Yapay Zekânın Tarihsel Gelişimi

Literatürde "Artificial Intelligence" (AI) olarak adlandırılmaktadır.156 _Aslında

yapay zekânın doğuşu yüzyıllar öncesine eski bir tarihe uzanmaktadır. İnsanlar uzun yıllardan beri cansız olan nesneleri harekete geçirmek istemişlerdir.

152 _{Abdulkadir Şeker, Derin Öğrenme Yöntemleri ve Uygulamaları Hakkında Bir İnceleme, Yıldız} Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Seminer, 2017, 8.

153 _{Rukiye Polattimur, Derin Öğrenme Yöntem ile Köpek Davranışlarının Analizi ve Sınıflandırılması,} Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2019, 25.

154 _{Serkan Karakuş, Derin Öğrenme Yöntemlerinin Kullanılarak Dijital Deliller Üzerinde Adli Bilişim} İncelemesi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018, 37.

155 _{Ayşe Merve Uzun, Veri İşlemede Teknik ve Teknolojiler, 2016. https://www.tarimorman.gov.tr} 156 _{Roger Penrose, Çeviri: Tekin Dereli, Bilgisayar ve Zekâ, (Ankara: TÜBİTAK, 2004) 11.}

YAPAY ZEKÂ 1950 yılında ortaya çıkmış ve bir bilgisayarın ya da bilgisayar destekli bir robotun çeşitli faaliyetleri insanlar kadar yetenekli bir şekilde yapabilmesidir. MAKİNE ÖĞRENMESİ 1980’lerde açığa çıkmış olup veri madenciliğin kullanılması ile beraber daha popüler

hale gelmeye

başlamıştır.

DERİN ÖĞRENME 2010’lu yıllarda kullanılmaya başlanmış, büyük ile tek bir katmanda

değil, birçok

katmanda makine öğreniminde

kullanılan hesapları tek bir seferde yapma kabiliyetine sahiptir.

İnsanın doğadan ilham alarak benzer sistemleri üretme merakına uygun olarak ilk otomatın antik Yunan bilimci ve felsefeci Tarantolu Arhitas’ın (ö. M.Ö. 347) ucuna tutturulan çubuğun çevresinde dönen otomat güvercini olduğunu söylenmektedir. Ardında antik Yunan tiyatrosunda oyunun akışını değiştirmek için sahneye gönderilen “Mekanik Tanrı’nın benzer bir fikirden doğduğu söylenmektedir.157 _{Ayrıca mitolojide}

rüzgâra hükmettiği söylenen Daedelus’un, yapay insan oluşturmaya çalışması ile ilgili hikâyelerde örnek olarak gösterilebilir.158

O zamanlar bilgisayar olmadığı için insanlar hep robot yapmayı hayal etmişlerdir ve bu bazı Çin, Mısır ve Yunan efsanelerinde de anlatılmıştır. Abbasiler döneminde kimyacı El Cabir’in de akıllı robotlar yaptığını anlatan kaynaklarda 1200’lerin başında yazdığı kitapta detaylı çizimlerini verdiği mekanik saatlerde küçük robotlar görülmekte ve bu mekanik robotlar el ve kollarını oynatıp müzik çalabilmekteydi. Efsaneler ve sonraki mekanik robotlar, insanların her dönemde yapay zekâya sahip makineler yapma isteğini göstermektedir. Fransız matematikçi ve filozof Rene Descartes, 1637’de insan gibi düşünebilen bir makinenin asla yapılamayacağını söylemiştir.159 _{Charles Babbage, 1884’de zeki davranışlar göstermesini istediği}

makineler üzerine deneyler yapmıştır. Bu yapay zekâ çalışmalarının dönüm noktalarındır. Fakat bu çalışma devam ederken, makinelerin insan kadar zeki olamayacağı düşünülmüştür.160

1912 yılında bilim insanı Alan Turing, “Makineler düşünebilir mi?” sorusunu sorarak yapay zekânın temelleri atılmıştır. Yapay zekâ terimi ilk kez McCarthy tarafından kullanılmıştır. Bu tarihe kadar Turing’in terimi olan “makine zekâsı” kullanılmaktadır. Öncelikle robotlara yapay sinir hücreleri geliştirilmeye çalışılmış daha sonra fabrikalarda tek kollu robotlar yapılmıştır.161 _{Turing 1950 yılında}

yayınlamış olduğu ünlü “Bilgisayar ve Zekâ” (Computing Machinery and Intelligence) makalesinde “Bilgisayarlar düşünebilir mi?” diye bir soru sorar.162 Bu

157 _{Merve Koyuncu, Çağdaş Zihin Felsefesinde Yapay Zekâ Tartışmaları -Turing Testi Ve Yansımaları,} Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2015, 20.

158 _{http://dorukozsahin.com/yapay-zeka-tarihi/ (26.03.2019)}

159 _{Prof. Dr. Ural Akbulut, Yapay Zekâ Bilim Dalının Atası John Mccarthy, 2.} http://www.uralakbulut.com.tr/wp-content/uploads/2012/12/yapayzeka.pdf

160 _{Dr. Öğr. Üyesi Atınç Yılmaz, Yapay Zekâ, (İstanbul: Kodlab Yayınları, 2019), 5.} 161 _{Uyar 31.}

162 _{Fatma Dore, Güçlü Yapay Zekâya Karşı Çin Odası Argümanı, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: XIV,} Sayı:1, 2012, 25.

sorudan sonra Turing testi olarak adlandırılan, insan beynini modellemeyi amaçlayan yapay zekâ konusunda bir ölçüt olarak kabul edilen bir test ortaya koyar. Teste bir sorgulayıcı sorularını yapay zekâ ile programlanmış makineye ve bir insana sormaktadır. Soruları cevaplayan makine ve insan, sorgulayıcının görüş açısında olmamaktadır. Çünkü testin amacı sorgulayıcının hangisinin insan hangisinin makine olduğunu bilmeye çalışmasıdır. Sorgulayıcı istediği soruları sorabilmektedir. Sorular ve cevaplar klavye ile yazılarak ekranda gösterilmektedir. Belirli bir süre sonrasında eğer ki sorgulayıcı hangisinin insan hangisinin makine olduğunu bilemezse bu durumda makine Turing testini geçmiş sayılmaktadır.163 _{Yine 1950 yılında bilim}

insanı olan Claude Shannon, bilgisayarların satranç oynayabileceğinden bahsetmiştir.164

1957’de John McCarthy tarafından geliştirilen ilk program dili olan LISP (List Processing) ortaya konulmuştur.165 _{Yapay zekâ adının ilk kez geçtiği yer Dartmouth}

Konferansıdır. Katılımcılar yapay zekânın öncüsü olarak sayılan MIT Yapay Zekâ Laboratuarının kurucusu Marvin Minsky ve Yapay Zekâ Derneği Başkanı Allen Newell, Herbert Simon gibi bilim insanlarından oluşmaktaydı. Bu dönemde zekâ testlerinde geometrik şekillerin ayırt edilmesi, sembolik bütünleşmeyi sağlamak gibi oldukça önemli başarılara imza atılmıştır. Fakat aşırı derecede beklentilerin artması ve acelecilik gibi davranışların oluşması sebebiyle beklenenin dışında çok az şeyin rotaya konduğu bir dönem olmuştur.166 _{1970 ile 1975 arası dönemde Yapay Zekâ}

araştırmacıları özellikle hastalık teşhisi gibi sistemler üzerinde çalışmışlardır.167 ₁₉₇₅

ve 1980 yılları arasında bilim insanları dil ve psikoloji gibi diğer bilim dallarından da yararlanarak çalışmalara devam etmişlerdir. 1980’den sonra ise, yapay zekâ laboratuvarların dışına çıkartılarak, gündelik hayatın içerisinde kullanılmaya ve geliştirilmeye başlanmıştır. Bu süreç halen devam eden bir süreçtir.168

163 _{Yılmaz 3.}

164 _{Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Ar&Ge Şubesi, Yapay Zekâ ve Yeni Teknolojiler,} 2017, 6. http://www.uib.org.tr/tr/kbfile/yapay-zeka-ve-yeni-teknolojiler

165 _{https://web.itu.edu.tr/~sonmez/lisans/ai/yapay_zeka_icerik1_1.6.pdf (28.03.2019)} 166 _{Yılmaz 6.}

167 _{Ergün Rodoplu, Yapay Zeka, Gazi Üniversitesi, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi, 4.} https://www.academia.edu/14372752/YAPAY_ZEKA

168 _{Harun Pirim, Yapay Zekâ, Yaşar Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Journal of Yasar} University, 2006, 83.

2000’li yıllara gelindiğinde ise, yapay zekânın günlük hayattaki rolü ortaya çıkmıştır. Yapa zekâlı sistemler günümüzde cep telefonlarında, beyaz eşyalarda, otomobillerde vb. daha birçok teknolojik aletlerde görülebilir. Bu sayede bazı şeyler kolaylaşmaktadır. Bazı uzmanların gelecek için endişeleri ve korkuları olsa da yapay zekâya olan yatırımlar şirketler tarafından hızla yapılmaktadır. Örneğin; Google, Facebook, Twitter gibi şirketler yatırımlarına devam etmektedirler. Birçok şirket yapay zekâ teknolojilerini kullanarak hedef kitlelerine daha iyi bir müşteri deneyimi yaşatmayı amaçlamaktadır.