Zekânın Ölçülmesi

İnsan zekâsı direkt olarak ölçülemeyen ancak dolaylı yollardan belirlenebilmektedir. Direkt olarak sadece kişilerin bazı alanlarda başarılı olabilme becerisi ölçülmektedir. Kişilerin başarısı aynı yaşta ve aynı durumlar içerisinde olan diğer kişilerin başarıları ile kıyaslanır. Kendi yaş ve durumuna göre başarının ölçülmesi kişileri düşük, orta veya üstün zekâlı olarak sınıflandırır. Zekâ testleri kişiye özgü doğru eğitim, doğru tedavi, tanı koyma veya yordama amacıyla eğitim ortamları ya da klinik ortamlarda uygulanarak kişilerin güçlü veya zayıf yönlerini tespit etmeye yarayan gerekli araçlardır (69).

2.3.3.1. Bireysel Zekâ Testleri Stanford-Binet

Fransız hükümetinin talebi ile 1905 yılında Alfred Binet ve Theophile Simon özel eğitim verilmesi için zekâ geriliği olan çocukların tespit edilmesinde

kullanılmak üzere bir yöntem geliştirmeye çalıştılar. Bu iki psikolog değişik yaşlarda genel zihin becerilerini ve öğrenmeyi tespit ettiğini düşündükleri belirli maddelerden oluşan bir test ürettiler. Birçok çocuğa bu testi uyguladılar ve başarılı çocuklar ile başarısızlar arasındaki farkı ortaya koymayan maddeleri testten çıkardılar. Farklı yaş kategorileri için ortalama puanları belirlediler ve yaş gruplarına göre çözülen test maddelerini tespit ettiler. Bütün bu uğraşların sonunda Binet-Simon ölçeğini geliştirmiş oldular. Lewis Terman 1916 yılında Binet-Simon ölçeğini Amerika Birleşik Devletleri içinde kullanılabilmesi için düzenleyerek ilk temel Amerikan zekâ testini üretmiş oldu. Test zaman içinde değişikliklere uğradı, fakat Stanford Binet Zekâ ölçeği ismiyle halen yaygın bir şekilde kullanılmaya devam etmektedir (29).

Wechsler Testleri

Wechsler Zekâ testleri, Amerikalı bilim insanı David Wechsler’in geliştirdiği yaş gruplarına göre üç farklı boyutu olan bir testtir. WAIS-R (Wechsler Adult Intelligence Scale-Revisted) ismiyle anılan Wechsler Yetişkinler Zekâ Ölçeği 16 yaş ve üzeri yaştaki yetişkin bireylerin zekâsını test etmek için geliştirilmiştir. Testin çocuklar için olan versiyonu ise WISC III (Wechsler Intelligence Scale for Chilren- III) ismiyle bilinen, Wechsler Çocuklar Ölçeğidir. Bu test 6 ile 16 yaş arasındaki çocukların zekâ seviyesini belirleme maksadıyla geliştirilmiştir. Testin üçüncü şekli ise WPPSI (Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence) ismiyle bilinen ve okul öncesi çocukların (okul öncesi 3 yaşından okula başlangıcın ilk yıllarına yani 6,5 yaş aralığındaki çocukların) zekâ seviyelerini test etmek amacıyla geliştirilmiş olan sürümüdür. Wechsler testlerinde test sonrası değerlendirme ile 3 puan türüne ulaşılır. Bunlardan birincisi Sözel Zekâ puanı, ikincisi Performans Zekâ puanı üçüncüsü ise toplam zekâ puanıdır. Elde edilen bu puanlar aynı yaş kategorisinde ki bireylerin başarı düzeylerini yansıtmaktadır (15).

Wechsler ile Binet’in testleri büyük oran da tanınmış ve çoğunlukla kullanılan zekâ testleri olsalar bile önemli ölçü de kısıtlılıklara sahiptirler. Binet ve Simon tarafından 1905 yılında üretilen zekâ testi ve Wechsler’in 1939 da ortaya koyduğu bir diğer zekâ testi oluşturuldukları ilk yıllardan bu yana değişikliğe uğramamışlar dolayısıyla günümüzün gelişen bilim ve teknolojisini tam olarak yansıtmamaktadırlar. Stanford-Binet-4 ve WISC-R testleri belirli bir

standartlaştırılma, düzenleme ve şekil değişikliklerine uğramalarına rağmen esas da üretildikleri sürümlerinin aynısıdır (Naglieri 2001). Cronbach halen geçerli olarak kullanılan bu testlerin günümüzde de 1900’lü yılların başlarında ki şekilleriyle benzerlik gösterdiğini belirtmiştir (51).

Yirminci yüzyılın başlarında, zekâ kavramı zekânın belirlenmesi için ortaya koyulan testlerle tanımlanabilmekteydi. Binet ve Wechsler zekâ testleri de zekânın ölçülmesi ve tanımlanmasın da kullanılan testlerdi. Yetişkin ve çocuklar’a ilişkin zekânın değerlendirilmesin de önemli düzeyde faydalı metotlar sunan ve uzun zamandır kullanılan bu testler aynı zaman da zekânın yapısını da tanımlayabilmektedirler (50).Naglieri (1999)’a göre; daha sonra gelen 60 yıllık periyod ve bu periyodu takip eden araştırmalar zekânın başlangıçta yapılan bu ölçümleri üzerine temellendirilmiştir. Zekânın araştırılması ve tanımlanmasın da durgunluk oluşturan bu testlerin yaptığı tanımlar yaklaşık yüz yıl boyunca değişmemiştir. Ortaya koyulan bu testlerle beraber bilişsel psikoloji, nöropsikolojik ve zekâ ile ilgili değerli çalışma sonuçları elde edilmiştir. Son 50 yılda zekânın temel formu üzerine önemli sayıda çalışma yapılmıştır. Özel becerilerin değerlendirilmesinde ve zekânın tanımlanmasında kullanılan bir takım genel kavramlar dışarda tutulmuştur. 1960’lı yıllarda çoğalan bilişsel teoriciler, nörobilim, nöropsikoloji ve zihinsel süreçleri araştırmışlardır. Bilişsel devrim niteliğinde ki bu araştırmalar uygulamalı psikoloji ve psikolojik kuramlar alanın da kayda değer bir rol oynamışlardır. Ayrıca zekânın kavram olarak ifadesi ve ölçüm şeklini etkilemişlerdir. Bilişsel devrim, zekâyı bilişsel süreçler olarak yeniden tanımlayan çalışmalar üretilmesinde rol oynamış sonuçta geleneksel zekâ testlerine alternatif oluşturacak yeni testler ortaya çıkmıştır (26).Sözü edilen yeni nesil bu testler; Kaufman ve Kaufman (1993) tarafından geliştirilenKaufman Ergen ve Yetişkin Zekâ Testi (KAIT), Kaufman ve Kaufman (1985)’in geliştirdiği The K·ABC Testi ve Naglieri ve Das (1997a)’ın geliştirdiği bilişsel bir değerlendirme sistemi olan CAS (Cognitive Assesment System) testidir. Bu testleri geliştirenler zekânın ölçülmesi ve tanımlanması için bilişsel temelli yaklaşımlar sunmuşlardır (50).