Yurt Dışında CIPP Modeli ile Yapılan Öğretim Programı Değerlendirme

Ürdün’de bulunan Jordan, Petra ve Yarmouk üniversitelerinde uygulanmakta olan çeviri yüksek lisans öğretim programlarını değerlendirerek, Ürdün’deki çeviri eğitiminin genel bir resmini ortaya koymayı amaçladığı “Translation Training in the Jordanian Context: Curriculum Evaluation in Translator Education” isimli doktora çalışmasında Mahasneh (2013), program değerlendirme modeli olarak CIPP modelini kullanmıştır.

Karma araştırma modelini benimseyen Manasneh (2013) nitel verileri programı uygulayan öğretim üyeleri ile yapılan röportajlar, öğrencilere uygulanan ölçekte bulunan açık uçlu sorular ve dokumanlar ile toplamıştır. Nicel veriler ise öğrenci ölçeğinde bulunan 38 soru ile toplanmıştır. Çalışmanın örneklemini üç üniversiteden 20’şer tane olmak üzere toplam 60 öğrenci ve üniversitelerde tam zamanlı olarak çalışan 8 öğretim üyesi oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan ölçme aracı kişisel bilgilerin sorgulandığı ilk bölüm, öğrencilerin memnuniyet derecelerini ölçen Likert tipi sorulardan hazırlanmış ikinci bölüm ve öğrencilerin program hakkındaki genel görüşlerini belirlemek için hazırlanmış açık uçlu sorulardan oluşan üçüncü bölüm olmak üzere toplam üç bölümden oluşmaktadır.

Amacının öğretim programının eksik ya da başarısız yönlerini ortaya çıkartarak onu yargılamak olmadığı ve tamamıyla betimleyici davranarak ortaya bir resim koymak olduğu söylenen çalışmanın sonuçlarına göre öğrencilerin %61,6’sı programdan memnunken %26,6’sı programdan memnun değildir. Dolayısıyla bütün öğrencilerin beklentilerini ve ihtiyaçlarını karşılamayan programın bazı yeniliklere ve geliştirilmeye ihtiyacı vardır. Ayrıca öğrenciler derslerine giren öğretim üyelerinin yeterli tecrübe ve bilgiye sahip olmadıklarını, derste uygulanan öğretim yönteminin ve kullanılan öğretim materyallerinin yetersizliğini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretim üyeleri arasında da programın etkililiği, materyaller, değerlendirme ve öğretim yöntemleri konusunda fikir ayrılıkları bulunmaktadır.

Sinclair (2012) “Utilizing Stufflebeam’s CIPP Model to Evaluate an Adult Completion Program” isimli doktora tezinde 50 yılı aşkındır sosyal bilimler alanında yetişkinlere dönük uygulanmakta olan öğretim programını değerlendirmeyi amaçlamıştır. Ön lisans derecesine sahip yetişkinlerin eğitimlerini dört yıla tamamlama fırsatı sunan program hem sınıf ortamında hem de uzaktan eğitim yöntemiyle yürütülmektedir.

CIPP değerlendirme modelinin prensipleri üzerine kurulmuş olan çalışmada karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket, röportaj, doküman analizi ve odak grup görüşmesi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada çalışma grubu olarak ise 44 öğrenci ve 29 öğretim üyesi kullanılmıştır. Sinclair’in (2012) araştırmasında CIPP’in farklı boyutları altında cevap aradığı araştırma soruları, bu sorulara cevap ararken kullandığı veri toplama araçları ve uygulamakta geçen süreler Tablo 7’de görülmektedir.

Tablo 7. Sinclair’in CIPP Boyutlarına Ait Araştırma Soruları, Veri Toplama Araçları ve Süreleri

CIPP Boyutu Araştırma Sorusu Veri Toplama Aracı Süre

Bağlam Öğretim programının şu anki durumu nedir?

Şu anki ve önceki belgeler: kataloglar, kitaplar ve web sitesi. Fakülte çalışanlarıyla

röportajlar.

Sürekli

Girdi Başka hangi alternatifler _{mümkün olabilir} Literatür Taraması Sürekli

Süreç

Uygulanmakta olan program öğrencilerin ihtiyaçlarını ne ölçüde

karşılamaktadır?

Anketler, odak grup görüşmeleri, mezuniyet

oranları

1-2 Ay

Ürün Bulgulardan yola çıkarak hangi durumlar yeniden gözden geçirilebilir?

Odak grup görüşmeleri,

anketler, görüşmeler 1-2 Ay

Çalışmadan elde edilen bulgulara göre programın uygulanışıyla ilgili bazı alanlarda geliştirilmeye ihtiyaç duyulmasına rağmen öğretim programı kendisinden beklenen amaçları gerçekleştirmede başarılı olmaktadır.

Hanchell (2014) bir yükseköğretim kurumunda bulunan lisans öğretim programını değerlendirmeyi amaçladığı “A Program Evaluation of a Christian

College Baccalaureate Program Utilizing Stufflebeam’s CIPP Model” isimli doktora çalışmasında karma araştırma yöntemini kullanmıştır. Hanchell’in (2014) çalışmasında CIPP değerlendirme modelinin her bir boyutu altında cevap aradığı sorular ve bu amaçla kullandığı veri toplama araçları Tablo 8’de görülmektedir.

Tablo 8. Hanchell’in Değerlendirme Boyutlarında Cevap Aradığı Sorular ve Veri Toplama Araçları

CIPP Boyutlar Cevap Aranan Sorular Kullanılan Veri Toplama Aracı

Bağlam

Programın hedefleriyle kayıtlı öğrencilerin ihtiyaçları ne ölçüde örtüşmektedir?

-Yapılandırılmış görüşmeler -Doküman incelemesi

Girdi

Programı zenginleştirebilecek alternatif strateji ve yaklaşımlar neler olabilir?

-Diğer kurumlara ait programların incelenmesi

Süreç

Daha önce planlanan aktivite ve stratejiler ne ölçüde

uygulanmaktadır?

-Öğretim üyeleriyle görüşmeler -Öğrencilere yapılan odak grup görüşmeleri

Ürün Program önceden belirlenen

hedeflere ne ölçüde ulaşabildi?

-Öğrencilere uygulanan test sonuçları

CIPP değerlendirme modelini çalışmasının temeline alan Hanchell (2014) değerlendirme başlamadan önce her bir değerlendirme boyutu için araştırma sorusunu belirlemiş ve her boyut için farklı veri toplama aracı kullanmıştır.

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre uygulanmakta olan öğretim programı tatmin edici bir şekilde işlemektedir. Ancak derste işlenecek konuların sıralamasının yer aldığı bir listenin internet sitesinde duyurulması, farklı ölçme değerlendirme yöntemlerine yer verilmesi, programın uygulanışında teknolojiden daha fazla faydalanılması gibi iyileştirilmeye gerek olan konulara ulaşılmıştır.

Dünyada CIPP değerlendirme modelinin prensipleri üzerine kurulu program değerlendirme çalışmalarına bakıldığında Türkiye’dekilere benzer bir şekilde, çalışmalarda birden fazla veri toplama aracının kullanıldığı, farklı paydaşların

araştırmaya katıldığı görülebilir. Araştırmacılar çalışmalarında CIPP modelini seçmelerinin sebebi olarak bu yöntemin programın eksiklerini ortaya çıkartıp bir eleştiri getirmek yerine programı iyileştirmeyi amaçlaması (Manasneh, 2013), farklı paydaşları değerlendirmeye katarak geniş bir bakış açısıyla daha kapsayıcı bir değerlendirme imkanı sağlaması (Hanchell, 2014; Sinclair, 2012) gibi nedenler sunmuşlardır. Araştırmacılardan bazıları her bir boyutta tek bir soruya cevap ararken bazılarının her bir boyut altında cevap aradığı sorular daha fazladır.