Oral Parmak Süpürme Manevrası Oral
parmak süpürme manevrası, sadece bilinçsiz hastada ve ilk yardımcı orofarenksi
görebiliyorsa yapılmalıdır. İlk yardımcı bir elin işaret parmağını ağız boşluğunun bir
tarafından farenksin arkasına doğru girebildiği kadar ilerletir. Daha sonra parmak fleksiyona alınır ve bir çengel gibi ağız boşluğunun
dışına doğru süpürülür.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Yabancı Cisim Aspirasyonunda Acil Bakım
• Yabancı cisim aspirasyonuna bağlı gelişen klinik ve patolojik değişiklikler; hastanın
yaşı, aspire edilen materyalin cinsi,
büyüklüğü, lokalizasyonu ve havayolunda kalma süresine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Larinks veya trakeada kısmi
tıkanıklık meydana getiren bir cisim akut asfiksiye neden olmaktadır.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Yabancı Cisim Aspirasyonunda Acil Bakım
• Kısmi tıkanıklık meydana getiren veya distal havayollarına yerleşen bir cisim
genellikle kronik değişikliklerle tekrarlayan ve tedaviye yanıt vermeyen pnömoni ya
da hışıltı gibi uzun süreli komplikasyonlara neden olabilir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
EriĢkinlerde; havayolunu koruyucu
reflekslerin kaybına yol açan bilinç değişikliği ve obezitede aspirasyonu kolaylaştıran
başlıca faktörler; nörolojik ve psikiyatrik bozukluklar, konvülsiyonlar, alkol ve ilaç bağımlılığı, gastrointestinal fistül,
maksillofasial travma, oral/ faringeal veya dental girişimler, mental retardasyon ve gebeliktir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Çocuklarda; aspirasyonu kolaylaştıran
faktörler; uygunsuz pozisyonda beslenme, molar dişlerin olmaması nedeniyle
yiyeceklerin parçalanmadan uzun süreli ağızda tutulması, yutma ve havayolunu
temizleme işlevleri için gerekli nöromusküler mekanizmaların immatür olması, çene
gelişimlerinin tam olmaması, larinks ve
epiglottisin anatomik olarak erişkin şeklini
almamış olması, nöromüsküler hastalıklar ve düşük sosyo-ekonomik düzeydir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Belirti ve Bulgular
• Klinik bulgular; hastanın yaşına, aspire edilen materyalin cinsine, cismin fiziksel
özelliklerine (sıvı ya da katı), büyüklüğüne, yerleşim yerine ve tanı için geçen süreye bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Belirti ve Bulgular
• Aspirasyon sonrası erken dönemde ortaya çıkan şiddetli öksürük, nefes almada
güçlük, hışıltılı solunum ve morarmadan oluşan “boğulma fazı” olguların çoğunda görülmektedir. Bu durum erişkin yaş
grubunda beslenme sırasında ortaya çıkan kalp krizine benzediği için “cafecoronary”
olarak da adlandırılmaktadır.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Belirti ve Bulgular
• Aspire edilen cisim katı ve büyük ise sıklıkla larinks veya trakeada
obstrüksiyona neden olur.
• Kişide ani başlayan solunum sıkıntısı, stridor, ses kısıklığı ve siyanoz görülür.
Tıkanıklığın kısmi olduğu veya aspire
edilen materyalin karina düzeyine kadar
ilerlediği olgularda klinik tablo daha hafiftir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Belirti ve Bulgular
• Aspire edilen cisim; laringotrakeal
yerleşimli, büyük boyutlu, keskin veya penetran özellikte ise yutma güçlüğü, boğaz ağrısı veya kanlı kusma gibi
gastrointestinal sisteme ait yakınmalara neden olabilir. Bu bulgular varlığında
sadece gastrointestinal sisteme ait hastalıklar değil, yabancı cisim
aspirasyonundan da şüphe edilmelidir.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Tanı
• Ani başlayan öksürük, wheezing ve tek taraflı azalmış solunum sesleri vardır.
Tanı koymada öykü, fizik muayene,
görüntüleme yöntemleri ve bronkoskopiden faydalanılır.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Klinik; yabancı cisim aspirasyonundan şüphelenilen hastaların arka-ön ve lateral akciğer grafileri çekilmelidir.
Aspire edilen cisim radyoopak madde ise direkt radyolojik inceleme yöntemi tanı için yeterli görülmektedir.
Grafinin iki yönlü çekilmesi yabancı cismin lokalizasyonunu ve üst üste gelmiş birden fazla yabancı cismin varlığını belirlemede faydalıdır.
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Klinik; İnspiryumda çekilen grafide havayolu açıklığı bazen normal görülebilir. Bu
durumda ekspiryum grafisinin çekilmesi faydalı olacaktır. YCA’ya maruz kalan
hastalarda en sık görülen radyolojk bulgular tek taraflı havalanma artışı, atelektazi,
mediastinal şift ve pnömonik infiltrasyondur.
Tanıda “altın standart” halen bronkoskopi olarak değerlendirilmektedir
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Tedavi
• Bilinci açık süt çocuklarında sırt ve göğüs
bölgesine arka arkaya vuruşlar yapılmalıdır.
• Bir yaşından büyük çocuklar ve erişkinlerde ise Heimlich manevrası uygulanmalıdır.
• Havayolu tıkanıklığının kısmi olduğu durumlarda hastaların kendi kendine
soluması ve öksürmesi desteklenmelidir.
Kör dalış yapılarak yabancı cismin çıkarılmasına çalışılmamalıdır.
ERĠġKĠNLERDE YABANCI CĠSĠM
ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
1. Hastanın arkasına geçilir veya hafif şekilde sırtına doğru olacak şekilde yanında durulur.
2. Bir el hastanın göğüs bölgesine koyulur ve desteklenir.
Hastanın öne eğilmesi sağlanır.
3. Diğer elin topuğu ile hastanın skapulaları (kürek
kemikleri) ortasına kuvvet yönü ileriye doğru olacak şekilde, saniyede bir kez olmak üzere 5 defa kuvvetlice vurulur.
4. Yabancı cisim çıkmamış ise hastanın üst karın bölgesini saracak şekilde pozisyon alınır (bir yükseltiden
yararlanılabilir, kişinin dizleri üzerine çökmesi sağlanabilir veya kurtarıcı dizleri üzerine çökebilir)
ERĠġKĠNLERDE YABANCI CĠSĠM
ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
5. Uygulayıcı bir elini yumruk haline getirir o elin
başparmağı göğüs kemiğinin alt ucu ile göbek çukuru arasındaki boşluğun ortasına yerleştirilir.
6. Uygulayıcı boşta kalan eliyle yumruk yapılan eli kavrar.
7. Kollar yardımıyla, yumruk yapılan elin içeri ve yukarı hareketi sağlanır. Saniyede 1 kez olacak şekilde ve 5 kez kuvvetlice uygulanır.
8. Yabancı cisim çıkana kadar sırt vuruşu ve karına bası yöntemi 5’li seriler halinde sırayla uygulanır.
9. Bilinç kapanırsa ve yabancı cisim çıkmamışsa kalp masajından başlamak üzere temel yaşam desteği
uygulamasına geçilir (Soluk vermeden önce başparmak ağız içinde diğer parmaklar çene altında dil ve altçene birlikte çekilerek ağız içi kontrolü yapılmalıdır).
ÇOCUKLARDA YABANCI CĠSĠM
ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
1. Hastanın arkasına geçilir veya hafif şekilde sırtına doğru olacak şekilde yanında durulur.
2. Bir el hastanın göğüs bölgesine koyulur ve desteklenir.
Hastanın öne eğilmesi sağlanır.
3. Diğer elin topuğu ile hastanın skapulaları (kürek
kemikleri) ortasına kuvvet yönü ileriye doğru olacak şekilde, saniyede bir kez olmak üzere 5 defa kuvvetlice vurulur.
4. Yabancı cisim çıkmamış ise hastanın üst karın bölgesini saracak şekilde pozisyon alınır (bir yükseltiden
yararlanılabilir, kişinin dizleri üzerine çökmesi sağlanabilir veya kurtarıcı dizleri üzerine çökebilir)
5. Uygulayıcı bir elini yumruk haline getirir. Yumruk haline getirilen elin başparmağı göğüs kemiğinin alt ucu ile göbek çukuru arasındaki boşluğun ortasına yerleştirilir.
ÇOCUKLARDA YABANCI CĠSĠM
ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
6. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.
7. Kollar yardımıyla, yumruk yapılan elin içeri ve yukarı hareketi sağlanır. Saniyede 1 kez olacak şekilde ve 5 kez kuvvetlice uygulanır.
8. Yabancı cisim çıkana kadar sırt vuruşu ve karına bası yöntemi 5’li seriler halinde sırayla uygulanır.
9. Bilinç kapanırsa ve yabancı cisim çıkmamışsa kalp masajından başlamak üzere temel yaşam desteği
uygulamasına geçilir (Soluk vermeden önce başparmak ağız içinde diğer parmaklar çene altında dil ve altçene birlikte çekilerek ağız içi kontrolü yapılmalıdır).
BEBEKLERDE YABANCI CĠSĠM ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
1. Bebek yüzükoyun pozisyonda, başı gövdesinden hafif
aşağıda (yer çekimine uygun) olacak şekilde ön kol üzerine yatırılır (Bu sırada sağlık personeli oturur pozisyonda
olmalıdır.)
2. Bebeğin yatırıldığı kol bacağın uyluk kısmına yerleştirilir.
3. Diğer elin topuğu ile bebeğin skapulaları ortasına kuvvet yönü ileri ve aşağıya, saniyede bir darbe olacak şekilde 5 kez kuvvetlice vurulur.
4. Yabancı cisim çıkmamışsa bebek göğüs basısı yapmak üzere sırtüstü ve başı gövdesinden hafif aşağıda olacak şekilde çevrilir (çevirme işlemi sırasında sırt vuruşu yapan eli bebeğin başının arkasına yerleştirerek baş desteği
sağlanır ve bebek kurtarıcının iki kolu arasında iken sırt üstü pozisyona çevrilir).
BEBEKLERDE YABANCI CĠSĠM ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
5. Bebeğin yerleştirildiği ön kol uyluğun üzerine yerleştirilir.
6. Uygulayıcının boşta kalan elinin işaret parmağı ile orta parmakları veya orta parmak ile yüzük parmakları
birleştirilerek kalp masajı yapılan noktaya yerleştirilir.
7. Göğüs duvarından teması kesmeden bebeğin göğüs yüksekliğinin 1/2 ile 1/3’ünü çöktürecek şekilde içeri ve
ileriye doğru ve yaklaşık 45 derece açı ile itici bası yapılır.
8. Yabancı cisim çıkıncaya kadar sırt vuruşu ve göğüs
basısı ardışık olarak sırası ile 5’li seriler halinde sürdürülür.
9. Bebeğin bilinci kaybolursa kalp masajından başlayarak TYD uygulanır (Soluk vermeden önce başparmak ağız içinde diğer parmaklar çene altında dil ve çene birlikte çekilerek ağız içi kontrolü yapılmalıdır).
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
• Caner E, Yabancı Cisim Aspirasyonu ve Acil Bakım. Editörler; Usta G, Sarı A, Tüm Yönleriyle Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) Uygulamaları, Yayınevi: Kongre Kitabevi, ISBN: 978-605-80509-6-9, YIL: 2019, Sayfa; 257-268
• ERC Kılavuzu 2015