginde akrillik rezin uygulandı (Resim 6-7).
Resim 5: Bukkal bölgenin ak- Resim 6: Posterior dişlere
rillik rezin tutuculuğu için ve estetik materyal uygulanması. ajusteli olarak hazırlanması.
14, 24 nolu dişlerin akrilik diğer posterior dişle-rin metal oklüzel yüzeyledişle-rinin uyumu ağızda kont-rol edildikten sonra protez hastaya teslim edildi (Resim 8-9).
Resim 9: Sol taraf oklüzal Resim 10: Oklüzal yüzeyleri uyumlama. metal,bukkal yüzeyleri
TARTIŞMA
Tüber maksilla bölgesi dişsiz ise ve proteze des-teklik edecek ise dikkatle muayene edilmelidir. Bu bölgede oluşabilecek tuberositeler çeneler arası mesafeyi azaltabilir. Alt üst çene kretler arası mesa-fe yapılacak protez için yeterli mesamesa-feye sahip olup
82
Resim 8: Sağ taraf oklüzal uyumlama.
Resim 7: Posterior dişlerin ajusteli olarak bitirilmesi.
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1998
olmadığı yönünden incelenmelidir.
Tam protezlerde olduğu gibi bölümlü protezlerde de çiğneme basıncının büyük bir kısmı azı dişlen bölgesinde etkili olur. Hareketli bölümlü protezler-de bu basıncı karşılamak için azı dişleri bölgesinprotezler-de akrilik dişler kullanılırsa azı dişleri bir süre sonra aşınmaya uğrar ve ön dişlere gelen basınç artar. Ak-rilik dişleri aşınmaya karşı dirençli hale getirmek için bu dişlerin oklüzal yüzeyleri metal ile kaplana-bilir veya porselen dişler kullanılakaplana-bilir. Bazen de İnteroklüzal boyutu az olan bölgelerde iskelete bağlı metal diş konulabilir. Bizim vakamızda ise kretler arası mesafe azlığına bağlı olarak, metal oklüzal yüzeyli veneer kron benzeri şekilde modele edilmiş kaide plağı yapıldı. Bu modelasyonda 14-24 nolu dişler hariç bütün azı dişlerinin oklüzal yüzeyleri doğal morfolojik şekillerine uygun olarak hazırlan-dı. Azı dişlerinin bukkal kısımları akrilik rezin ile ajusteli olarak bitirildi. Bu durumda bukkal uzantı-nın olmamasına rağmen hastauzantı-nın üst çene sert da-mak kavsi derin olduğu için proteze gelen lateral kuvvetlere karşı yeterli direncin sağlandığı gözlen-di. Hastanın 1-7 günlük ve 3 aylık rutin kontrolleri yapıldı. Sonuç olarak hastanın şikayetlerinin tama-men ortadan kalktığı gözlendi.
KAYNAKLAR
1- Çalıkkocaoğlu. S.; Bölümlü Protezler, Kudret Matbaası. İstan bul, 1981.
2- Grasso. J.E., Miller, E.L.; Removable Partial Prosthodontics. Third Ed., Mosby year book Inc., St. Louis, 1991.
3- Mc Givney, G.P., Castleberry, D.J.; Mc Crackcn's Removable Partial Prosthodontics, Eight Ed., The CV., Mosby Co., St. Louis, 1989
4- Scheneider, R.L; Cııstom metal occlusal surfaces for acrylic re- sin denture teeth, J.Prosthet. Dent., 46(1): 98-101,1981.
5- Scheneider, R.L; Adapting ceromometal restoration to existing removable partial denture, J.Prosthet. Dent., 49(3): 279-281, 1983
6- Ulusoy, N., Aydın, K; Bölümlü protezler, A.Ü. Basımevi, Anka ra, 1988.
7- Wallace,D.H; The use of gold occlucal surface in complate and partial dentures, J.Prosthet. Dent., 14(4): 326-333, 1964.
