Yurt Dışı Araştırmalar

Bu bölümde sadece yurt dışı alanyazında bulunan liderlik ve örgütsel sinizm konusundaki araştırmalara değinilmiştir.

2.2.2.1. Liderlik ve Örgütsel Sinizm İle İlgili Doğrudan Yapılmış Araştırmalar

Liderlik ve örgütsel sinizm bağlantılı ilk çalışmalardan sayılan Davis ve Gardner’ın (2004) örgütsel sinizm ve politika algısı, tutumcul lider-üye etkileşimi perspektifi konulu araştırmasının amacı, politik ortama karşı bilişsel ve duyuşsal tepkilerin meydana çıkmasında rol oynayan niteliklerin anlaşılmasını sağlamaktır. Olumsuz politik ortamda çalıştığını hisseden örgüt üyeleri örgüte karşı sinik tutumlar geliştirebilir. Araştırma sonucunda, liderlik açısından lider-üye ilişkisi içinde atfetme süreçlerinin nasıl oluştuğu ve atfetmelerin örgütsel sinizmi nasıl etkilediği bulunmuştur.

Ferres ve Connell (2004) araştırmalarında liderin duygusal zekasının örgütsel değişim sinizmi üzerindeki etkisini keşfetmeyi amaçlamışlar ve araştırma sonunda duygusal zeka ile örgütsel değişim sinizmi arasında önemli derecede negatif ilişki olduğunu saptamışlardır.

Bommer, Rich ve Rubin (2005) çalışmalarında, dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel değişim sinizmi arasındaki ilişkiyi incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre, dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel değişim sinizmi arasındaki negatif bir ilişki olduğunu belirlenmiştir. Buna göre, örgütlerde değişime açık ve kendini adamış işgören, değişimi yaratan dönüşümcü liderlik davranışları örgütsel değişim sinizmini azaltmaktadır.

Wu, Neubert ve Yi (2007) örgütsel değişime bağlı işgören sinizmini dönüşümcü liderlik ve grup üyeleri arasındaki bağlılık algılamaları çerçevesinde ele aldıkları araştırmalarının sonuçlarında, dönüşümcü liderlik

69

ile örgütsel değişime bağlı sinizmin negatif ilişki içinde olduğunu, grup uyumu ile ilgili işgören algısının dönüşümcü liderlik ve örgütsel değişim sinizmi arasındaki ilişkiyi yumuşattığını (ne kadar yüksek uyum algısı işgörenin örgütsel değişim sinizmi üzerinde o kadar güçlü dönüşümcü liderlik etkisi gibi), dönüşümcü liderlik – örgütsel değişim sinizmi ilişkisi üzerindeki uyum algısının yumuşatıcı etkisine tamamen kişiler arası adaletin aracı olduğunu belirtmişlerdir.

Rubin, Dierdorff, Bommer ve Baldwin (2009) yaptıkları araştırmalarında lider örgütsel değişim sinizmi ile hem işgörenler hem de lider üzerindeki etkileri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamışlar ve araştırmalarının sonucunda lider örgütsel değişim sinizminin hem lider hem de işgörenler ile ilgili sonuçları negatif bir şekilde etkilediğini bulmuşlar ve dönüşümcü liderliğin aradaki bu ilişkiye tamamen aracı olduğu ve böylece önemli bir açıklayıcı mekanizma işlevi gördüğünü belirtmişlerdir.

Leee ve Moon (2010) Güney Koreli polis memurları arasında polis memurlarının sinizm ve toplum destekli polislik faaliyetlerine ilişkin yönetimsel liderlik algılarının etkilerini inceledikleri araştırmalarında, polis memurlarının yönetimsel liderliğe karşı olumlu tutumlarının toplum destekli polislik faaliyetleri ve şubesel polisliğe olan sinizm üzerinde doğrudan etkiye sahip etmenlerden biri olduğunu ve etkililiğinin toplum destekli polislik faaliyetlerini doğrudan ve olumsuz olarak etkilediğini saptamışlardır.

Gkorezis, Petridou ve Krouklidou (2015) Makyevelist (sinsi, hilekar, entrikacı) liderliğin işgörenlerin duygusal tükenmişliği üzerine olumsuz etkilerini belirlemede örgütsel sinizmin arabuluculuk rolü konulu araştırmalarının sonucunda, Makyevelist liderliğin örgütsel sinizm aracılığıyla işgörenlerin tükenmişliği üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkilerinin olduğu tespit edilmiştir.

Nguyen (2013) yaptığı araştırmasında beş liderlik türünün (işbirlikçi, otantik, katılımcı, destekleyici ve etkili) işgören sonuçları (iş tatmini, örgütsel bağlılık, duygusal tükenmişlik, sinizm ve kültürel iyilik) üzerindeki etkilerini algılanan örgütsel desteğin aracı rolü yoluyla araştırmayı amaçlamıştır. Araştırma sonunda, liderliğin tüm türleri ile altı farklı işgören sonucu arasında önemli ilişkiler görülmüştür. Liderlik türleri sinizmdeki toplam varyansın %39’unu açıklamaktadır.

70

2.2.2.2. Liderlik veya Örgütsel Sinizm İle İlgili Dolaylı Araştırmalar

Podsakoff, MacKenzie, Moorman ve Fetter (1990) araştırmalarında dönüşümcü liderliğin örgütsel vatandaşlık üzerine etkisini ve bu süreçte astların güven ve iştatmininin potansiyel arabuluculuk rolünü incelemişlerdir. Araştırma bulguları, dönüşümcü liderlik davranışının örgütsel vatandaşlık üzerine olan etkilerinin, astların liderlerine olan güveni aracı rol oynadığından dolayı doğrudan değil dolaylı olduğunu göstermektedir.

Brandes, Dharwadkar ve Dean (1999) çalışmalarını, bir fabrikada çalışan yönetici ve işgörenlere uygulamışlardır. Araştırmada, örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık, işgören katılımı, yöneticinin biçimsel davranışı ve yöneticinin katılımı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık arasında güçlü ve negatif bir ilişki olduğu bulunmuştur. Yani örgütsel sinizm düzeyi yüksek olan bireyin örgüte olan bağlılığının zayıf olduğu; örgütsel sinizm düzeyinin düşük olduğu örgütlerde, işgörenin örgüte bağlılığının yüksek olduğu gözlemiştir.

Pillai, Scandura ve Willliams (1999) liderlik ve örgütsel adalet ilişkisini beş farklı kültür bağlamında inceledikleri araştırmalarında, dönüşümcü liderlik ve lider üye değişimi ile iş tatmini ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamışlardır. Araştırma sonunda farklı kültürlerde dönüşümcü liderliğin ve lider üye değişiminin iş tatmini ve örgütsel adaleti güçlü bir şekilde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Jung, Chow ve Wu (2003) örgütsel yeniliği artırmada dönüşümcü liderliğin rolünü inceledikleri araştırmalarında, dönüşümcü liderlik ve örgütsel yenilik arasında doğrudan ve olumlu bir ilişki olduğunu ve ayrıca dönüşümcü liderliğin örgüt iklimini hem güçlendirme hem de yenilikçi olarak destekleme ile önemli pozitif ilişkilere sahip olduğunu ifade etmişlerdir.

Johnson ve O’Learry-Kelly (2003) psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel sinizm ilişkisi üzerine banka çalışanları ile yaptıkları araştırmalarında sinizmin, işten kaynaklanan tutumlarla (örgütsel bağlılık, iş tatmini) ilgili psikolojik sözleşme ihlalinin etkilerini kısmen yordadığını ama sadece psikolojik sözleşme ihlalinin işgörenlerin davranışsal tepkilerini (perofrmans, işe gelmeme) yordadığını bulmuşlardır. Ayrıca sinik tutumların bu tutumları

71

sergileyenler üzerinde olumsuz sonuçları olduğunu farz ederek duyuşsal sinizmin, psikolojik sözleşme ihlali ve duygusal tükenmişlik arasındaki ilişkiyi tamamen yordadığını belirtmişlerdir.

Delken (2004) çağrı merkezinde yaptığı araştırmada, demografik özellikler ile örgütsel sinizm arasında anlamlı farkın olup olmadığını incelemiştir. Bu bakımdan, psikolojik sözleşme ihlali ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkide bir anlamlı fark bulamamıştır. Sadece medeni durum değişkeni ile örgütsel sinizm arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Buna göre; bekâr bireylerin örgütsel sinizm düzeyleri yüksek değer göstermiştir.

Rowold ve Schlotz (2009) Almanya’da bir devlet kurumunda yaptıkları, yöneticilerin liderlik stilleri ve astların kronik stres yaşantıları arasındaki ilişki hakkında bilgi edinmeyi amaçladıkları araştırmalarında, dönüşümcü liderlik ölçeklerinden birisinin tatminsizlik ile negatif yönlü ilişkili olduğunu, bunun tersine pasif istisnai yönetimin etkileşimci alt ölçeği, diğer tüm dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stilleri kontrol edildiği zaman kronik stresin dört göstergesi ile pozitif yönlü ilişkilidir.

Bhatti ve diğerleri (2012) devlet okullarında ve özel okullarda otokratik ve demokratik liderliğin iş tatmini üzerindeki etkisi üzerinde yaptıkları araştırmanın sonucunda, liderlik stillerinin iş tatmini üzerinde olumlu bir etkisinin olduğunu ve devlet okullarındaki öğretmenlerin özel okullardaki öğretmenlere göre daha yüksek iş tatminine sahip olduğunu ifade etmişlerdir. Mbera (2015) araştırmasında okul müdürlerinin kullandığı liderlik stilleri ile öğrencilerin akademik başarısı arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamış ve araştırmanın sonucunda okul müdürlerinin kullandıkları liderlik stilleri ile öğrencilerin başarısı arasında kuvvetli bir ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca daha iyi bir öğrenci başarısına ulaşabilmek için okul müdürlerinin dengeli bir otokratik ve demokratik liderlik stili sergilemesi gerektiği önerilmiştir.

Albrecht (2002) yaptığı araştırmasında, örgütsel değişim sinizminin güven odaklı üç anahtar öncülünü (dürüstlük algısı, yeterlik ve üst düzey yönetime güven) belirleyen bir model önermiş ve araştırma bulguları dürüstlük algısı ve üst kademe yönetime olan güvenin örgütsel değişim sinizmini etkilediğini göstermiştir. Bunun yanında beklenenin aksine işgörenlerin yönetimin yeterliliği ile ilgili algıları ne örgütsel değişim sinizmi

72

üzerinde ne de güven üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Ayrıca öncül değişkenler örgütsel değişim sinizmindeki toplam varyansın yaklaşık olarak %40’ını açıklamaktadır.

Evans, Goodman ve Davis (2011) araştırmalarında algılanan kurumsal vatandaşlığın örgütsel sinizm, örgütsel vatandaşlık ve işgören sapkınlığı üzerine etkisini incelemiş ve araştırma sonucunda algılan kurumsal vatandaşlık ile örgütsel sinizm, örgütsel vatandaşlık ve işgören sapkınlığı arasında ilişki bulunduğu belirtilmiştir.

Hickman, Piquero ve Piquero (2004) yaptıkları araştırmada Niederhoffer’in araştırması ve sinizm ölçeği Philadelphia’da rastgele seçilen 499 polis memurundan alınan ölçeklerle yeniden değerlendirmişlerdir. Araştırma sonucunda üç ana bulguya dikkat çekilmiş;(1) Likert tipi cevaplama bölümleri katılımcılar tarafından istenildiği gibi kullanıldı, (2) bazı ölçek maddeleri cinsiyet ve ırk önyargısı sergilemekte, (3) ölçek bazı maddeler çıkarılar geliştirilebilir. Ölçek düzenlendikten sonra, bulgular polis memurlarının sinizmi ile hizmet süresi arasındaki ilişkinin ölçeğin orijinal haline göre nispeten daha güçlü olduğunu göstermektedir.

73

3. YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın yöntemi ele alınmış olup araştırmada kullanılan model, evren ve örneklem, verilerin toplanması ile ilgili yapılan çalışmalar, verilerin analizi ve araştırmada kullanılan istatistiksel teknikler açıklanmıştır.