Konvansiyonel olmayan gaz rezervleri, yapısı gereğince düşük bir geçirgenlik durumu söz konusudur. Bu nedenle, üretim maliyetleri, konvansiyonel gaz kaynaklarına göre, ( odun, kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum toryum gibi fisyonluk elementlerden oluşan nükleer yakıtlar ) daha fazla yatırım maliyeti gerekliliği olan bir sektördür. Yüksek maliyet oluşumuna sebep olan faktörlerin başında, konvansiyonel olmayan gaz rezervlerini barındıran kuyuların, rezerv miktarlarının konvansiyonel olanlara göre daha düşük olmasıdır. Bu sebepten ötürü, daha fazla kuyu açılması gerekliliği doğmaktadır. Bu durum, yatırım maliyetlerini artırmakla birlikte, mali riski de beraberinde getirmektedir. ABD’de kayaç gazı faaliyetlerinin gerçekleştirilerek kullanıma sunum aşamasına getirilmek adına çalışmaların sürdürüldüğü bölgelerin üretim maliyetleri, 2011 verilerine göre, 125-225 dolar arasında değişmektedir. Burada bahsi geçen maliyetler, 1000 metreküp oranındaki gaza karşılık gelecek şekilde ifade edilmiştir. Bunun yanında ABD’deki konvansiyonel gaz fiyatlarının düşük olması durumu göz önünde bulundurulduğunda, 1000 metreküp lük kayaç gazı üretimi için 200 dolar civarında üretim maliyetlerinin oluşması sebebiyle, yatırım bazında iç karlılık oranlarında düşüşlere sebep olmaktadır. Ancak, ABD orta ve uzun vadede belirlediği enerji politikaları ve stratejileri misyonu rehberliğinde, planlamalarını realize edebilmek amacıyla, kayaç gazını ulusal enerji arz güvenliği bağlamında stratejik bir enerji kaynağı olarak konumlandırmıştır. Bu nedenle, kayaç gazı alanındaki yatırımlarının gelişim faaliyetlerine devam etmektedir.(www.bloomberght.com).
Kayaç gazı ile ilgili olarak ABD’de geliştirilen ve oluşturulan yatırımlar, ABD’nin doğal gaz arz portföyünü de önemli oranda etkilerken, değişkenlik göstermesi sonucunu da doğurmuştur. ABD’de 2000 ve 2010 yılları arasında, konvansiyonel olmayan gaz üretiminin iki kat arttığı ve 2010 yılı itibariyle ABD toplam doğal gaz
70 arzının %14 ünün konvansiyonel olmayan gaz kaynakları ile üretildiği belirtilmektedir. Bunun yanında, 2035 perspektifine göre, bu oranın %45 seviyelerini bulacağı iddia edilmektedir. ABD, doğalgaz piyasalarındaki söz konusu gelişmeler, diğer ülkelerinde dikkatlerini ve ilgilerini kayaç gazı sektörüne çekmelerine ortam hazırlamıştır. Günümüzde, birçok ülke kendi sınırları içerisinde konvansiyonel olmayan gaz kaynakları araştırma ve değerlendirme süreçleri içerisine girmişlerdir. Bu alanda yeni girişimler ve yatırımlar hayata geçirmeyi, enerji politikaları dâhilinde bulundurmaktadırlar. Neredeyse, her bir gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin bakış açısına göre, bu alanda, bu kaynaklarla yapılabilecek olası gaz üretiminin, uluslar arası gaz piyasaları üzerindeki muhtemel etkiler yaratma süreci de
öngörülerek, değerlendirme aşamasına
sürüklenmişleridir.(Friedman,2010;Friedman,2011).
Avrupa Birliği’nin belirli bölgelerinde de konvansiyonel olmayan gaz üretim sahalarıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Ancak, Avrupa birliğinde, konvansiyonel olmayan gaz kaynakları potansiyeli, başta ABD olmak üzere, bu kaynaklara sahip ülkeler ve bölgeler düşünüldüğünde, oldukça yetersizdir, diyebiliriz. Teorik bilgiler dâhilinde derlendirecek olursak, Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde söz konusu kaynakların var olduğu belirtilmiştir. Fakat, tam olarak hangi bölgelerde ve hangi derinlikte bulundukları spesifik bağlamda net bir şekilde belirlenmemiştir. Dolayısıyla, eksik bilgiler mevcuttur. Günümüzde de etkinliğini devam ettiren bilgilerin kökü, 1990’lara dayanmaktadır. Bu süreç itibariyle günümüze kadar herhangi bir gelişme ve ilerleme kaydedilmemiştir. Bunun sonucunda, jeoloji çevrelerinin oluşturduğu analizlerden varılan kanıya göre, Avrupa’nın sahip olduğu jeolojik yapının, konvansiyonel gaz üretimi için Kuzey Amerika’daki jeolojik oluşumlara ve avantajlara oranla daha az elverişli olması bir sebebiyet olarak gösterilmiştir.(Karbuz,2011).
Avrupa da kaya gazı alanında ilk keşif kuyuları 2008 yılında açılmıştır. Günümüzde, bu alanda ar-ge çalışmalarını devam ettiren ülkeler arasında; Avusturya, Fransa, Almanya, Macaristan, Polonya, İsveç, İngiltere yer almaktadır. Avrupa da, içinde bulunduğumuz sürece kadar büyük ölçekli bir üretim piyasası alanı fiiliyata geçirilememesi sebebiyle, kesin verilere ulaşılması imkânı elde edilememiştir. Dolayısıyla, Avrupa’daki kayaç gazı üretimi, maliyeti ve yatırım maliyetleriyle ilgili
71 olan analizlere varmak şu an için oldukça zordur. Bunun yanında, mevcut bilgiler eşliğinde anlık değerlendirme yapacak olursak, Avrupa’daki ortalama kayaç gazı üretim maliyetlerinin ABD’deki maliyetlerin üzerinde seyredeceği öngörülmektedir. Bu bilgiyi takiben, Avrupa’daki konvansiyonel gaz maliyeti de ABD’nin üzerinden olacağından dolayı, 1000 metreküp lük üretim 250 dolar civarında oluşan kayaç gazı üretim maliyeti Avrupa için kabul edilebilir düzey olarak değerlendirmeye alınabilir.(Karbuz,2011;Friedman,2011).
Kaya gazı üretimi konusunda, Avrupa da oturtulmaya ve geliştirilmeye çalışılan enerji sektörü, ABD’ye göre oldukça geride yer almaktadır. AB’de bulunan enerji şirketler, fırsat ve avantajları kendi sınırları çerçevesinde yakalayamaması sebebiyle bu alandaki girişimlerini hayata geçirme amacıyla ABD’li enerji şirketleriyle ticari birliktelikler gerçekleştirerek, kuzey Amerika’daki kaya gazı projelerine ortak olma süreçlerine dâhil olmuşlardır. Bunun yanında, kaya gazı konusunda know-how aşamasına sahip olan ABD’li enerji şirketleri de Avrupa da kendilerine yatırım alanları atmosferi oluşturmayı hedeflemişleridir. 2020 yılına kadar Avrupa da kayaç gazı sektörü yatırımında bir ilerleme kaydetme aşaması, kendi sınırları içerisinde ön- görülmemektedir. 2020 yılından sonra, gelecek perspektiflerinin bakış açısına göre, ab bu bağlamda orta ölçekli seviyeye kadar bir büyüme oranı sergileyecektir.(Friedman,2011).