Zeytinyağı deoderize distilatının iyot sayısının tayini için FT-NIR temell

5.5.4.1. Spektroskopik şartlar

FT-NIR spektrumları, döteryumlanmış triglisin sülfat detektöre sahip ve 14000- 2000 cm-1 _{dalga sayısı aralığında ölçüm yapabilen Bomem FT-NIR (Bomem Inc.,}

Quebec, Kanada) spektrofotometre (Şekil 5.10) kullanılarak alınmıştır. Spektrofotometre, Bomem-Grams/32 (Galactic Industries Co., Salem, ABD) yazılımı ile kontrol edilmiştir. Numuneler, 10mm iç çapa sahip 6 mL’lik atılabilir cam viallere konmuş ve ısısı kontrol

edilebilen bir başlığa yerleştirilerek transmisyon modunda spektrumları alınmıştır. Analiz yapılmak istenen numuneden 3 mL alınarak viale konmuş ve 60 o_{C’de, 14000-4000 cm}-1

dalga sayısı aralığında, 8 cm-1_{çözünürlükte ve 128 tarama ile spektrumu alınmıştır. Her}

30 dakikada bir boş bir vial kullanarak background spektrumu alınmış ve tüm numunelerin spektrumu, en son alınan background spektrumundan otomatik olarak çıkartılarak elde edilmiştir. Karbon çift (=CH, C=C) bağlarının yakın IR bölgesindeki ikinci overtone titreşim bantlarına tekabül eden 8645-8545 cm-1 _{dalga sayısı aralığındaki}

spektral bölge, PLS temelli kalibrasyon model oluşturmak için kullanılmıştır.

5.5.4.2. Kalibrasyon standartların hazırlanması

Başlık 5.5.3’de hazırlanmış olan aynı kalibrasyon standartlarının (Çizelge 5.13) FT-NIR spektrumlarındaki değişikliklerden faydalanılarak IV tayini için PLS temelli bir metot geliştirilmiştir. Ardından geliştirilmiş olan PLS modeli kullanılarak OODD’nın FT-NIR spektrumundan IV bulunmaya çalışılmıştır.

5.5.4.3. Verilerin işlenmesi

%10.00-120.00 aralığında IV değerlerine sahip 12 adet kalibrasyon standardı FT- NIR cihazında taranmış ve spektrumları alınmıştır. Kalibrasyon standartlarından elde edilen FT-NIR verilerini ve kalibrasyon standartlarının IV değerlerini kullanan bir kalibrasyon modeli oluşturmak için çok değişkenli istatistiksel kemometrik metotlar kullanılmıştır. TQ Analyst 7.2 versiyon (Thermo-Nicolet, Madison, ABD) yazılımı kullanılarak, en iyi regresyon değerlerine sahip PLS kalibrasyon modeli geliştirilmiştir.

5.5.5. Kemometrik metotlar ve farklı absorpsiyon modlarına sahip FT-IR spektroskopisi kullanarak natürel sızma zeytinyağlarının serbest yağ asidi miktarının kantitatif olarak tayini

Bu çalışma, Science Citation Index Expanded’de taranan, International Journal of Food Properties adlı derginin 2017 Yılı 20. Sayısında yayınlanmıştır (Tarhan ve ark 2017).

5.5.5.1. Kalibrasyon standartlarının hazırlanması

EVOO’lar için FFA miktarı çok önemlidir ve bir zeytinyağının EVOO olarak tanımlanabilmesi için FFA miktarının ağırlıkça %0.8’e eşit ya da altında olması gerekmektedir. Yerel bir marketten temin edilen ELOO (%0.00 FFA) ve saf oleik asit (%100 FFA) kullanarak %0’dan %100’e kadar FFA içeren kalibrasyon standartları hazırlanmıştır. Ayrıca metodun validasyonu için yine yerel marketlerden 10 adet farklı markalarda EVOO temin edilmiş ve hazırlanmış olan kalibrasyon standartları ile beraber Başlık 5.4.2’ye göre FFA miktarları % oleik asit cinsinden tespit edilmiştir (Çizelge 5.14).

Çizelge 5. 14. ELOO (%0.00 FFA) ve saf oleik asit (%100 FFA) kullanılarak hazırlanan kalibrasyon standartları

Kalibrasyon standardı %FFA Kalibrasyon standardı %FFA

1 0.30 9 0.70 2 0.37 10 0.77 3 0.40 11 0.80 4 0.47 12 0.85 5 0.50 13 0.92 6 0.55 14 0.95 7 0.62 15 1.00 8 0.65

5.5.5.2. Yansıma modu ölçüm şartları

Hali hazırda %FFA miktarları belirlenmiş olan kalibrasyon standartları ve validasyon numunelerinin FT-IR spektrumları Alpha model SB-ATR-FT-IR (Bruker, Almanya) spektrofotometre (Şekil 5.9) kullanılarak alınmıştır. Spektrofotometre OPUS yazılımı ile kontrol edilmiştir. 0.10 mL numune ATR yüzeyine homojen bir şekilde yayılarak taramalar yapılmıştır. Tüm spektrumlar 4000-650 cm-1 _{dalga sayısı aralığında,}

8 cm-1 _{çözünürlükte alınan 64 tarama sonucu elde edilmiştir. Her ölçümden önce}

ATR’nin elmas kristal yüzeyi etanol ile temizlenmiştir. Her 30 dakikada bir ATR yüzeyi etanol temizlenerek background spektrumu alınmış ve tüm numunelerin spektrumu, en son alınan background spektrumundan otomatik olarak çıkartılarak elde edilmiştir. Tüm ölçümler 3 tekrarlı olarak yapılmış ve 3 ölçümden elde edilen ortalama spektrumlar kullanılmıştır. Karboksil (CO-H) bağlarının orta IR bölgesindeki temel titreşim bandına

tekabül eden 1724-1646 cm-1 _{ve karboksil (C=O) bağlarının orta IR bölgesindeki temel}

titreşim bandına tekabül eden 3324-3023 cm-1_{dalga sayısı aralığındaki spektral bölgeler,}

TQ Analyst 7.2 versiyon (Thermo-Nicolet, Madison, ABD) yazılımı kullanılarak PLS temelli kalibrasyon model oluşturmak için kullanılmıştır.

5.5.5.3. Transmisyon modu ölçüm şartları

Hali hazırda %FFA miktarları belirlenmiş olan kalibrasyon standartları ve validasyon numunelerinin FT-IR spektrumları ayrıca döteryumlanmış triglisin sülfat detektöre sahip ve 14000-2000 cm-1 _{dalga sayısı aralığında ölçüm yapabilen Bomem FT-}

NIR (Bomem Inc., Quebec, Kanada) spektrofotometre (Şekil 5.10) kullanılarak alınmıştır. Spektrofotometre, Bomem-Grams/32 (Galactic Industries Co., Salem, ABD) yazılımı ile kontrol edilmiştir. Numunelerin spektrumları, 100µm ışın yoluna sahip CaF2

den imal edilmiş transmisyon akış hücresine (Dwight Analytical, Toronto, Kanada) doldurularak transmisyon modunda ve oda sıcaklığında alınmıştır. Tüm spektrumlar 4000-650 cm-1 _{dalga sayısı aralığında, 8 cm}-1 _{çözünürlükte ve 128 tarama ile alınmıştır.}

Her 30 dakikada bir boş bir vial kullanarak background spektrumu alınmış ve tüm numunelerin spektrumu, en son alınan background spektrumundan otomatik olarak çıkartılarak elde edilmiştir. Yansıma modunda kullanılan aynı dalga sayısı aralığındaki spektral bölgeler, TQ Analyst 7.2 versiyon (Thermo-Nicolet, Madison, ABD) yazılımı kullanılarak PLS temelli kalibrasyon model oluşturmak için kullanılmıştır.

5.5.5.4. Metodun kalibrasyonu ve validasyonu

Yansıma ve transmisyon modlarından elde edilen veriler kullanılarak uygun bir kalibrasyon modeli oluşturmak için kemometrik metotlar kullanılmıştır. FFA miktarını tespit etmek için geliştirilecek olan PLS kalibrasyonları, TQ Analyst 7.2 versiyon (Thermo-Nicolet, Madison, ABD) yazılımı kullanılarak elde edilmiştir. Geliştirilecek olan PLS kalibrasyonlarının doğruluğu ve performansını tayin etmek için, korelasyon katsayıları (R2_{), kalibrasyonun ortalama karekök hatası (RMSEC) ve çapraz validasyonun}

ortalama karekök hatası (RMSECV) gibi istatistiksel değerler dikkate alınmıştır. En iyi kalibrasyon modelinin seçilmesinde yüksek R2 _{değeri ve düşük RMSEC ve RMSECV}

değerleri dikkate alınmıştır. Seçilmiş olan en iyi PLS kalibrasyon modelinin güvenilirliğini tespit etmek amacıyla 10 adet farklı EVOO validasyonda kullanılmıştır.

Önerilen FT-IR metodundan elde edilen FFA değerleri ile standart titrimetrik metottan elde edilen FFA değerleri karşılaştırılmıştır.

5.5.6. Orta, yakın ve raman spektroskopisinin natürel sızma zeytinyağlarının