Yerel Televizyonda Haber Türleri

Ulusal haberlere konu olabilen olay ve geliĢmelerin yanı sıra, yerel izleyiciyi etkileyen ya da gerçekleĢen olayda, haberde yerel izleyicinin merakını giderecek yönler varsa, bu haber yerel televizyon kanallarında yer almalıdır. Yerel düzeyde halkın beklentisi, topluluk için haberin önemli ve anlamlı olmasıdır. Yerel ya da ulusal düzeyde hükümetin, yönetim organlarının icraatları, eylemleri haber değeri taĢımaktadır. Ancak çok sayıda insanı ilgilendiren ve etkisi büyük olan iĢler, olaylar hakkında haberler yapmak, haber bültenlerini aĢırı haberle doldurmayı önleyebilmektedir.

Yerel habercilikte, yaĢanan bölgenin coğrafi yapısı ve çevre özelliklerinin haberlere yansıdığı görülebilir. Dağlık bir bölgede kayıp dağcılar ya da kurtarma haberleri öne çıkarken, bir otomobil fabrikasının olduğu alanda, istihdam olanakları, grevler, yeni araç modelleri, Ģirketin geleceğiyle ilgili haberler gündeme girer. Bölgenin özellikleri haberlere yansırken, izleyici doğru haber aldığı sürece televizyon kanalına güvenir ve haberleri izler (Boyd‟dan akt. Bayram, 2002: 78).

Konya‟dan bir örnek vermek gerekirse yapılan haberlerin coğrafi yapının özelliklerini önemli ölçüde yansıttığı görülmektedir. Düz ve geniĢ toprakların yer aldığı Konya Ovası‟nda yapılan tarım Türkiye‟nin tahıl ürünleri ihtiyacının önemli bir bölümünü karĢılamaktadır. Bu nedenle tarım sektörü, çiftçilerin sorunları, toprak, iklim, sulama, tarımsal sanayi ve istihdam konuları yerel televizyonlarda yer

bulmaktadır. Bu konuda haber kaynakları genellikle, ticaret borsası, ziraat odaları, ziraat mühendisleri birlikleri ve tarım müdürlükleri olmaktadır. Ayrıca Türkiye‟de küçük ve orta iĢletmelerin en fazla olduğu iller arasında gösterilen Konya‟da KOBĠ‟lerin üretim imkanları, ihracat, ithalat potansiyelleri ve markalaĢma konuları da sanayi ve ticaret odaları aracılığıyla yerel bültenlerde haber olmaktadır.

Özellikle Ģehir hayatında insanların komĢularıyla bile iletiĢim kurmakta güçlük çektiği, birkaç sokak ötede neler olduğunu bilemediği göz önünde bulundurulduğunda yerel halkın yerel televizyonda kendi ilçesi ya da mahallesi ile ilgili olan bir kavga, kaza veya bir gösteri büyük ilgi görebilmektedir. Yerel kanalların zaman zaman ulusal bir televizyonda hiçbir Ģekilde yer alamayacak haberleri bile yayınlamasının en önemli nedeni yakınlık özelliğinin kullanılması amacından kaynaklanmaktadır.

Ulusal kanallarla büyük ölçüde paralellik gösteren haber konuları ve türleri Ģu baĢlıklarda ele alınmaktadır:

4.1.1. Politika Haberleri

Politika haberleri genelde siyasi partiler, hükümet ve yönetim organlarının icraatları, kararları, etkinlikleri gibi bilgileri içeren haberlerdir. Halkın yönetime katılmasında önemli bir görevi olan partiler genel olarak haberlerde geniĢ yer bulurlar.

Siyasal erki elinde tutanlar ve yasamayı oluĢturan diğer partiler için de kitle iletiĢim araçlarını denetim altında tutmak ve bu yolla geniĢ topluluklara ulaĢmak, kendini anlatmak gücünü göstermek açısından politika haberleri önem taĢımaktadır (Öztürk, 1996: 1090).

4.1.2. Ekonomi Haberleri

Ġnsanların gündelik yaĢamını doğrudan ilgilendiren vergiler, enflasyon, piyasa ve ekonomiyle ilgili kurumlar, Ģirketler bu konu içindedir. Ücretli için alım gücü, fiyat artıĢları, emlak sahibi için vergiler, kiralar, sanayici için sigorta primleri, tarım sektörü için taban fiyatları yaĢamın vazgeçilmezleri arasına girmiĢtir. Bu nedenle ekonomi haberlerinde bültenlerde verilen yerin artmasından öte ekonomi ağırlıklı

yayın yapan televizyon kanalları da son dönemde Türkiye‟de yayıncılık hayatındaki yerini almıĢtır.

4.1.3. Sivil Toplum Haberleri

Demokrasinin merkezinde sivil toplum kuruluĢları yer almaktadır. Ġnsanlar yönetime katılım, görüĢlerini bildirme amaçlarına ulaĢmak için, dernekler, sendikalar, vakıflar gibi sivil toplum kuruluĢlarının çatısı altında buluĢmaktadırlar. Türkiye‟de özellikle son yıllarda sendikaların etkinlikleri artarken, siyasi partilerin sivil toplumdaki uzantısı derneklerin sayısı da her geçen gün artmaktadır. Yerel anlamda da yaĢanılan Ģehrin sorunlarının çözümü noktasında çalıĢan örgütlerden çok belli kesimlerin haklarını savunmak ve birliktelik sağlama amacını gerçekleĢtirmek için çalıĢan dernekler revaçtadır. Ayrıca oyun salonlarının iĢletilmesinde kolaylık sağlayan hemĢehri dernekleri de etkin olmadıkları için “Tabela Dernekleri” olarak adlandırılmaktadır. Yerel kanalların haber bültenlerinde özellikle sendikaların etkinlikleri önemli oranda yer tutmaktadır.

4.1.4. Magazin Haberleri

Herkes tarafından tanınan, kamuoyuna mal olan ve genelde sanatçılardan oluĢan kitle insanlar tarafından örnek alınmaktadır. Bu nedenle ünlü kiĢilerin özel hayatları kitle iletiĢim araçlarında yer bulmaktadır. Ulusal kanallarda “Televole” adıyla baĢlayan programların önemli izlenme oranlarına ulaĢırken, dikkat çekici Ģekilde sunulan bu haberler televizyonların ana haber bültenlerinde de yer almaya baĢlamıĢtır. Tatil yörelerindeki bazı kanallar dıĢında kalan yerel televizyonlar, ağırlıklı olarak, programlar için yeterli habere ulaĢamama gibi nedenlerle magazine ağırlık vermemektedir. Bültenlerde yer alan haberler ise Ģehre gelen ünlülerin açıklamalarından ibaret kalmaktadır.

4.1.5. Eğitim - AraĢtırma Haberleri

Üniversiteler, liseler, ilköğretim okullarında öğrenim gören insanlar, bir yöre halkının tamamını ilgilendirmektedir. Mevzuat değiĢiklikleri, ders konuları, yenilikler ve sınav haberleri ilgi toplamaktadır. Bunun yanında özellikle bürokrasi içinde yaĢanan sorunlar, gizlenen yolsuzluk ve usulsüzlükler de haberciler tarafından araĢtırılmalıdır. Yerel kanallarda eğitim camiasındaki etkinlik ve açıklamalara sık

rastlamak mümkün olurken, araĢtırmacı gazetecilikle ilgili haberler nadiren yer almaktadır.

4.1.6. Adliye – Güvenlik Haberleri

Ġnsanların hayatında güvenliğin büyük önemi bulunmaktadır. BaĢta savaĢ ve çatıĢmalar olmak üzere özellikle Ģehir hayatında artan suç olayları güvenlik ve adliye haberlerinin önemini daha da arttırmıĢtır. Ayrıca doğa olayları ve felaketler de güvenlik konusunda insanların bilgilendirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle habercilerin en önemli kaynakları arasında hastaneler, emniyet birimleri, itfaiye, acil servis ve devletin suçlulara uyguladığı yaptırım kararlarının alındığı adliyeler yer almaktadır. Güvenlik haberlerinin kamuoyuna doğru Ģekilde ulaĢtırılması insanların önlem almasında faydalı olmaktadır. Türkiye‟de yerel televizyonlar haber değeri taĢımasa da yakınlık kriterini de kullanarak özellikle trafik kazaları ve polisin yaptığı yakalama operasyonlarını bültenlerine taĢıyabilmektedir. Adliye ve güvenlik haberlerinde ulusal kanallarda olduğu gibi hazırlık soruĢturmasının gizliliği (polis kaynaklı bilgilerin doğrulanmadan yayınlanması) ve Ģiddet içerikli görüntülerin kullanılması konularına zaman zaman dikkat edilmediği görülmektedir.

4.1.7. Kültür – Sanat Haberleri

Eğlencenin televizyonda önemli bir yer tuttuğu gerçeğine rağmen yerel televizyonlar yerel müzik dıĢında eğlence ve magazin programlarına yer vermemektedir. Ancak kültür ve sanat haberleri etkinliklerin duyurulması ve Ģehrin önde gelenlerinin katıldığı sinema, tiyatro, sergi, festival ve fuarlarla kamuoyuna iletilmektedir. Ayrıca özellikle gündemin yoğun olmadığı hafta sonu haber bültenlerinde sinema ve tiyatro haberlerine rastlanmaktadır.

4.1.8. Spor Haberleri

Genel izleyici kitlesinde bir bölüme hitap ettiği düĢünülse de spor haberleri günümüzde özellikle futbol, evrenselden yerele her kesime ve her coğrafyaya seslenmektedir. Televizyonlar da özellikle hafta sonu maçların oynandığı dönemde ve pazartesi günleri yorum programlarıyla yayınlarında futbola büyük yer ayırmaktadır. Yerel gazeteler amatör branĢlara da yer vererek sporun halk tarafından

yetinmekte, yayın yapılan bölgedeki takımların maçlarını canlı bağlantılar, skor duyuruları tartıĢma programları ile ele almaktadır. ÇalıĢmada konusu yerel haberler olduğu ve spor bültenleri ana haberden ayrı verildiği için spor haberleri kapsam dıĢında tutulacaktır.

4.1.9. Belediye ve Valilik Haberleri

Yürütmenin baĢında bulunan hükümetin Ģehirdeki temsilciliği olan valilikler ve alt yapı hizmetlerinin yürütülmesini sağlayan belediyeler televizyonların önemli haber kaynakları arasındadır. Belediyelerin icraatları vatandaĢı direkt olarak ilgilendirmekte valilik ile birlikte Ģehir için alınan kararlar özellikle belediyelerin önemini arttırmaktadır. Seçimle iĢ baĢına gelen belediye baĢkanları da basın ve halkla iliĢkilere büyük önem vermekte, halka ulaĢmak için yerel basını kullanmaya çalıĢmaktadır. Yerel yönetimlerin haberleri, yapılan çalıĢmanın önemine bakılmaksızın hemen her gün ana haber bültenlerinde yer bulabilmektedir. Belediye ve valiliklerin basın müĢavirlikleri haberleri seçip, basın kuruluĢunu yönlendirme amacıyla hareket edebilmekte, buna karĢın televizyonlar valilik ve belediyeler için muhabir görevlendirme yoluna da gitmemektedir.

4.1.10. Çevre ve Sağlık Haberleri

Tematik kanallar çevre ve sağlık haberlerine deneyimli muhabirler çalıĢtırarak önemli yer ayırmakta ancak ulusal televizyonlar sağlık haberlerine yalnızca hastalıkların tedavileriyle ilgili yeni geliĢmeler ve formda kalmanın yollarını anlatarak yer vermektedir. Yerel kanallar ise hastaların sorunları, hastanelerdeki eksikler ve usulsüzlükler, tedavi hataları, gıda ve hijyen denetimleri ile yeni açılan sağlık kuruluĢları gibi konulara bültenlerinde yer vermektedir. Hastaneler, sağlık ocakları, sağlık müdürlükleri, zabıta ve üniversitelerin araĢtırma birimleri haber kaynaklarını oluĢturmaktadır. Yerel televizyonların uzman muhabir çalıĢtırma sorunu nedeniyle ajans haberleriyle yetinilmektedir.

Çevre haberleri de, ağaçlandırma çalıĢmaları, toprak ve hava kirliliği, çölleĢme, ekolojik denge, yağıĢlar, belediyelerin çevre düzenlemeleri ve su kaynaklarıyla ilgili bilgileri kapsamaktadır.

4.1.11. Kamu haberleri

Yürütme erkinin uygulamaları insanları birebir ilgilendirdiği için dikkat çekmektedir. Bakanlık ve genel müdürlüklerin il ve ilçe müdürlükleri tüccar ve esnafın da iĢlerini yürüttüğü kuruluĢlardır. Yerel habercilik bağlamında bakanlıkların il müdürlükleri (Bayındırlık ve Ġskân, tarım, sanayi ve ticaret, çalıĢma ve sosyal güvenlik müdürlükleri vb) ile genel müdürlüklerin temsilcilikleri, (Telekom, ĠĢkur, Kızılay, tapu ve kadastro il ve bölge müdürlükleri vb) haber kaynakları arasındadır.

5. YEREL MEDYANIN HEDEF KĠTLESĠ VE HABER KAYNAKLARI