4. BULGULAR
4.7. Tane verimi…
çeşitlerinin Bin Tane Ağırlıkları görülmektedir. Bin Tane Ağırlığı en fazla Kızıltan-91 çeşidin de olduğu gözlenmiştir.
4.7. Tane Verimi
Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan uygulanan Mn gübrelemesinin tane verimine ait varyans analiz değerleri Çizelge 4.7.1.’de verilmiştir. Varyans analiz Çizelgesi incelendiğinde Mn uygulamasında farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Çeşitler ve Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda % 1 düzeyde önemli bulunmuştur. Buğday çeşitlerine uygulanan Mn gübrelerinin tane verim ortalama değerleri çizelge 4.7.2.’de verilmiştir. Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerinin Mn uygulamasıyla tane verimleri artmıştır.
En yüksek tane verimi Kızıltan-91 çeşidin de 656.02 kg elde edilirken en düşük tane verimi 471.02 kg Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir.
Çizelge 4.7.1. Ekmeklik ve Makarnalık Buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının tane verimine ilişkin varyans analiz sonuçları.
VK SD KO F
Tekerrür 3 5285.730 0.555
Doz 1 75435.05 7.921
Hata 1 3 9523.025
Çeşit 3 26742.596 11.843 **
DXÇ 3 13798.002 6.110 **
Hata 2 18 2258.171
Genel 31 9100.974
**: P<0.01 seviyesinde önemli
Çizelge 4.7.2. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının tane verimine ait ortalama değerler
Çeşitler (-) Mn (+) Mn Çeşit Ort % Artış
Gün-91 527.36 c 603.90 b 565.63 a 14.5
Đkizce-96 459.56 ef 471.02 e 465.29 b 2.5
Kızıltan-91 445.40 ef 656.02 a 550.71 a 47.3
Çeşit-1252 407.78 f 497.58 d 452.68 b 22.0
Doz Ort 460.03 557.13
LSD Çeşit (%1) 49.92
LSD ÇXD (%1) 70.60
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında tane veriminde en fazla artışın makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde (% 47.3) olduğu en az artışın ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde (% 2.5) olduğu görülmüştür.
0 100 200 300 400 500 600 700
GÜN ĐKĐZCE KIZILT AN ÇEŞĐT
Buğday Çeşitleri
Tane Verimi
Mn+
Şekil 4.7.1. Yapraktan Mn Uygulamasının buğday çeşitlerine ait ortalama tane verimleri.
Şekil 4.7.1.’de Yapraktan Mn uygulanan ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin Tane Verimleri görülmektedir. Tane veriminin en fazla Kızıltan-91 çeşidin de olduğu gözlenmiştir.
4.8. % Tane Protein Đçeriği
Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan uygulanan Mn gübrelemesinin % tane protein verimine ait varyans analiz değerleri Çizelge 4.8.1.’de verilmiştir. Varyans analiz Çizelgesi incelendiğinde Mn uygulaması %5 düzeyde Çeşitler %1 düzeyde önemli bulunmuştur. Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Buğday çeşitlerine uygulanan Mn gübrelerinin % tane protein içeriği ortalama değerleri Çizelge 4.8.2.’de verilmiştir. Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerinin Mn uygulamasıyla % tane protein verimleri artmıştır.
En yüksek % tane protein içeriği Çeşit-1252 çeşidin de % 15.71 elde edilirken en düşük % tane protein içeriği % 14.04 Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir.
Çizelge 4.8.1. Ekmeklik ve Makarnalık Buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının % tane protein içeriğine ilişkin varyans analiz sonuçları.
VK SD KO F
Tekerrür 3 0.427 4.541
Doz 1 1.64 17.425*
Hata 1 3 0.094
Çeşit 3 3.213 5.541**
DXÇ 3 0.098 0.170
Hata 2 18 0.580
Genel 31 0.760
**: P<0.01 seviyesinde önemli *: P<0.05 seviyesinde önemli
Çizelge 4.8.2. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının % tane protein içeriğine ait ortalama değerler
Çeşitler (-) Mn (+) Mn Çeşit Ort % Artış
Gün-91 13.92 14.52 14.22 b 4.3
Đkizce-96 13.79 14.04 13.91 b 1.8
Kızıltan-91 14.55 14.83 14.69 ab 1.9
Çeşit-1252 15.03 15.71 15.37 a 4.6
Doz Ort 14.32 b 14.77 a
LSD Çeşit (%1) 0.80
LSD Doz (%5) 0.34
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında % tane protein veriminde en fazla artışın makarnalık buğday olan Çeşit-1252 çeşidin de (% 4.6) olduğu en az artışın ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde (% 1.8) olduğu görülmüştür.
12,5 13 13,5 14 14,5 15 15,5 16
GÜN ĐKĐZCE KIZILTAN ÇEŞĐT
Buğday Çeşitleri
% Protein Tane
M n+ M
n-Şekil 4.8.1. Yapraktan Mn Uygulamasının buğday çeşitlerine ait ortalama % tane protein verimleri.
Şekil 4.8.1.’de Yapraktan Mn uygulanan ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin % Tane Protein Đçeriği ortalamaları görülmektedir. % Tane Protein Đçeriği en fazla Çeşit-1252 çeşidin de olduğu gözlenmiştir.
4.9. Sap Toplam N Đçeriği
Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan uygulanan Mn gübrelemesinin sap toplam N içeriğine ait varyans analiz değerleri Çizelge 4.9.1.’de verilmiştir.
Varyans analiz Çizelgesi incelendiğinde Mn uygulaması, Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Çeşitler istatiski anlamda % 5 düzeyde önemli bulunmuştur. Buğday çeşitlerine uygulanan Mn gübrelerinin Sap Toplam N Đçerikleri ortalama değerleri Çizelge 4.9.2.’de verilmiştir. Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerinin Mn uygulamasıyla sapta toplam N içeriği artmıştır.
En yüksek sap toplam N içeriği Gün-91 çeşidin de % 0.92 elde edilirken en düşük sap toplam N içeriği % 0.79 Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir.
Çizelge 4.9.1. Ekmeklik ve Makarnalık Buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının sap toplam N içeriği varyans analiz sonuçları.
VK SD KO F
Tekerrür 3 0.030 2.421
Doz 1 0.12 9.721
Hata 1 3 0.012
Çeşit 3 0.024 3.625 *
DXÇ 3 0.009 1.331
Hata 2 18 0.007
Genel 31 0.015
*: P<0.05 seviyesinde önemli
Çizelge 4.9.2. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylara yapraktan Mn uygulamasının sap toplam N içeriğine ait ortalama değerler.
Çeşitler (-) Mn (+) Mn Çeşit Ort % Artış
Gün-91 0.71 0.92 0.82 ab 29.8
Đkizce-96 0.71 0.79 0.75 b 11.8
Kızıltan-91 0.83 0.90 0.87 a 7.5
Çeşit-1252 0.79 0.93 0.86 a 16.8
Doz Ort 0.76 0.88
LSD Çeşit (%5) 0.09
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında sap toplam N içeriğinde en fazla artışın ekmeklik buğday olan Gün-91 çeşidinde (% 29.8) olduğu en az artışın ise makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde (% 7.5) olduğu görülmüştür.
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1
GÜN ĐKĐZCE KIZILTAN ÇEŞĐT
Buğday Çeşitleri
% N Sap
M n+ M
Şekil 4.9.1. Yapraktan Mn Uygulamasının buğday çeşitlerine ait ortalama sap toplam N içeriği.
Şekil 4.9.1.’de Yapraktan Mn uygulanan ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin Sap Toplam N Đçerik ortalamaları görülmektedir. Sap Toplam N içeriği en fazla Gün-91 çeşidin de olduğu gözlenmiştir.
4.10. Özellikler Arası Đlişkiler
Đncelenen özelliklerin Mn uygulaması ve Mn uygulanmadığı durumlarda birbirleri arasında istatistiki anlamda önemli ilişkiler olup olmadığını ortaya çıkarmak amacıyla, ikili korelasyon analizi yapılmıştır.
Çizelge 4.10.1. Yapraktan Mn uygulamasına ait özellikler arası ilişkiler.
BB BU BS BTS BA BTA TV TPĐ
BU -0.199
BS -0.254 0.645**
BTS -0.478 0.505* 0.776**
BA -0.439 -0.235 0.201 0.612*
BTA -0.222 -0.662** -0.137 0.213 0.821**
TV -0.004 0.102 0.378 0.538* 0.481 0.454
TPĐ -0.137 -0.265 0.031 0.193 0.601* 0.455 0.072
STAĐ -0.529* 0.256 0.400 0.682** 0.607* 0.225 0.254 **: P<0.01 seviyesinde önemli *: P<0.05 seviyesinde önemli
Mn uygulaması yapıldığında bitkilerden elde edilen verilere göre, sap toplam N içeriği ile bitki boyu (r = -0.529*), bin tane ağırlığı ile başak uzunluğu (r =-0.662**) arasında istatistiki açıdan önemli fakat olumsuz ilişki; başakçık sayısı ile başak uzunluğu (r =0.645**), başakta tane sayısı ile başak uzunluğu (r =0.505*) ve başakçık sayısı (r =0.776**) arasında önemli ve olumlu ilişki; başak ağırlığı ile başakta tane sayısı (r =0.612*), verim ile başakta tane sayısı (r =0.538*), % sap toplam N içeriği ile başakta tane sayısı (r =0.682**)arasında önemli ve olumlu ilişki; bin tane ağırlığı ile
başak ağırlığı (r =0.821**), protein ile başak ağırlığı (r =0.601*), sap toplam N içeriği ile başak ağırlığı (r =0.607*) arasında önemli ve olumlu ilişki saptanmıştır ( Çizelge 4.10.1.).
Çizelge 4.10.2. Yapraktan Mn uygulanmaması (kontrol) durumuna ait özellikler arası ilişkiler
BB BU BS BTS BA BTA TV TPĐ
BU -0.232
BS -0.306 0.742**
BTS -0.253 0.140 0.580*
BA -0.217 -0.30 0.457 0.819**
BTA -0.139 -0.443 -0.009 0.537* 0.524*
TV 0.188 0.544** 0.364 0.038 -0.026 -0.162
TPĐ -0.186 -0.246 0.128 0.257 0.474 0.280 -0.554*
STAĐ 0.004 -0.214 0.154 0.307 0.408 0.562* 0.221 0.083 **: P<0.01 seviyesinde önemli *: P<0.05 seviyesinde önemli
Mn uygulanmadığı durumlarda bitkilerden elde edilen verilere göre; protein ile verim (r =-0.554*) arasında istatistiki açıdan önemli fakat olumsuz ilişki; başakçık sayısı ile başak uzunluğu (r =0.742**), verim ile başak uzunluğu (r =0.544**) arasında önemli ve olumlu ilişki; başakta tane sayısı ile başakçık sayısı (r =0.580*), başak ağırlığı ile başakta tane sayısı (r =0.819**) arasında önemli ve olumlu ilişki; bin tane ağırlığı ile başakta tane sayısı (r =0.537*) ve başak ağırlığı (r =0.524*), sap toplam N içeriği ile bin tane ağırlığı (r =0.562*) arasında önemli ve olumlu ilişki saptanmıştır (Çizelge 4.10.2.).
BÖLÜM 5
TARTIŞMA
5.1. Bitki Boyu
Araştırmada bitki boyunun varyans analiz değerlendirmesinde Mn uygulaması, çeşitler ve çeşit x doz interaksiyonu istatistiki anlamda önemli bulunmamıştır.
Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerine Mn uygulanmasıyla bitki boylarında artış gözlenmiştir. Alam and Ansari, (2001) pirinç bitkisinde Mn uygulanması ile bitki boyunda artış sağladığını belirlemişlerdir.
Đncelenen çeşitlerde en yüksek bitki boyu ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde 88.38 cm elde edilirken en düşük bitki boyu 86.38 cm ile yine ekmeklik buğday olan Gün-91 çeşidinde elde edilmiştir.
Bitki boyundaki artış çeşide göre farklılık göstermektedir. (Singh et al., 2001) nane bitkisinin üç farklı genotipinde Mn eksikliği durumunda bitki boylarıı incelemişler ve MSS-5 genotipinde Mn eksikliğinde bitki boyunda artış sağlanmazken diğer genotiplerde artış gözlenmiştir. Yapraktan Mn uygulamasında bitki boyundaki artış oranı en fazla makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde, en az yine makarnalık buğday olan Çeşit-1252 çeşidinde belirlenmiştir.
Bitki boyu genotipik bir özellik olduğu için her çeşit de farklılık gözlenmiştir.
Ancak yetiştirme tekniği ve çevresel etmenlerden de etkilenmektedir. Yapraktan Mn uygulaması yapılarak tarladaki çeşitlerde bitki boyu farklılıkları gözlenmiştir. Özbahçe, (2008) Akman 98 fasulye çeşidine (MS; MnSO4.3H2O, % 27 Mn ve ME; Mn-EDTA, % 12 Mn) yapraktan ve topraktan uygulamalar yaparak bitki boyunda olumlu sonuçlar elde etmiştir. MS’ ye göre ME ve her iki gübrenin de yapraktan uygulanması, topraktan uygulamaya göre daha iyi sonuçlar verdiğini kanıtlamıştır. Mn uygulamaları ile bitki boyunun artması Mn mikro besin elementinin bitki bünyesinde enzim faaliyetlerini
artırması ve toprakta noksan olduğundan dengeli gübreleme sonucunda bitkinin stressiz bir şekilde gelişmesinden kaynaklanabilir.
5.2. Başak Uzunluğu
Başak uzunluğu tane veriminin önemli komponentleri arasındadır. Üzerinde taşıdığı başakçık ve başakta oluşan tanelere bağlı olarak verimi etkileyebileceği için önemli bir verim öğesi olmasının yanı sıra, başak uzunluğunun çeşidin özelliğine uygun olması, tane verimini dolaylı olarak etkileyen vegetatif gelişmenin de yeterli olduğunun bir göstergesidir.
Bu çalışmada başak uzunluğuna ait varyans analiz tablosu değerlendirilmesinde Mn uygulaması ve Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Çeşitler arasında % 1 düzeyinde önemli fark belirlenmiştir. En yüksek başak uzunluğu Gün-91 çeşidinde10.23 cm elde edilirken en düşük başak uzunluğu 7.28 cm ile Kızıltan-91 çeşidinden elde edilmiştir. Denemede kullanılan çeşitlerin başak uzunluklarında istatistiki olarak önemli olmasa da başak uzunluğunda artış gözlenmiştir.
Şekeroğlu ve Yılmaz (1997), çalışmalarında, başak uzunluğunun tane verimine etkisinin fazla olduğunu belirlemişlerdir. Başak uzunluğunun fazla olması tane sayısını arttırarak verimi olumlu yönde etkiler. Ancak başak boyunun uzunluğu her zaman fazla tane alınacağını göstermez. Seyrek yapılı başaklar ne kadar uzun olursa olsun kendisinden daha kısa fakat daha sık başaklardan daha az tane verebilmektedir.
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında; Mn uygulanmasıyla başak uzunluğundaki en fazla artışı ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde en az ise yine ekmeklik buğday olan Gün-91 çeşidinde olduğu görülmüştür. Ekmeklik ve makarnalık buğdayların başak uzunluklarında Mn uygulamasının istatistiki etkisinin olmamasına rağmen, ekmeklik buğdayların makarnalık buğdaylara göre daha fazla etkilenebildiğini söyleyebiliriz. Başak uzunluğu bir çeşit özelliğidir, ancak çevre şartlarından etkilendiği bilinmektedir. Agronomik uygulamalardan sulama Küçükakça,
(1995), yağış miktarı veya başaklanma devresinde sıcaklığın yüksek oluşu da (Şekeroğlu ve Yılmaz, 1997; Atak ve Çiftçi, 2006) bu özelliği etkilemektedir.
5.3. Başakçık Sayısı
Fertil başakçık sayısı, bir başaktan alınabilecek tane sayısını etkilediği için önemli bir verim komponentidir ve ıslah programlarında kriter olarak dikkate alınmaktadır (Skowmand and Varughese, 1992). Bir başakta çok sayıda başakçık olması, çok sayıda tane olması anlamına gelmediği gibi, verime iyi bir katkı yapacağı anlamına da gelmemektedir.
Başakçık sayısı doğal olarak başak boyuna ve başak üzerindeki dizilişlere bağlıdır. Bir başaktan elde edilecek tanelerin sayısı başakçıkların çiçeklerinin sağlıklı bir şekilde gelişip döllenmesine bağlıdır (Turgut vd., 1997).
Varyans analiz tablosu değerlendirildiğinde Mn uygulaması ve Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Çeşitler istatiski anlamda % 1 düzeyde önemli bulunmuştur. En yüksek başakçık sayısı Gün-91 çeşidin de 23.50 adet elde edilirken en düşük başakçık sayısı 14.38 adet Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir. Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında başakçık sayısında en fazla ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde artış olduğunu en az artışın ise makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde olduğu görülmüştür.
Çeşitlerde mangan uygulanmayanlara göre yapraktan mangan uygulanması yapılanlarda başakçık sayılarında artışlar gözlenmiştir.
5.4. Başakta Tane Sayısı
Başakta tane sayısı başak verimini doğrudan etkileyen en önemli öğelerdendir.
Tane sayısının çok olması doğal olarak tane bağlayan başakçık sayısına ve bir bakıma
bu başakçıkları taşıyan başağın yapısına da bağlıdır. Tane sayısına dolaylı etki yapan faktörler de vardır. Sap boyu orta veya kısa olup, başak boyu ve başakçık sayısı yüksek olan genotipler ve bu özelliklerin yeterince ortaya çıkmasına katkı sağlayan kültürel işlemler ile çevre koşulları da tane sayısını etkiler. Başağın yeterince gelişmesi, başağın dip ve uç kısımlarındaki başakçıkların tane bağlayıp bağlamaması da başakta tane sayısı üzerinde etkisi bulunan faktörlerdir.
Başakta tane sayısının verimi etkilemesi, doğal olarak, tane oluşumu sırasında su ve besin maddelerinin yeterli olup olmadığına, tane doldurma sırasında kurutucu sıcak rüzgarların esip esmediğine de bağlıdır. Tane sayısının çok olması, sulu koşullarda yetiştirilen buğdaylar bakımından önemli bir verim katkısı olurken, kurak koşullarda yetersiz olan su ve buna bağlı olarak besin maddelerinin çok sayıda taneye bölüştürülmesi ve bu nedenle çoğunun doldurulmaması nedeniyle, önemli verim kayıpları meydana gelebilmektedir.
Varyans analiz çizelgesi incelendiğinde Mn uygulaması ve çeşitler istatiski anlamda % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çeşit x Doz interaksiyonu istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. En yüksek tane sayısı Gün-91 çeşidin de 42.78 adet elde edilirken en düşük tane sayısı 26.55 adet Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir.
Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerinin Mn uygulamasıyla başak tane sayıları artmıştır. Akman-98 fasulye çeşidine yapraktan artan dozlarda iki farklı Mn gübresi uygulanmasıyla bakla tane sayısında önemli artışlar belirlenmiştir (Özbahçe, 2008).
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında başakta tane sayısında en fazla artışın ekmeklik buğday olan Gün-91 çeşidinde olduğu en az artışın ise makarnalık buğday olan Çeşit-1252 çeşidinde olduğu görülmüştür
5.5. Tek Başak Verimi
Başak verimi başağın büyüklüğü, başakta tane sayısı ve tanenin iriliğine bağlıdır ve çevre koşulları ile yetiştirme tekniği uygulamalarından oldukça etkilenir. Varyans
analiz çizelgesi incelendiğinde Mn uygulaması % 5 düzeyde Çeşitler istatiski anlamda
% 1 düzeyde önemli bulunmuştur. Çeşit x Doz interaksiyonu istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Denemede kullanılan tüm buğday çeşitlerine yapraktan Mn uygulamasıyla başak ağırlıkları artmıştır. Başak verimi her bitkide farklı olabileceği gibi her çeşitte de farklı olabilir. En yüksek başak ağırlığı makarnalık çeşit olan Kızıltan-91 çeşidin de 1.75 gr ile elde edilirken en düşük başak ağırlığı ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidin de 0.92 gr elde edilmiştir. Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında başak ağırlığında en fazla artışın makarnalık buğday olan Çeşit-1252 çeşidin de, en az artışın ise Gün-91 çeşidin de görülmüştür. Başakta tane verimi olarak da belirtilen, başak ağırlığı bir anlamda kayıpsız (dökülme, hasat-harman, nakliye kayıpları, vb) verimin doğrudan karşılığı anlamını taşır.
Yüksek verim, bütün ya da tamama yakın sayıda başakçığın tane bağlaması ve bu taneleri iyi bir şekilde doldurmasına bağlıdır. Başakta tane ağırlığı bakımından genotipler arasında önemli farklılıklar görülebilir (Yağdı, 1999). Bölgeye uygun, generatif ve vegetatif dönemini iyi geçiren, yüksek verim potansiyeline sahip çeşitler tane ağırlığı bakımından yüksek değerler verebilirler.
5.6. Bin Tane Ağırlığı
Hem verim hem kalite açısından çok önemli bir gösterge olan bin tane ağırlığı, çevre koşulları ve uygulanan yetiştirme tekniklerinden en çok etkilenen özelliklerdendir. Bin tane ağırlığı fiziksel bir kalite özelliği olduğundan daima dikkate alınmaktadır. Tanelerden elde edilecek un miktarı hakkında bir fikir verebilen bin tane ağırlığı, tanelerin tohumluk olma özelliği bakımından da değerlendirilmelidir.
Yüksek bin tane ağırlığı, tanenin iyi gelişmiş olduğunu gösterir. Pahlavan vd.
(2009) Mn ve Zn’ un birbirlerine etkileşimli olduklarını her başağın tanesinde belirgin olarak görmüşler ve tanelerin en büyük olanlarının 80 kg ha-1 ZnSO4 ve yapraktan Mn uygulamasında ortaya çıktığını belirtmişlerdir. Tanelerin büyük olması bin tane ağırlığını arttıracağı gibi başak ağırlığını da direkt olarak etkilemektedir. Diğer
özellikleri ( fizyolojik olgunluk, camsılık, sağlıklı olma v.b) tohumluk olmaya uygun tanelerde iyi gelişme ve dolgun olma, çimlenmenin ve çıkışın düzgün ve sorunsuz olmasında ve genç fideciğin ilk beslenmesinde önemli destek sağlamaktadır.
Bu çalışmada varyans analiz çizelgesi incelendiğinde Mn uygulaması % 5 düzeyde, Çeşitler ve Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda % 1 düzeyde önemli çıkmıştır. En yüksek bin tane ağırlığı Kızıltan-91 çeşidin de 5.02 gr ile elde edilirken en düşük bin tane ağırlığı Đkizce-96 çeşidin de 3.46 gr elde edilmiştir.
Çeşitler arası Mn kullanılabilirliği durumuna bakıldığında bin tane ağırlığında en fazla artışın makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidin de olduğu en az artışın ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidin de olduğu görülmüştür.
Yapraktan mangan uygulanan çeşitlerimizde uygulama ile bin tane ağırlıkları artmıştır. Özbahçe, (2008) Akman-98 fasulye çeşidine yapraktan artan dozlarda (%0, 0.2, 0.3, ve 0.4 ) MS: MnSO₄.3H₂O ve ME: Mn-EDTA, %12 Mn iki farklı gübre uygulanmasıyla bin tane ağırlığında önemli artışlar gözlenmiştir. Mangan artış oranı en fazla makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde en az ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde olduğu görülmüştür.
5.7. Tane Verimi
Tane verimi varyans analiz tablosu incelendiğinde Mn uygulamasında farklılık istatiski anlamda önemli bulunmamıştır. Çeşitler ve Çeşit x Doz interaksiyonunda farklılık istatiski anlamda % 1 düzeyde önemli bulunmuştur. Tüm buğday çeşitlerine mangan uygulanmasıyla tane verimleri artmıştır. En yüksek tane verimi Kızıltan-91 çeşidinde 656.02 kg elde edilirken en düşük tane verimi 471.02 kg Đkizce-96 çeşidinden elde edilmiştir. Mangan uygulanmasıyla en fazla artış oranı makarnalık buğday olan Kızıltan-91 çeşidinde en az ise ekmeklik buğday olan Đkizce-96 çeşidinde olduğu görülmüştür. Pahlavan et al. (2009) 0, % 5 lik Mn dozlarının buğday bitkisine yapraktan
uygulanması ile 2 yıl sürdürdükleri deneme sonucunda tane veriminde %7 lik bir artış olduğunu belirlemiştir.
Çeşit x Doz interaksiyonun % 1 düzeyde önemli bulunması her çeşidin doza karşı farklı tepki gösterdiğini belirtmiştir. Yüksek çeşit ortalamasına ve Mn uygulamasında da en yüksek tane verimi artışına sahip olan Kızıltan-91 çeşidinin Mn uygulamasında yüksek verime sahip olabileceği görülmektedir. Takkar et al. (1986), yürüttükleri denemede buğday bitkisine yapraktan (0.5, 1.0, 2.0 MnSO4 çözeltisi ) uygulanmasıyla tane veriminde önemli artışlar elde etmişlerdir. Marcar and Graham (1986), tohumları MnSO4 içerisinde ıslatarak tohumların filizlenmesine baktıklarında, tohumdaki Mn içeriği artmış ve tane veriminde artışlar elde edilmiştir. Hebbern et al.
(2005), Mn eksikliği olduğu bilinen toprak koşullarında arpa bitkisine yapraktan uygulaması ile eksikliğin kontrol altına alınarak tane veriminde artış olduğunu göstermiştir. Akman-98 fasulye çeşidine yapraktan artan dozlarda Mn iki farklı gübre uygulanmasıyla en yüksek tane verimi ilk yılda 278.34 kg/ da Mn-EDTA’ nın % 0.2, ikinci yılda 309.21 kg/ da Mn-EDTA’ nın % 0.3 dozlarında elde dilmiştir (Özbahçe,
(2005), Mn eksikliği olduğu bilinen toprak koşullarında arpa bitkisine yapraktan uygulaması ile eksikliğin kontrol altına alınarak tane veriminde artış olduğunu göstermiştir. Akman-98 fasulye çeşidine yapraktan artan dozlarda Mn iki farklı gübre uygulanmasıyla en yüksek tane verimi ilk yılda 278.34 kg/ da Mn-EDTA’ nın % 0.2, ikinci yılda 309.21 kg/ da Mn-EDTA’ nın % 0.3 dozlarında elde dilmiştir (Özbahçe,