Yatık Gökbaş ve Kokarot Tohumlarının Çimlenme Biyolojisine

3.1.2.1. Yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının minimum, optimum ve maksimum çimlenme sıcaklıklarının saptanması

Yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının minimum, optimum ve maksimum çimlenme sıcaklıklarını saptamak amacıyla yapılan bu çalışmada, oda sıcaklığında 13-16 ay bekletilen tohumlar kullanılmıştır. Denemeye alınan tohumlar böcek yeniği, şekil bozukluğu gibi özürlü olanlar ayıklandıktan sonra rastgele seçilmiş ve çimlendirmeye alınmıştır.

Deneme, tabanına 2 kat filtre kağıdı yerleştirilmiş ve 5 ml saf su ile nemlendirilmiş 9 cm çapındaki petrilerde ve her petriye 50 tohum gelecek şekilde yapılmıştır. Ekim işlemleri tamamlandıktan sonra petriler 0, 2, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40 °C sabit sıcaklıkta çalışan çimlendirme dolaplarına (inkübatör) konmuştur. Denemeler 4 tekerrülü olarak yürütülmüş ve iki kez tekrarlanmıştır.

Denemeler başladığı günden itibaren 1., 3., 5., 7., 14., 21. ve 28. günlerde çimlenen tohumların sayımları yapılmış ve 28. gündeki son sayım ile sonlandırılmıştır. Sayımlarda radikulası 0,5 cm dışarı çıkan tohumlar çimlenmiş olarak kabul edilmiş ve petri kutusunun dışına alınmıştır (Uygur, 1985).

3.1.2.2. Yatık gökbaş ve kokarot tohumlarında dormansi kırma çalışmaları

Yatık gökbaş ve kokarot tohumları üzerinde yapılan çimlendirme denemelerinde çimlenme yüzdelerinin düşük çıkması, her iki yabancı ot türünün tohumlarında dormansi olduğunu işaret etmiştir. Tohumlarda var olan bu dormansiyi ortadan kaldırmak amacıyla denenen metotlar şöyle sıralanabilir;

-Potasyum nitrat (KNO3)’ ın yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Potasyum nitrat (KNO3)’ın % 0.2, % 1 ve % 2’lik dozları hazırlanmış ve

tohumlar hazırlanan çözeltilerde 24 saat süreyle bekletilmiştir. 24 saat sonunda çözeltiden çıkarılan tohumlar çeşme suyunda yıkanmış ve çimlendirme denemelerine alınmıştır.

Bu ve bundan sonraki dormansi kırma çalışmalarında yatık gökbaş tohumları 5°±0,5 C°, kokarot tohumları ise 10±0,5 C°’ deki optimum çimlenme sıcaklıklarında dört tekrarlı olarak denemeye alınmış ve her tekrarda 50 tohum kullanılmıştır.

-Gibberellik asit (GA3)’ in yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Denemede adı geçen yabancı ot tohumlarında dormansiyi ortadan kaldırabilmek amacıyla gibberellik asit (GA3) kullanılmıştır. Denemede bu

kimyasalın 100, 200, 400 ve 800 ppm’ lik dört farklı dozu alınmıştır.

-2,4-D’nin yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

2,4-D’nin bir herbisit olmasına karşın düşük dozlarda hormon etkisi yapması nedeniyle ve yatık gökbaş ve kokarot tohumlarında dormansi kırma etkisi araştırılmış ve denemede 0.01 g/lt, 1 g/lt ve 10 g/lt dozları denenmiştir.

-Ön ısıtma, ön üşütmenin yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Söz konusu yabancı ot tohumlarında ön ısıtmanın dormansiye etkisini tespit edebilmek amacıyla 30 °C’ de 1 hafta bekletilen tohumlar çimlenmeye alınmıştır. Ön

üşütmenin dormansiye etkisini araştırmak için ise tohumlar 4 °C’ de 1 hafta bekletilmiş ve takiben çimlendirilmiştir.

-Tohumları suda bekletmenin yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Suda bekletmenin yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisini tespit etmek amacıyla tohumlar 24, 48 ve 96 saat süreyle kap içerisinde çeşme suyunda bekletilmiş ve daha sonra optimum çimlenme sıcaklıklarında çimlendirme denemelerine alınmışlardır.

-Işığın yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Işığın çimlenme üzerine etkisini araştırmak amacıyla yatık gökbaş ve kokarot tohumları ayrı ayrı petrilere konulduktan sonra siyah polietilen naylonla sarılarak inkübatörde denemeye alınmıştır. Denemeye alınan tohumlara 10 günde bir saf su ilave edilmiştir. Karanlıkta bekletme denemesinin sayımları ise 28. günün sonunda yapılmıştır. Işıkta bekletmede ise petrilerdeki tohumlar 12 saat ışık+12saat karanlık olacak biçimde ayarlanan 11 W (900 lm) aydınlatmaya sahip inkübatörlerde 28 gün boyunca denemeye alınmışlardır.

-Tohum kabuğunun uzaklaştırılmasının yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Tohum kabuğunun uzaklaştırılmasının tohumlarda dormansinin kırılmasına etkisini araştırmak için tohumlar 6 saat saf suda bekletilerek kabuğun yumuşaması sağlanmıştır. Daha sonra tohumların kabuğu saplı iğne yardımı ile çıkarılmış ve tohumlar çimlenmeye alınmıştır.

-Farklı ozmotik basınçların yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Osmotik basıncın, yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisini araştırmak amacıyla polyethylene glycol kullanılmıştır. Farklı osmotik basınçlar elde edebilmek için bu kimyasalın 100, 200, 400 ve 800 gram, 1 lt saf su içerisinde eritilmiştir. Oluşturulan bu farklı osmotik basınçların dormansiye etkileri araştırılmıştır.

-Farklı pH ortamlarının yatık gökbaş ve kokarot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Farklı pH ortamlarının sözkonusu yabancı ot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisini araştırmak için HCl (Hidroklorik asit) ve NaOH (Sodyum hidroksit) kullanılmıştır. Bu kimyasallar ile 5.0, 6.0, 7.0, 8.0 ve 9.0 pH değerinde ortamlar pH metre yardımıyla kontrol edilerek hazılanmış ve yabancı ot tohumlarının çimlenmesine etkilerine bakılmıştır.

Çimlendirme denemelerinde, 9 cm çapındaki cam petrilerin tabanına 2 kat kurutma kağıdı yerleştirilmiş ve her petriye 50 adet tohum gelecek şekilde ayarlanmıştır. Petrilere ekim işlemleri tamamlandıktan sonra her denemeye için ayrı hazırlanmış çözeltilerden deneme başlangıcında her petriye 5 ml verilerek çimlenme için ortamın nemlenmesi sağlanmıştır. Kimyasal denemesi olmayanlara ise 5 ml saf su verilmiştir. Ortam neminin azalması durumunda hazırlanan çözeltilerden yada saf sudan ortamlara ilave edilmiştir. Petriler 24 saat süreyle yatık gökbaş için optimum olan 5 C°±0,5 C° ve kokarot için optimum olan 10 C°±0,5 C° sabit sıcaklıklarda hassasiyetle çalışan çimlendirme dolaplarına (inkübatörlere) konulmuşlardır.

Denemelerin başlangıcından itibaren 1., 3., 5., 7., 14., 21. ve 27. günlerde sayımları yapılarak kaydedilmiş, 28. günün bitiminde sayımlara son verilmiştir. Sayımlar esnasında radikulası 0.5 cm dışarı çıkan tohumlar çimlenmiş kabul edilerek petrinin dışına alınmıştır (Uygur, 1985’ e atfen Mennan, 1998). Denemelerde 17-22

ay oda sıcaklığında bekletilen dormansiye sahip tohumlar kullanılmış, denemeler 4 tekerrürlü olarak kurulmuş ve 2 kez tekrarlanmıştır.

3.1.3 Yatık Gökbaş ve Kokarotun Farklı Yoğunluklarının Buğdayda Verim