i§
Kazasl Olgulannm Adli TIP
A~l
s
mdan
Degerlendirilmesi
Birgen N*, Yavuz M. S*, Okyay M*
~'Adli Tip Kurumu Ba§kanlIgl, Cerrahpa§a iSTANBUL
Ozet
Uius1araraSl 9al1§ma Orgiitii'niin (LL.D.) tammma gore i§ kazasl,bek1enmeyen ya da planlanmayan bir olay sonraSl ortaya 91kan i§ goremez]ik ha1idir. Tiirkiye'deki tanlmlama 506 saYlll Sosya1 Sigortalar Kanunu i1e yapllml§tlr. Buna gore, sigortalmm i§yerinde bu1un-dugu slrada, i§ veren tarafmdan gorev i1e ba§ka bir yere gonderi1mesi yiiziinden aSll i§ini yapmakslZln ge({en zamanlarda, emzikli kadm sigortalmm ({ocuguna siit vermek i({in ayn1an zaman1arda, sigorta1mm i§verence sag1anan bir ta§ltla i§in yapl1dlgl yere toplu olarak gotiiriiliip getirilme1eri slrasmda meydana gelen ve sigortallYl hemen veya sonradan
bedence veya ruh({a anzaya ugratan olay olarak tammlanml§tlr.
i§ kazalarma bagll yaralanmalarda a91lan ceza ve hukuk davalannda en son rapor Adli TIp Kurumu 3. ihtisas Kuru1unca diizen1enmektedir. Bu ({ab§mada, i§ kazalannm iilkemizde daha ({ok hangi i§ kolJannda ortaya 91ktlg1, olgularm cinsiyet dagllIml, 1ezyon1ann Wrii, T.C.K. 456. Maddesine gore dagllIm1an ara§tmlmak istenmi§tir.
1996-1998 Yillarl arasmda Adli TIp Kurumu 3. ihtisas Kuru1una Cumhuruyet Ba§savcl11klan ve Asliye Ceza Mahkemeierince gonderilen 253 adet i§ kazasl olgusu ince-ienmi§tir. 241 'i (% 95.3) erkek, 12 'si (%4.7) kadm olan bu olgu1arda en slk yara1anma bir uzvunu makineye kaptlrma sonucu olu§tugu, 1ezyon1ann en ({ok el ve parmaklarmda ortaya pktlgl, %68'inde hayati tehlike bu1unmadlgl goriilmii§tiir. En slk rastanan lezyon tipi amputasyon olup e1 parmaklan amputasyonu ilk slraYl almaktadlr.
9ab§mamlz, diger falI§ma1arla kar§lla§tJnlml§, benzer bu1gu1ar elde edilmi§ ve i§
kaza1an ile ilgi1i olarak verilen ge({ici raporlardaki eksiklik1er tartI§llml§, benzer bu1gular li-teratiir e§liginde yorumlanml§tlr.
Anabtar Kelimeler: i§ kazasl, adli tIP Summary
The Medico-Legal Evaluation of Occupational Injuries
According to International Labor Organization (LL.D.) had defined "occupational
injury" as a state that causes disability and damage after an unexpected and unplanned occa-sion. In Turkey the definition is made in the Act No.506.
According to this, occupational injury is an injury that occurs in anyone of the circum-stances or situations indicated below which causes immediately or subsequently a physical
or mental disability to an insured person:
- When the insured person is in the workplace,
- In connection with the work carried on by the employer,
- When the insured person has been sent by the employer to perform duties at another place,
- During the period allocated for nursing the child of the insured woman,
- While insured persons are carried, as a group, on a vehicle supplied by the employer, - - - Adli TIP Derg., Cilt 15, SaYI2, YII200I, Sayfa 14 -18
Birgen N, Yavuz M. S., Okyay M.
to and from the place where the work is being done.
The last official report in occupational injury cases is prepared by the 3rd Specialization Board of the Council of Forensic Medicine in Turkey. In this study, the cases that were sent to the 3rd S.B. are classified according to their sex, injury type, causes of injury, and how they fit into Turkish Penal Code No:456.
Between 1996-1998, there are 253 cases examined in the 3rd S.B. 241 (95.3 %) of these were male, 12 (4.7 %) were female. According to the type of injuries, most seen type was machinery. Most of the cases were not life threatening (68 %). Hands and fingers were injured most (48.6 %). Amputations were the most common type of lesions (38.3 %) and between them, hand finger amputations was the first type (20.9 %).
We compared our results with the other studies and tried to find out the deficiency m
reports.
Key Words: Occupational injury, forensic medicine
Giri§
Sigortahmn i~yerinde bulundugu srrada, i~veren tarafmdan garev ile ba~ka bir yere gan-derilmesi ytiztinden asIl i~ini yapmakslZln ge~en zamanlarda, emzikli kadm sigortahnm ~ocuguna slit vermek i~in aynlan zamanlarda, sigortalmm i~verence saglanan bir ta~ltla i~in yapIldlgl yere toplu olarak gattirtiltip getirilmeleri slrasmda meydana gelen ve sigortahYI hemen veya sonradan bedence veya ruh~a anzaya ugratan olaydlr (1).
Adli TIP Kurumunda i§ kazalan iki yanden degerlendirilmektedir. Kaza sonucu olu~an yaralanmalarda, ceza mahkemelerince hayati tehlike, mutad i~tigal, uzuv zaafI-uzuv tatili, ~ehrede sabit eser ile ilgili rapor dtizenlenilmesi, i~ ve asliye hukuk mahkemelerince de maluliyet oram hesabi istenilmektedir.
~
<;ah~mamlzm amacl, i~ kazasl oykUstiyle ceza mahkemeleri ve savclhklardan gonderilen olgulardaki lezyon tipleri, bu lezyonlarm sonu~lan, i§ kazalannm nedenlerinin ara~ttnlmasl
$eJdl 1. Kaza tiplerinin dagll1ml
ile elde edilen bulgulann ba~ka ~alt~malarla kar§tla§tmlmasl ve magdurun hakkml tam ve eksiksiz olarak alabilmesi i~in ad1i rapor yazlllmi srrasmda hangi noktalara dikkat edi1eceginin vurgulanmasldrr.
~veYontem
Bu ~ah~mada, 1996-1998 Ylllan arasmda ceza mahkemeleri ve savclhklardan Adli TIP Kurumu 3.ihtisas Kuruluna i~ kazasl 6yktistiyle gel en 253 olgu-nun raporlan retrospektif olarak incelenmi~tir. Bu incelemede, olgular, cinsiyet, kaza tipi, hayati tehlike, mutad i§tigal, uzuv zaafl/tatili, ~ehrede sabit eser, lezy-on bolgesi, lezy on tipi ve amputasyon bolgeleri a~lSlndan degerlendirilmi§tir
Bulgular
Olgulann 241'i (% 95.3) erkek, 12'si (% 4.7) kadmdlr. Kaza tiplerine gore dagIhma baktldlgmda, 194 olguda (% 76.7) kaza tipinin kaydedilmedigi gartilmti§ttir. Adli Tıp Dergisi 2001; 15(2): 14-18
Hayati tehlike
yok 79%
~e1dl2. Olgulann hayati tehlikelerine gore daglilml
gl, 11 'inin (% 19) uzerine bir cisim du§tiigii, 5'inin (% 8) makine ile duvar ya da ba§ka bir cisim arasmda Slkl§tlgl, 4'er olguda (% 7) yaralanmamn patlama ve go~iik altmda kalma sonucu meydana geld i -gi, 3 olgunun (% 5) yuksekten dii§tiigii, 2 olgunun da (% 3) yandlgl saptanml§tlr. Kaza nedeni belli olan olgulann dagIllml ~ekil 1 'd,e gos-terilmi§tir.
253 olgunun 172'sinde (% 68.0) hayati tehlike olmadlgl, 47'sinde (% 18.6) hayati tehlike bulundugu, 34'unde de (% 13.4) bu yonde soru sorulmadlgl anla§llml§tlr (~ekil 2).
Mutad i§tigal surelerine gore daglhma bakIldlgmda ise, 22 olguda (% 8.7) 0-10 giin araSl, 106 olguda (% 41.9) 15 giin, 42 olguda (% 16.6) 25 gun, 37 olguda (% 14.6) 45 gun, 19 olguda (%7.5) 60 gun, 4 olguda (% 1.6) 90 gun, 2 olguda da (% 0.8) 120 gun oldugu gortilmektedir. 21 olguda ise (% 8.3) bu yonde soru sorulmaml§tIr
1~r---, (~ekil 3). 106 100 80 60 2D
0-10 gOn 15 gOo 25 gOo 45 £1ln 60 gOo 90 gI!n 120 gOn 5orutmoo1:$ ~eki13. 01gu1ann mutad i§ga1 siire1erine gore dagl1Iml
Tablo 1. OJgu1ann 1ezyon b01gesine gore dagllIml
Lezyon Bolgesi Sap %
E1 ve parmak1ar 123 %48.6 Multiple 1ezyon 24 %9.4 Onkol 21 %8.2 Ba§ 19 %7.4 Krus 18 %7.1 Humerus 12 %4.7 Ayak ve parmaklan 11 %4.3 Femur 7 %2.8 Vertebra 6 %2.4 Pelvis 5 %2.0 Batm 2 %0.8 Glutea 2 %0.8 Inguinal b01ge %0.4 Omuz %0.4 _Skapu1~ __ 1 %0.4 Toplam 253 %100 16
Uzuv zaafI/tatili yonunden inceJendiginde, 56 olguda (% 22.1) devamh uzuv zaafl veya tatili bulunmadlgl, 24 olguda (% 9.5) devamh uzuv zaafl bulundugu, 28 olguda (% 11.1) uzuv tatili bulundugu, 145 olguda (% 57.3) bu yonde soru olmadlgl gortilmii§tiir (~ekiI4).
Hi9bir olguda gehrede sabit eser saptan-maml§tlr.
Lezyon bOlgelerine gore dagllima baklldl -gmda, el ve parmaklann 123 olgu (% 48.6) ile ilk maYl aldlgl, bunu 24 olgu (% 9.4) ile mUltiple lezyonlann izledigi, onkol yaralan-malannm 21 olguda (% 8.2), ba§ bOlgesi yaralanmalannm 19 olguda (% 7.4), krus bolgesi yaralanmalanmn 18 olguda
(% 7.1), humerus bOlgesinde
yaralanmamn 12 olguda (% 4.7), ayak ve ayak parmaklarmda yara -lanmanm ise, 11 olguda (% 4.3) goriildugu anla§llml§t1r. Diger bo l-gelerdeki yaralanmalar ise daha dii§uk diizeyde olup, daglhm Tablo 1 'de gosterilmi§tir.
Lezyon tiplerine gore daglhm incelendiginde, amputasyonlann 97 olgu (% 38.3) ile ilk maYl ald l-gl, kmklann 87 olgu (% 34.4) ile ikinci slrada oldugu, 30 olguda (% 11.8) multiple lezyon, 19 olguda
Birgen N, Yavuz M. S., Okyay M.
(% 7.5) yumu§ak doku travmasl, 6'§ar olguda (% 2.4) yamk, tendon kesisi, 2'§er olguda (% 0.8) beyin lezyonu, biiytik damar yaralanmasl, i<; organ yaralanmasl, 1 'er olguda (% 0.4) ise,
fissiir, luksasyon saptanml§t1r (Tablo 2).
149 olguda (% 58.8) amputasyon bulunmadlgl, geri
kalan olgulann amputasyon seviyelerinin daglhmmda ise, el parmaklan seviyesinin 53 olgu ile (% 20.9) ilk maYl aldlgl, ayak parmaklannm 18 olgu ile (% 7.1)
ikinci maYl aldlgl, metakarp amputasyonlanmn 9 olguda (% 3.6), diz altl ve dirsek alb seviyesinden
amputasyonlann T§er olguda (% 2.8), dirsek tistii ve ayak bilegi seviyesinden amputasyonlann 3'er olguda ( % 1.2), el bilegi amputasyonlanmn 2 olguda (%0.8),
1 'er olguda (%0.4) ise, diz iistii ve metatars
seviyesin-den oldugu gortilmektedir (Tablo 3). Lezyon
bOlgeler-ine gore dagIilma baklldlgmda, el ve parmaklann 123
olgu (% 48.6) i1e ilk slraYl aldlgl, bunu 24 olgu (% 9.4) ile mUltiple lezyonlann izledigi, onkol yaral an-malannm 21 olguda (% 8.2), ba§ bolgesi
yaralan-$eki14. Olgulann uzuv zaafI/tatili yoniinden dagJIJml malarmm 19 olguda (% 7.4), krus bolgesi
yaralan-malanmn 18 olguda (% 7.1), humerus bolgesinde Tabla 2. Lezyonlann tiplerine gore dagJIJmJ
Lezyon Tipleri Sa)'l %
Amputasyon 97 %38.3
Kmk 87 %34.4
MUltiple lezyon 30 %11.8
Yumu~ak doku travmas~ 19 %7.5
Yamk 6 %2.4
Tendon kesisi 6 %2.4
Beyin lezyon 2 %0.8
Biiyiik damar yaralanmilSJ 2 %0.8
ir; organ yaraJanmasl 2 %0.8
Fissiir 1 %0.4
Luksasyon 1 %0.4
Toplam 253 %IOO
Tabla 3. Olgulana amputasyon bOlgelerine gore dagJIJmJ
Amputasyon Yeri Sa)'l %
Dirsek iistii 3 %1.2 Dirsek altl 7 %2.8 EI bilegi 2 %0.8 Metakarp 9 %3.6 EI pannaklan 53 %20.9 Diz iistii 1 %0.4 Diz altl 7 %2.8 Ayak bilegi 3 %1.2 Metatars 1 %0.4 Ayak pannaklan 18 %7.1 Amputasyon olmayan 149 %58.8 Toplam 253 %10lJ
yaralanmamn 12 olguda (% 4.7), ayak ve ayak parmaklannda yaralanmanm ise, 11 olguda (% 4.3) gortildtigii an1a§llml§t1r. Diger bolgelerdeki yaralanmalar ise daha dti§tik dtizeyde olup, da-glhm Tablo 1 'de gosterilmi§tir.
Tart1§ma ve Sonulj:
Olgulanmlzm biiytik <;ogunlugu erkektir ve sonu
-eumuz Suruda, Christoffel, Sahli, Hunting'in
~ah§malanyla uyum gostermektedir (2,3,4,5). Bu,
<;ah§an ntifusun daha ~ok erkek olmasmdan kay-naklanmaktadlr.
. Raporlarda ya§ yoniinden bilgi olmadlgmdan da
-gJllm ineelenememi§tir ve bu raporlarda bir
eksik-liktir.
194 olguda kaza tipinin kaydedilmemi§ olmasl saghkh bir sonu<; vermemek1e birlikte, bir uzvu
makineye kaptJrmak sonueu olu§an yaralanmalann
ilk SlraYl aldlgl goriilmekte, S.S.K. istatistiklerinin
ve Bilir'in <;ah§-masmm da bu sonueu destekledigi
goriilmektedir (6).
Hayati tehlikenin olgulann 172'sinde bulun
-mayl§l, lezyonlann daha <;ok kmk ve el parmak-Ian seviyesinde amputasyon olarak ortaya <;lkI§mdandlr.
Mutad i§tigal siireleri arasmda ise, yine el pa r-Adli Tıp Dergisi 2001; 15(2): 14-18
maklan kmklanyla uyumlu olarak 15 glinliik slire ilk slraYI almaktLdlf. Bu sonw;,:lar Kos;'un s;ah§maslyla uyumludur (7).
Lezyon bolgeleri is;inde el ve parmaklan anlamh bir farkla ilk maYI almaktadlf. Bilir, Hunting, Suruda, Larry, Kos;'un s;ah§malannda ve Eregli Demir <;elik Fabrikalanmn istatistiginde de el yaralanmalarl ilk SlraYl almaktadlr (2,5,6,7,8,9). i§s;i1erin s;ah§malan
Sl-rasmda en s;ok ellerini kullamyor olmalan nedeniyle bu hi:ilge yaralanmalanmn yliksek
oldugu dii§iiniilebilir.
Lezyon tiplerinde amputasyonun ilk slfaYI almasl makineye elini kaptlran olgu saYlSlmn
yiiksek olmasl ve genellikle bunlann amputasyonla sonus;lanmasmdandlr.
Amputasyon bolgelerinde el parmaklannm ilk slfaYI almasl el ve el parmaklan
lezyo-nunun daha fazla gOri.ilmesindendir.
Sonus; olarak, i§ kazalan daha s;ok erkek nlifusta, el ve el parmaklanna yonelik olarak, daha s;ok amputasyon ve kmk §eklinde ortaya S;lkmakta, kazalara en s;ok makinelerin neden
oldugu an1a§llmaktadlr. i§veren ve makine lireticilerinin makine kullammmda el lez
yon-lanm onleyici tedbirler almalan gerekmektedir. i§ kazalanyla ilgili raporlar haZlrlamrken, ki§inin ya§l, kazamn nasll meydana geldigi, lezyon hi:ilgelerinin tamml tam olarak yaplhrsa
hem ki§inin hakkml tam olarak alabilmesi hem de kazalann onlenmesi is;in ilgili makamlar, ne gibi tedbirler ahnmasl gerektigi konusunda daha detayh olarak yonlendirilebileceklerdir.
Kaynaklar
1. Sosyal Sigortalar Kurumu 1997 istatistik Yllhgl. S.S.K. Genel MUdUrlUgU Yaym No:607, Ankara, 1997: 49 2. Suruda A, Floccare D, Smith G. Injuries from tire and wheel explosions during servicing. Ann Emerg
Med. 1991; 20(8):848-51
3. Christoffel KK. Child and adolescent injury in the U.S.A. Am j Ind Med. 1993; 24(3):301-11 4. Sahli BP, Armstrong CWo Confined space fatalities in Virginia. J occ Med 1992; 34(9):910-7
5. Hunting KL, Nessel-Stephens L, Sanford SM et al. Surveillance of construction worker injuries through an urban emergency department. J Occ Med 1994 Mar 36(3):356-64
6. Bilir N. i§ saghgl. Hacettepe Halk Saghgl Vakfl Yayml. Ankara. 1995:265-81
7. Larry A, Layne MA, Dawn N et al. Adolescent occupational injuries requiring hospital emergency depart ment treatment:A nationally representative sample. Am J Pub Health. 1994; 84(4):657-660
8. Ko,< S, yetin G; Kolusaym G, yin M. i§ kazalanna bagh yaralanma ve oltimler (Poster sunumu) l.Adli Bilimler Kongresi, 12-15 Nisan 1994 Adana
9. TUrk Tabipleri Birligi 3.Ulusal i§9i Saghgl Kongresi, Ekim 1998 T.T.B. Yaymlan, ILCilt, Ankara:581
18
iJeti.§im Adresi: Uz. Dr. Nur BiRGEN Adli TIp Kurumu 3. ihtisas Kurulu Ba§kanl Cerrahpa§a / Istanbul Tel:5877000-166 E-mail:dmur@future.net.tr
