Türkiye’de Yapılan Uzaktan Eğitim Programlarını Değerlendirme

Cansu (2010) yaptığı yüksek lisans çalışmasında Anadolu Üniversitesi İlköğretimde Teknoloji Uygulamaları e-Sertifika Programını öğrenen görüşüne göre bağlam, girdi, süreç ve ürün (CIPP) modeli ile değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışmada programın bağlam, girdi, süreç ve ürün boyutlarında katılımcıların görüşleri saptanmaya çalışılırken aynı zamanda bu görüşlerin katılımcıların unvan ve branşlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Genel tarama modelindeki araştırmada 398 kişilik evrenin tümüne ulaşılarak 90 maddelik çevrimiçi üçlü Likert tipindeki anket mail yoluyla uygulanmış, dönen anketlerden 149’u değerlendirilmiştir.

Bağlam boyutuna ilişkin bulgulara göre katılımcıların büyük çoğunluğu programın amaçlarına uygun olduğunu düşünmektedir. Ağ türlerini tanıma amacına ilişkin maddelere verilen cevaplara bakıldığında katılımcıların görüşleri branşlarına göre farklılık göstermektedir. Programın girdi boyutuna ilişkin bulgulara bakıldığında ise katılımcıların çoğunluğu üniteler arasında bütünlük olduğunu düşünürken aynı boyuttaki maddelere verilen cevaplar branşa göre farklılık göstermektedir. Süreç değerlendirme boyutunda katılımcıların büyük çoğunluğu e- öğrenme ortamlarının öğrenmeyi kolaylaştırdığını düşünürken katılımcıların yaklaşık yarısı alıştırma sorularının azlığından şikayet etmektedir. Ayrıca diğer boyutların aksine bu boyutta bulunan maddelere verilen cevaplar katılımcıların branş ve unvanlarına göre farklılık göstermemektedir. Ürün boyutunda ise katılımcıların verdiği cevaplar büyük çoğunlukta olumlu yönde olup branş ve unvana göre farklılık göstermektedir.

“Uzaktan Eğitim Programlarının Öğrenci ve Öğretim Üyesi Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans çalışmasında Özer (2011) Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi uzaktan eğitim programını öğrenci ve öğretim üyesi görüşleri ile değerlendirmeyi amaçlamıştır. Değerlendirmenin daha sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için sistemde bulunan öğretim elemanı ve öğrenci gibi paydaşların görüşlerini değerlendirmeye katan Özer (2011) çalışmasında betimsel araştırma yöntemlerinden genel tarama modelini kullanmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen ve programın amaç, süreç, içerik ve değerlendirme öğelerini kapsayan beşli Likert tipinde hazırlanmış 32 madde ve 3 adet açık uçlu sorudan oluşan anket kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2010- 2011 yılında Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi uzaktan eğitim programında öğrenim gören öğrenciler ve bu programda görev yapan öğretim elemanları içerisinden rastlantısal olarak seçilen 326 kişi oluşturmaktadır.

Çalışmadan elde edilen bulgulara göre katılımcıların en olumlu görüşe sahip oldukları boyut uzaktan eğitim programının amaçlarıdır. En olumsuz görüşe sahip oldukları kısım ise programın değerlendirme alt boyutudur. Programın içerik ve süreç boyutlarına ilişkin öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri ise benzer bir şekilde olumlu yöndedir. Çalışmaya katılan öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri kıyaslandığında ise öğrencilerin programın içerik, süreç ve değerlendirme boyutlarına ilişkin maddelere öğretim elemanlarına göre daha olumlu cevaplar verdiği gözlemlenirken programın amaç boyutuna ilişkin verilen cevaplar ortak şekilde olumlu yöndedir. Öğrencilerin verdiği cevaplar öğrenim gördükleri bölümlere göre kıyaslandığında ise programın içerik, amaç ve değerlendirme boyutlarına ilişkin bulgular farklılık göstermezken süreç boyutuna ilişkin bulgular farklılaşmaktadır. Ayrıca elde edilen bulguların cinsiyet ve öğretim üyelerinin unvanına göre farklılaştığı da görülmektedir. Özer (2011) çalışmasının sonunda daha geniş örneklem guruplarıyla ve farklı üniversitelerde uygulanan uzaktan eğitim programlarını değerlendiren çalışmalar yapılmasını önermiştir.

Çakır ve Yurtsever (2012) “An Implementation of Distance Education Program for Teaching Common Necessary Courses in Formal Education: Karabük Univesity Sample” isimli çalışmasında Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin uzaktan eğitime ilişkin görüşlerini belirlemeyi

amaçlamıştır. Öğrenciler bölüm derslerinin dışındaki ortak zorunlu dersleri uzaktan eğitim ile almaktadır. Kalabalık sınıflara tek bir öğretim elemanının girmek zorunda kalmasının eğitimin kalitesini düşürdüğünü ve uzaktan eğitim yönteminin bu sorunu ortadan kaldırabileceğini düşünen Çakır ve Yurtsever (2012) öğrencilerle görüşmeler yaparak ortak zorunlu derslerde uygulanan uzaktan eğitimin olumlu ve olumsuz yönlerini belirlemeye çalışmışlardır.

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre derslerin uzaktan eğitim yöntemiyle yapılması sayesinde öğrenciler istedikleri zaman ve istedikleri yerde dersle ilgili bilgilere ulaşabildiklerini ve istedikleri zaman testleri çözüp dersle alakalı eksik yönlerini görebildiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca öğrenciler istedikleri zaman dersten sorumlu öğretim elemanı ile yüz yüze görüşebilmelerinin onlara avantaj sağladığını belirtmişlerdir. Bu görüşmeler sayesinde uzaktan eğitimin dezavantajlı kısmının ortadan kalktığı söylenebilir. Öğrencilerin uzaktan eğitimle ilgili yaşadığı tek sorunun teknik ve altyapıyla bağlantılı olduğu görülmektedir. Dolayısıyla öğrencilere esneklik sağlayarak kendi öğrenme çevrelerini yaratma imkanı sunan uzaktan eğitimden öğrenciler büyük ölçüde memnundur.

“Distance Education in Foreign Language Teaching: Evaluations from the Perspectives of Freshman Students” isimli çalışmasında Ekmekçi (2015) uzaktan eğitimle yapılan İngilizce derslerini değerlendirmeyi ve öğrencilerin ders hakkındaki görüşlerini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemini 2013-2014 yılında İngilizce dersini uzaktan eğitimle alan 72 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilerin ders hakkındaki görüşlerini belirleyebilmek amacıyla 6’lı Likert tipinde bir ölçek ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır.

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğrencilerin büyük çoğunluğu derse ait içeriğin yeterliliği hakkında olumlu görüş belirtmesine rağmen içeriğin organize edilişi ve sıralanışı konusunda öğrencilerin görüşleri biraz daha olumsuza yakındır. Ayrıca öğrenciler yazma, okuma ve konuşma yeteneklerine dönük aktivitelerin etkililiği konusunda olumsuz görüş beyan etmektedirler. Videoları hazırlayan okutmanın derse olan katkısı, bilgiyi aktarışı, dersi organize edişi gibi konulardan öğrencilerin büyük çoğunluğu memnunken, dönüt verme konusunu öğrencilerin hemen hemen hepsi eleştirmektedir. Ayrıca öğrencilerin büyük çoğunluğu verilen

ödevlerde ne yapacaklarını tam olarak anlayamadıklarını belirtmektedirler. Özetle uzaktan eğitim yöntemiyle işlenen İngilizce dersi büyük ölçüde öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılarken dinleme, yazma, okuma gibi yeteneklerin öğretiminde, dönüt, ödevler ve sınavlar gibi konularda eleştiriler mevcuttur. Öğrencilerin büyük çoğunluğu uzaktan eğitimin en sevdikleri yanının yerden ve zamandan bağımsız olarak dersleri takip etmelerine olanak sağlaması olduğunu söylemektedir. Araştırmasının sonunda Ekmekçi (2015) farklı üniversitelerde daha büyük örneklem gruplarıyla ve daha kapsamlı değerlendirme çalışmalarının yapılmasını önermektedir.

2.2. Yurt Dışında Yapılan Uzaktan Eğitim Programlarını Değerlendirme