Yalın üretim sisteminin doğru bir Ģekilde kurulup iĢletilmesi halinde, pek çok avantaj sağlayacağı muhakkaktır. Sağladığı avantajları yakalayabilmek için mutlaka iĢletme çapında bir uygulama gerekli değildir. Kısmi uygulamalar ile de bazı yararlara ulaĢılabilir. Yalın üretimin sıralanabilecek avantajlarından en önemlisi, doğrudan üretime yönelik sabit varlık niteliğindeki kaynakların en iyi biçimde değerlendirileceği çabalara yönelmesidir. Yalın üretimin uygulanması durumunda ulaĢılacak sonuçlar Ģunlar olabilir (Yüzü güllü, 1990) :
•Sistemin çeĢitli safhalara göre bölümlenmesi ve her bir iĢin yapılacağı iĢ merkezinin tanımlanması sonucunda, hangi iĢin nerede yapılacağı bilinir.
•Üretim sisteminde ortaya çıkan problemler ve bu problemlerin kaynakları kolay ve çabuk bir Ģekilde saptanır.
•Safhaların önünde ve arkasında yaralan düzenli ara stoklarla üretim sistemindeki karıĢıklıklar önlenir.
•Kanban sistemi ile atölye, ana üretim programına iliĢkin talebi kendi kendine malzeme ve parça çekimi ile karĢılar.
•Sadece gereken üretim yapılır. Böylece istenmeyen parçalar üretilmez, gereksiz kaynak harcaması olmaz ve gereksiz ara stoklar oluĢmaz. Ayrıca sermaye de gereksiz yere bağlanmaz.
•Gereken üretim, gereken miktarda ve küçük partiler halinde yapıldığı için, ara stok oluĢumu az ya da hiç yoktur. Bu nedenle de stok maliyetleri düĢüktür.
•Kanban sistemi ile safhalar arası üretim emri malzeme ve parça akıĢları pratik bir Ģekilde olur
55
Yalın üretimde ana amaç, değer yaratma faaliyetlerini mükemmelleĢtirme ve değer eklemeyen faaliyetleri elimine etmektir.
Değer yaratan faaliyetler, proje geliĢtirmeden baĢlayarak, imalat, montaj, satın alma, dağıtım ve müĢteri güvencesine kadar uzanan bütünleĢmiĢ bir bütündür. Bu nedenle yalın üretimin etkileri bu bütün içinde kendini gösterir. Yalın üretimi uygulayan iĢletmeler kalite, maliyet, esneklik, hız ve güvenilirlik
boyutlarında önemli rekabet avantajı kazanırlar. Yalın üretim uygulaması ile sağlanacak tüm yararlar Ģunlardır (Üreten, 1998) :
•Sistemde her türlü israf azalır, hatalar görünür hale gelir ve ortadan kaldırılır. •Stok düzeyleri önemli ölçüde düĢer, hatta bazı durumlarda sıfıra iner.
•Stoksuz çalıĢma nedeniyle üretimle ilgili sorunlar görünür hale gelir.
•Stoksuz çalıĢıldığı için stok denetim sistemlerine de ihtiyaç duyulmaz, yarı mamullerin izlenmesi gerekmez. Bu nedenle atölye denetimi kolaydır.
•Sistem, aynı ürün ailesinde yer alan üründen birinden diğerine kolaylıkla geçilebilecek Ģekilde tasarlanmıĢtır. Bu özellik sistemde çeĢit esnekliği yaratır. •Ürün kalitesi ve verimlilik artar, fireler azalır. Firelerin azalmasının nedeni, küçük partiler halinde üretim sayesinde hatalı parçaların erken tespit edilmesi ve sürekli iyileĢtirme yaklaĢımı ile hatalı üretim nedenlerinin ortadan kaldırılmasıdır.
•Küçük partiler halinde üretim nedeniyle, stokların ve malzeme taĢıma araçlarının kapladığı alan azalır.
•ĠĢ merkezlerinin birbirine yakın olması nedeniyle, çalıĢanlar birbirleriyle daha kolay iletiĢim kurabilir, gerektiğinde baĢka iĢlere kaydırılır.
•ÇalıĢanların çok fonksiyonlu olması verimliliği arttırır.
•Stoksuz çalıĢma, ilk seferinde hatasız üretim, toplu koruyucu bakım gibi özellikleri nedeniyle, yalın üretim sisteminde üretim düĢük maliyetle gerçekleĢir.
•Ürünlerin üretim süreleri olabildiğince kısadır. Bu nedenle talebe hızlı cevap verilir, taahhütler zamanında yerine getirildiği için rekabet üstünlüğü sağlanır.
56
5.1. Yalın Üretimin Kaliteyi Artırmasındaki Yararı
Kaliteyi arttırma, maliyetleri düĢürme, geçiĢ sürelerini kısaltma amaçlarına yönelik olan yalın üretimin etkileri Ģöyle sıralanabilir (Cesur, 1997):
•MüĢterinin karĢılaĢtığı kalite problemlerini sıfıra indirgeme düĢüncesiyle azaltma •Üretim sürecinde karĢılaĢılan hataları sıfıra indirgemek düĢüncesiyle azaltma •Yeni ürün geliĢtirme sürelerini yarı yarıya azaltma
•SipariĢ geçiĢ sürelerini yarı yarıya ya da daha fazla azaltma •Stokları yarı yarıya ya da daha fazla azaltma
•Küçük sayılarda değiĢik tiplerde üretimi yüksek sayıdaki üretim ile aynı düzeyde maliyetle gerçekleĢtirme
•ĠĢletme donanımı, takım ve aparatlara yapılacak yatırımları azaltma •ĠĢletmedeki alan ihtiyacını azaltma
•Tüm süreç içerisindeki personel sayısını azaltma
5.2. Yalın Üretimdeki Sorunlar
Yalın üretimin yararları yanında, birçok güçlükleri ve potansiyel problemleri bulunmaktadır. Yalın üretime geçiĢte her Ģeyden önce, yerleĢimde, üretim denetim yöntemlerinde, satıcılarla olan iliĢkilerde bazı değiĢiklikler yapılması gerekmektedir. Bunların da kısa bir sürede gerçekleĢtirilmesi mümkün değildir.
Yalın üretim uygulamalarında karĢılaĢılan sorunları Ģu Ģekilde sıralamak mümkündür (Üreten, 1998) :
•Yalın üretim, tekrarlamalı üretim sistemlerine uygulanabilir ve planlama dönemi süresince kararlılık gösteren bir talep gerektirir.
•Stokların ortadan kaldırılabilmesi için, öncelikle stok bulundurma nedenleri ortadan kaldırılmalı. Bu yapılmazsa stoksuz çalıĢma, sisteme yarardan çok zarar sağlar. Örneğin, hazırlık sürelerinin azaltılmadığı durumlarda ve satıcılar ile iliĢkilerin sisteme uygun olmadığı durumlarda, yalın üretimin uygulanması mümkün değildir.
57
•Yalın üretim, disiplini gerektirir ve uygulaması için gerekli ideal koĢulların hepsinin birden oluĢturulması oldukça güçtür. Örneğin, parça ve malzemelerin zamanında gelmemesi, hatalı üretimin yapılması gibi nedenler üretimin durmasına neden olur. •Yalın üretim, çalıĢanlar, yöneticiler, satıcılar ve müĢteriler arasında iĢbirliği ve güven iliĢkisinin kurulmasını gerektirir.
•Yalın üretim, çekme üretim mekanizmasına göre çalıĢır. Eğer iĢlem sürelerinde değiĢkenlik söz konusu ise bu mekanizma uygulanamaz. Çünkü bir iĢlemin süresinde değiĢkenlik olması, stok oluĢumuna ve atıl kapasiteye neden olur.
•Yalın üretim, değerlendirme ölçülerinde değiĢiklik gerektirir. Örneğin, gerektiği anda üretimi öngörür. Ancak, bu durum düĢük kapasite kullanım oranını doğurur. Bunun da maliyetleri arttıracağı endiĢesi vardır.
•Özellikle ülke dıĢından sağlanan parçaların küçük partiler halinde sık sık temin edilmesi mümkün değildir.
•Süreçlerin iyileĢtirilmesi için stokların sistematik olarak azaltılması, kısa dönemde sürecin ve müĢteriye verilen hizmetin aksamasına neden olur.
Yalın üretim uygulamalarında karĢılaĢılan sorunları Ģu baĢlıklar altında da inceleyebiliriz.
DeğiĢime karĢı olan kültürel tepkiler: Sendikaların karĢı çıkması, üretim, mühendislik ve orta kademe yöneticilerinin değiĢime karĢı tepkileri, baĢarıya olan inançsızlık.
Kaynak eksikliği: Yeterince kaynak araĢtırması ve altyapı hazırlığının yapılmaması, eğitim ve araĢtırmanın eksikliği, sistemi anlamadan uygulamaya baĢlama ve çok yönlü uygulama.
58
Yönetimin desteklememesi: Tepe yönetiminin desteklememesi, yalın üretim için gerekli değiĢikliklerin ve uygulama yöntemlerinin yeterince anlaĢılmaması.
Performans ölçümü: Performans ölçüm metotlarının yalın üretime uygun Ģekilde yapılmaması.
Satıcıların desteklememesi: Satıcıların iĢbirliğine yanaĢmaması, satıcılardan alınan malzemelerde yaĢanan kalite sorunu.
DüĢük ürün kalitesi: Satıcılardan istenen kalitede malzeme temin edilememesi nedeniyle üretimin yavaĢlaması veya durması.
Nakliye firmalarının yeterince destek vermemesi : Nakliye firmalarının yalın üretime uygun sevkiyat için iĢbirliğine yanaĢmamaları. Mühendislik desteğinin eksikliği: Satın alınacak malzemenin teknik özelliklerini hazırlamakla sorumlu tasarım mühendislerinin satın alma ile yakın iliĢki kuramaması nedeniyle satıcı firmalarla yaĢanan diyalog sorunu.
ĠletiĢim eksikliği: ĠletiĢim sisteminin yalın üretime uygun Ģekilde geliĢtirilip, uygulanamaması.
Malzeme teslim süresi: Satıcıların uzun teslim süresine sahip olması, bunun sonucunda ara stok yapma mecburiyetinin oluĢması. (Çetinkaya, 2000)
59