Yapım Sürecine Yönelik Bilgiler

5.1.3.1 Malzeme

Dış duvar oluşturan malzemeleri genel olarak; bimsblok, duvar örmede kullanılan harç, varsa ısı yalıtım malzemesi ve kaplama malzemeleri şeklinde sıralayabiliriz.

Şekil 5.3 Geçmeli Bimsblok Şekil 5.4 Harç Cepli Bimsblok Bimsblokları genel olarak iki gruba ayırabiliriz. Bunlar geçmeli bimsbloklar ve harç

vardır. Bloklar bu şekilde birbirlerine bağlanırlar ve düşey derzlere harç konmaz. Şekil 5.4’de görülen harç cepli blokların yanlarında harç cepleri vardır ve bu bloklar düşeyde birbirlerine harç ile bağlanırlar ve düşeyde ara derz boşluğu bırakılır.

Duvar örmede kullanılan bimsblokların ebatları örülme kolaylığı ve hızında oldukça etkilidir. Bunun dışında ısı köprüsü olabilecek olan derzler büyük ebatlı bloklarda azalacağı için duvarın ısıl performansında önemli bir rol oynar. Ayrıca harç cepli bloklarda derzler artacağı için ısı köprüsü oluşma riski de artacaktır.

Bimsloklar genel olarak bir, iki ve üç sıra boşluklu üretilmektedir. 10 cm ve 13,5 cm gibi genişliği az olan bloklar tek veya iki sıra boşluklu üretilir ve boşlukları şaşırtmalı değildir. Bunun dışında 15 cm ile 35 cm arasında çeşitli ebatlarda ve üç sıra boşluklu olarak üretilen bimsbloklar da vardır. Üç sıra boşluklu bimsbloklarda boşluklar şaşırtmalı yapılarak en iyi ısı yalıtım değerine ulaşmaları sağlanmıştır. Bloklar harç ile örülmektedir (Şekil 5.5). Harç bağlayıcı maddesi çimento, kireç vb. olan kum( Şekil 5.6) ve su ile hazırlanan blokları örmeye yarayan bir karışımdır. Derzler çimento ve kireç harcı için yaklaşık 1 cm olurken, polimer katkılı bazı harçlarda bu kalınlık daha da az olabilmektedir. Harcın amacı, örgü duvarlarda birim bileşenleri iyi bir şekilde bütünleştirmek ve bağlamaktır. Harcın yapılacağı iklime göre içindekiler ve karışım oranları farklılık gösterebilir. Harç duvar örgüsünde harç yatağından akmayacak kadar akıcı ve kolay işlenebilecek kadar plastik kıvamda olmalıdır. Genel amaçlı harçlar içinde en çok kullanılanı çimento harcıdır. Bunun yanında kireç katkılı çimento harçları da kullanılmaktadır. Kireç karışımın işlenebilir olmasını sağlarken kireç oranı arttıkça daha düşük donma derecesinde prizini alma süresi uzayacağı için harcın direnci kaybolur.

Şekil 5.5 Duvar Örmede Kullanılan Harç

Şekil 5.6 Harç Yapımında Kullanılan Kum

Yalıtım malzemesi genellikle plakalar halinde olup duvara harç ve ankraj yöntemi ile bağlanmaktadır. Yalıtım tabakaları öncelikle yapıştırıcı harç ile duvara monte

Yapıştırma harcı donduktan sonra 4-5 yerinden matkap ile delikler açılmakta ve bu yerlere plastik dübeller çakılmaktadır. Böylece yalıtım tabakasının duvara montajı sağlamlaştırılmaktadır. Daha sonra bunun üzeri bir veya birden fazla malzeme ile kaplanmaktadır.

Yalıtımın ardından ise kaplama işlemine geçilmektedir. İç kaplamada genellikle alçı sıva kullanılmaktadır. Bu sıva doğrudan bimsblok üzerine uygulandığı gibi duvar üzerine uygulanan çimento esaslı bir kaba sıva üzerine de uygulanabilmektedir. Dış kaplama çok farklılık göstermektedir. Duvarın üzerine çimento esaslı sıva ve boya uygulandığı gibi doğal taş veya kompozit panel levha ile de kaplanmaktadır. Bunların dışında seramik ve ahşap kaplama uygulamalarına da rastlanmaktadır. Dış kaplama doğrudan duvar üzerine yapıştırılarak uygulandığı gibi bir asma sistem üzerine monte edilerek de uygulanmaktadır. Bu sistemde dış duvar kaplamasını paslanmaz çelik bir konstrüksiyon taşımaktadır. Kaplama malzemesi özel bağlantı elemanları kullanılarak taşıyıcı konstrüksiyona monte edilmektedir.

5.1.3.2 İşçilik

Dış duvar yapım sürecinde kalfa, usta ve işçiler çalışmaktadır. Ancak duvar örülürken duvar ustaları, sıva yapılırken sıva ustaları, cephe kaplaması yapılırken bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından uygulanmalıdır. Duvar imalatıyla ilgili, malzeme taşımak, temizlik, artık malzemelerin toparlanması gibi tüm ara işleri genellikle düz işçiler yapmaktadır. Kaliteli bir duvar oluşturabilmek için duvarın tüm katmanlarını oluşturan ustaların da konularında uzman olması gerekmektedir.

5.1.3.3 Aletler ve Araçlar

Duvar örerken kullanılan aletler, duvarın ilk sırasının yerine karar verebilmek için metre, yatay ve düşeyde dengeleyebilmek için, ip, şakül, su terazisi, mastar, gönye vb., harcı sermek için mala, bloğu yerleştirirken kullanılan kauçuk tokmak bloğu uygun uzunlukta bölebilmek için keser, elektrikli spiral testere veya sulu kesme makinesi, çelik iskelet sistemde duvarları taşıyıcı kolonlara bağlamak için kullanılan metal elemanları kolona kaynaklayabilmek için kaynak makinesi vb. şeklinde sıralanabilir (Şekil 5.7-5.11).

5.1.3.4 Yapım Süreci

Bimsblok duvarların yapım süreci, duvarın geleceği yeri işaretlemekle başlar ardından buraya harç serilir ve üzerine blokları dizmek suretiyle devam eder. Bloklar yerleştirilirken boşluklarının harçla dolmaması gerekmektedir. Bu yüzden ince bir

boşlukların ağzı kapandığı için daha iyi bir yalıtım sağlanır. Geçmeli bloklarda düşey derzler için harç kullanılmaz. Bloklar harca yatırılmadan önce nemlendirilmelidir.

Şekil 5.7 Kauçuk Tokmak Şekil 5.8 Harç Teknesi ve Mala

Şekil 5.9 Bimsblok Sulu Kesme Makinesi

Şekil 5.10 Gönye

Şekil 5.11 Spiral Testere

Duvar uygulama detayları kullanım aşamasında duvar performansını etkileyen sonuçlar doğurur. Bu sonuçlar duvarın mekanik performansı ile ilgili olabileceği gibi ısıl ve nemsel performansıyla da ilgili olabilir.

Duvar örmeye köşe noktalarını belirlemekle başlanır ardından duvar hattını belirlemek için ip çekilir. İlk sıra örüldükten sonra duvarın düşey istikametini belirlemek için yine köşe noktalarından şakül sallandırılarak ip çekilir. Bir üst sıraya

bloklar yerleştirilir. Böylece ikinci sıra yarım blok kaymış olmaktadır. Her 3 veya 4 sırada bir duvarın mekanik performansını arttırmak için metal elemanlarla duvar kolonlara tutturulur. Son sıra bloklar kiriş veya döşeme ile duvar arasına gelecek şekilde yerleştirilir ve arada kalan boşluğa kama sıkıştırılıp harç veya poliüretan köpük ile doldurularak duvar tamamlanır. Ardından dış duvar üzerinde mevcut ise elektrik hatları, prizler ve tesisat boruları yerleştirilir.

Kat yüksekliğinin fazla olduğu bazı projelerde deprem yönetmeliğine uygun olarak yatay hatıl yapılmaktadır. Yatay hatıllar yapılırken uygun yükseklikte kolonlara yaklaşık 20-25 cm derinlikte ve 14’lük demir girecek şekilde delikler açılmaktadır. Ardından bu delikler bir el pompası ile temizlenip tozdan arındırılır, daha sonra buralara epoksi ile 14’lük demirler yerleştirilmektedir. Bu demirlerin uzunluğu duvar açıklığı ile doğru orantılı olup 6 m uzunluğundaki bir duvar için yaklaşık 180 cm’dir. Daha sonra duvar boyunca hatılın iki tarafına tahta kalıplar çakılıp içi donatı ile doldurulmaktadır. Donatılar kolona epoksi ile bağlanan demirlere de bağlanır. Ardından hazır beton pompası ile beton getirilmekte ve hatılın yakınında bir yere boşaltılmaktadır. Duvar ustaları bu betonu kürekler ile kalıbın içine doldurmakta, kalıba ellerindeki keser ile de vurarak betonda boşluk kalmasını önlemiş olmaktadır. Ortalama 1 gün betonun kurumasını beklendikten sonra üzerine duvar örmeye devam edilmektedir. Kış aylarında bu süre betonun kuruması uzun sürdüğü için 2 güne çıkmaktadır.

Duvar tamamlandıktan sonra kaplama işlemine geçilmektedir. Kaplama işlemine geçmeden önce duvar üzerine belli aralıklarla anolar yerleştirilmektedir. İç kaplama olarak kullanılan alçı sıva duvara mala ile serpilerek veya makine ile püskürtülerek uygulanmaktadır. Daha sonra anolar çıkartılıp buralara rötuş yapılmaktadır. Dış cephede ise genellikle plakalar halinde kullanılan ısı yalıtım malzemesi duvar üzerine yapıştırılarak ve/veya duvara açılan deliklere plastik dübeller yerleştirilerek tüm dış cephe mantolanmaktadır. Bu mantolama işlemi yapılırken cephe kaplamasını taşıyacak olan metal profillerin isabet ettiği yerler öncelikle kaplanmamakta, bu bağlantı elemanlarının duvara yerleştirilmesinin ardından buralar da ısı yalıtım malzemesi ile kaplanmaktadır. Bu işlemin ardından cephe kaplamasını taşıyacak olan çelik taşıyıcı sistem bina boyunca mimari projeye uygun olarak duvar üzerine yerleştirilmektedir. Kaplama elemanları bu çelik profile pimler ile bağlanmakta ve duvar yüzeyi bu şekilde kaplanmaktadır.