Bütçe sürdürülebilirliğini ölçmek amacıyla iki adet oran önerilmektedir. Gelirler ve giderler arasındaki denge mali duruma ilişkin en önemli göstergelerden bir tanesidir.
Giderlerin gelirlerden fazla olmaması beklenmektedir. Eğer bu durum uzun dönemler devam ederse hizmetleri devam ettirebilmek mümkün olmayabilir ve açığın kapanması için alınan borçlardan doğan finansman giderleri de halka hizmet için ayrılmış olan kaynakların önemli kısmını tüketir. Bu nedenle sürekli bütçe açıkları idarelerin mali sağlığı için iyi işaret değildir. Faaliyet oranı ve kişi başı bütçe fazlası/açığı bütçe sürdürülebilirliğini ölçmek için kullanılan oranlardır.
1. Faaliyet Oranı
Faaliyet Oranı belediyemizin gelirleri ve giderleri arasındaki dengeyi göstermektedir.
Genel olarak sonucun 1 veya artı değerde bir rakam çıkması beklenmektedir. Faaliyet oranı belediye gelirlerinin giderlerine bölünmesi ile elde edilmektedir. Formülü şu şekilde gösterilmiştir;
Faaliyet Oranı= Toplam Gelir / Toplam Gider
Toplam Gelir (TL) Toplam Gider (TL) Faaliyet Oranı
2017 388.383.214,11 396.987.229,10 0,98
2018 421.282.465,21 465.878.930,58 0,90
2019 451.081.824,63 503.989.505,41 0,89
Detaylı bir şekilde inceleyecek olursak 2017 yılı 388.383.214,11 TL olan gelirler, 2018 yılında 421.282.465,21 TL ve 2019 yılında ise artış gerçekleştirerek 451.081.824,63 TL olmuştur. Bu da belediyemizin yıllara göre gelir artırımı yaptığını göstermektedir.
2. Kişi Başı Bütçe Fazlası/Açığı Oranı
Bu oran ilçemizde yaşayan her vatandaşımızın, belediyemizin bütçesinde meydana gelen bütçe fazlası ya da bütçe açığından ne oranda etkilendiğini göstermektedir. Oran sonucunun genel olarak artı değerlerde yani 0 ve üstü olması kabul edilmektedir.
Kişi başı bütçe fazlası ya da açığı oranı, belediye gelirleri ve giderleri arasındaki farkın ilçenin toplam nüfusuna bölünmesi ile bulunmaktadır. Formülü ise şu şekilde gösterilmiştir;
Kişi Başı Bütçe Fazlası/Açığı Oranı= Toplam Gelir-Toplam Gider/Nüfus
Toplam Gelir (TL)
Toplam Gider (TL)
Toplam Gelir-Toplam Gider (TL)
Nüfus
Sayısı KBBF/A Oranı
2017 388.383.214,11 396.987.229,10 -8.604.014,99 644.543 -13,35 2018 421.282.465,21 465.878.930,58 -44.596.465,37 659.603 -67,61 2019 451.081.824,63 503.989.505,41 -52.907.680,78 663.580 -79,73
*Nüfus bilgisi İller Bankası hesabımızdan alınmıştır
Belediyemiz tarafından uygulanan bütçe uygulama çalışmaları sonucunda son 3 yıl boyunca ortalama bir gelir seviyesi yaşandığı görülmektedir.
Oran sonuçlarını detaylı olarak incelediğimizde, 2017 yılında -13,35’lik bir oran elde edildiği görülmektedir. 2018 Ocak- Aralık döneminde gerçekleşen bütçe açığı ile -67,61’lik bir oran ortaya çıkmıştır.2019 yılında kişi başına düşen bütçe açığı oranı ise -79,73 olmuştur.
Yenimahalle Belediye Başkanlığı
2019 Yılı Temmuz -Aralık Dönemi Kurumsal Mali Durum Analizi
E. HİZMET SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ORANLARI
Hizmet sürdürülebilirliği, hizmet kalite ve miktarının sürdürülebilirliğini ölçmektedir.
Mevcut durumda harcamalar yüksek miktarda ise bu durumda uzun vadede hizmetleri aynı seviyede ve kalitede sürdürmek mümkün olmayabilmektedir. Gelirler ve vergiler yüksekse gelecekte gelirleri vergi artışı ve diğer gelir kaynakları ile artırmak mümkün olmayabilir, çünkü bu tür politikalara yüksek vergi ödeyen vatandaşların tepki göstermeleri mümkündür. Hizmet sürdürülebilirliğini ölçmek için 3 adet oran önerilmektedir. Hizmet sürdürülebilirliği oranları Kişi Başı Vergi, Kişi Başı Gelir ve Kişi Başı Harcama oranlarıdır.
1. Kişi Başı Vergi Oranı
Kişi başı vergi oranı; belediyemizin topladığı vergi gelirlerinin, Yenimahalle sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlarımıza oranını ifade etmektedir. Bir diğer ifade ile kişi başı ne kadar vergi geliri elde edildiğini göstermektedir. Ancak bu sonuç tabi ki toplam nüfus içerisinde yer alan herkesten vergi alındığı anlamına gelmemektedir. Sadece toplanan gelir miktarının genele ne şekilde yansıdığı görülmektedir.
Kişi başı vergi oranı, belediyemizin vergi gelirlerinin ilçe nüfusunun toplamına bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Formülü ise şu şekilde gösterilmiştir;
Kişi Başı Vergi Oranı= Vergi Gelirleri / Nüfus
Vergi Gelirleri (TL) Nüfus Kişi Başı Vergi Oranı
2016 160.762.846,08 644.543 249,42
2018 167.460.342,60 659.603 253,88
2019 190.278.050,45 663.580 286,74
*Nüfus bilgisi İller Bankası hesabımızdan alınmıştır.
Kişi başı vergi oranı sonuçlarına bakıldığında, 2019 yılında bir artış olduğu gözlenmektedir. Kişi başı vergi oranının genel olarak kabul edilen bir sonuç seviyesi bulunmamaktadır. Ancak aynı seviyede verilere sahip olan diğer belediyeler ile kıyaslama yapılabilir.
2. Kişi Başı Gelir Oranı
Kişi başı gelir oranı belediyemizin toplam gelirlerinin, kişi başına ne kadar gelire işaret ettiğini göstermektedir. Oran hesaplanırken belediyemizin toplam gelir bütçesi, ilçe nüfusuna bölünmektedir. Sonucunda Yenimahalle sınırlarında yaşayan vatandaşlarımızın hepsi baz alındığında kişi başına ne kadar gelir elde edildiği hesaplanmaktadır.
Kişi başı gelir oranı hesaplanırken, belediyemizin tahsil etmiş olduğu toplam gelirlerin Yenimahalle ilçesi nüfusunun toplamına bölünmesi ile sonuç elde edilmektedir. Formülü ise şu şekilde gösterilmiştir;
Kişi Başı Gelir Oranı= Bütçe Gelir Toplamı / Nüfus
Bütçe Gelir Toplamı (TL) Nüfus Kişi Başı Vergi Oranı
2017 388.383.214,11 644.543 602,57
2018 421.282.465,21 659.603 638,69
2019 451.081.824,63 663.580 679,77
*Nüfus bilgisi İller Bankası hesabımızdan alınmıştır.
Belediyemizin kişi başı gelir oranlarını incelediğimizde, sonuçların yüksek seviyelerde gerçekleştiğini görmekteyiz. Bu oranda da kişi başı vergi oranında olduğu gibi genel kabul edilen bir seviye yoktur. Ancak belediyemiz açısında oran sonuçları incelendiğinde sonuçların yüksek olduğu görülmektedir. Bu da belediyemizin gelir elde etme politikalarının ne kadar etkili ve doğru olduğunu ortaya koymaktadır.
2017 yılında toplam 388.383.214,11 TL gelir ile kişi başı gelir oranı 602,57 olmuştur. 2018 yılı bütçe gelirleri artarak 421.282.465,21 TL olarak kişi başı gelir oranı da 638,69 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında ise bütçe gelilri 451.081.824,63 TL’ye yükselmiş, kişi başı gelir oranı da 679,77 olmuştur.
Yenimahalle Belediye Başkanlığı
2019 Yılı Temmuz -Aralık Dönemi Kurumsal Mali Durum Analizi
3. Kişi Başı Harcama Oranı
Kişi başı harcama oranı, Yenimahalle nüfusu toplamı baz alındığında belediyemizin gider toplamının kişi başına düşen miktarını göstermektedir. Oran sonucunun yüksek çıkması genel anlamda ilgili yıl içerisinde belediye giderlerinin hizmet ve faaliyetlerin artışına oranla yükselmesini ifade etmektedir. Özellikle bütçe içerisinde sermaye giderleri ile mal ve hizmet alım giderlerinin artış göstermesi oran sonucuna direkt olarak etki etmektedir.
Kişi başı harcama oranı hesaplanırken belediye giderlerinin toplamı ilçe nüfusuna bölünmektedir. Böylece toplam nüfus içerisinde kişi başı harcama oranı ortaya koyulmaktadır. Formülü ise şu şekilde gösterilmiştir;
Kişi Başı Harcama Oranı= Bütçe Gider Toplamı / Nüfus
Bütçe Gider Toplamı (TL) Nüfus Kişi Başı Harcama Oranı
2017 396.987.229,10 644.543 615,92
2018 465.878.930,58 659.603 706,30
2019 503.989.505,41 663.580 759,50
*Nüfus bilgisi İller Bankası hesabımızdan alınmıştır .
Belediyemizin son 3 yıllık dönemine ait bütçe giderleri baz alınarak hesaplanan kişi başı harcama oranı sonuçları incelendiğinde artış ve azalışların belediyemizin faaliyet durumlarına göre normal seviyede olduğu görülmektedir.
2017 yılında 615,92 olan kişi başı harcama oranı, 2018 yılında belirli seviyede bir artış göstererek 706,30 olmuştur. 2019 yılında ise belediyemizin yatırımlarını hızlandırmasına oranla bir artış yaşanmış ve kişi başı harcama oranı 759,50 olarak gerçekleşmiştir.