Antrakt Sinema Gazetesi yöneticisi Deniz Yavuz her sene başında bir önceki yıldaki Türk sinemasına ait raporları yayınlamaktadır. 2000 yılında kurulan ve ilk filmi olan “Vizontele”yi 2001 yılında gösterime sokan BKM Film (Beşiktaş Kültür Merkezi), 8 filmiyle 2014’te satılan toplam sinema biletinin 1/6’sını elde etmiştir ve en çok filmi vizyona giren yapımevi olmuştur. Türkiye’de sinemalarda dijital dönüşüm hız kazanmıştır. 2014 yılında da Türkiye sinemalarının dijital gösterim olanakları %55’in üzerine çıkmıştır. Üretilen yerli sinema filmlerine de bu doğrultuda 35 mm film kopyası basılmamaktadır. Yurt dışından film ithalatı yapan şirketler her zaman olduğundan daha çok filmi Türkiye sinema pazarına getirmeye başlamıştır. Sinemalarda vizyona çıkarılan Türk yapımlarının sayısı 1990 ile 2007 yılları arasında 40’ı aşmazken aynı sayı 2008’den bu yana 50’nin altına düşmemektedir. Türkiye’de sinemanın yüzüncü yılı olarak kabul edilen 2014’te vizyona çıkan yerli yapımların sayısı 108 olmuştur.
Türkiye’de BKM, Avşar Film, Özen Film, TMC gibi köklü şirketlere bu yıl Türk sinema sektörünün önemli isimlerinden Cemal Okan ve yapımcı Timur Savcı’nın ortaklığıyla kurulan TAFF katılmıştır. Cemal Okan’ın sahip olduğu Fono Film’i ile Timur Savcı’nın Tim’s’in birleşmesiyle 2014 başında kurulan TAFF (Tam Aile Filmleri Fabrikası), bu yılda dört yapıma imza atmıştır. TAFF, tür tercihinde yapımlarının tarzlarında bir komedi, bir komedi-macera, bir korku ve bir de dram olarak çeşitlilik göstermektedir. Filmlerinin ikisinin sinema programlamasında Warner Bros. Türkiye’yi, ikisinde ise Ekim 2014’te kurulan Mars Dağıtım’ı tercih eden TAFF, dört yapımından toplam 34.4 milyon TL hasılat elde etmeyi başarmıştır. Böylece yıl sonuna doğru pazar payı hem hasılat hem bilet satışı açısından %6,5 civarında olmuştur (Yavuz, 2015).
55
Alternatif filmlerin gösterilmesinin yanı sıra BKM Filmin yükselişi ve TAFF adlı şirketin kurulması 2014 yılının öne çıkan olaylarıdır. Ekim 2014’te kurulan Mars Dağıtım sonraki yıllarda sinema salonlarının tekelleşme tartışmalarında ön planda olacaktır.
Tablo 9. 2014 Genel Tablo
Film adı Tür Yapımcı Dağıtımcı Seyirci say. Hasılat (TL)
1.Recep
İvedik 4 Komedi Çamaşırhane Film Tiglon 7.3 milyon 72.1 milyon 2.Eyyvah
Eyvah 3 Komedi BKM UIP 3.4 milyon 35 milyon
3.Düğün
Dernek Komedi BKM UIP 2.9 milyon 28.9 milyon
4. Pek
Yakında Komedi C M Y L M Z Fikirsanat, NuLook
WB 2.1 milyon 24.6 milyon
5. Unutursam
Fısılda Aşk, Dram TAFF CGV Mars 1.7 milyon 18.6 milyon
6.Deliha Komedi BKM UIP 1.59 milyon 16.7 milyon
7.Birleşen
Gönüller Aşk, Dram, Tarihi film Ser Film ChF 1.58 milyon 12.6 milyon 8. Çakallarla
Dans 3: Sıfır Sıkıntı
Komedi SugarWorkz,
TAFF CGV Mars 1.46 milyon 15.1 milyon 9. İncir
Reçeli 2 Aşk, Dram BKM UIP 1.37 milyon 14.5 milyon
10. Patron Mutlu Son İstiyor
Komedi BKM UIP 1.29 milyon 12.8 milyon
Kaynak: https://boxofficeturkiye.com/yillik/2014/tum-filmler
2014 yılı gişe rakamları incelendiğinde iş yapan filmlerin çoğunun komedi türünde olduğu ve BKM yapım tarafından çekildiği ortaya çıkmaktadır. Devam filmleri dikkat çekerken, yeni kurulan TAFF adlı yapım şirketinin seyirci başarısı ve dağıtım ağına yeni giren CGV Mars’ın hemen listelerde yer alması incelenmesi gereken konular arasındadır. Bununla birlikte 10 Türk filminin 9 tanesinin yabancı
kökenli şirketlerce dağıtılması çarpık yapılaşmanın bir göstergesidir. Filmlerin yerli kaynaklarla üretilip yabancı kökenli kuruluşlarla dağıtılması dünyada örneğine az rastlanır bir durumdur.
Uluslararası Başarı
Yönetmenliğini Nuri Bilge Ceylan’ın yaptığı “Kış Uykusu”, 67.Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü kazandı. Bu başarı 1982’de Yılmaz Güney’in “Yol” filmiyle aldığı ödülden sonra Cannes’daki en büyük başarıydı. Film uluslararası sinema çevrelerinde de takdir edilmiş ve Avrupa ülkelerinde gösterime girmiştir.
57 2014 Sinema Ödülleri:
33.İstanbul Film Festivali (5-20 Nisan 2014)
• Ulusal Yarışma / Altın Lale En İyi Film: Ben O Değilim (Tayfun Pirselimoğlu)
• En İyi Yönetmen: Onur Ünlü (İtirazım Var)
• En İyi Kadın Oyuncu: Vahide Perçin (Ayhan Hanım) • En İyi Erkek Oyuncu: Serkan Keskin (İtirazım Var) • En İyi Senaryo: Tayfun Pirselimoğlu (Ben O Değilim) • En İyi Görüntü Yönetmeni: Ahmet Sesigürgil (Silsile)
• En İyi Müzik: Ali Tekbaş, Serhat Bostancı, A. İmran Erin (Were Denge Min - Sesime Gel), Giorgos Komendakis (Ben O Değilim) • En iyi Kurgu: Reha Erdem (Şarkı Söyleyen Kadınlar)
İstanbul Film Festivali, 2014 yılındaki programına “Muhsin Bey” adlı filmi almıştır. Yavuz Turgul’un yönetmenliğini yaptığı 1986 tarihli film Groupama şirketi sponsorluğunda dijital restorasyondan geçerek “Türk Klasikleri Yeniden” başlığı altında sinemaseverlerin beğenisine sunulmuştur.
51. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali (10-18 Ekim 2014)
• En İyi Film: Kuzu (Kutluğ Ataman)
• En İyi İlk Film: Erol Mintaş (Annemin Şarkısı) • En İyi Yönetmen: Onur Ünlü (İtirazım Var) • En İyi Senaryo: Onur Ünlü (İtirazım Var) • En İyi Müzik: Başar Ünder (Annemin Şarkısı) • En İyi Kadın Oyuncu: Nesrin Cavadzade (Kuzu)
• En İyi Erkek Oyuncu: Serkan Keskin (İtirazım Var) - Feyyaz Duman (Annemin Şarkısı)
• En İyi Görüntü Yönetmeni: Vedat Özdemir (Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku)
• En İyi Sanat Yönetmeni: Osman Özcan (Neden Tarkovski Olamıyorum)
21. Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali (15-21 Eylül 2014)
• En İyi Film: Toz Ruhu (Nesimi Yetik)
• En İyi Yönetmen: Nisan Dağ, Esra Saydam (Deniz Seviyesi) • En İyi Senaryo: Derviş Zaim (Balık)
• En İyi Kadın Oyuncu: Deniz Özdoğan (İçimdeki Balık) - Damla Sönmez (Deniz Seviyesi)
• En İyi Erkek Oyuncu: Tansu Biçer (Toz Ruhu), Ahmet Rifat Şungar (Deniz Seviyesi)
• En İyi Müzik: Kyle Woodworth (Deniz Seviyesi)
• En İyi Görüntü Yönetmeni: John Wakayama Carey (Deniz Seviyesi) • En İyi Sanat Yönetmeni: Osman Özcan (Toz Ruhu)
• En İyi Kurgu: Özcan Vardar (Deniz Seviyesi)
Sinema Gündemi
İstanbul Film Festivali kapsamında düzenlenen “Köprüde Buluşmalar” 7-18 Nisan 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Film Geliştirme Atölyesine seçilen 12 Türk filminin yönetmen ve yapımcıları uluslarası alandan gelen sinema profesyonelleriyle görüşmeler yaparak filmlerini yurt dışına dağıtmanın yollarını araştırmışlardır. Sinemanın dijitalleşmesi de festival etkinlikleri bağlamında ele alınmıştır. Bu bağlamda, Eurimages Proje Yöneticisi–Dağıtım destekleri uzmanı Iris Cadoux, Eurimages’ın sinema salonları ile dağıtım destekleri üzerine bilgi vererek, Eurimages desteklerinden yararlanmak için gereken şartları anlatmıştır. Ayrıca başarılı bir dağıtım desteği başvurusu için yapılması gerekenler de panel ve söyleşilerde ele alınmıştır.
Eurimages proje yöneticilerinden Susan Newman, nasıl Eurimages / Europa Cinemas Network üyesi olunabileceği ve dağıtım ile sinema salonu desteği alabilmek için yapılması gerekenlerden bahsetmiştir. Türkiye’den sinema profesyonellerini hedefleyen sinema dersleri film projesini geliştirirken festival ve marketlerde hayatta ve ayakta kalmanın yolları konusunda uzman eğitmen ve danışmanlar tarafından verilmiştir. Film projesi geliştirme aşamasında festival ve marketlere katılmak ve maksimum fayda sağlamanın yollarını katılımcılar ile birlikte ele alınmıştır (İKSV, 2014:294-295).
59
Türkiye’deki basılı sinema yıllıklarının son örneklerinden biri sinema yazarı Alican Sekmeç tarafından 6.Uluslararası Malatya Film Festivali Yayını olarak hazırlanmıştır. 2015 yılında basılan yıllıkta; Türk filmlerine dair bilgiler, belli başlı festivaller ve dağıtılan ödüllere yer verilmektedir. Sinema alanındaki vakıf ve derneklere, sinema eğitim kurumlarına ve bir çeşit sektör rehberi içeren yıllıkta 2014 yılında hayatını kaybeden sinemacılara özel bir bölüm ayrılmıştır (Sekmeç, 2015).
Ali Can Sekmeç yıllığın giriş yazısında, sinema yıllıklarına 10 yıl kadar ara verildiğini ifade ederken, 1993’te Antrakt Sinema Gazetesi ve daha sonra da TÜRSAK Vakfı’nca çıkarılan yıllıklara değinmektedir. TÜRSAK Vakfı Sinema Yıllıkları en son 2002 Yıllığı olarak yayınlanarak sona ermiştir. Arka Pencere dergisi 2011 yılında, “Hayal Perdesi Dergisi” de 2012 ve 2013 yıllarında sinema yıllığı yayınlamıştır. Yukarıda adı geçen 2014 Yıllığından sonra 2015 yılında “Türk Sinema Araştırmaları” adlı kurum 2015 Türk Sineması Yıllığı’nı dijital ortamda herkese açık olarak yayınlamıştır. Ali Can Sekmeç kendi hazırladığı yıllıkta gerçek yıllık anlayışını benimsediğini belirterek, filmlere, yarışmalara, kurumlara ve sektöre yer veren bir yıllık hazırladığını ifade etmektedir. Sekmeç, yıllıkların sanat dallarının değerlendirilmesinde önemli kaynaklara arasında yer aldığını belirtirken, Türkiye’de popüler bir sanat olarak gündemde olan sinemanın kayıt altına alınmasının zor bir süreç olduğunu vurgulamaktadır (Sekmeç, 2015: 7).
Önceki yıllar ele alınırken yeni medya ve sosyal medyaya değinilmişti. Bu alandaki çalışmalar her sene giderek artmaktadır. Anahtar kelimelerle akademik arama motorları ve platformlara giriş yapıldığında bu durum daha da net gözükmektedir. Türk sineması alanında bu dönemde yapılan çalışmalarda seyirci odaklı olanlar da dikkat çekicidir. Yeni medyanın etkileşimli (interaktif) yapısı seyircileri pasif konumdan daha aktif ve interaktif konuma getirmeye başlamıştır. Bu bağlamda eleştiri ve eleştirmenin konumu ve etkinliği daha da sorgulanır hale gelmiştir. Yeni kuşak seyircinin önemli bir kısmı olan dijital yerliler; yani internetli, tabletli, sosyal medyalı bir dünyada doğanlar, sosyal medyayı oldukça etkin kullanmaktadır. Bu bağlamda sinema filmlerine dair yorumlarını herhangi bir filtre ve denetime tabi tutmadan sansürsüz olarak olumlu ya da olumsuz biçimde dile getirmektedir. Sosyal medya böylece bir anlamda sinema eleştirisine alternatif olmaya başlamıştır (Ormanlı, 2015:392).