2. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME KURAMININ ÖĞRENME
2.1. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME ORTAMI
Öğrenme ortamı, öğrenenin kaynaklardan yararlanarak kendi dıĢındaki Ģeyleri anlama ve problemlere anlamlı çözümlerin oluĢturulduğu yer olarak tanımlanmaktadır.142
Yapılandırmacı öğrenme ortamı ise rehberlik edilen öğrenme hedefleri ve problem çözme etkinliklerinde öğrenenlerin farklı araçlar ve bilgi kaynakları kullandıkları, birbirleriyle etkileĢim halinde birbirlerini destekleyerek öğrenmelerini yapılandırdıkları ortam olarak tanımlanmaktadır.143
Öğrenme ortamı kavramında iki önemli unsur ön plana çıkmaktadır. Biri öğrenen diğeri öğrenenin aktif olduğu araçların ve donanımların kullanıldığı, bilginin toplandığı ve yorumlandığı diğerleri ile etkileĢimin gerçekleĢtiği alan veya düzenlemelerdir.144
Öğrenme ortamı dinamik bir Ģekilde ele alınmaktadır. Ortamda öğrenenin aktif olması sağlanmaktadır. Yapılandırmacı öğrenme ortamı, biliĢsel ve duyuĢsal ürünlerin kazandırılmasında geleneksel ortamlardan daha etkilidir.
142 Brent G. Wilson, “What is Constructivist Learning Environment?”, Constructivist Learning
Environments, Educational Technology Publications, New Jersey, 1996, s. 3.
143 Wilson, a. g. m., s.5. 144 Zengin, a.g.e., s. 90.
32
Yapılandırmacı öğrenme ortamında öğrenenler dersten zevk alır, daha fazla sorumluluk almak ister. Öğrenen daha cesaretli ve azimli olur.145
Öğrenen öğrenmeye istekli hale gelir.
Yapılandırmacı öğrenme yaklaĢımında karĢılıklı saygının olduğu ve ahlaki bir ortamın oluĢturulması istenir. Öğretmen ve öğrenenler arasındaki yoğun etkileĢim demokratik bir ortam öğrenenlerin görüĢlerini rahatça açıklamasını sağlar. Yapıcı eleĢtirilerin ön planda olduğu bu sınıflarda öğrenenler güvenli bir ortamda öğrenmeye etkin katılmakta, sorumluluklarını yerine getirmekte ve kendisini değerli hissetmektedir. Derslerde eğlenceli vakitler geçiren öğrenenler öğrenmeye daha fazla ilgi duymaktadır. DuyuĢsal kazançlar, anlamlı öğrenmeye ve bilgiyi yapılandırmaya katkıda bulunmaktadır.146
Yapılandırmacı öğrenme ortamlarında iĢbirliğine dayalı öğrenme yöntemleri uygulanmaktadır. Bu yöntem öğrenenleri hem bireysel hem de grup amaçlarına ulaĢmak için birlikte çalıĢmaya yönlendirmektedir. ĠĢbirliğine dayalı öğrenme yöntemi demokratik bir öğrenme ortamının oluĢturulmasına olanak tanımaktadır. Demokratik bir öğrenme ortamı öğrenenin kendini daha iyi hissetmesini ve diğer bireylere saygı duymasını sağlamaktadır. Heterojen gruplar oluĢturmak bu amaçlara ulaĢmada oldukça etkilidir. Heterojen grup her öğrenene eĢit derecede öğrenme olanağı tanır. Bu gruplarda öğrenenler hem anlamlı öğrenmekte hem de arkadaĢının öğrenmesine yardım etmekte, yardımlaĢma, saygı ve hoĢgörü gibi duyuĢsal ürünleri kazanmaktadır.147
Yapılandırmacı yaklaĢımın benimsendiği bir ortamda iki temel etkinlik yer alır. Bunlar; öğretim ve bilgiyi yapılandırmadır. Yapılandırmacı yaklaĢıma göre öğrenenin bilgiyi yapılandırması öğretimle kolaylaĢtırılabilir fakat öğretimin bir sonucu olarak gerçekleĢmez.
Öğretim, öğrenenin bilgiyi yapılandırma sürecinde gereksinim duyacağı bilgi kaynaklarını sağlamalı, öğrenene bilgiyi yapılandırmak ve bu bilgilerin geçerliliğini
145 Koç, a.g.e., s. 33. 146 Koç, a.g.e., s. 33. 147 Koç, a.g.e., s. 33.
33
sınayabilmek için öğretmen ve diğer öğrenenlerle karĢılıklı iĢbirliği içinde çalıĢabileceği toplumsal bir alan sunmalıdır.148
Yapılandırmacı öğrenme ortamları bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileĢimde bulunmalarına böylece zengin öğrenme yaĢantıları geçirmelerine olanak sağlamalıdır.149Yapılandırmacılığın uygulandığı bir sınıf bilgilerin aktarıldığı bir yer
değil, öğrenmenin öğrenenin aktif etkinlikleriyle sağlandığı, sorgulama ve araĢtırmanın yapıldığı, problemlerin geliĢtirildiği ve çözüldüğü bir yerdir.150
Yapılandırmacı sınıftaki öğrenenler kendilerini ve yöntemlerini sürekli olarak sorgulayarak ideal birer uzman öğrenen olurlar. Bu durum onların sürekli öğrenmeyi sürdürmelerini sağlar. Çünkü öğrenme sadece sınıfta olup biten değil, hayat boyu devam eden bir süreçtir.151
Yapılandırmacı sınıflarda öğrenenin kendi kararlarını verebildiği, kendi öğrenme planını yaptığı ve uyguladığı, geliĢimini izlediği, çalıĢmalarını değerlendirdiği özgün öğrenme etkinlikleri kullanılmaktadır. Yapılandırmacı yaklaĢımda öğrenme etkinlikleri öğrenen tarafından belirlenmez, öğretmen ve öğrenenler etkinliklere birlikte karar verirler.152
Yapılandırmacılık yaklaĢımı, karĢılıklı tartıĢma ve küçük gruplarda problem çözme yoluyla tecrübelerini nasıl oluĢturduğunu açıklamakta kullanılabilir, bu yüzden yapılandırmacılık derste öğrenmenin niçin meydana geldiğini ve derste öğrenmenin etkinliğini arttırmak için sıklıkla kullanılabilir.153
Yapılandırmacı yaklaĢımda eğitim programında içerik olup olmamasından çok öğrenenin süreç içinde içerik ile etkileĢimde bulunma ve onu anlamlandırabilmesi
148
Çelikkaya, a.g.e., s. 77.
149 YaĢar, a.g.e., s. 70.
150 Yüksel Güçlü ve Zehra Nur Ersözlü. “ĠĢbirliğine Dayalı Öğrenmenin Ġlköğretim 5.Sınıf Öğrencilerinin Akademik BaĢarıları ve Hatırda Tutma Düzeylerine Etkisi”, Sakarya Üniversitesi, Ekim, 2004.
151 Çelikkaya, a.g.e., s. 82.
152 Koç ve Demirel, a. g. m., s. 178. 153 Kızıl Abdullah, a.g.e., s.49.
34
önemlidir. Öğrenme yaĢantıları konuların ya da alanların önceden belirlenmiĢ Ģekline göre değil, bireyin bulunduğu bağlama göre düzenlenir.154
Yapılandırmacı bir sınıfta, öğrenciler, anlamalarını bilimsel bir zeminde öğretmen ve akranlarıyla iĢbirliği içinde tartıĢırlarsa, gerçekleri ezberleme alıĢkanlığının ötesinde eleĢtirel düĢünce öğrenmenin baskın bir özelliği haline gelir.
Yapılandırmacı sınıf ortamlarının oluĢması, o sınıfta sadece yapılandırmacı etkinliklerin uygulanmasıyla değil, tam ve gerçek bir demokrasinin sağlanması ile mümkündür. Öğrencinin o sınıfta, sorgulama, eleĢtirme, diğerleriyle iletiĢiminde tam bir demokrasi sağlandığı ölçüde, öğrenci kendi baĢarısını oluĢturacaktır.
Yapılandırmacı sınıf ortamında öğrencinin rolü, bilgiyi olduğu gibi almak değil, üretmek ve araĢtırmaktır. Eğitici ise bireye bilgiye ulaĢması için kaynak sağlayan, rehberlik eden, öğrenciyle birlikte öğrenci olan ve araĢtırandır.
Yapılandırmacı bir sınıfta, öğretmen öğrencilerin kavramları anlaması için araĢtırma yapar, anlamalarını düzenlemek için, yeni bilgiler edinmek için, soru sormaları için ve araĢtırmaya teĢvik etmek için öğrencilere fırsatlar yaratır.155