Yazma Becerisi

Anlatım becerilerinin bir diğeri olan yazma etkinliği, örgün eğitimle birlikte edinilir. O döneme kadar çocuk duygu, düĢünce ve isteklerini en çok konuĢma yoluyla aktarır.

Yazma duygu, düĢünce ve bilgilerin yazılı semboller aracılığıyla anlatılması etkinliğidir (Demirel, 1999: 71). Dinleme, konuĢma, okuma ve yazma becerilerinden en son öğrenileni yazma becerisidir (CoĢkun, 2007: 49).

20 Yazma etkinliği “kazanım” ve “geliĢtirme” olarak iki ayrı aĢamada ele alınmalıdır. Kazanım aĢamasında temel bilgiler öğrenilir, beceriler kullanılabilecek düzeye gelir. Bu aĢamada harflerin, hecelerin, kelimelerin ve cümlelerin ne olduğu ve nasıl yazılacağı öğrenilir. GeliĢtirme aĢamasında ise etkili ve güzel bir yazılı anlatım yapma becerisi geliĢtirilir (Akyol, 2006: 93). Yazma becerisi kazanım açısından düĢünüldüğünde duygu ve düĢüncelerin yazılı semboller aracılığı ile kağıt üzerine aktarılmasıyken; yazılı anlatım insanların her türlü konu hakkındaki duygu, düĢünce, hayallerini ve bilgi birikimlerini belirli bir amaç doğrultusunda, dil kuralları ile anlatım tekniklerine uygun olarak uyumlu bir bütünlük içinde kalıcı ve etkili bir biçimde aktarması olarak tanımlanabilir. (Calp, 2007: 215).

Köksal (2001), yazma becerisinin biliĢsel, duyuĢsal ve deviniĢsel olmak üzere üç boyutundan bahsetmektedir:

1. Bilişsel Boyut: Edinilen bilgilerin, duyumların, görülenlerin ve okunanların sıraya konularak zihinsel iĢlemlerden geçirilmesi ve yorumlanmasıdır.

2. Duyuşsal Boyut: Anlatımın yalınlığı, akıcılığı, çekiciliği, yazının güzelliği ve okunaklılığıdır.

3. Devinişsel Boyut: Yazma araçlarını (kalem, defter, kağıt vb.) kullanma ve yazmadaki kas hareketlerinin eĢgüdümüdür.

Bir anlatma becerisi olan yazma, insanoğlunun binlerce yıldır kullandığı en önemli iletiĢim araçlarından biridir. Yazının icadıyla insanlık çok etkili ve kalıcı bir iletiĢim aracı kazanmıĢtır. Yazı sayesinde insanlar medeniyetlere önemli katkılarda bulunmuĢlardır. Yazının belki de en önemli katkısı bilgi ve kültür aktarımının kolay ve etkili hale gelmiĢ olmasıdır (CoĢkun, 2007: 50).

Toplumların geliĢmiĢlik seviyesinin en önemli göstergelerinden biri yazılı anlatım olmuĢtur. GeliĢmiĢlik oranı yüksek olan toplumlarda yazılı iletiĢim de fazladır. Teknolojinin ilerlemesi sayesinde artan iletiĢim araçlarında yazılı anlatım ağırlık kazanmıĢtır (CoĢkun, 2007: 50).

21 Yazının söze göre belirli üstünlükleri vardır. Yazının konuĢmaya kıyasla daha etkili ve kalıcı olduğu “Söz uçar yazı kalır.” sözüyle de vurgulanmaktadır (CoĢkun, 2007: 50). Sözlü anlatımda hoĢ görülebilecek hatalar yazılı anlatımda genellikle olmaz. Yazılı anlatımda yanlıĢları düzeltmek için sözlü anlatımdakine oranla daha çok zaman vardır. Bu nedenle yazma etkinliği bireyi, konuyla ilgili araĢtırma yapmaya, eksikleri tamamlamaya, yanlıĢları düzeltmeye yönelttiği için bireyin bilgi edinmesini, zihince olgunlaĢmasını ve tutarlı düĢünme alıĢkanlığı kazanmasını sağlar (Özbay, 2000: 39-40).

Yazılı anlatımın, uzaktaki insanlarla iletiĢim kurma ve kalıcı eserler meydana getirme gibi iki temel özelliği vardır (Kavcar ve diğerleri, 2004: 13). Ġnsanoğluna duygu, düĢünce ve hayllerini sadece sözle ifade etmek yeterli gelmemiĢtir. Sadece edebiyatla uğraĢanlar değil, farklı alanlarda çalıĢan insanlar da mesleki bilgilerini aktarabilmek için yazmak ihtiyacı duyarlar. Yazı bilgi, duygu, düĢünce ve hayalleri belirli zaman dilimlerine ve mekana hapsolmaktan kurtarır ve böylece çok uzaktaki insanlara da ulaĢabilir (Özbay: 2000: 38).

Bir düĢünce ürünü olan yazma eylemi konuĢma eylemine göre daha fazla özen istemekte ve zaman almaktadır. Birey yazılı anlatım yoluyla kendini ifade ederken, zihin sözlüğünde yer alan söz varlığının içinden kullanacağı sözcükleri özenle seçer ve böylece sözcükler aracılığı daha bilinçli bir düĢünme etkinliği gerçekleĢtirmiĢ olur. Yazılı anlatımda söz varlığının önemi çok büyüktür. Birey sözcüklerle düĢünür ve yine düĢündüklerini ve hissettiklerini sözcükler aracılığı ile ifade eder.

Aynı zamanda düĢüncenin geliĢimine de katkı sağlayan bir dil becerisi olan yazılı anlatım etkinliğinde, bireyin sahip olduğu söz varlığı çok önemlidir. Yazılı anlatım etkinliği sırasında birey üretici (aktif) sözcük hazinesinde bulunan sözcükleri kullanır. Bu doğrultuda birey, yazılı anlatım sayesinde, alıcı (pasif) sözcük hazinesindeki sözcükleri üretici sözcük hazinesine aktararak sözcüğün kullanım alanlarını keĢfetmiĢ olur.

Bir dil etkinliği olan yazılı anlatım aracılığı ile, bireyin kendini tam ve eksiksiz olarak ifade edebilmesi, onun yeterli sayı ve çeĢitte sözcüğün anlamını bilmesi ve

22 kullanabilmesi ile doğrudan iliĢkilidir. Sadece sözcükler değil, anlatıma güzellik ve güç katan ikilemeler, deyimler ve atasözleri gibi söz varlığının vazgeçilmez unsurlarının kullanılması da anlatımı çok daha etkileyici kılacaktır.

İlköğretim 1-5. Sınıflar Türkçe Öğretim Programı’nda (MEB, 2009: 17- 18), yazma becerisinin önemi üzerinde durulmaktadır. Öğrenciler bilgilerini, duygu ve düşüncelerini kağıt üzerine yazarak aktarırlar. Yazıya dökülen düşünceler ise incelenmeye, karşılaştırılmaya, genişletilmeye ve yeniden düzenlenmeye daha elverişlidir. Bu işlemler öğrencinin hem düşüncelerini hem de zihin yapısını düzenlemeye yardım etmektedir. Öğrencilerin zihinsel gelişimi açısından büyük önem taşıyan yazma becerisi; öğrencilerin düşüncelerini geliştirme, bilgilerini düzenleme, dili etkili kullanma, öğrenme, düşünme, anlama, iletişim kurma ve duygularını aktarma becerilerini de geliştirmektedir.

İlköğretim Türkçe Programı’nda öğrencilerin yazma becerisini geliştirmek amacıyla önce zihinsel hazırlık öngörülmektedir. Bu çerçevede yazmaya hazırlık, yazma amacını belirleme, uygun yöntem seçme, konuyu sınırlandırma, dikkatini yoğunlaştırma ve kurallarına uygun yazma kazanımlarına yer verilmektedir. Zihinsel hazırlığın ardından, kendini yazılı olarak ifade etme becerileri ele alınmaktadır. Bu doğrultuda, düşüncelerini mantıksal bütünlük içinde yazma, farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri kullanma, karşılaştırma yapma, sebep-sonuç ilişkisi kurma, sınıflama, değerlendirme, özetleme gibi anlamayı ve zihinsel becerileri geliştirici kazanımlar sıralanmaktadır. Ayrıca, yazma becerisini geliştirmek için, eğlenmek ve bilgi edinmek için yazma, sorgulayıcı, ikna edici, betimleyici ve serbest yazma gibi yöntem ve teknikler önerilmiştir.