Yurt dıĢında GerçekleĢtirilen Aile Eğitim Programları

Ailelere yönelik düzenlenen eğitim programlarının baĢlıca konu alanlarından biri de anne-babalık eğitimleridir. Bu eğitimler dünyada okul öncesi eğitimin öneminin artması ile eĢ zamanlı olarak geliĢmekte ve büyük oranda erken çocukluk eğitimi kapsamında değerlendirilmektedir. Programların temel amacını çocukların korunması ve geliĢtirilmesi oluĢturmaktadır. Bu tür programların geliĢtirilmesi ve uygulanmasında uluslararası sivil toplum kuruluĢları oldukça etkindir.

42

Hindistan‟da 1974 yılında hükümet tarafından baĢlatılan BütünleĢik Çocuk GeliĢimi Servisleri Programı (Integrated Child Development Services Program) sağlık, beslenme ve çocuklar için erken eğitim hizmetleri sunmaktadır. Program ekonomik durumu düĢük ailelerin altı yaĢ ve altındaki çocuklarını kapsamakta ve bu kapsamda yaklaĢık 100 milyon kiĢiye ulaĢmaktadır (Balachander, 1999).

Meksika'da Ebeveyn Eğitimi Projesi adıyla yaygın eğitim kapsamında Eğitim Bakanlığı tarafından 1982 yılında baĢlatılan ulusal bir ebeveyn ve toplum eğitimi programı yürütülmektedir. Meksika‟nın ekonomik düzeyi en düĢük 10 bölgesinde baĢlatılan bu program 0-4 yaĢlarında çocuğu olan ailelerin eğitimini hedeflemektedir. Amaç ebeveynler ve çocukları arasındaki etkileĢimi geliĢtirmektir. Uzmanlar, bölgelerdeki yerel halk eğitimi konusunda görevli ve eğitimli personelle çalıĢmaktadırlar. Her eğitimci 20 kiĢilik bir ebeveyn grubuyla çalıĢmakta ve aile rehberliği konusunda görüĢmeler yapmak için yıl boyunca 40 tane toplantı organize etmekte ve bunların yanında ev ziyaretlerinde bulunmaktadırlar. Denetleme, koordinasyon ve teknik destek yerel yönetim ile Milli Eğitim Konseyi tarafından sağlanmaktadır (World Bank, 2002).

Sosyoekonomik düzeyi düĢük ailelerin okulöncesi dönemdeki çocuklarını desteklemek amacıyla Türkiye‟de geliĢtirilen Anne-Çocuk Eğitim Programı 2000 yılından beri Bahreyn ve Suudi Arabistan‟da da uygulanmaktadır. Programda annelerde çocuk eğitimi ve bakımı becerileri geliĢtirilirken, evde okulöncesi döneme iliĢkin temel eğitimi nasıl verecekleri öğretilmekte ve yılda yaklaĢık 200 aileye söz konusu eğitim verilmektedir. Program Bahreyn‟de okulöncesi dönemdeki çocukların %70‟inin evde olması, okulöncesi eğitimin lüks görülmesi ya da imkânların yeterli olmaması, ailelerin çocuk bakımı yönündeki bilgilerinin yetersiz olması gibi gerekçelerden yola çıkılarak uygulamaya konulmuĢtur. Programa özellikle 5 yaĢında çocuğu olan aileler tercih edilmektedir. Programdaki eğitim–öğretim materyalleri gibi bütün uygulamalarla birlikte ulaĢım da ücretsiz olarak sunulmaktadır. Her aileye bir profesyonel öğretmen atanmaktadır ve öğretmen aileye haftalık ziyaretler sırasında da eğitim vermektedir (World Bank, 2002).

Kolombiya'da gerçekleĢtirilen Toplum Temelli BirleĢtirilmiĢ Erken Dönem Çocukluk Eğitimi (PROMESA) ise toplum geliĢtirme çerçevesinde bütünleĢik bir erken çocukluk eğitimi yaklaĢımına sahip bir eğitim programıdır. Proje 1978 yılında

43

pasifikteki Kolombiya sahilleri çevresindeki küçük çiftçi ve balıkçı köylerinde annelerin toplum lideri ve ebeveyn eğiticileri olarak yetiĢtirilmesiyle baĢlamıĢtır. Proje giderleri iki Alman kuruluĢu olan Bernard Van Leer Vakfı ve CEBEMO (Centrale Bemiddeling bij Medefinanciering Ontwikkelingsprogramma's) tarafından sağlanmıĢtır. Bu kuruluĢlar kendi ülkelerinde ve diğer ülkelerde bu tür çalıĢmalar yapmaya devam etmektedirler. Anneler, evde oyunlar oynatarak çocuklarının fiziksel ve biliĢsel geliĢimlerini nasıl teĢvik edecekleri konusunda eğitilmektedirler. Workshoplar, bireysel atölye çalıĢma grupları, ebeveynler ve çocukları arasındaki etkileĢimi geliĢtirecek bir dizi aktivite, geliĢim sağlığı, beslenme, çevre temizliği, okul öncesi ve beslenme merkezlerini içeren eğitim programı CINDE (The International Center for Education and Human Development) adındaki bir kuruluĢ tarafından organize edilerek yürütülmüĢtür. Toplumda öncü olacak kiĢiler CINDE adındaki bu kuruluĢ tarafından eğitilmiĢ ve bu eğitimlerde, yerel ve bölgesel seviyede sektörler arası ve enstitüler arası iĢbirliğinin önemi vurgulanmıĢtır. BeĢ yıldan sonra elde edilen sonuçlar Ģöyle; çocukların hastalık ve ölüm oranlarında azalma, programa katılan çocukların okulda geçirdikleri sürenin artması ve matematik, dil öğrenme ve bilimsel düĢünme konularında akranlarına göre daha ileri düzeyde bir geliĢme, annelerin kendilerini daha değerli hissetmeleri ve kocalarıyla iliĢkilerinde iyileĢme ve toplum değerlerinde yükselme. Ayrıca tuvalet yapımında fiziksel geliĢmeler, hane Ģartlarında, sıtmanın teĢhis ve tedavisine yönelik yapılan çalıĢmalarda, okul ve kamu binalarında geliĢmeler de gözlenmiĢtir (World Bank, 2002).

Tüm bu uygulamaların yanı sıra dünya genelinde sürdürülen bir diğer ebeveyn eğitimi türü ise okuryazarlık eğitimleridir. Dünya genelinde geliĢmekte olan ülkelerde yetiĢkinlere yönelik eğitimlerin ana odağını okuryazarlık eğitimleri oluĢturmaktadır. Ailelerin ihtiyaç duyduğu çeĢitli eğitimler de çoğunlukla okuryazarlık programlarının içerisine yerel farklılıklar göz önünde tutularak dâhil edilmektedir. Bu eğitimlerde okuryazarlık oranları erkeklerden belirgin biçimde düĢük olan kadın nüfus hedef alınmaktadır. Okuryazarlık programlarında özellikle kadınların ihtiyaç duyacağı düĢünülen temel anne ve çocuk sağlığı bilgileri, beslenme, ev ekonomisi ve ev iĢleriyle ilgili çeĢitli bilgiler de programa dâhil edilmektedir (UNESCO-BEIRUT & UIE, 2003).

44

Nijer‟de nüfusun yaklaĢık %30‟u okuryazar durumdadır. Bu nedenle çeĢitli okuryazarlık kampanyaları düzenlenmektedir. UNICEF tarafından desteklenen bir okuryazarlık eğitimi programına katılan yetiĢkinlere ebeveynlik eğitimi de verilmektedir. Ebeveynlik eğitimiyle özellikle ebeveynlerin çocuklarının okula devamı ve aktif katılımının desteklenmesi amaçlanmaktadır. Programda ayrıca ebeveynlere üreme sağlığı, beslenme, çocuk geliĢimi ve sağlığı ile ilgili dikkat edilecek temel aile pratikleri gibi konularda eğitim verilmektedir (UNICEF, 2009).

Bahreyn‟de okuryazarlık kursları okuryazarlığın yanı sıra katılımcıların kiĢisel ve mesleki geliĢimlerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bahreyn‟de Eğitim Bakanlığı gündüz programlarına katılamayan kadınlar için öğleden sonra ve akĢam yapılan kurslar düzenleyerek kadınların eğitimlere katılımlarını kolaylaĢtırmaya çalıĢmaktadır. Ayrıca kurslara katılanlar için kurs merkezlerinde çocuk bakım hizmeti sunulmaktadır. Sağlık, beslenme, aile yaĢam becerileri, çocuk bakımı gibi konular okuryazarlık programının içerisinde verilmektedir. Bu programların geliĢtirilmesinde kadın kuruluĢları da rol almaktadır. Programlarda eğitimciler okuryazarlık eğitimi konusunda yetiĢtirilmiĢ üniversite mezunlarıdır (UNESCO-BEIRUT & UIE, 2003).

Yemen‟de de yetiĢkin eğitimlerinin odağında kadınlar vardır. ÇeĢitli bakanlıkların kararnamelerinde kadınların eğitim hakkı, sosyal statüleri, ekonomik hakları gibi konular gündeme gelmiĢ 2003-2005 ulusal strateji belgesinde de kadınların ilerlemesi maddesi yer almıĢtır. Bu kararların birçoğunda kadın ve erkek arasındaki eğitim düzeyi farklarının kapatılması kırsal kesimlerdeki kadınların eğitimleri, kadınlar için okuryazarlık ve farklı eğitim programlarının düzenlenmesi önerilmiĢtir. Bu bağlamda Okuryazarlık ve YetiĢkin Eğitimi idaresi tarafından kadınlar için 44 eğitim merkezi açılmıĢtır. Bu merkezlerde okuryazarlık eğitiminin yanı sıra kadınlarının ekonomik statülerini geliĢtirmeye yarayacak çeĢitli mesleki ve yaĢamsal becerilerin ele alındığı eğitim programları uygulanmaktadır. Ayrıca kadınlara yönelik okuryazarlık kursları için sağlık ve salgınların önlenmesi, aile planlaması, doğum öncesi ve sonrasında sağlık, kadın sağlığı ve beslenmesi gibi konuların yer aldığı özel kitaplar hazırlanmıĢtır (UNESCO-BEIRUT & UIE, 2003).

45