Yatırımcıların riskten korunma aracı olarak gördükleri yatırım kuruluşu varantları yatırımcıları bir çok riske maruz bırakabilmektedir. Risklerinin yanı sıra bir çok avantaja da sahip olan yatırım kuruluşu varantlarına yatırım yapmadan önce risklerinin ve avantajlarının iyi anlaşılması gerekmektedir. Çalışmanın bu bölümünde yatırım kuruluşu varantlarının risk ve avantajları incelenmiştir.
2.7.1. Yatırım Kuruluşu Varantlarının Riskleri
Yatırım kuruluşu varantlarının riskleri arasında kredi, kaldıraç, likidite, zamanaşımı, sınırlı ömür, faiz oranı, döviz kuru, fiyat manipülasyonu ve volatilite riskleri ile fiyatlama problemi yer almaktadır. Varantların riski, varanta ödenilen bedel ve buna ek olarak ödenen komisyon ve diğer muamele ücreti ile sınırlıdır.
2.7.1.1. Kredi Riski (Default Risk-Credit Risk)
Yatırım kuruluşu varantlarında teminat tamamlama mekanizması yoktur, bu nedenle yatırım kuruluşu varantlarının fiyatları değerlendirilirken varant ihraççısının kredi riski göz önünde bulundurulmalıdır. Varant ihraççısı pozisyonunu her ne kadar spot piyasada hedge etsede piyasa eksikliklerinden dolayı tam korunma sağlayamamaktadır. Varant ihraççısı sadece yüklenim riskiyle karşılaşmamakta, aynı zamanda faaliyet riskleri ve finansal risklerle da karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle; varant fiyatlamada ihraççının kredi riski göz önünde bulundurulmalıdır (Chen, 2003: 23). Varantın vade bitiminde ihraççının varant sözleşmesindeki yükümlülüklerini yerine getirememe riski bulunmaktadır.
2.7.1.2. Kaldıraç Riski
Varantların maliyetinin dayanak varlıklarına göre düşük olmasına rağmen varantın değeri dayanak varlığın değerinden daha çok değişebilmektedir. Varantların getirisi dayanak varlığın getirisinden daha fazla olabilmektedir fakat beklentilerin tersi bir durum oluştuğunda varantın değeri sıfırlanabilmekte ve yatırımcı tüm yatırımını kaybedebilmektedir (HKEX, 2016). Bu durum varantların kaldıraçlı pozisyon sağlama özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Kaldıraç etkisi nedeniyle varant alım işlemi yapmanın piyasada lehte çalışabileceği gibi aleyhte de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır (BIST, 2016).
2.7.1.3. Likidite Riski
Sahip olunan varantın, piyasada yeterli talep olmaması ya da düşük fiyatlı emirler olması nedeniyle makul bir fiyattan satılamamasıdır. Bazı durumlarda varanttaki likidite yetersizliği dayanak varlıklarının likidite yetersizliğinden kaynaklanabilmektedir (ASX, 2016).
2.7.1.4. Zaman Aşımı Riski
Diğer faktörler değişmediği sürece yatırım kuruluşu varantının değeri zamanla azalacaktır. Bu nedenle, aracı kuruluş varantları hiç bir zaman uzun vadeli yatırım olarak alınıp elde tutulan araçlar olarak görülmemelidir (HKEX, 2016)
2.7.1.5. Sınırlı Ömür
Hisse senetlerinin aksine varantların bir vadesi vardır. Varantların verdiği hak vade sonunda sona ermekte ve pozisyonun devamı için tekrar varant alımı yapılması gerekmektedir (http://www.trademaster.com.tr/ueruenler/varant/avantajlar- riskler.aspx,2016).
2.7.1.6. Faiz Oranı Riski
Faiz oranları, makroekonomik faktörlerin, spekülasyonların, merkez bankaları ve hükümet müdahalelerinin, ve siyasi etkenlerin şekillendirdiği uluslararası borçlanma piyasalarındaki arz ve talebe göre belirlenmektedir. Varantlara yapılacak bir yatırım, varantların uzlaşı para birimindeki mevduatlar için ödenen faiz oranında dalgalanmalar görülmesi halinde, faiz riskini de beraberinde getirebilmekte ve bu durumda varantların değeri etkilenmektedir. Piyasadaki faiz oranlarının düşmesi veya düşeceği beklentisi satım varantlarının piyasa değerini pozitif etkilerken, alım varantlarını negatif etkilemektedir (Deutsche Bank Sermaye Piyasası Aracı Notu).
2.7.1.7. Döviz Kuru Riski
Dayanak varlığı yerel para biriminden başka bir para birimine kote edilmiş varantların fiyatları kur dalgalanmalarından pozitif ve negatif olarak etkilenebilmektedir (http://www.iii.co.uk/sites/default/files/pdf/DTP72286%20- %20Covered%20Warrants%20Brochure%20-%20071114_d2.pdf). Bu durum döviz varantlarında ortaya çıkmaktadır.
2.7.1.8. Fiyat Manipülasyonu Riski
Varanta yatırım yapmanın içerdiği diğer bir risk fiyat manipülasyonu riskidir. Bu risk hem dayanak varlığın hem de varantın fiyatının manipüle edilmesini içermektedir (Zhang, 2008: 130).
2.7.1.9. Volatilite (Oynaklık) Riski
Varantların piyasa değeri, piyasadaki örtülü oynaklık (volatilite) beklentisine bağlıdır. Dayanak varlığın/göstergenin örtülü oynaklığı yükselir veya yükseleceğine dair bir beklenti oluşursa varantın piyasa değeri artabilir. Dayanak varlığın/göstergenin örtülü oynaklığı düşer veya düşeceğine dair piyasada bir beklenti oluşursa varantın piyasa değeri düşebilir (Deutsche Bank Sermaye Piyasası Aracı Notu).
2.7.1.10. Fiyatlama Problemi
Yapılandırılmış finansal ürünlerin (yatırım kuruluşu varantları) fiyatlanmasında kesin sonuçlar veren bir fiyatlama modeli bulunmamaktadır. Yapılan çalışmalarda, yapılandırılmış ürünlerin yapısı ve fiyatlama modelleri karmaşıklaştıkça fiyatlamaların yanlış yapıldığı sonucu gözlenmiştir (Wilkens, Erner ve Röder, 2003: 2). Yapılandırılmış ürünlerdeki fiyatlama hatasının ihraççılar arasındaki rekabetin artmasıyla azalacağı düşünülmektedir (Baule, Entrop ve Wilkens, 2008: 4).
2.7.2. Yatırım Kuruluşu Varantlarının Avantajları
Yatırım kuruluşu varantları risklerinin yanı sıra yatırımcıya bir çok avantaj da sağlamaktadır. Bu avantajlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır.
!! Yatırım kuruluşu varantları dayanak varlığı alma-satma hakkı verirken, yükümlülük getirmemektedir. Opsiyonların tersine teminat tamamlama zorunluğu varantlarda yoktur. Yatırımcılar varantlara yatırım yaparak yükümlülük altına girmeden dayanak varlığın fiyatındaki hareketlere bağlı olarak kazanç sağlayabilmektedir (Bakkal ve Korkmaz, 2011: 76).
!! Yatırım kuruluşu varantlarında işlem komisyonu düşüktür. Yatırımcının spot piyasada aynı pozisyonu alabilmesi için ödeyeceği komisyon varantlarda aynı pozisyonu alırken ödeyeceği komisyondan çok daha fazladır, bu nedenle
varantlar aynı zamanda daha fazla ürüne yatırım yapabilme fırsatı vermektedir. Örneğin, spot piyasada 10.000 TL’lik bir pozisyon varantlarda 1.000 TL’ye
alınabilmekte ve geri kalan 9.000 TL faizde veya diğer yatırımlarda değerlendirilebilmektedir (http://www.varantlar.com/index.php?option= com_content&view=article&id=55:amac-ve-avantajlar&catid=36:tanm).
!! Varantlarda bir risk unsuru oluşturan kaldıraç etkisi bir avantaj haline de gelebilmektedir. Yatırım kuruluşu varantları kaldıraç etkileri ve zararı prim miktarıyla sınırlamaları nedeniyle yatırımcıları etkilemektedir. Varantın sahibi hisse senedinde elde ettiği oy kullanma, nakit temettü kazanma gibi hakları varant yatırımıyla elde edemez. Yine de kaldıraç nedeniyle hisse senedine
oranla daha fazla getiri bekleyen yatırımcı varanta yatırım yapmaktadır (http://www.stockhouse.com/opinion/independent-reports/2008/08/21/a- brief-history-of-warrants#iUTL6pKzuiwU6bef.99).
!! Yatırım kuruluşu varantları diğer yatırımları hedge etmek amacıyla portföye eklenebilmektedir (Chow, Li ve Liu, 2007: 1825). Yatırım kuruluşu varantları emtiadan döviz kuruna kadar çok geniş bir yelpazede yatırım fırsatı sunmaktadır (Lindholm, 2009: 40).