Yeterlilik

Bu tema altında bütünleştirilen görüşlere göre, özel okulda çalışan öğretmenlerin okul yönetiminden beklentileri, katılımcı yönetim yeterliliği davranışları sergilemeleridir. Katılımcıların, katılımcı yönetim yeterliliği “takdir etme”, “ iş birliği”, “saygı”, “tampon olma”, “objektiflik”, “mesleki gelişim fırsatı”, “tutarlılık” ve “öğretmene güven” sergileme olarak anlamlandırmışlardır.

4.1.2.1. Takdir Etme

Takdir etme alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okullarda çalışan öğretmenlerin okul yönetiminden beklentisi, yüksek çalışma performansı sergilediklerinden dolayı takdir edilme beklentidir. Yöneticilerden, çalışanların yoğun çalışma temposunda motivasyonlarını arttırıcı davranışlarda bulunmasını Ö13 şu sözlerle anlatmıştır:

“Yöneticilerden öğretmenlerini psikolojik anlamda, özel okulların getirmiş olduğu yüksek çalışma performansından dolayı, öğretmenlerini takdir etmesi ve motive etmeleri öncelikli beklentim.”

Öğretmenlerin okul yönetiminden takdir edilme beklentisini, yöneticilerin sadece olumsuz eleştiri yapmamaları olumlu sözlerde sarf etmesi gerektiğini beklentisini Ö10 şu şekilde ifade etmiştir:

“…başarılı bir sonuç ortaya çıkmışsa idarecilerimiz takdir ediyor ama üst daha üst

olan yönetim kurulu (okul sahipleri) ufak bir telefonla,bir mesajla bile, bir aramayla başarılarımızın devamını dileyen bir mesaj bile bizi mutlu eder. Ama maalesef takdir göremiyoruz. Daha çok istek ve beklentiler var. Mesela sınıfınızdaki bir öğrencinizin akademik başarısızlığı oluyorsa çağırılıp ders ders neden başarısız olduğunun idarecilere ve yönetim kuruluna açıklıyoruz. Olumsuz bir durumda hemen eleştirebiliyorlar ama olumlu ve sınıf seviyesi çok yüksek olan bütün sınavlarda yüksek başarı gösteren sınıfı takdir etmiyorlar. Takdir edilmek insanın motivasyonunu arttırır. Ama asla takdir edilmiyoruz.”

68

Özel okullarda çalışan öğretmenlerin yönetimden takdir edilme beklentisi, iş tanımı içinde gösterilmiş olan performansla sınırlı olmadığını, işleyişte kuruma fayda sağlamak için görevinin dışında sergilemiş olduğu performansında takdir edilmesi gerektiğini Ö12 şu şekilde ifade etmiştir:

“…kurumlar da takdir etme mekanizmasının çok iyi çalışmadığı gerçeği var. Evet. Ben maaşımın karşılığı yapmam gereken bir iş olsa bile sonuçta bir ürün var ortada, süreç var. Burada ücrete tabii olmayan birçok kısım var. Gönül üzerine yapılan işlemler var. Bu da ne kadar görevlerin fazlası yapılsa da takdir edilme konusunda eksiklikler görülüyor, sıkça yaşıyoruz. O anlamda sıkıntı oluyor. Takdir edilme anlamında bir eksiklik var.”

Okul yönetiminden takdir edilme beklentisini, motivasyonu ve performansını arttırmak için gerektiğini Ö14 şu sözlerle ifade etmiştir:

“Bazı konularda idarecilerin motivasyonu sağlamasını bekliyorum. Yaptığımız işe göre motive edilmeyle alâkalı ya da takdir edilmeyle alâkalı beklentilerim var.”

4.1.2.2.İş Birliği

İş birliği alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okullarda çalışan öğretmenlerin okul yönetiminden beklentisi, özellikle ayrım yapılmaksızın bütün öğretmenlerin fikrinin alınması ve ortak fikirler doğrultusunda birlikte hareket edilmesi gerektiğini Ö11 şu şekilde ifade etmiştir:

“…mesela 3-5 öğretmenin adı çıkmış. Herkes her şeyin onlar tarafından iyi yapıldığını düşünüyor bence. Geçmişte insanların nasıl bir bilgi birikimi oldu, arkadaşlıkları oldu ya da idare olarak nasıl katkıları oldu bilmiyorum ama herhangi bir görüş alınacağı zaman şahsen idareci olsam her öğretmenin görüşünün alınmasından yana olurdum. Bu kurum da ya da öğretmenlikte 1 yıllık ya da 40 yıllık olmanın bir önemi olmadığını düşünüyorum. Çünkü her insanın ayrı bir cevher olduğunu düşünüyorum ve herkesin farklı bir fikri olabileceğine inanıyorum.”

Yönetimden iş birliği beklentisini, oluşabilecek olumsuz durumlar karşısında okul yönetimi ile birlikte hareket etmek gerektiğini şu sözlerle ifade etmiştir:

“Çalıştığım kurumda yöneticilerden beklentim tabi ki iş birliği içerisinde, oluşabilecek sıkıntılı durumlarda idare ile birlikte hareket edebilmektir.”

Öğretmenlerin özel okullardan beklentisi, yöneticilerin öğretmenler ile fikir alış verişinde bulunması gerektiğini ve etkili iletişim kurması gerektiğini Ö2 şu şekilde açıklamıştır:

“Yöneticiden beklentim özellikle istişaredir. Karşılıklı etkili iletişim. Öğretmenlerle idarenin istişare halinde olup yöneticilerin öğretmenlerin görüş ve düşüncelerine önem vermesidir.”

69 4.1.2.3. Saygı

Saygı alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okullarda çalışan öğretmenlerin yönetimden beklentisi, yöneticilerin öğretmenler ile iletişim kurarken kullanmış oldukları üslubun saygılı olması gerektiğidir. Çalışanların yöneticilerden beklentileri olan üslubun saygı ve nezaket kuralları çerçevesinde kullanılması gerektiğini, bu durumdan duyduğu rahatsızlığı Ö2 şu sözlerle anlatmaktadır:

“Eski müdürümüm kafasında olumladığı, iyi geçindiği yada onlar ne yaparsa

zaten iyi olacağını belirlediği öğretmenleri vardı. Geri kalan öğretmenlerin ise en ufak yaptığını hata kabul edip hoş olmayan üsluplarda konuşurdu.”

Öğretmenlerin yöneticilerden beklentisi olan üslup, öğretmenlerin yaptıkları hatalar veya aksaklıklar konusunda yöneticilerin olumlu bir dil benimsenmesini ve saygı çerçevesinde yaklaşılması gerektiğini Ö13 şu şekilde ifade etmiştir:

“…konuşma üslupları profesyonel değil. Nasıl öğrencilerle rehberlik bölümü güzel bir dil ile konuşuyor ve kanal açıyorsa bizde de öyle olmalı. Ama bizde öyle değil. 40 yaşındasınız ama çocuk gibi azarlanabilirsiniz.”

Özel okullarda çalışan öğretmenlerin saygı beklentisi, sadece hatalar veya aksaklıklarda kullanılan üsluba dikkat edilmesi ile sınırlı kalmayıp, görevlendirmeler esnasında da kullanılan üsluba dikkat edilmesi gerektiğini Ö7 şu sözlerle ifade etmektedir:

“…bir görev verildiğinde güzel bir dille söylemelerini beklerim.”

Özel okullarda çalışan öğretmenlerin saygı beklentisi, yöneticilerin öğretmene davranış biçimlerinin saygı çerçevesi içerisinde olması beklentisini Ö15 şu sözlerle ifade etmiştir:

“Öncelikle adil olmaları, öğretmene öğretmen olduğunu hissettirmeleri, huzurlu bir ortam sağlamalarını beklerim.”

4.1.2.4. Tampon Olma

Tampon olma alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okulda çalışan öğretmenlerin yönetimden beklentisi, veli- öğretmen ilişkisinde öğretmenin yanında duruş sergilemesidir. Çalışanların yöneticilerden beklentisi olan öğretmene tampon olma davranışı, yöneticilerin velilerin sosyal statülerine, maddi güçlerine bakmaksızın öğretmenlerin sergilemiş oldukları tutum ve davranışlara destek olması gerektiğini Ö1 şöyle ifade etmiştir:

“Ben şimdiye kadar beş tane farklı kurumda çalıştım. Beklentiler tabi ki de öğretmenin yanında olmasıdır. İdareden en büyük beklentim velilerin karşısında öğretmenin duruşudur. Çünkü günümüzde ülkemizde özel okula gelen çocuklar, veliler ve çocuklar komple kendilerine hizmet eden bir kurum olarak görüyorlar. Ama aslında öyle olmadığı, oranın bir eğitim kurumu olduğu söylediğimiz zaman veliler ile tartışma çıkıyor. En çok problem burada.Burada yöneticilerden ve idarecilerden tek beklentimiz

70

öğretmenlerin arkasında durması.Açıkça söylemek gerekirse,bu velinin yaptığı iş ve gücünden kaynaklıdır. Örnek veriyorum veli siyasi olarak güçlüyse ya da velinin maddi gücü çok iyiyse genelde öğretmenler haklı olsa bile haksız oluyor. İdare öğretmenin arkasında durmuyor. Ama karşıdaki veli memur, öğretmen gibi orta halli gelire sahipse okul öğretmenin yanında oluyor. Aslında ayrıcalık yapılıyor. Bir okul için söylemiyorum. Genel olarak çalıştığım dört beş okula nazaran söylüyorum.”

Yöneticinin tampon olması beklentisi, veli-öğretmen ilişkisinde ortaya çıkabilecek olumsuz durumlarda yönetimin öğretmenin yanında olması gerektiğini Ö3 öğretmeni şu sözlerle ifade ermektedir:

“...ayrıca idareden beklentim, veliler ile sorun yaşandığında veya bir durum söz konusu olduğunda bizi desteklemelerini, veliye karşı yanımızda olmalarını beklerim.”

4.1.2.5. Objektiflik

Objektiflik alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okulda çalışan öğretmenlerin yöneticilerden beklentisi, olaylara ve durumlara tarafsız yaklaşabilmeleridir. Yöneticilerin bu bağlamda öğretmenlere objektif yaklaşması gerektiğini Ö9 şu şekilde ifade etmiştir:

“… Maalesef yöneticiler sınıf içerisine hiçbir şekilde dâhil değiller. Yani branşları değil ve sınıf içerisinde ne olduğunu bilmeden sadece teneffüste ya da anlık birkaç görüntüyle seni yargılayabiliyor. Seni çokta iyi görebiliyor veya çok kötü de görebiliyor. Bu çok kötü bir durum. Öğrenciyle bir hareketini görüyor bu öğretmen çok iyi diyor ya da bir hareketini görüp bu öğretmen zaten böyle diyebiliyor. Olumsuz düşünebiliyor.”

4.1.2.6. Mesleki Gelişim Fırsatı

Mesleki gelişim fırsatı alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okulda çalışan öğretmenin kişisel ve mesleki gelişimlerini ile ilgili çalışmalara engel olmamak, akademik yönde çalışmalar yaparken prosedür gereği zorluk yaşamamaktır. İdarecilerden bu bağlamda öğretmenlere destek olunması beklentisini Ö12 şu şekilde anlatmıştır:

“…akademik anlamda önüme engel konulmaması, kurumdan bu yönde ayrılacağım zaman da hem idare olarak hem yönetim olarak, prosedür gereği bir engel çıkarılmaması, sağ duyulu karşılanması üzerine bir sürecimiz oldu. Beklentilerimden yerine getirilenler ve getirilmeyenler şöyledir: Şuan doktora yapıyorum. Bu konuda hem idare anlamında hem yönetim anlamında beklentilerimin karşılığını aldım diyebilirim. Bu durumda şunun etkili olduğunu düşünüyorum. Müdürüm Milli Eğitim Bakanlığından istifa edip özel kuruma geçiş yapmış bir insan. Eğitimin ne kadar değerli olduğunu bilen bir insan olduğunu bildiği için ne zaman karşısına çıkıp eğitim desem, önümü sürekli açan bir insandır. Tam tersi durumda, nerde bir eğitim semineri olsa düşünmeden tereddütsüz gönderiyordu. Bu anlamda idarecim artı bir değer olduğu için beklentilerim her zaman karşılandı diyebilirim.”

71

Özel okullarda çalışan öğretmenlerin mesleki gelişim fırsatı beklentisi, yöneticiler tarafından öğretmenlerin desteklenmesi beklentisini Ö13 şu şekilde ifade etmiştir:

“Öğretmenlerini desteklemeleri ve öğretmenlerinin kendilerini geliştirebilecekleri ortam oluşturmalarını isterim.”

4.1.2.7. Tutarlılık

Tutarlılık alt temasında analiz edilen verilere göre, özel okullarda çalışan öğretmenlerin beklentisi, yöneticilerin yönetim bilgileri ve yönetici vasıflarını yerine getirerek davranması gerektiğidir. Çalışanların yöneticilerden beklentileri olan tutarlılık, profesyonel olarak davranış sergilenmesi ve öğretmenlere ön yargılı olunmaması gerektiğini Ö9 şu cümlelerde aktarmıştır:

“Ben beklentilerimin bazen yerine getirildiğini düşüyorum. Bunun da yöneticilerin çok farkında olarak yaptığına inanmıyorum. Onların tamamen günlük modlarına göre değiştiğini düşünüyorum. Yani onların o an keyifleri yerindeyse, yaptığın bir işi güzel ya da kötü bile olsa güzel bir söz söyleyip yanından geçebiliyor. Ya da o gün kötü bir gün geçiriyorlarsa çok normal bir iş yaparken uyarıda alabiliyorsunuz. Farkında olarak yöneticilerin davranış sergilediklerini düşünmüyorum.”

Özel okullarda çalışan öğretmenlerin yöneticilerden beklentisi olan tutarlılık, yöneticilerin yönetim bilgisine sahip olup öğretmenlerle etkili iletişim kurma becerisine sahip olma beklentisini Ö2 şöyle aktarmıştır:

“Eski müdürümün beni koruyup kolladığı zamanlar çok olmuştur. Ama bu koruyup kollamayı müdürüm keyfindeyse, günündeyse, morali yerindeyse yapıyordu. Benim gibi eski kurumumda çalışan birçok arkadaşım müdürümüzle bunu yaşamıştır. Son zamanlarda eski müdürüm ile iletişim noktasında, mezun olduğu rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümünü de düşünürsek, her zaman etkili bir anlayışa sahip olduğunu düşünmedim.”

4.1.2.8.Öğretmene Güven

Öğretmene güven alt temasında analiz edilen verilere göre, öğretmenlerin yöneticilerden beklentisi, alanlarıyla ilgili çalışma yaparken mesleki bilgi ve donanıma sahip olduklarına güvenmeleri ve saygı duymaları davranışının sergilenmesi gerektiğidir. Ö9 bu konudaki görüşlerini şu şekilde ifade etmiştir:

“…benim yaptığım işin, benim alanım olduğunu bilip çok fazla dâhil olmalarını istemem. Tabi ki özel bir kurumda çalışıyoruz bu yüzden belirli sınırlarımız var. Bunun farkında olduğumu da düşünüyorum ama direk olumsuz yönlendirmelerde motivasyon düşüklüğü yaşıyorum. Bu yüzden de sınıfımızda aslında istediğimizi çok elde edemiyoruz. Sürekli dışarıdan, işin içeriğini bilmeden dâhil olduklarını görüyorum. Yöneticilerden alanımıza saygı duymalarını istiyorum.”

72

Öğretmenlerin kendilerine güven duyma beklentisi, yöneticiler tarafından öğretmenlere verilen görevlerin eksiksiz yerine getirileceğine inanma davranışını Ö2 şu şekilde anlatmıştır:

“Şuan kurumuma yeni başlayan bir öğretmenim. Buradaki olumlu nokta, eski kurumumda çok istikrarlı ve uzun yıllar çalıştığım için, bir de başarı beklentisi çok olan ve çok çalıştığım bir kurumdan geldiğim için bu kurumda insanların bana bakışı daha saygın. Eski kurumumda uzun yıllar çalışmam, buranın ikinci kurumum olması yani hiç kurum değiştirmeden çalışmış olabilmem, kurumun bana verdiği veya vereceği görevleri veya kurumun benden beklentisini zaten rahatlıkla karşılayacağımı farkında. Şuan ki müdürüm “ Sen zaten yaparsın. Sen hallerdesin.” diye söylediğinden güven noktasında bana inanılmaz güveniyorlar. Bu durum benim performansımı oldukça yükseltiyor.”

Araştırma da bir öğretmen, yöneticilerden öğretmene güven duyma beklentisini öğretmenlerin veliye karşı sergiledikleri davranışların arkasında durmasını kendilerine güvenilmesini Ö1 şu şekilde hissettirmektedir:

“…bence idarenin ne olursa olsun, hangi konuda olursa olsun öğretmenin arkasında durmalı. Çünkü bizleri, bütün öğretmenleri, özel okullar alırken birçok başvuran öğretmen arasından seçerek alıyorlar. Seçerek aldıkları için, bizleri seçerek aldıkları için bir nevi bizlere kefil oluyorlar. Yani beni seçerek alıyorsa ben bir davranış sergilediğim zaman benim arkamda olması lazım.”