Yat ve Tekne Mobilyası İmalatında Ahşap ve Kompozit Malzeme

alanlarından birisi de ahşap tekne imalatı ve dekorasyonudur. Masif ağaç veya odun malzemesi tekne imalat sanayide her zaman birincil malzeme olmuştur. Günümüzde, tekne imalatında kullanılan malzemeler Şekil 1.2’de görüldüğü üzere maliyet içerisinde %40 gibi önemli bir orana sahiptir. Malzemeler içerisinde mobilya donatıları %20’lik bir paya sahiptir. Yat ve tekne inşa sektöründe kullanılan diğer malzemelerin hiç biri heterojen ve estetik özellikli ahşap malzemenin yerine geçememiştir [23]. Yerli ağaç türlerinden Meşe, Kestane, Sarıçam ve Dişbudak bunların önde gelenlerindendir. Türkiye’de doğal yetişen Dişbudak genellikle tekne postaları, omurga yapımı ile tekne iç dekorasyonunda da tercih edilir [25]. İthal ağaçlardan ise yat ve tekne iç mekânlarında en sık Tik, Iroko, Ayous [26], Sapelli, Maun, Makore vb. tropik ağaç türleri kullanılabilmektedir [25].

Ahşap malzemenin yat ve tekne imalatında kullanımı çok eskilere dayanmaktadır. 19. yüzyıldan itibaren aşırı talep ile birlikte ahşap deniz taşıtları yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Deniz ortamında kullanımdan kaynaklı kötü havalandırma koşulları ve ahşabın yeterli şekilde korunamaması, biyolojik zararlılar, nem, mantar gibi unsurlar tarafından bozunmasına sebep olabilmektedir [27].

Tekne zemin kaplaması olarak kullanılacak ahşabın öncelikle suya karşı direncinin yüksek olması gerekir. Bu sebeple ısıl işlem görmüş ahşap malzeme nispeten biyolojik zararlılara ve neme karşı direnç bakımından kullanılabilir. Fakat ısıl işlem gören ahşap malzemenin vida ve çivi tutma kabiliyetinin düşük olmasından dolayı mukavemet gerektiren tekne içi alanlarda kullanılmamalıdır [25].

Tekne imalatında kullanılan ahşabın yerine kullanılabilecek malzemelerden olan çelik, korozyonel bir malzeme olduğundan; elyaflı plastik esaslı malzeme ise, mor ötesi (UV) ışınlardan etkilendiklerinden dolayı sakıncalıdır. Fiberglas malzeme kullanımı, özellikle belli kalıplar ile tekne gövdesinin farklı formlara dönüştürülmesinde, kolaylık ve daha az işçilik ile seri ve hızlı bir üretime imkan verdiğinden dolayı tercih edilmektedir. Fakat, fiber tekneler, gerek mukavemet gerek ise seri üretime dayalı olan tekdüze tasarım açısından, müşterilere sıradanlığın verdiği bir itici unsur olarak yansıyabilmektedir. Nihayetinde, müşteriler özgün, orijinal ve kaliteli, tasarımlar ve ürünlere ilgi gösterdiklerinden, bu durum tüketici davranışına; diğer yapı malzemeleri ile mukayese edildiğinde; daha estetik yapısı ve doğal oluşu nedeniyle ahşabın tercih edilmesine olanak sağlamaktadır. Ahşabın bu özelliklerinden dolayı, günümüzde modern tekne imalatı sektöründe diğer alternatifi olan malzemelere kıyasla halen iyi bir konumdadır [28].

Yapılan bir araştırmada, Türkiye’de üretilen 160 adet 24 metre ve daha uzun mega yat imalatında kullanılan karina malzemeleri ile bu malzemelerin yat tipine göre dağılımı incelendiğinde en fazla tercih edilen yapı malzemesi %42 oranında çelik iken, en az tercih edilen ise %2 oranında ahşap - GRP (Glass Fiber Reinforced Plastic) olduğu bildirilmiştir. İkinci olarak en fazla tercih edilen inşa malzemesi %21 oranı ile ahşap olmuştur. Tekne üst binasında kullanılan malzemeler ve malzemelerin yat tipine göre dağılımlarında; alüminyum, ahşap ve GRP sırası ile %32, %26 ve %17 ile en fazla kullanılan malzemeler olduğu bildirilmiştir. Ahşap malzeme en fazla yelkenlilerde, alüminyum malzemenin ise en fazla motor yatlarda kullanıldığı bildirilmiştir [26].

Yat ve teknenin gövde malzemesi ne olursa olsun, iç dekorasyon için genellikle ahşap ve ahşap esaslı kompozit malzemeler kullanılmaktadır. Aksi takdirde tekne içinde sıcak ve

rahat bir ortam oluşturma amacına ulaşmak zorlaşacaktır. Doğal ve yenilenebilir özellikleri olan ağaç malzeme insanların yaşam alanları için vazgeçilmez bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Lüks ve pahalı ürünler olan bu deniz taşıtları imalatında ve dekorasyonunda ahşap malzeme kullanımı bu alandaki AR-GE (araştırma - geliştirme) ve ÜR-GE (üretim – geliştirme) faaliyetlerinin gereksinimini ortaya koymaktadır.

Türkiye’nin seçkin lüks yat ve tekne üreticisi olan ülkeler arasında yer almasında kuşkusuz yat/tekne iç mekânlarına yönelik olan mobilya ve ahşap imalat sektörünün katkısı büyüktür. Dolayısıyla yat üreticisi olan ülkeler arasında artan rekabet koşullarında yat mobilyaları imalatı endüstrisi gelişmemiş sektör diğer rakiplerine göre zor durumda kalabilir.

Yat ve tekne mobilyaları; günümüzde kullanımı gün gittikçe artan yat ve tekne gibi deniz araçlarına ait iç mekân dekorasyonunda kullanılan genelde ahşap ve ahşap esaslı kompozitlerden üretilen donatılar olarak tanımlanabilmektedir. Konutlarda genel kullanıma yönelik olan sandalye, masa, koltuk, kitaplık, elbise dolabı, mutfak dolabı, banyo dolabı, vd. donatılarla fonksiyon olarak benzer görevleri üstlenmektedirler [29]. Yat mobilyaları form, ölçü, konstrüksiyon, malzeme, hacim ve estetik açıdan, konut mobilyalarına kıyasla daha özgün ve karakteristik özelliklere sahiptir. Dolayısıyla yat ve tekne mobilyaları gibi spesifik özellikleri olan ürünlere yönelik araştırmalar yapılması konu ile ilgili bilgi eksikliğinin giderilmesi gerekmektedir. Yat ve tekneler farklı şekillerde sınıflandırılmalarına karşın inşa şekilleri ve üretim tesisleri benzerlik gösterir. Yat ve teknelere ait mobilyalar tersanelerde üretimi yapılan deniz araçlarına ait iç tersane bünyelerinde kurulan küçük atölyelerde yapılmaktadır. Türkiye’de yat mobilyası imalatı sanayisine ait yapılmış çalışmalar oldukça sınırlıdır [15]. Yat/tekne mobilyası imalat sektörü ile ilgili ölçek, istihdam sayısı, üretim teknolojileri, kapasite, alt yapı vb. bilgiler tam olarak bilinmemesi sektör ile ilgili belirsizlik yaratmaktadır. Dolayısıyla sektörün mevcut potansiyeli ve öneminin ortaya çıkmasının ve bilinmesinin önünde büyük bir engel olduğu düşünülmektedir [19]. Bu çerçevede düşünüldüğünde sektöre yönelik olarak gerçekleştirilen araştırmalar sektörün gelişmesine ve ilerlemesine katkıda bulunacağını ifade etmek gerekir.

1.1.3. Marine Sektöründe Ahşap ve Ahşap Kompozitlerde Yüzey Koruma