Yazma Nüshalar

Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Agah Sırrı Levend Kitaplığı Numara:471 Nüshası (A)

Ebadı: 225x155(16x85)mm. 60 varak. Dalgalı ebru kağıt ciltli.

Kahverengi meşin sırtlı. Talik el yazısıyla yazılmış. Başlıklar, Mevlânâ beytleri ve nazmlar kırmızı mürekkepli. Her sayfada 18 satır var. Eserin sonlarına doğru hemen her varakta ıslanmadan kaynaklanan lekeler var. Bu lekeler bazı varaklarda okumayı zorlaştıracak silinmlere yol açmış. Müstensih ismi ve istinsah kaydı yok.

Baş : Mübdi¡ül-ervâha hamd-i bî-¡aded Mûcid’ül-eşbâha şükr-i lâ-yu¡ad

Son :

نﺎﻧز تﺪﻧرا غرﺎﻓ ﻢه ﻰﻣ د رو نﺎﻧز ﻖﺸﻋ و ىدﺮآ ردﺎﭽ دﺮآ

Mevlânâ Müzesi, İhtisas Kütüphanesi Numara: 2094 Nüshası (M)

Ebadı: 200x125. Zencirekli, cetvelli, miklepsiz kırmızı ciltli. 73 yaprak.

Toplam 147 varak olan mecmuanın 1b-72a varakları arasında yer alır. Talik yazıyla her sayfada ortalama 15 satır halinde yazılmış. Başlıklar, Mevlânâ beytleri ve nazmlar kırmızı mürekkeple yazılmış. Müstensih ismi yok. İstinsah kaydı : Temmet’ül-kitâb bi¡avni’llâhi’l-meliki’l-vehhâb senete sitte ve tis¡în ve elf fî-evâhir-i şa¡bân’ül-muazzam ve bihî sükâti.

Baş : Mübdi¡ül-ervâha hamd-i bî-¡aded

Mûcid’ül-eşbâha şükr-i lâ-yu¡ad

Son :

نﺎﻧز تﺪﻧرا غرﺎﻓ ﻢه ﻰﻣ د رو

نﺎﻧز ﻖﺸﻋ و ىدﺮآ ردﺎﭽ دﺮآ

Bismillahirra√manirra√im fâ¡ilâtün fâ¡ilâtün fâ¡ilün

AM1b 1- Mübdi¡ül-ervâ√a √amd-i bî-¡aded Mûcid¡ül-eşbâ√a şükr-i lâ-yu¡ad İftitâ√-ı fey≥ -i a…des eyledi Andan îcâd-ı mu…addes eyledi

¢ıldı @âhir sırr-ı ferdâniyyeti Oldı bâhir nûr-ı va√dâniyyeti Vâv √arfin eyledi tev√îde sed Ya¡ni şekl-i vâ√ide girdi e√ad 5 Kimse olmazdı e√addan sûd-mend AΣa vâ√id olmasaydı perde-bend ªâhir ol yüzden tecelli eyledi Ma@√ar-ı √üsnün teselli eyledi

Bî-√icâb olma… tecellî «ôd mu√âl⁵⁵

ﺖﻨﮐ

ﺰﻨﮐ ün remzi bu ma¡nâya dâl⁵⁶ MümkünâtuΣ cümlesi bir √arfimiş Ma¡ni-i bî-√arf ü §avta @arfimiş

¢udret-i Bârî ile olmuş o √arf

»oş mu√î†-i ba√r-i ma¡nî-i şigarf 10 ¢udretin Mevlâ ⁵⁷ idüb feryad-res

Eylemiş imdâd ra√manî nefes

Emridüb nâ-geh ¡adem deryâsına Ya¡ni ba√r- i …a¡r-ı nâ-peydâsına

7a muÉl: muljl A.

7b küntü kenz : “ben (gizli) bir hazineydim”, Aclûnî, Keşfü’l-hafâ, Beyrut, h.1418/m.1997, CII, s. 173; Mehmet Yılmaz, Edebiyatımızda İslami Kaynaklı Sözler, Enderun Kitabevi, İstanbul 1992, s. 98.

10a Mevlâ : Bârî M.

‰utdı emvâc pey-â-pey sâ√ili Kâ¡inât oldı hüveydâ √â§ılı M2a ±âtın i@hâr eyledi gencîneden

Kendidür yüz gösteren âyîneden İ¡tibârıdur bu taf§îl ü ¡aded Yo«sa ke&retden münezzehdür e√ad 15 Vehm sırr-ı va√dete

bulmaz vü§ûl

Zât-ı mu†la… eylemez ta¡yîn …abul

¡Iş…dur bu sırrı ifşâ eyleyen İsmi ¡ayniyle müsemmâ eyleyen

¡Ârif-i dânâ bilür ¡ayniyyetin

¡Ayn iden zîrâ odur πayriyyetin A 2a ¡Iş…dur miftâ√ı genc-i va√detiñ

Bâ¡i&-i emvâcı ba√r-ı ke&retiñ Kim görürdi âlemi ¡ışk olmasa Yâ vücûd-ı âdemi ¡ışk olmasa 20 Mümkinâtı eyleyen izhâr odur

Kâ’inâta germî bâzâr odur

Böyle bir ser-mâye olmaz âdeme Böyle bir revna… bulunmaz ¡âleme

¡Iş…dur §ayyâd-ı cüst ü zûr-mend Kâf ü nûn destinde bir mu√kem kemend

~ûret-i ¡âlem ki §ayd-ı cestedür Ol kemendüñ √al…asında⁵⁸bestedür Kâf ü nûn bir √arfile kevn oldı hep

Levnsüz ma¡nâ iken levn oldı hep 25 ~ûret ü ma¡nâyı cem¡ itdi o √arf

~ûret oldı ¡ayn-ı ma¡nî-i şigarf

23b √al…asında : «al…asında A, M.

A√medin mîminden oldı âşikâr

Na¡t-ınebiyy-i mu√terem §allâllahü te¡âlâ

¡aleyhivesellem^

Yâ √abîbe¡l-◊a…-ı nûrü¡l

meşrı…eyn

Yâ nebiyyu¡llâhi şemsü¡l √afı…ayn M2b ﻢﻳﺮﮑﻟا ﯽﻟﻮﻤﻟا و ﻖﻠﺨﻟا ﯼدﺎه ﺖﻧا

ﻆﻋ ﻖﻠﺧ ﯽﻠﻋ ﺖﻨﮐ ﮏﻧا ﻢﻳ

⁶⁰

Vey †ufeylüñ Yûsuf-ı emla√ senüñ Na¡t-i pâküñdür ana ef§a√ senüñ 30 Fey≥ -i imdâd-ı

حﺮﺸﻧ ﻢﻟا

seni⁶¹

Eylemiş ¡ilm-i ledünnî ma¡deni

Mu¡ciz-i nu†kuñ ki …a†¡-i şen¡adur

◊üccet-i ilzâm-ı ehl-i seb¡adır

◊a≥retiñdür ma@har-ı levlâk olan Bâ¡i&-i îcâd-ı nüh-eflâk olan Vâ§ıl-ı teşrîf-i

كﺎﻨﻴﻄﻋ ا

sen⁶²

Fey≥-ba«ş-ı √av≥-ı kev&er-nâk sen⁶³

Ey cevâd-ı mekremet ≠ât-ı sa«î Sensin imkân ü vücûbun berza«ı

26ab — M.

 Na¡t-ı Resûl-i Ekrem M.

28ab Ente hâdî ‘l-«al…i ve’l- mevlâ’l-kerîm

İnneke künte ¡alâ «ul…ın ¡a@îm

(Sen halka hidâyet edicisin. Mevlâ kerîmdir.

Muhakkak ki sen yüce bir ahlak üzeresin) Krş. ﻢﻴِﻈَﻋ ٍﻖُﻠُﺧ ﻰﻠَﻌَﻟ َﻚﱠﻧِإَو

ٍ

“

ve sen elbette yüce bir ahlak üzeresin”, Kur’ân-ı Kerîm, Kalem, 68/4.

30a ْحَﺮْﺸَﻧ ْﻢَﻟَأ “(Ey Muhammed! Senin göğsünü) açıp genişletmedik mi?”, Kur’ân-ı Kerim, İnşirâh,94/1.

33a َكﺎَﻨْﻴَﻄْﻋَأ “sana (Kevseri) verdik”, Kur’ân-ı Kerim, Kevser, 108/1.

33b √av≥ : «avz A.

A2b 35 OlduπuΣdan mümkünâtın vâyesi Mümkün oldı vâcibüΣ hem-sâyesi Yo«sa imkân …ande vü …ande vücûb

¢ande işrâ…-ı se√er …ande gurûb Nûr-ı ¡âlem-gîr-i Mevlâ sırrı sen

ﺎﻧد ا وا ﻦﻴﺴﻮﻗ بﺎﻗ

⁶⁴ sırrı sen

İrtibâ†-ı bâ†ın-ı …avseyn sen İmtizâc-ı ma¡ni-i ba√reyn sen

±âtıñ ey §ub√-ı √a…âyî… meş¡ale Çeşme-i nûr eylemiş @ıllıñ bile 40 Âdem-i evvel sen ey ma¡şû…-ı √a…

~ûret-i Allâhda ma«lû…-ı ◊a…

Ma@har-ı ≠ât oldun ey ≠ât-ı seniyy

Görmeyen Mevlâsını görsün seni

¡Aynı imiş çünki ma@hâr @âhirüñ

◊a……ile √a… oldı sırr-ı †âhirüñ M3a Sen ¡ademdeydüñ nebiyy-i seyf-i dîn

Bü¡l-beşer Âdem henüz olmışdı †în Cebhe-i âdemde nûruñ olmasa

Ya¡ni ol yüzden @uhûruñ olmasa 45 Hîç şekk yo… √a≥ret-i Allâh güvâh

Anı …ılmazdı melâ’ik secde-gâh Genc-i ¡ış…uñ güher-i meknûnı sen Ma«zen-i tev√îd-i ◊a… ma«zûnı sen⁶⁵

◊ubb-ı zâtı ¡aynıdur ≠âtuñ senüñ Derk iden kimdür kemâlâtın senüñ Bu ¡ayândur ¡ârif-i rûşen-dile Evvelîn ism-i müsemmâsın hele

37b ِﻦْﻴَﺳْﻮَﻗ َبﺎَﻗ “iki yay aralığı kadar^.”, Kur’ân-ı Kerim, Necm, 53/9.

46b Ma«zen : ma√zen A ,M / ma«zûn : ma√zûn A, M.

Enbiyânuñ fa«ri sen ey pâk-≠ât Evliyânuñ tâcı sen vey «ôş-§ıfât 50 »âk-pâyüñ ¡âleme ku√lü’l- ¡uyûn⁶⁶

Ümmete sensin delîl-i reh-nümûn⁶⁷ Olmasa nûr-ı ≥amîrüñ reh-nümâ Bû-Bekir bulmazdı minhâc-ı §afa Eyledüñ imdâd-ı envâr-ı ya…în Lâ-cerem oldı ¡Ömer Fârû…-ı dîn A3a Dest-i lu†fuñ

ma√remü¡l-binteyn ider⁶⁸

◊a≥ret-i ¡O&mânı ≠ü¡n-nûreyn ider Gösteriñce saña teslîm ü rı≥â

ا ﻰﺗ ﻞه

sırrı ¡aliyyü¡l murta≥â⁶⁹ 55 Lâ-mekân içre kuruldı «aymesi

Oldı â«ir evliyâ ser çeşmesi

»ânedân-ı ¡izzetüñ gevherleri⁷⁰ Ol sa¡âdet burcunuñ a«terleri Neyyireyn-i maşrı…-ı ra√me¡l-Betûl

Şeh ◊üseyn ü Şeh ◊asen fa«rü¡l-fu√ûl

M3b ¢urretü¡l ¡ayn-ı ¡Alîdür her biri Dehre şehrî vekilidür her biri Zîb ü zînet virdiler a¡…âbıña Tâc-ı devlet oldılar â§√âbıña 60 Âl ü â§√âbıñ ola rı∂vân …arîn Rahmet-ullâhi ¡aleyhim ecma¡în

50a »âk-pâyüñ : «âk-i pâyüñ M.

50b delîl-i reh-nümûn : delîl ü reh-nümûn M.

53a ma√remü¡l-binteyn : ma√remü’l-bineyn M.

54b ًارﻮُآْﺬَﻣ ًﺎﺌْﻴَﺷ ْﻦُﻜَﻳ ْﻢَﻟ ِﺮْهﱠﺪﻟا َﻦِﻣ ٌﻦﻴِﺣ ِنﺎَﺴﻧِﻹا ﻰَﻠَﻋﻰَﺗَأ ْﻞَه “İnsan (henüz) anılır bir şey değilken (yaratılmamışken) üzerinden uzunca bir zaman geçti”

Kur’ân-ı Kerim, İnsân, 76/1.

56a »ânedân : ◊ânedân M.

Beyân-ı Dâ¡iyye-i Na@m-ı Kitâb^ Sâkin-i «âk-i der-i Monlâ-yı Rûm Me&nevîden †âlib-i maπz-ı ¡ulûm

»âk-pâ-yı ¡âşı…ân-ı ser-firâz Ya¡ni Dervîş ¡Adni-i §â√ib-niyâz Türbe-i Monlâda idüm münzevî

¡Aşı…âna na…l iderdüm me&nevî Lâyı√ oldı «â†ıra nâ-gâh kim Eyleyem bir emr-i ma¡…ûli mühim 65 Me&nevîyi evvel ü â«ir görüb⁷¹

∏avrına ol ba√r-ı ma¡nânuñ irüb Buldıπum ebyâtı laf@-ı ¡ış…ile Eyleyüb tevcih-i im¡ân §ıd…ile Cümle ol ebyâtı hep i«râc idem

¡Aşı…âna †urfe bir minhâc idem

¡Azm idüb bil baπladum bu niyete Çâpük itdüm kendümi ol «idmete

¡A…l ü fikri ¡azl idüb tedbîrden Himmet istimdâdın itdüm pîrden A3b 70 Me&nevî ba√rinde oldum

πav†a-«ˇâr

Eyledüm bir niçe gevher der-kenâr Vâ§ıl oldum çünki ol gevherlere Cümlesin …ıldım keşîde mıs†ara⁷² M4a ¡Iş… √a……ında biraz söz söyledüm

Penc Türkî beytile va§f eyledüm İddi¡âmuñ gösterüb i&bâtını

◊üccet itdüm me&nevî ebyâtını Nüs«amı bu gûne leb-rîz eyledüm

Gevheri «ar-mühre-âmîz eyledüm

 Sebeb-i Te’lif-i Kitâb M.

65a Me&nevîyi : Me&nevîi M.

71b keşîde : keşîd M.

75 ¡Âlem-i ¡ış…uñ bu nüs«a bâπıdur Bâπ-ı §ıd…uñ bir yeşil yapraπıdur

¡Âşı…âna meclis olsun bâπımuz Yâdigâr olsun yeşil yapraπımuz Buldı bu na@m-ı ¿üreyyâ-iltibâs

‰avr-ı ‰ûr-ı Me&nevîden çün esâs İsmini Na«l-i Tecellî eyledüm Ehl-i dîdârı teselli eyledüm Mer√abâ «oş-ba«şiş-i Mevlâ budur

◊abbe≠â reşk-i dil-i Mûsâ budur 80 ~ad-necât ender necât-ı §ıd…dur

Çeşme-i âb-ı √ayât-ı ¡ış…dur

»ı≥r olur nûş eyleyen kim

…a†resin

Görmemiş bu bâdenüñ Cem …atresin Cur¡ası sıπmaz bunuñ bezm-i Ceme Fey≥ olunmaz …atresi her âdeme Her yire düşmez bu câmıñ pertevi Bezm-gâhı «ânedân-ı Mevlevî

Cân u dildür bu meyiñ «um-«ânesi Devrile nevbetledür peymânesi 85 Bu devrdür nevbet-i ¡Abdü¡l-√alîm

Pâk-meşreb §â√ib-i ¡a…l-ı selîm M4b Meşrebünden kâm alur a§√âb-ı ≠ev…

Neş¡esünden ≠ev… ider erbâb-ı şev…

A4a Gevherüñ …adrin bilen §arrâf imiş Mertebet-senc-i hüner in§âf imiş Râst-ı mi¡yâr-ı «ıred na……âd olur Kâmilü¡l i≠¡ân olan üstâd olur Gevherümdür şimdi §arrâfa …arîn

Oldı na@mum ma√@-ı in§âfa ya…în

90 Dürr-i yektâya anı tercî√ ider Fev…-i pervîn olduπın ta§rî√ ider İltifâtı nâ…ı§ı eyler tamam

»âtem-i i…bâlidür «atmü¡l kelâm Münâcât-ı ¢â≥î-i ◊âcât^

◊âfı@ı lu†f-ı »udâdur bâπımuñ Nâ§ırı ◊a…dur yeşil yapraπımuñ

◊aşre dek bâ…î ola bu yâdigâr⁷³ Görmesün yâ Rab gezend-i rûzigâr Bir çemen-zâr-ı mu√abbetdür bu kim

Oldı ra√mânî nefesden muπtenim 95 ◊ıf@ idüb bâd-ı fenâdan güllerin

Şâd-mân …ıl dem-be-dem bülbüllerin

Fey≥dür sırr-ı ledünnîden gelür Nef«adur kim bâπ-ı ¡Adnîden gelür

¢ısm-ı ¡ârif …ıl ledünnî √ikmetin

±ev…-i †âlib …ıl bu ni¡met lezzetin

¡Âşı… olsun bâdemüñ mestânesi

¡Ârif olsun şem¡imüñ pervânesi Nâ@ır itme aña «al…uñ degmesün

◊âsidi kör eyle tâ göz degmesün M5a 100 Görmesün «uffâş nûr-ı sînemi

Bed nefesden §a…la sen âyînemi

±erredür «urşîd-i va√detden bu söz

¢a†redür ba√r-i mu√abbetden bu

söz

±erremiz «urşîde olmuş cilve-gâh

¢a†remizde gizlidür deryâya râh

 Münâcât M.

93a ◊aşre dek: ◊aşr dek A.

Mihri göster ¡âşı…a bu ≠erreden Ba√re irgür †âlibi bu …atreden A4b Eyle her sevdâ-gerüñ ser-mâyesi⁷⁴

Vâye-cû-yı me&nevînüñ vâyesi 105 Bâdemüñ ser-mesti olsun ¡âşı…ân

Neşvemüñ medhûşı olsun †âlibân Bu metâ¡ım bulmasun hergiz kesâd Sûd ba«şeyle ilâ yevmü¡t-tenâd Nâ@ır oldum ço… nüsa« terkîbine Beñzemez bu kimsenüñ tertîbine

¡Iş…a dâyirdür bu te¡lîfüm benüm Bir bik(i)r †arz oldı ta§nîfüm benüm

Çünki lu†fuñla senüñ bu †arz-ı

«â§

¢ıldı ¡âciz-¡abde yâ Rab i«ti§â§

110 Eyle âfetden berî yek la«tımı Taze †ut dâyim cemâl-i ba«tımı Bismillâhirra√manirrahim^

¡Iş…dur ¡âşı…ları nâ-şâd iden

¡Iş…dan feryâd ider feryâd iden

¡Iş…a beñzer bir elem bir πam mı var

¡Iş…dan bir yanmadu… âdem mi var

¡Iş…dandur sîneler pür-dâπ-ı derd

¡Iş…dandur eşk-i germ ü âh-ı serd

M5b Âteş-i kübrâ ki dirler ¡ış…dur

Nâr-ı bî-pervâ ki dirler ¡ış…dur 115 Cümle eşyâya bu âteşdür düşen

◊a≠ret-i Monlâdur anı remz iden

104a her : — M.

 İbtidâ-yı Ebyât M.

رﺪﻧﺎﮐ ﺖﺴﻘﺸﻋ ﺶﺗا ﯽﻧ

دﺎﺘﻓ

⁷⁵

دﺎﺘﻓ ﯽﻣ رﺪﻧﺎﮐ ﺖﺴﻘﺸﻋ ﺶﺷﻮﺟ

Neyden al ¡ış…uñ ne olduπın «aber Nâlesinden diñle na…l-i mu¡teber Ehl-i ¡ış…uñ yeg bilür a√vâlini⁷⁶

¡Âşı…uñ andan su¡âl it √âlini Ney bilür ¡uşşâ…da ¡ış…uñ işin Ney bilür germiyyetin ol âteşin 120 Ma√remi esrâr-ı ¡ış…un nâydur

Merhemi efkâr-ı ¡ış…un nâydur

A5a ¢anlu yoldur ¡ış… neyden al «aber Diñle Mevlânâ cenâbından ne der

ﺪﺣ ﯽﻧ

Tâ-be-key telvî&-i ev§âf-ı beşer 125 Eyle @ulmet-gâh-ı πafletden ¡ubûr

Cilve-gâhuñ ola «alvet-gâh-ı nûr

¡Iş…dur cân u dili tenvîr iden

¡Iş…dur içiñ †aşıñ ta†hîr iden Âdemi tebdîl iderse ¡ış… ider⁷⁸

116ab Mevlânâ Celâleddin, Mesnevi-i Manevi, neşr. Raynold Nicholson, Leiden, 1925-1933, C.I/10, s.5.

“Neydeki âteş ile meydeki kabarış, hep aşk eseridir.”, Tahir’ül-Mevlevi, Şerh-i Mesnevi, Şamil Yayınevi, 2.bsk, İstanbul,

tarihsiz, C.I/10, s.62.

118a yeg : pek M.

122ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/13, s.5.

“Ney kanlı bir yoldan bahseder, mecnûnâne aşkları hikâye eder”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/13, s.67.

127a Âdemi : Bâ†ını M.

güher

Dâfi¡-i §ad-derd ü sad-renc-i

¡ilel⁸¹

Feyzüñ ey dârû-yı es…âm-ı …adîm⁸²

»asta diller derdüne olmuş ¡amîm Bilmezin ¡Isîmisin ey «ôş-revâ⁸³ Yo«sa bu sînâ-yı √ikmet âşinâ Zinde eyler ehl-i ış…ı √ikmetüñ⁸⁴ Böyle buyrur Mevlevî «â§§iyyetüñ⁸⁵

ﺎﻣ ﯼادﻮﺳ شﻮﺧ ﻖﺸﻋ ﯼا شﺎﺑ دﺎﺷ

⁸⁶

Âsumâna çün melek eyler §u¡ûd A5b Bâl ü perdür âdeme ¡ış…-ı ilâh⁸⁹

128ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 22, s.6.

“Her kimin elbisesi aşkın pençesiyle parçalanırsa o kimse hırsdan da bütün ayıplardan da temizlenir”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/22, s.77.

“Ey kasdı-yahut faydası-hoş olan ve bütün illetlerimizin hekimi bulunan aşk; şâd ol”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/23, s.78.

135ab128^ab M.

135a Lu†f-ı ¡Iş…a : ¡Iş… lu†fın M.

136ab  129^ab M.

137ab  130^ab M.

Sev…-ı ¡alîyyün ider bî-iştibâh

¡Iş… tenvîr eylese cân u dili Lâ-cerem tebdîl ider âb u gili Eylemiş mi¡râc-ı ¡ış…uñ

pey-revi⁹⁰⁹¹

Âsumâna §urı vehm-i ma¡nevi

¡Iş…dan olmuş sebk-i cism-i te&…îl⁹²

Beyt-i Monlâdur bu da¡vâya delîl 140

ﺪﺷ ﮎﻼﻓا ﺮﺑ ﻖﺸﻋ زا ﮎﺎﺧ ﻢﺴﺟ

⁹³

ﻩﺪﻣا ﺺﻗر رد ﻩﻮﮐ

ﺪﺷ ﮎﻻﺎﭼ

¡Iş…dur saπra…-ı √üsn-i İzidî⁹⁴

¡Iş…dur câm-ı be…â-yı sermedî

¡Iş…dur kevneyni ser-mest eyleyen

¡Âşı…ı bî-pâ vü bî-dest eyleyen

¡Âş… ‰ûrı çâpük ü çâlâk ider⁹⁵ Hem tecellî na«lin âteş-nâk ider M6b Cân olur lu†fundan anuñ cism-i

«âk⁹⁶

Fey≥i şâmildür semekden tâ semmâk 145 Mürdeye cânlar virür ¡ış…-ı

»udâ⁹⁷-⁹⁸

Öyle remz itmiş o sul†ân-ı be…â

138ab 131^ab M.

138a Eylemiş : Eyler M.

139ab 132^ab M.

140ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 25, s.6.

“Topraktan yaratılmış olan insan cesedi, aşk tesiriyle semâlara çıktı, eflâki oldu. Dağ bile o tesir altında çeviklik bulup oynamaya başladı”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/25, s.79.

141ab 134^ab M.

142ab 135^ab M.

143ab 136^ab M.

144ab 137^ab M.

145ab 138^ab M.

ﺎﻘﻋﺎﺻ ﯽﺳﻮﻣ ﺮﺧ ﺖﺴﻣ رﻮﻃ

Perridür mürπuñ sebeb †ayrânına Himmetidür âdemüñ seyrânına ¡Aşkdan himmet bulınca âdemî

Seyr idermiş on sekiz biñ ¡âlemi Uçmasa ¡ış…uñ hevâsında kişi

◊abs-i tende nâle olurmış işi 150 Dâm-ı mi√netde …alurmış pây-bend

∏ayrı sûd itmezmiş aña nu§√ u pend ¹⁰⁰

Kârı ol miskînüñ olur ı≥†ırâb Nu†…-ı Monlâdur saña şâfî cevâb

وا ﯼادﻮﺳ ار ﻖﺸﻋ ﺪﺷﺎﺒﻧ ﺮﮐ

¹⁰¹

وا ﯼاوﺮﭘ ﯽﺑ ﺪﻧﺎﻣ ﯽﻏﺮﻣ ﻮﭼ وا

A6a ¡Âşı…uñ âyine-i cân u dili

¡Iş…dan buldıπı demde §ay…alı Lev√-i Ma√fû@ √ükm-i men…ûş olur Sözlerin gûş eyleyen medhûş olur¹⁰²

155 Himmet eyler ref¡-i estâr itmege

~ûret-i esrârı i@hâr itmege

¡Âşı…ândur vâ…ıf-ı ¡ilm-i ledün

¡Âşı…ândur kâşif-i esrâr-ı kün

146ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 26, s.6.

“Ey âşık; aşk, Tûr dağına ruh gibi te’sîr etti, Tûr mest oldu, Mûsâ’da kendinden geçtive düştü”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/26, s.80.

150b ∏ayrı sûd itmez aña¹⁰⁰hîç nu§√ u pend M.

152ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 31, s.6.

“Âşıkta, aşkın elemlerine sabr ü tehammül bulunmayacak olursa, o,-biçâre-kanatsız kuş gibi kalır. Vay onun haline”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/32, s.86.

154b gûş : nûş M.

İşte ¡ış…uñ böyledür «â§iyyeti Öyledür man†û…-ı Monlâ √a≥reti

ﺪﺷ نوﺮﻴﺑ ﻦﺨﺳ ﮐ ﺪهاﻮﺣ ﻖﺸﻋ

¹⁰³

ا ﻪﻨﻳ دﻮﺑ نﻮﭼ دﻮﺒﻧ زﺎﻤﻏ

M7a Bî-«aberdür ¡ış…dan erbâb-ı ten İster olsun ¡âlim-i §ad-gûne fen 160 ¡Iş… şânından degül âb u gilüñ

Ol gürûha fet√i yo… bu müşkilüñ Cân u dildür menzil-i ¡ış…-ı »udâ Cân u dilden dûrdur ehl-i hevâ Cân içinde cân gibidür ¡ış…-ı yâr Dildedür bî«-i dra«t-ı şev…-ı yâr ‰âlib ¡ış…ı §adr-ı ¡âşı…da ara¹⁰⁴

Gör nedür †ut …ulaπın gerçek ara

ﺖﺳد ﺖﻓﺮﮐ ﺶﻧارﺎﻨﮐ و دﺎﺸﮑﺑ

¹⁰⁵

ﺖﻓﺮﮐ ﺶﻧﺎﺟ و لد رﺪﻧا ﻖﺸﻋ ﻮﭽﻤه

165 Bilmedüñ ¡ış…uñ belâsın ey

√ekîm¹⁰⁶

¡İllet-i ¡ış…uñ devâsın ey √ekîm Yo… kitâbuñda bu derdüñ çâresi

¡Âşı…uñ senden oñulmaz yâresi

¡İlm-i ¡ış…a beñzemezmiş ¡ilm-i

†ıb

Olmaduñ ömrüñde anı müktesib

158ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 33, s.6.

“Aşk bu sözün meydana çıkmasını isriyor. Ayna koğucu olmaz da ne olabilir”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/34, s.88.

163a ‰âlib ¡Iş…ı : Iş…ı †âlib M.

164 ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 93, s.9.

“Elini, kolunu açtı ve onu kucakladı.Ona aşk gibi kalbinde ve ruhunda yer verdi.”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/94, s.124.

165a Iş…uñ : âşı… M.

Anı ¡âlim zümre-i şe††ârdur

∏ayrdur bu ¡illet ü √ikmet hele Gör ne buyrur me&nevî al ele 170

ﺖﺳاﺪﺟ ﺎﻬﺘﻠﻋ ز ﻖﺷﺎﻋ ﺖﻠﻋ

¹⁰⁷

◊ükmini tebyîne niyyet eylese¹⁰⁹

Eyler â«ir ¡acze yüz biñ i¡tirâf

¢udretünden …ılsa da §ad-gûne lâf M7b Kimse ¡ış…uñ bilmedi mâhiyyetin¹¹⁰

Gerçi ¡âlim duydılar

«â§siyyetin¹¹¹

175 ¡Iş… va§§âfın idermiş şerm-gîn

Şermini na…l eyler ol sul†ân-i dîn¹¹²

Tercemân ise eger ¡a…la zebân¹¹⁴

¡Iş…a ma√remdür dil-i hikmet-beyân

170ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 110.beyt, s10.

“Âşıkın derdi diğer dertlerden ayrıdır. Aşk Hudâ’nın sırlarını belli eden bir ustırlâb ve bir vasıtadır.”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/111, s.133.

“Aşkın şerhi için ne türlü beyânda bu-lunsam, aşka gelince;-yani, aşkın tesîrini hissedince söylediklerimden mahcup olurum”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/113, s.136.

177a Gerçi ¡a…luñ tercemânıdur zebân M.

Cân u dildür meş¡al-i nûr-ı şühûd

Aña ta…rîr-i zebândur hem-çü dûd Añlanur gerçi du«ândan meş¡ale Lîk mâbeyninde ço…dur mer√ale

180 Mu…te≥â-yı ¡ış… olubdur keşf-i

Él

Müntehâ-yı ¡a…ldur bas†-ı ma…âl Âfitâbuñ far…ı var mehtâbdan Al «aber pîr-i bülendü¡l-…âbdan

ﺖﺳﺮﮑﻨﺷور نﺎﺑز ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻪﭼﺮﮐ

¹¹⁵

ﺖﺳﺮﺘﻨﺷور نﺎﺑز ﯽﺑ ﻖﺸﻋ ﻚﻴﻟ

Nâ†ı…-ı √ikmet iken her dem …alem

¡Iş… ta…rîründe olmış beste-dem Oldı her işde kemer-bend-i ¡amel İdemez ¡ış… ¡u…desin amma ki √al 185 Vâdisinde mâhir ü fenninde ferd

¡Iş…dan lîken başında tîπ-ı derd

»idmetünde gerçi kem çâlâkdur

¡Iş…uñ ammâ heybetünden çâkdur Ol da …ılmış ¡ış…dan ma√v-ı

“Lisânın tefsîr ve tavzîhi parlak olsa da aşkın söylenilmemiş kalması ve söylenilmesi değil; hissedilmesi daha parlaktır”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/114, s.137.

187ab Ol da …ılmış ma√v-ı hestî ¡ış…dan

Me&nevîdür √âlüni ta¡rîf iden M.

188ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 114, s.10.

“Kalem ki çarçabuk yazıp gidiyordu. Aşkın tefsîri bahsine gelince tehammül edemeyerek yarıldı”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/115, s.137.

«ıred ebkem gibi

Heybetünden ol da«ı sersem gibi 190 Gerçi ¡a…l idrâkde pek şöhredür

¡Iş… derkinden veli bî-behredür Âfitâb-ı ¡ış… keşf-i ma√≥ iken Var su¡âl it dîde-i «uffâşdan

¡A…l …uvvetde olursa Cebre¡il

¡Iş…a her yerde yine olmaz delîl¹¹⁸

¡Iş… yanında «ıred olmuş √a…îr¹¹⁹

Böyle tem&îl eyler ol zât-ı

«abîr¹²⁰

ﺖﻔﺨﺑ ﻞﮐ رد ﺮﺧ ﻮﭼ ﺶﺣﺮﺷ رد ﻞﻘﻋ

¹²¹

ﮐ ﻖﺸﻋ ﻢه ﯽﻘﺷﺎﻋ و ﻖﺸﻋ حﺮﺷ

ﺖﻔ

195 ¡Iş… eger ma√§ûl-ı ¡ilm ü ma¡rifet

Olmasa olmaz √a…î…at men…abet

Bir πare≥le ¡â…ıbet nâ-bûd olur

~â√ibi πam-gîn-i şerm-âlûd olur Gerçi germiyyet virür ¡ış…-ı mecâz

Hem …omaz dilde emel dûr u dırâz Görmedim …a†¡

eylemiş bu ma¡beri

¢almış ol vâdîde √ayrân ek&eri Sûd-mend ¡ış…-ı »udâdur âdeme

192b yine olmaz : nice olur M.

193a «ıred : — M / olmuş : olupdur pek M .

193b eyler : itmiş M.

194ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 115, s.10.

“Akıl, aşkın şerhinde çamura batmış merkeb gibi âciz kaldı. Aşkın da âşıklığın da şerhini yine aşk söyledi”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/116, s.137.

Nu§√ ider Monlâ bu yüzden ¡âleme

Terk ide germ ülfetin ol da«ı hem

M8b Min-vecih nâ-pâklü…dür ¡ış…-ı

reng

Eyle ol âlûdelikden sende neng 205 ¢ı§§a-ı zer-gerde bu mefhûmı «od

Bildirür ol sâlik-i mülk-i ebed

نﻳا

¡Âdet idinme perî-rû da¡vetin

Gül-ru«ânuñ bülbüli olduñ yeter

¢ılma kâkülden gönül âşüfte-ter Yirde gökde sevdigüñ olsa melek Göñlüñi andan yine alma… gerek¹²⁵

200ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 205, s.13.

“Renk câzibesiyle husûle gelen aşklar hakîki aşk değildir, hevesden ibârettir. Öyle heveslerin sonu rüsvâlığa müncer olur”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/204, s.174.

202a …ılma : itme M.

206ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 216, s.14.

“Kuyumcu bunları söyledi ve hemen ölüp toprak altına gitdi. Câriye de aşktan ve hastalıktan kurtuldu”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/215, s.179.

209b Göñliñi : «â†ır M / andan : anlardan M

210 Mâsivâ-der-mâsivâ bâ…î degül Câm-ı bâ…îden saña sâ…î degül Bir gün anlardan olursan

ber-†araf

Maπz-ı ¢urânla ¡amel …ıl lâ-tu√af¹²⁶

ﺖﺴﻴﻧ ﻩﺪﻨﻳ ﺎﭘ نﺎﮐدﺮﻣ ﻖﺸﻋ ﻪﮑﻧاز

¹²⁷

ا ﺎﻣ ﯼﻮﺳ ﻩدﺮﻣ ﻪﮑﻧاز ﺖﺴﻴﻧ ﻩﺪﻨﻳ

◊ayy olandur dâyimâ ma¡şû…-ı cân

¡Iş…-ı zât-ı pâkidür nûr-ı revân

¢urret¡ül-¡aynı odur ¡âşı…ların Ma…¡ad-ı §ıd…ı odur §âdı…ların 215 Zindedür ol zinde eyler mürdeyi

Tâzeler √üsni gibi pejmürdeyi

»â†ıra yüz biñ nevâziş ba«ş ider

∏onca-veş fet√ ü güşâyîş ba«ş ider

◊a……ı sev gör ¡ış…-ı dâyim nidügin

Me&nevîden añla lâzım nidügin

ﺮﺼﺑ رد و ناور رد ﻩﺪﻧز ﻖﺸﻋ

¹²⁸

ﺮﺗ ﻩزﺎﺗ ﻪﭽﻨﻏ ز ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣدﺮه

M9a ¡Iş…dan nûş eyleyen câm-ı †ahûr

211b …ıl : it M / tu√af : tu«af A M.

212ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 217, s.14.

“Çünkü ölülerin ve öleceklerin-yani fânî olanların- aşkı bâkî değildir. Zîrâ ölü, bizim tarafımıza gelemez”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/216, s.180.

218ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 218, s.14.

“Hayy u lâ-yezâl olan ma¡şûk’u hakîkînin yani, Allâh’ın aşkı, ruhda olsun, gözde olsun her an goncadan daha ter ü taze olarak durur “,Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/217, s.180.

Cem¡ ide kendün meger yevm-i Kimde kim fâl-ı sa¡âdet …ur¡asın Buldılarsa §undılar bir cur¡asın Mey dilersen bâri ol

Oldılar ¡âlemde hâdî-i sübül Vâ§ıl-ı tecrîd ü tefrîd oldılar

»â§-ı «alvet-gâh-ı tev√îd oldılar Enbiyâyı ¡ış… âgâh eyledi

¡Iş…dur iksîr-i a¡@amdan πarîb

Fey≥-i nef«-ı pûr-ı Meryemden πarîb

Kîmiyâ te’&îrinüñ meftûnıdur Rû√-ı ¡Îsî √asret efsûnıdur

Küfrini ¡uşşâ…ıñ îmân bilmeli

¡Uşşâ…ın fıs…ın ¡ibâdet görmeli M9b Zehri tiryâ… eyler ¡âşı… bâ†ını Nûr olur anlarda her …ût-ı denî 235 ∏ayr-ı ¡âşı…dur iden pâki pelîd

Böyle na…l eyler o merd-i bî-nedîd

ﺪﺴﺣ و ﻞﺨﺑ ﻪﻤه ﺪﺷﺎﺑ درﻮﺧ ﻦﻳا

¹³⁵

ﺪﺣا ﻖﺸﻋ ﻪﻤه ﺪﺷﺎﺑ درﻮﺧ ناو

¡Âşı…ı a√vâl-i fa…r-ı ser-medî

¢ıldı hem-reng-i «ı§âl-ı A√medî

¡Arşdan a¡lâdur âşı… rif¡ati Velvele §almış dü kevne devleti Gökde reşk eyler hümâ i…bâline

¢âfda ¡an…â pesend iclâline

240 El yuyub dünyâdan â«ir gitdiler Mâsivâya çâr-tekbîr itdiler

¡Âşı…ân Mevlâya döndürdi yüzin Diñle ol sul†ân-ı ¡uşşâ…uñ sözin

رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎﺟ ﮏﻨﺧ ﯼا ﻴ

لﺎﻣ ﻖﺸﻋ

“O, zât-ı ecell ü âlânın aşkını ihtiyâr eyle ki, bütün enbiyâ ve evliyâ hazarâtı o’nun aşk-ı feyziyle saâdet ve şerefe

nâil olmuşlardır”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/218, s.180.

236ab Mevlânâ, a.g.e., C.I/ 273, s.14.

“Avamdan olan yer, yediği hasislik ve hased olur. Havasdan olan yer, yediğinden Allâh nûru husûle gelir”, Tahir’ül-Mevlevi, a.g.e, C.I/270, s.204.

لﺎﻣ و ﮏﻠﻣ و نﺎﻤﻧﺎﺧ وا دﺮﮐ لﺬﺑ

A8b Kevkebidür herkese imdâd iden

»â†ırın gâh şâd u gâh nâ-şâd iden

Kevkebi √ükmündedür nîk ü πavî Oldı ¡âşı… necmi necm-i ma¡nevî 245 ¡Âşı…uñ del…i †arabdan çâkdur

Ya¡ni necmi mu†rib-i eflâkdur

Ya¡ni necmi mu†rib-i eflâkdur

Belgede ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ (sayfa 45-0)