Bu bölümde, Türkçe terimlerin kullanılmasının yaygınlaştırılması, Türkçe karşılığı bulunmayan biyoloji terimlerine Türkçe karşılıkların türetilmesi amacıyla biyolojik terimlerin kullanılan ya da kullanılabilecek olan Türkçe karşılıklarına yer verilmiştir. Ayrıca bazı yabancı terimlere Türkçe karşılıklar önerilmiştir. Yabancı terimlere karşılık olarak kullanılan Türkçe sözcüklerin tespit edilmesi amacıyla MEB Talim Terbiye Kurulu tarafından liselerde okutulmasına izin verilen 10 adet Lise Biyoloji ders kitabı, üniversite biyoloji kitapları ve Biyoloji Terimleri Sözlüğü incelenmiştir.
Yabancı terimler alfabetik sırayla verilmiş ve bunların karşılarınada kullanılan Türkçe sözcüklere ya da açıklamalara yer verilmiştir. Ayrıca terimlerin kökenlerinin verilmesine de özen gösterilmiştir.
Abiyogenez (Yun. a: ...sız, …siz; bios: hayat; genesis: döl, doğum): Kendi kendine oluşum, kendiliğinden oluş
Abiyotik (Yun. a: ...sız, …siz; bios: hayat): Cansız
Adaptasyon (Lat. ad: yönelme gösteren ön ek; aptare: uymak) : Uyum Adrenokortikotropin (Lat. ad: orada anlamında; renes: böbrekler; cortex: kabuk, Yun. trophe: besin): Böbreküstü bezini etkileyen
Aerob (Yun. aer: hava; bios: hayat): Hava seven
Akrozom (Yun. akros: uç; soma: vücut): Sperm uç cismi Akson (Yun. axon: eksen)
Aktivasyon enerjisi (Lat. activus: faal) Albümin (Lat. albumen: yumurta akı) Alel gen (Yun. allelon: diğeri): Gen çifti
Alveol (Lat. alveolus: küçük boşluk): Akciğer baloncuğu Amilaz (pityalin) (Yun. amylum: nişasta): Nişasta parçalayıcı Amniyon zarı (Yun. amnion: dölüt zarı)
Ampirik sınıflandırma: yapay sınıflandırma
Anaerob (Yun. an: …sız; aer: hava; bios: hayat): Havasızlığı seven Anafaz (Yun. ana: yukarı; phasis: görünüş)
Analog organ (Yun. analogia: oran): Görevdeş organ Anemi: Kansızlık
Anizogami (Yun. anisos: eş olmayan; gametes: eş)
Anizotrop bölge (Yun. anisos: eş olmayan; trope: dönme)
Antijen (aglütinojen) (Yun. anti: karşı anlamında ön ek; genos: doğum, Lat. aglutinare: yapışmak)
Antikodon (Yun. anti: karşı): Karşı şifre
Antikor (aglütinin-antibadi) (Yun. anti: karşı; corp: vücut, Lat. aglutinare: yapışmak)
Antogonist kaslar: Zıt çalışan kaslar Aort: Ana atardamar, can damarı
Apoenzim (Yun. apo: uzakta, in içinde; zyme: bırakmak) Astigmatizm (Yun. a: ...sız, …siz; stigma: işaret)
Atrioventriküler düğüm (Lat. atrium: oda; ventriculus: karıncık): Kulakçık- karıncık arası düğüm
Bakteriyofaj (Yun. bakterion: küçük sopa; phagein: yemek): Bakteri yiyen Bazal metabolizma (Lat. basis: kaide): Temel yapım-yıkım
Biküspit (mitral) kapak (Lat. mitra: baş bandı; bi: iki; cuspis: nokta): İki yapraklı kapakçık
Biluribin (Lat. bilis: safra; ruber: kırmızı)
Biyogenez (Yun. bios: hayat; genesis: kaynak): Canlıdan varoluş Biyosfer (Yun. bios: hayat; sphaira: dünya): Canlı küre
Biyotik (Yun. biotikos: hayata ait, canlılığa ait): Hayatla ilgili Biyotop (Yun. bios: hayat; topos: yer)
Blastomer (Yun. blastos: tomurcuk; meros: parça)
Blastopor (Yun. blastos: tomurcuk; poros: geçit): İlkin ağız
Blastosit (Yun. blastos: tomurcuk; kystis: kese): Alak, yapışkan cenin Blastula (Yun. blastos: tomurcuk)
Blastula boşluğu (blastosöl) (Yun. blastos: tomurcuk; koilos: boşluk): Birinci vücut boşluğu
Bronş (Lat. branchiae: solungaç): Soluk borusu dalı Bronşcuk (Lat. branchiae: solungaç): Soluk borucuğu Dendrit (Yun. dendron: ağaç)
Dentin (Lat. dens: diş)
Depolarizasyon (Lat. de: uzakta; polaris: kutup): Kutuplaşmanın bozulması, kutupsuzluğa dönüş
Dermatojen (Yun. derma: deri; genea: doğum) Dermis (Yun. derma): Alt deri
Diastol (Yun. diastole: fark): Kalbin gevşemesi Diffus sinir sistemi: Ağsı sinir sistemi
Difüzyon: Yayınma
Dihibrit (Lat. hibrida: karışık döl, melez, Yun. dis: iki kez) Diploit (Yun. diploos: iki kat, çift; eidos: yapı, form): İkili takım Distal tüp (Lat. distare: uzakta durmak)
Dominant: Baskın, başat
DNA klonlaması: Gen kopyalaması
Ekdison hormonu: Deri değiştirme hormonu Ekoloji (Yun. oikos: ev; logos: bilim): Çevre bilimi Ekosistem (Yun. oikos: ev, yerleşim)
Ekoton (Yun. oikos: ev; tonos: bağ)
Ektoderm (Yun. ektos: dışarıda; derma: deri): Dış deri Ekzergonik (Lat. ex: dışarıda; ergon: iş): Enerji veren
Ekzokrin bez (Yun. exo: dışa doğru; krinein: salgılama): Dış salgı bezi Ekzositoz (Yun. exo: dışa doğru; kytos: hücre)
Endergonik (Yun. endon: içinde; ergon: iş): Enerji gerektiren Endoderm (Yun. endon: içinde; derma: deri): İç deri
Endokrin bez (Yun. endon: içinde; krinein: ayırmak): İç salgı bezi, kanalsız bez
Endolenf (Yun. endo: iç; lympha: su): İç sıvı Endomitoz (Yun. endo: iç; mitoz: iplik)
Endoplazmik retikulum (granüllü ER-granülsüz ER) (Lat. reticulum: küçük ağ, Yun. endo: iç; plasma: şekil): İç plazma ağı
Endositoz (Yun. endon: içinde; kytos: boşluk) Endospor (Yun. endon: içinde; sporos: spor)
Endotel (Yun. endon: içinde; thele: meme başı): İç kaplar tabaka Enfeksiyon (Lat. inficere: bulaşmak)
Epidermis (Yun. epi: bir yapının diğerinin üzerinde olduğunu gösteren ön ek; derma: deri): Üst deri
Epididimis (Yun. epi: üzerinde; didymos: testis) Epitalamus (Yun. epi: üzerinde; thalamos: oda) Epitel doku (Yun. epi: üzerinde; thele: meme başı) Eritrosit (Yun. erythros: kırmızı; kytos: hücre): Alyuvar Fagosit (Yun. phagein: yemek; kytos: hücre): Yutar hücre Fagositoz (Yun. phagein: yemek; kytos: hücre): Hücresel yeme Fauna (Lat. faunus: ormanlar ilahı)
Feedback mekanizması: Geri bildirim mekanizması
Fenotip (Yun. phainein: gözükmek, göstermek; typos: tip, şekil) Fermentasyon (Lat. fermentum: enzim): Mayalanma
Feromon (Yun. pherein: taşımak) Fetüs (Yun. foetus: dölüt): Dölüt Fibrin (Lat. fibra: şerit, bant): Pıhtı
Fibrinojen (Lat. fibra: şerit, Yun. genes: meydana getiren) Fibroblast (Lat. fibra: şerit, Yun. blastos: tomurcuk) Fibrosit (Lat. fibra: şerit, Yun. kytos: hücre)
Fibröz kıkırdak (Lat. fibra: şerit, bant): Telli kıkırdak Fiksasyon (Lat. fixus: tespit edilmiş): Tespit
Filogenetik sınıflandırma (Yun. phylon: ırk): Doğal sınıflandırma Floem (Yun. phloios: kabuk): Soymuk boruları
Flora (Lat. flos: çiçek)
Folikül (Lat. folliculus: küçük kese)
Fotonasti (Yun. foto: ışık; nastos: sıkıştırılmış): Işıkla irkilme Fotoreseptör: Işık almaçları, ışık algılayıcı
Fotosentez (Yun. foto: ışık anlamına gelen ön ek; synthesis: birleştirme) Fototaksis (Yun. phos: ışık; taxis: düzenleme): Işığa göçüm
Fototropizma (Yun. phos: ışık; trope: dönüş): Işığa yönelim Fruktoz (Lat. fructus: meyve): Meyve şekeri
Gamet (Yun. gametes: eş): Eşey hücresi Gametofit (Yun. gametes: eş; phyton: bitki) Gangliyon: Sinir düğümü
Gastrin (Yun. gaster: mide) Gastrula (Yun. gaster: mide)
Gastrula boşluğu (arkenteron) (Yun. archein: başlama; enteron: bağırsak): İlk bağırsak çatısı
Gastrulasyon: Bağırsak oluşumu Genom (Yun. genos: döl)
Genotip (Yun. genos: döl, typos: örnek): Gen formülü
Geotropizma (Yun. geo: yer; trope: dönüş): Yerçekimine yönelim Germinatif hücreler: Üreyen hücreler
Glikojen (Yun. glykys: tatlı)
Glikolipit (Yun. glykys: tatlı; lipos: yağ) Glikoliz (Yun. glykys: tatlı; lyein: çözmek) Glikoprotein (Yun. glykys: tatlı; proteion: ilk) Glikoz (Yun. glykys: tatlı)
Glomerulus (Lat. glomus: yumak): Yumakçık, kılcal damar yumağı Gonozom: Eşeysel kromozom
Gutasyon (Lat. gutta: damla): Damlama
Habitat (Yun. habitare: oturmak, ikamet etmek, Lat. habitus: birikim) Haploit (Yun. haploos: basit, tek; eidos: şekil)
Hemofili (Yun. haima: kan; philos: sevme) Hemoglobin (Yun. haima: kan; globus: yuvarlak) Hemoliz: Parçalanma
Herbivor (Lat. herba: ot; vorare: yemek): Otçul, ot obur
Hermafrodit (Yun. hermaphroditos: iki eşeyi birleştiren): Er dişi, erselik Heterogami (Yun. heteros: diğer; gametes: eş)
Heterotrof: Adrıbeslek, dış beslek
Hidatot (Yun. hydatos: sulu; hodos: yol): Su savağı
Hidroliz (Yun. hydor: su; lyein: çözülmek, lysis: kaybetme) Hidrostatik (Yun. hydor: su; statikos: durmaya sebep olmak) Hidrotropizma (Yun. hydor: su; trope: dönüş): Suya yönelim Hif (Yun. hyphe: ağ, zincir)
Hipermetrop (Yun. hyper: fazla, üzerinde; metros: fazla; ops: göz): Yakın görmez, uzak görme
Hipertansiyon: Yüksek tansiyon
Hipertonik (Yun. hyper: fazla, üzerinde; tonos: ton) Hipofiz (Yun. hypo: altında; physis: büyüme)
Hipotalamus (Yun. hypo: altında; thalamos: iç odacık) Hipotansiyon: Düşük tansiyon
Hipotonik (Yun. hypo: altında, az; tonos: ton) Hiyalin kıkırdak (Yun. hyalos: cam)
Homeostasis (Yun. homoios: benzer, aynı; statos: denge): İç kararlılık Homolog kromozom (Yun. homologos: aynı fikirde olan; chroma: renk; soma: vücut)
Hormon (Yun. hormaein: uyarmak)
Homozigot (Yun. homos: eş; zygon: boyunduruk): Saf kan, arı döl İmpuls (Lat. impulsus: itilmiş): Uyartı, sinirsel ileti
İnhibitör madde (Lat. inhibire: engel olmak): Engelleyici İnsülin (Lat. insula: oda)
İnterfaz (Lat. inter: arasında, Yun. phasis: görünüş) İnterferon (Lat. inter: arasında; ferire: darbe)
İzogami (Yun. isos: eşit, aynı; gametes: eş) :Eş gametlilik İzotonik (Yun. isos: eşit, aynı; tonos: ton)
İzotrop bölge (Yun. isos: eşit, aynı; tropikos: dönme) Juvenil hormonu: Gençlik hormonu
Kaliptra (Yun. kalyptra: örtü): Yüksük, kök başlığı Kambiyum (Lat. cambiare: değiştirmek)
Karnivor (Lat. carnis: et; vorare: yemek): Etçil, et obur Karoten (Lat. carota: havuç)
Karyokinez (Yun. karyo: çekirdek anlamına gelen ön ek; kinesis: hareket, eylem): Çekirdek bölünmesi
Katabolizma (Yun. kata: aşağı; bole: atmak): Yadımlama Katalizör (Yun. katalysis: çözülme)
Kazein (Yun. caseus: peynir)
Kemoototrof (Yun. chemeia: değişme; autos: kendi; trophe: besin) Kemoreseptör: Kimyasal almaç
Kemosentez (Yun. chemeia: değişme; syn: ile; tithenai: koymak) Kemotaksis (Yun. chemeia: değişme; taxis: ayarlama)
Kemotropizma (Yun. chemeia: değişme; trope: dönme): Kimyasal maddeye yönelim
Keratin (Yun. keras: boynuz) Kilus (Yun. chymos: sıvı) Kimus (Yun. chymos: sıvı) Kitin (Yun. chiton: örtü, gömlek) Kiyazma (Yun. chiasma: çarpı, çapraz) Kloak (Lat. cloaca: dışkı): Dışkılık Klon (Yun. klon: dal, tomurcuk): Kopya Klorofil (Yun. khloros: yeşil; phyllon: yaprak)
Kloroplast (Yun. khloros: yeşil; plastos: meydana gelmiş) Kodon: Kalıp
Kohlear kanal (Yun. kochias: sümüklüböcek): Dalız yolu Koledok kanalı: Safra kanalı
Kollajen lif (Yun. kolla: tutkal; genos: soy)
Kollenkima (Yun. kolla: tutkal; engchyma: içine dökülmek, akıtma): Pek doku
Kommensalizm (Lat. cum: beraber; mensa: masa) Kondrin (Yun. chondros: kıkırdak)
Kondrosit (Yun. chondros: kıkırdak): Kıkırdak doku hücresi
Konjugasyon (Lat. cum: beraber; jugare: katılmak, evlenmek): Birleşme Kontraktil koful: Vurgan koful, boşaltım kofulu
Koroner damar (Lat. corona: taç; coronairus: taca ait olan)
Korpus luteum evresi (Lat. luteus: sarı; corpus: vücut, cisim): Sarı cisim Kotiledon (Yun. kotyledon: kadeh şeklinde boşluk): Çenek, tohum zarfı Krista (Lat. cristae: tarak)
Kromatin (Yun. chroma: renk) Kromatit (Yun. chroma: renk)
Kromomer (Yun. chroma: renk; meros: parça) Kromonema (Yun. chroma: renk; nema: iplik) Kromoplast (Yun. chroma: renk; plasto: kalıplaşmış)
Kromozom (Yun. chroma: renk; soma: vücut): Renkli iplikcikler Krossing-over: Homolog kromozomlar arasındaki parça değişimi Ksilem (Yun. xylon: odun): Odun boruları
Kütikula (Lat. cuticula: ince deri, cilt) Kütin (Lat. cutis: deri)
Laktoz (Lat. lac: süt): Süt şekeri Laranjit (Yun. larynx: gırtlak) Larva (Lat. hayalet, maske) Lenf (Lat. lympha: su): Akkan
Lenfosit (Lat. lympha: su, Yun. kytos: hücre)
Lentisel (Lat. lenticella: küçük mercimek): Kovucuk Letal (Lat. letalis: öldürücü): Öldürücü
Ligament (Lat. ligare: bağlanmak): Bağ, kiriş Lignin (Lat. lignum: odun): Odun özü
Likopen (Lat. lycopercicum: domates) Lipit (Yun. lipoz: yağ, yağsı): Yağ Lipoblast: Yağ hücreleri
Lizozom (Yun. lysis: çözülme; soma: vücut) Lokus (Lat. locus: yer)
Lökoplast (Yun. leukos: ak; blastos: tomurcuk; plastos: oluşmuş) Lökosit (Yun. leukos: ak; kytos: hücre): Akyuvar
Lusiferaz enzimi (Lat. lux: ışık; ferre: taşımak) Makrofaj (Yun. makros: büyük; phagein: yemek)
Malpigi tabakası: Üreyen tabaka Maltoz: Arpa şekeri
Mast hücresi (Yun. maste: beslemek) Matriks (Lat. mater: anne, ana kök)
Mayoz bölünme (Yun. meiosis: azalma, eksiltme) Megaspor (Yun. megas: büyük; sporos: tohum) Melanin pigmenti (Yun. melas: kara)
Menstrüasyon (Lat. mensis: ay; struere: akmak): Aybaşı Meristem (Yun. meristos: bölünebilir): Bölünür doku, sürgen Metabolizma (Yun. metabole: değişme): Madde değişimi Metafaz (Yun. meta: sonra; phasis: görünüş)
Metagenez (Yun. meta: sonra; genesis: soy): Döl almaşı, döl değişimi Metamorfoz (Yun. meta: sonra; morphe: biçim, şekil): Başkalaşım Metanefroz (Yun. meta: sonra; nephros: böbrek)
Mezenşim hücresi (Yun. mesos: orta; engchein: içeri almak)
Mezoderm (Yun. mesos: orta; derma: deri): Embriyonik orta tabaka Mezofil (Yun. mesos: orta; phyllon: yaprak)
Mezonefroz (Yun. mesos: orta; nephros: böbrek) Mezozom (Yun. mesos: orta; soma: vücut) Mikroglia (Yun. mikros: küçük; glia: zamk) Mikropil (Yun. mikros: küçük; pyle: kapı)
Mikrospor (Yun. mikros: küçük; sporos: tohum): Polen tanesi Mikrovillus (Lat. villus: dağınık saç, Yun. mikros: küçük) Mitokondri (Yun. mitos: iplik; chondrion: küçük tane) Mitoz bölünme (Yun. mitos: iplik)
Miyelin kılıf (Yun. myelos: ilik)
Miyofibril (Yun. mys: kas, Lat. fibrilla: küçük tel): Kas telciği, kas lifi Miyokart (Yun. mys: kas; kardia: kalp): Kalp kası
Miyop (Yun. miyopos: göz kapamak): Uzak görmez, yakın görme Miyozin (Yun. mys: kas)
Monohibrit çaprazlama (Lat. hybrida: melez, Yun. monos: tek) Monomer (Yun. monos: tek; meros: parça)
Monosakkarit (Yun. monos: tek): Basit şeker Monosit (Yun. monos: tek; kytos: boşluk) Morula (Lat. morum: dut)
Mukus (Lat. mucus: sümüksü) Mutant gen (Lat. mutare: değişmek)
Mutasyon (Lat. mutare: değişmek): Değişinim Mutualizm (Lat. mutus: karşılıklı)
Nasti (Yun. nastos: sıkıştırılmış): İrkilme, ırganım Nefron (Yun. nephros: böbrek)
Nitrifikasyon (Lat. facere: yapmak, Yun. nitron: soda)
Notokord (Lat. chorda: iplik; dorsum: sırt, Yun. notum: sırt): Sırt ipliği Nörofibril (Yun. neuron: sinir, Lat. fibrilla: küçük tel)
Nöron (Yun. neuron: sinir): Sinir hücresi
Nörotransmitter madde (Lat. trans: karşı, Yun. neuron: sinir): Sinirsel uyarıcılar
Nükleik asit (Lat. nucleus: çekirdek): Çekirdek asiti
Nükleoprotein (Lat. nucleus: çekirdek, Yun. proteion: ilk, birinci) Nükleotit (Lat. nucleus: çekirdek)
Oksidatif fosforilasyon (Yun. oxys: keskin; phosphoras: ışık getirme) Oksin (Yun. auxein: artırmak, büyümek)
Oksitosin (Yun. oxys: keskin; tokos: doğum) Omnivor (Lat. omnis: hep, tüm; vorare: yemek) Oogami (Yun. oon: yumurta; gametes: eş)
Oogenez (Yun. oon: yumurta; genesis: meydana gelme): Yumurta oluşumu Oogonium (Yun. oon: yumurta; gonos: yavru): Yumurta ana hücresi Organogenez (Yun. organon: aygıt; genesis: soy)
Osein (Lat. osseus: kemiksi)
Osteosit (Yun. osteon: kemik): Kemik hücreleri Otoliz (Yun. autos: kendi; lysis: çözülme)
Otonom sinir sistemi (Yun. autos: kendi; nomos: kanun): İstemsiz sinir sistemi
Otozom (Yun. autos: kendi; soma: vücut): Vücut kromozomu
Ovulasyon (Lat. ovum: yumurta; ducera: sevk etmek): Yumurta bırakımı Ozmos (Yun. osmos: itmek, sevk): Su geçişmesi
Ökaryot hücre (Yun. eu: iyi; karyon: çekirdek): Gerçek hücre, çekirdekli hücre
Östrojen (Lat. oestrus: coşkunluk)
Ötrofikasyon (Yun. eu: iyi; trophe: besin)
Parankima (Yun. para: yanında; engchyma: içine dökülmek, akıtma): Temel doku, özek doku
Parasempatik sinirler (Yun. para: yanında; sympathes: hoşlanma duygusu) Parazitizm (Yun. para: yanında; sitos: besin): Asalaklık
Patojen bakteri (Yun. pathos: ızdırap, sıkıntı çekme; genez: doğuran) Pelikula (Lat. pellicula: küçük deri)
Pepsin (Yun. peptein: sindirmek)
Periderm (Yun. peri: etrafında, çevre; derma: deri): Mantar doku Perikart (Yun. peri: etrafında; kardia: kalp)
Periost: Kemik zarı
Peristaltik hareket (Yun. peri: etrafında, çevre; stalsis: kasılma): Çevreden boğumlu hareket
Periton (Yun. periteinein: uzatmak): Karın zarı
Pinositoz (Yun. pinein: içmek; kytos: hücre, boşluk): Hücresel içme Plasenta (Yun. plax: düz yüzey)
Plastit (Yun. plastos: meydana geliş) Plazmit (Yun. plasma: şekil)
Plazmoliz: Büzülme
Pleura (Yun. pleura: yan): Akciğer zarı Polar çekirdekler (Yun. polos: kutup) Polarizasyon: Kutuplaşma
Polen (Lat. pollen: ince un, ince toz): Çiçek tozu Polipeptit (Yun. polys: çok)
Poliribozom (polizom) (Yun. polys: çok; soma: vücut) Popülasyon (Lat. populus: insanlar, bireyler)
Profaz (Yun. pro: önce; phasis: görünüş) Progesteron (Yun. gestare: taşımak)
Prokaryot hücre (Yun. pro: önce; karyon: çekirdek) Proksimal tüp (Lat. proximus: en yakında bulunan)
Pronefroz (Yun. pro: önce, önde; nephros: böbrek): Birincil böbrek Protein (Lat. proteuo: ilk sırayı alan)
Protonefridyum (Yun. protos: ilk, birinci; nephron: böbrek) Protozoa (Yun. protos: ilk; zoon: hayvan): Tek hücreliler Protrombin (Yun. pro: önce; thrombos: pıhtı)
Radyal sinir sistemi (Lat. radiolus: küçük ışın): Işınsal sinir sistemi Rejenerasyon: Yenilenme
Rekombinant DNA (Lat. re: tekrar anlamına gelen ön ek; combinare: birleştirmek): Yeni bileşimli DNA
Rekombinasyon (Lat. re: tekrar; combinare: birleştirmek) Rektum (Lat. rektus: düz): Göden bağırsağı
Replikasyon (Lat. replicare: geriye bükmek): Kopyalama, eşleme Repolarizasyon: Yeniden kutuplaşma
Reseptör (Lat. recipere: kabul etmek): Almaç, alıcı Resesif: Çekinik
Ribozom (Lat. ribos: kuş üzümü, Yun. soma: vücut) Rizom (Yun. rhizoma: kök)
Sakkaroz (sükroz): Çay şekeri
Saprofit (Yun. sapros: çürümüş; trophe: beslenmek): Çürükçül beslenen Sarkolemma: Kas zarı
Sarkomer (Yun. sarx: et; meros: parça, kısım): Kas segmenti Sarkoplazma (Yun. sarx: et; plasma: şekil)
Segmentasyon (Lat. segmentum: parça, bölme) Seleksiyon: Seçilim
Seminal kese (Lat. semen: tohum)
Sempatik sinirler (Yun. syn: ile; phatos: duygu) Sentriyol (Lat. centrum: merkez)
Sentrozom (Lat. centrum: merkez)
Simbiyoz (Yun. syn: ile; bios: yaşam): Ortak yaşama Sinaps (Yun. synapsis: birlik)
Sinapsis (Yun. synaptos: birleşme)
Sinoviyal sıvı (Yun. syn: ile, Lat. ovum: yumurta): Eklem sıvısı Sismonasti: Sarsıntıyla irkilme
Sistol (Yun. systole: kasılma, büzülme): Kalbin kasılması
Sitokinez (Yun. kytos: boşluk; kinesis: hareket, eylem): Sitoplazma bölünmesi
Sitokrom (Yun. kytos: boşluk; chroma: renk)
Sklerankima (Yun. skleros: sert; engchyma: akıtma): Sert doku Somatik hücre (Yun. soma: vücut): Vücut hücresi
Somatotropin: Büyüme hormonu
Sölom (Yun. koiloma: boşluk): İkinci karın boşluğu Spermatit (Yun. sperma: tohum)
Spermatogenez (Yun. sperma: tohum; genesis: meydana gelme): Sperm oluşumu
Spermatogonium (Yun. sperma: tohum, gonos: yavru) Sporogoni (Yun. sporos: tohum, gonos: yavru, döl) Stigma (Yun. stigma: nokta)
Stoma (Yun. stoma: ağız): Gözenek Stroma (Yun. stroma: yatak)
Suberin: Mantar özü
Substrat (Lat. sub: altında; stratum: tabaka) Süksesyon: Ardıllık, sıralı değişim
Taksis (Yun. taxis: ayarlama): Göçme, göçüm Talamus (Yun. thalamos: iç oda)
Teka (Yun. theke: kılıf)
Telofaz (Yun. telos: son; phasis: görünüş) Telomer (Yun. telos: uç, son; meros: parça) Tendon (Lat. tendere: germek): Kas kirişi Tentakül (Lat. tentaculum: dokunaç): Dokunaç
Termonasti (Yun. therme: sıcaklık; nastos: sıkıştırılmış): Sıcaklıkla irkilme Testosteron (Lat. testis: testis; Yun. stear: iç yağı)
Tetrat (Lat. tetra: dört anlamına gelen ön ek) Tilakoit (Yun. thylakos: kese; eidos: şeklinde) Timpanik kanal (Yun. tympanon: davul) Tiroksin (Yun. thyreos: kalkan; oxys: keskin) Tonus (Yun. tonos: germe)
Trake (Lat. trachia: hava borusu)
Transformasyon (Lat. transformare: şeklini değiştirmek) Transgenik (Lat. trans: karşı)
Transkripsiyon (Lat. transcribere: kopya çekmek): Şifrelemek, yazılım Translasyon (Lat. trans: karşı; locus: yer): Tercüme, çeviri
Triküspit kapak (Lat. tria: üç; cuspis: nokta): Üç yapraklı kapakçık Trombin (Yun. thrombos: pıhtı)
Tromboplastin (Yun. thrombos: pıhtı; plastos: kalıplaşmış, meydana geliş) Trombosit: Kan pulcukları
Tropizma (Yun. tropos: dönme): Yönelim Turgor (Lat. turgere: şişirilmiş): Şişme Vagus (Lat. vagus: dolaşan)
Varyasyon (Lat. variare: değişmek): Çeşitlilik
Vas deferens (Lat. vas: damar; defere: taşımak): Sperm kanalı Vejetatif (Lat. vegetare: canlandırmak)
Vezikül: Kesecik
Villus (Lat. villus: taranmamış dağınık saç)
Vitamin (Lat. vita: hayat; amin: azotlu organik kimyasal madde): Hayat için gerekli madde.
Vitellus kesesi (Lat. vitellus: besin maddesi) Zigot (Yun. zygotos: çift halde, bağlanmış)
Biyoloji öğretiminde, temel ders aracı niteliğini hiç kaybetmeyen kitaplardaki bazı yabancı terimlerin ilkesiz olarak Türkçeleştirildiği görülmektedir. En sık
görülen durum Latince içeriğinin bire bir veya çok yakın anlam taşıyan sözcükle karşılanmasıdır. Bunun yanında birçok terime Türkçe karşılık önerilmemiştir.
BÖLÜM IV
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
4.1. Sonuçlar
Dilin fen bilimleri dalında kavram zorluklarına sebep olmasının nedeni, anlam bilgisi ve çalışma hafızası kapasitesinin bilinmeyen terminoloji ile fazla yüklenmesidir (Bahar, 2000). Biyoloji çok sayıda Latince ve Batı dillerine girerek şekil değiştirmiş Latince kökenli terimler içermekte ve öğrenciler krossing-over, sinapsis, interfaz vb. çok önemli kavramları yeterince algılayamamaktadır. “Nükleotit”- “nükleozit”, “stoma”- “stroma” gibi birbirine benzeyen terimleri karıştırmaktadır. Anlamı tam olarak bilinmeyen terimler çalışma hafızasını fazlaca yüklemekte ya anlamayı imkansız hale getirmekte ya da ezberciliğe körüklemektedir.
Öğrencileri, ezbercilikten kurtaran, bilimsel düşünme yeteneği kazandıran, beyin gücünü geliştiren, üretken, kendini değerlendirebilen, insanca yaşama biçimini benimseyen, dengeli kişiler olarak yetiştirmeye dayanan bir eğitim anlayışı geliştirilmelidir (Yücel ve Morgil, 1998).
Bu çalışmada, ortaöğretim biyoloji ders kitaplarında yer alan yabancı terimler belirlenerek, lise ikinci ve lise üçüncü sınıf fen bölümü öğrencilerinin bu terimleri ne ölçüde özümsedikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Ortaöğretim biyoloji ders kitaplarında çok fazla yabancı terim yer almaktadır. Lise 1, lise 2 ve lise 3 biyoloji ders kitaplarında toplam 627 yabancı terim tespit edilmiştir. En çok yabancı terime, Lise 1 Biyoloji ders kitaplarında “Canlılığın Temel Birimi Hücre” bölümünde, Lise 2 Biyoloji ders kitaplarında “Dokular” bölümünde, Lise 3 Biyoloji ders kitaplarında ise “Üreme” bölümünde rastlanmıştır.
Bu çalışmada, Türkçe terimlerin kullanılmasının yaygınlaştırılması, Türkçe karşılığı bulunmayan biyoloji terimlerine Türkçe karşılıkların türetilmesi amacıyla
biyolojik terimlerin kullanılan ya da kullanılabilecek olan Türkçe karşılıklarına da yer verilmiştir. Yabancı terimlere karşılık olarak kullanılan Türkçe sözcüklerin tespit edilmesi amacıyla MEB Talim Terbiye Kurulu tarafından liselerde okutulmasına izin verilen 10 adet Lise Biyoloji ders kitabı, üniversite biyoloji kitapları ve Biyoloji Terimleri Sözlüğü incelenmiştir. Biyoloji öğretiminde, temel ders aracı niteliğini hiç kaybetmeyen kitaplardaki bazı yabancı terimlerin ilkesiz olarak Türkçeleştirildiği görülmüştür. En sık görülen durum Latince içeriğinin bire bir veya çok yakın anlam taşıyan sözcükle karşılanmasıdır. Bunun yanında birçok terime Türkçe karşılık önerilmemiştir.
Lise biyoloji ders kitaplarında yer alan yabancı terimlerin öğrenciler tarafından ne ölçüde özümsendiğini tespit etmek amacıyla başarı testi uygulanmıştır. Sadece terimlerin ne ölçüde algılandığını ölçmeye yönelik sorular hazırlanmıştır. Çalışma kapsamında değerlendirilen test soruları öğrencilerin biyoloji terimleri ile ilgili bilgi düzeylerinin yetersiz olduğunu, özellikle çalışma kapsamında yer alan terimlerin yeterince öğrenilemediğini ya da öğretilemediğini göstermektedir.
Düz lise ve Anadolu lisesi öğrencilerinin başarı testindeki sorulara verdiği doğru cevap yüzdeleri tablo 4.1’de verilmiştir.
Tablo 4.1.
Başarı Testindeki 25 Sorunun Başarı Yüzdeleri
Düz lise Anadolu Lisesi
Soru No
Lise 2 Lise 3 Lise 2 Lise 3
1 32,8 40,8 59,8 52,2 2 46,3 59,2 69,3 72,5 3 53,7 31,8 75,4 56 4 20,3 20,7 37,2 39,6 5 35,6 52,5 82,9 67,1 6 24,9 24,6 46,7 58,9 7 57,1 48,6 84,9 74,4 8 55,4 47,5 74,4 72 9 41,8 52 74,4 75,4 10 46,9 48 50,8 64,3 11 50,8 52,5 80,4 78,7 12 26,6 19,6 55,8 44 13 48,6 52 80,4 75,4 14 45,2 21,8 67,3 50,2 15 44,6 41,3 71,4 56 16 38,4 68,7 52,8 87,9 17 19,8 55,9 27,6 82,1 18 27,1 43,6 35,7 81,2 19 27,7 58,7 39,7 79,7 20 27,7 51,4 64,3 83,1 21 27,7 67,6 29,6 83,1 22 18,1 37,4 34,7 77,3 23 39 56,4 59,3 86,5 24 12,4 49,7 40,2 75,8 25 26,6 69,3 59,8 87,4
Düz lise öğrencilerinden; lise 2. sınıf öğrencilerinin soruların tamamına verdiği doğru cevap yüzdelerinin ortalaması alındığında oran %35,8 olarak bulunmuştur. Bu oranın oluşumunda en düşük oran %12,4, en yüksek oran ise %57,1’dir. Lise 3. sınıf öğrencilerinin genel başarı yüzdesi ise %46,9 olarak hesaplanmıştır. Bu oranın oluşumunda en düşük oran %19,6, en yüksek oran ise %69,3’dür. Üniversite sınavına daha yoğun bir şekilde hazırlanan lise 3. sınıf öğrencilerinin bile, biyoloji terimleri konusunda halen tam bir bilgi düzeyine erişememiş olması düşündürücüdür.
Anadolu lisesi öğrencilerinden; lise 2.sınıf öğrencilerinin genel başarı yüzdesi %58,2 olarak hesaplanmıştır. Bu oranın oluşumunda en düşük oran %27,6, en yüksek oran ise %84,9’dur. Lise 3. sınıf öğrencilerinin genel başarı yüzdesi ise %70,4 olarak hesaplanmıştır. Bu oranın oluşumunda en düşük oran %39,6, en yüksek oran ise %87,9’dur.
Öğrencilerin genel başarı yüzdelerinin beklenenden düşük olduğu görülmektedir. Anadolu lisesi öğrencilerinin genel başarı yüzdeleri, düz lise öğrencilerine oranla daha yüksektir. Gerek düz lise gerekse Anadolu lisesi lise 3.sınıf öğrencilerinin başarı yüzdeleri lise 2. sınıf öğrencilerinden daha yüksektir.
İncelenen terimler biyoloji dersi konularında sık karşılaşılan terimler olmasına rağmen öğrencilerin terimleri tanımlamada zorluk çektiği ortaya çıkmıştır. Bu sonucun nedeni olarak; terimlerin yabancı kökenli olması, öğretmenlerin terim öğretimindeki yetersizlikleri, kitapların uygun hazırlanmaması, terim ve kavramların günlük hayatla ilişkilendirilememesi gibi nedenler sayılabilir.
Sonuç olarak; biyoloji ders kitaplarında çok sayıda yabancı terimin yer aldığı belirlenmiştir. Biyoloji eğitiminde yabancı terimlerin kullanılması öğrencilerin başarılarını olumsuz yönde etkilemekte, öğrenciler yabancı terimleri doğru algılama ve özümsemede zorluk çekmektedir.
4.2. Öneriler
• Bu araştırmanın evrenini, Ankara ilinde bulunan devlet okullarında öğrenim gören lise 2. ve lise 3. sınıf fen bölümü öğrencileri oluşturmuştur. Aynı tür bir çalışma ilköğretim öğrencilerine de uygulanarak, biyoloji terimlerini ne ölçüde algıladıkları belirlenebilir ve sonuçlar karşılaştırılabilinir.
• Biyoloji dersindeki başarının artması ve ezberden uzak gerçek öğrenmenin sağlanması açısından Türkçe olmayan terimlerin Türkçeleştirilmesi gerekmektedir.
• Biyoloji eğitiminde Türkçe karşılığı olan terimler kesinlikle Türkçe olarak kullanılmalıdır. Karşılığı olmayan terimlerin Türkçe karşılığının bulunması için çaba gösterilmelidir.
• Biyoloji terimlerine uygun Türkçe karşılıklar bulma meselesinde kurumlar arası bir işbirliğinin gerçekleştirilmesi şarttır. Bunun için farklı üniversitelerden seçilecek biyoloji uzmanları ile Türkçe’ye ve uzmanı olduğu yabancı dile hakim dil bilim uzmanlarından oluşacak bir kurul oluşturulmalıdır.
• Biyoloji hızla gelişen bir bilimdir. Türkçe’ye yeni giren yabancı terimler sürekli izlenmeli, en kısa zamanda karşılıkları önerilmelidir.
• Biyoloji terimlerinin Türkçeleştirilmesi yalnızca terimlere Türkçe karşılıklar önermekle gerçekleştirilemez. Önerilen karşılıkların genel kabul görmesi ve yaygın kullanım kazanması da sağlanmalıdır.
KAYNAKÇA
AKALIN, Ş. H. (2003). Türkçe’nin Teknik Terim Zenginliği. Türk Dili - Dil ve Edebiyat Dergisi. (624), 767-778.
AKMAN, Y. (1998). Bitki Biyolojisine Giriş Botanik. (Sekizinci Baskı). Ankara: Palme Yayın Dağıtım.
ARSLAN, B. N. (2001). İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin “Canlılar ve Hayat” Ünitesindeki Temel Kavramları Anlama Seviyeleri ve Oluşan Kavram Yanılgılarının Tespiti. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı.
BAHAR, M. (2000). Fen Bilimleri Eğitiminde Öğrenme, Kavrama Zorluklarının Saptanması ve Bilgi İşlem Modeli (Information Processing Model) İle Çözüm Yollarının Araştırılması. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, 6-8 Eylül. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 151-155.
BERKER, N. (1999). Lise I Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Mega Yayıncılık.
BERKER, N. (1999). Lise II Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Mega Yayıncılık.
BERKER, N. (2003). Lise III Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Mega Yayıncılık.
BİNGÖLOĞLU, K. (2002). Lise 1. Sınıf Biyoloji Dersinde Kullanılan İfade ve Kavramların Uygunluk ve Tutarlılık Yönünden Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2003). Veri Analizi El Kitabı. (Geliştirilmiş Üçüncü Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
CANKUR, N. Ş. (2002). Tıp Eğitiminde Dil: Önemi, Gelişmesi ve Geleceği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. (1), 29-32.
ÇIKMAZ, S. (2006). Türkçe Anatomi Terimlerinin Etimolojik ve Semantik Açıdan İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Anatomi Anabilim Dalı.
ÇOTUKSÖKEN, Y. (2001). Üniversite Öğrencileri İçin Uygulamalı Türk Dili. I. Cilt). İstanbul: Atlan Matbaacılık.
DEMİRKOL, S. (2007). İlköğretim 6., 7. ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Dilbilgisi Terimleri Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.
DEMİRSOY, A. (1993). Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Türkiye’de Biyoloji Bilimindeki Gelişmeler, Cumhuriyetin 70.Yılında Türkiye’de Bilim. Bilim ve Teknik Dergisi Özel Eki. 30-40.
DEMİRSOY, A. (2002). Yaşamın Temel Kuralları. Cilt I. Kısım II. (Onüçüncü Baskı). Ankara: Meteksan Yayıncılık.
DEMİRSOY, A. (2004). Yaşamın Temel Kuralları. Cilt I. Kısım I. (Onsekizinci Baskı). Ankara: Meteksan Yayıncılık.
DİNÇER, F. (1969). Hastalık Adlarının Halk Dilindeki Türkçe Karşılıkları. Türk Dili Dergisi. (211), 60-61.
ERGİN, M. (1998). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım.
GÖKTOLGA, O. (2002). Cumhuriyet Döneminde Yönetim Bilimi ve Siyaset Bilimi Terimlerinin Türkçeleştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜVEN, T. (1991). Biyoloji Öğretimi ve Biyologların Meseleleri. Araştırma -Aylık Bilim ve Teknoloji Dergisi. 3 (33), 2-7.
GÜVEN, T., KIVANÇ, E. ve YEL, M. (2001). Lise 1 Biyoloji Ders Kitabı. (Birinci Baskı). Ankara: Paşa Yayıncılık.
GÜVEN, T., KIVANÇ, E. ve YEL, M. (2002). Lise II Biyoloji Ders Kitabı. (Birinci Baskı). Ankara: Paşa Yayıncılık.
KABAAĞAÇ, S. ve ALOVA, E. (1995). Latince/ Türkçe Sözlük. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
KAPTAN, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. (Geliştirilmiş Onbirinci Baskı). Ankara: Seçkin Dağıtım.
KARABULUT, A. (2000). Erzurum İlinde Görev Yapan Biyoloji Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Sorunlar. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı.
KARASAR, N. (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemi (Kavramlar-İlkeler- Teknikler). (Sekizinci Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KAROL, S., SULUDERE, Z. ve AYVALI, C. (2000). Biyoloji Terimleri Sözlüğü. (İkinci Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KAROL, S., AYVALI, C. ve SULUDERE, Z. (2000). Hücre Biyolojisi. (Dördüncü Baskı). Ankara: Öğün Matbaacılık.
KEETON, W. T. ve GOULD, J. L. (1999). Genel Biyoloji I. (Beşinci Baskı). Çeviri Editörleri: Ali DEMİRSOY ve İsmail TÜRKAN. Ankara: Palme Yayıncılık.
KEETON, W. T. ve GOULD, J. L. (2000). Genel Biyoloji II. (Beşinci Baskı). Çeviri Editörleri: Ali DEMİRSOY ve İsmail TÜRKAN. Ankara: Palme Yayıncılık.
KIZILCAN, A.N., DÜZGÜN, E. ve YILMAZ, C. (2000). Lise I Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Düzgün Yayıncılık.
KIZILCAN, A.N., DÜZGÜN, E. ve YILMAZ, C. (2001). Lise II Biyoloji Ders Kitabı. Ankara: Düzgün Yayıncılık.
KORKMAZ, Z. (2004). Dünya Dili- Bilim Dili ve Türkçemiz Açısından Çözüm Bekleyen Bir Çelişki. Türk Dili - Dil ve Edebiyat Dergisi. (630), 483-489.
KUCUR, D. K. (1999). Bilim Dili ve Oluşumu (Almanca ve Türkçe Özelinde). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe’nin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
KULELİ, Ö. (1993). Bilim Dili Türkçeleşebilmeli. Cumhuriyet Bilim Teknik. 338.
MEB. (2003). Ders Kitapları Yönetmeliği. MEB Tebliğler Dergisi. 66 (2549), 213- 221.
MESUT, R. ve ÇIKMAZ, S. (2004). Latince Kökenli Tıbbi Terimlerde İmla Sorunları. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. 20-26 Eylül. Ankara. 126- 127.
MESUT, R. (2005). Uluslararası Anatomi Terimleri ve Türkçe Karşılıkların Geliştirilmesi. IX. Ulusal Anatomi Kongresi. 7-9 Eylül. Kuşadası-İzmir. 24- 25.
NARİN, M. (2005). İktisat Terimleri Üzerine. Türk Dili - Dil ve Edebiyat Dergisi. (642), 510-520.
ÖRS, Y. (1978). Uluslararası Tıp Dili. Türk Dili Dergisi. (318), 165-171.
ÖSYM. (2003). Ortaöğretim Kurumlarına Göre 2003 Öğrenci Seçme Sınavı Sonuçları. Ankara: ÖSYM Yayınları.
ÖSYM. (2004). Ortaöğretim Kurumlarına Göre 2004 Öğrenci Seçme Sınavı Sonuçları. Ankara: ÖSYM Yayınları.
ÖSYM. (2005). Ortaöğretim Kurumlarına Göre 2005 Öğrenci Seçme Sınavı Sonuçları. Ankara: ÖSYM Yayınları.
ÖZAY, E. (2005). Genel Liselerde Okutulan Biyoloji-3 Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı.
ÖZTAŞ, F. (2001). Biyoloji Eğitiminde Lise Öğrencilerinin Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Araştırmalar. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı.
ÖZTAŞ, H. ve ÖZTAŞ, F. (1998). Farklı Seviyelerdeki Öğrencilerin Bazı Temel Biyolojik Terimleri Kavrayabilme Yetenekleri İle İlgili Bir Araştırma. III. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, 23-25 Eylül. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. 184-186.
ÖZTÜRK, E., BÖRÜ, S. ve CAVAK, Ş. (2004). Lise I Biyoloji Ders Kitabı. (İkinci Baskı). İstanbul: MEB Yayınları.
SAĞDIÇ, D., BULUT, Ö. ve KORKMAZ, S. (2004). Lise III Biyoloji Ders Kitabı. (İkinci Baskı). MEB Yayınları.
SAĞLAM, M., AŞTI, R. N. ve ÖZER, A. (2001). Genel Histoloji. (Genişletilmiş Altıncı Baskı). Ankara: Yorum Matbaacılık.
SUCU, A., BAYAR, S. ve KÜPELİ, M. (2005). Lise II Biyoloji Ders Kitabı. (Üçüncü Baskı). Ankara: MEB Yayınları.
ŞAHİN, N. (1994). Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. (İkinci Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ŞENSOY, Ö. (2002). İlköğretim Öğrencilerinin (6., 7. ve 8. Sınıflar) Fotosentez Konusundaki Yanlış Kavramlarının Tespiti Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı.
TDK (2005). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları, Genişletilmiş 10. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
TEKKAYA, C., ÇAPA, Y. ve YILMAZ, Ö. (2000). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Genel Biyoloji Konularındaki Kavram Yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (18), 140-147.
TEKKAYA, C., ÖZKAN, Ö. ve SUNGUR, S. (2001). Biology Concepts Perceived As Difficult By Turkish High School Students. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (21), 145-150.
TURAN, İ. (2002). Lise Coğrafya Derslerinde Kavram ve Terim Öğretimi İle İlgili Sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22 (2), 67-84.
YAKAR, N. ve BİLGE, E. (1987). Genel Botanik. (Üçüncü Baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınlarından.
YÜCEL, A. S. ve MORGİL, F. İ. (1998). Yüksek Öğretimde Çevre Olgusunun Araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (14), 84-91.
ZÜLFİKAR, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 569.
BİYOLOJİ TERİMLERİ