Yüksek Dayanımlı Betonlar: Basınç dayanımı 40 N/mm2’ den fazla olan betonlar

Beton Üretim Süreci:

Önce, hazır betonun üretiminde kullanılacak, doğru seçilmiş malzemelerin (çimento, agrega, su, katkı) kalitelerini ve birbirlerine uyumunu incelemek için laboratuvar deneyleri yapılır. Bu deneylerden geçen malzemelerde zamanla

olumsuz değişiklikler meydana gelmesinin önlenmesi için sürekli kalite denetimi

yapılmalıdır. Hazır betonun üretim süreci, santral operatörünün üretilecek betonu tanımlayan

formülün numarasını belirleyip, bilgisayar sistemini işletmesiyle başlar.

İlk komuttan sonra, ayrı bölmelerde stoklanmış

bulunan agrega, çimento ve su aynı anda tartılır. Daha sonra tartılmış agrega bant veya kovayla taşınarak

mikser kazanına aktarılır. Bu sırada çimento, su ve formülde varsa kimyasal katkı maddesi de kazana aktarılır ve karıştırılır.

Karıştırma süresi betonun homojen olmasını sağlayacak bir süre olmalıdır.

Fazla karıştırma sonucu:

- İş verimliliği düşer,

- Gereksiz enerji tüketilir, - İşlenebilirlik azalır,

- Agrega ufalanabilir.

Bir harman betonun hacmi değişmekle birlikte, genellikle 1 – 3 m3’tür. Karıştırma işlemine beton üniform görünüm kazanıncaya kadar devam edilmelidir. Yeterince karıştırılmış olan harman, transmiksere boşaltılır, dolum tamamlanıncaya kadar aynı işlem devam eder.

Kalıptaki demir sıklığı, kalıbın eğimi, kolon kiriş ebatları,

işçilik ve mastarlama imkanları gibi kriterler dikkate alınarak betonun kıvamı seçilir. Yani kıvam betonun işlenebilme

özelliğidir.

• Hazır beton kıvam sınıfları: Betonun işlenebilme özelliği

kıvamıyla tayin edilebilmektedir. Hazır beton kıvamlarını şöyle sıralayabiliriz:

1) Kuru Kıvam (K1) çökme ölçüsü: 0 – 4 cm.

2) Plastik Kıvam (K2) çökme ölçüsü: 5 – 9 cm.

3) Akıcı Kıvam (K3) çökme ölçüsü: 10 – 15 cm.

4) Çok Akıcı Kıvam (K4) çökme ölçüsü: 16 cm. >>

Şantiye teslimi beton kıvamında taşıma süresi ve beton sıcaklığı önemlidir. Taşıma süresi uzadıkça hava sıcaklığı da kıvamı

etkileyebilmektedir.

Taze Beton Sıcaklığı:

Şantiyede döküme hazır betonun sıcaklığı +5⁰C’den az +32⁰C’den fazla olmamalıdır. Taze beton için ortalama normal sıcaklık 15 –

16⁰C’dir.

Taşıma Süresi:

Kuru karışımlılarda 3 saat, yaş karışımlı mikserlerde 1.5 saat

Hazır Beton Siparişi:

Hazır beton siparişi vermeden önce, yapıda ne tür beton kullanacağının doğru tespit

edilmesi gerekir. Sipariş edilecek betonun miktarını, basınç dayanım sınıfını, kıvam

sınıfını, miktarını, ne tür bir yapı elemanı için istendiğini, çevre şartlarını ve diğer

özelliklerini ayrıntıları ile tespit edip ona göre sipariş verilmelidir.

Beton döküm programı iki üç gün önceden planlanıp Beton Firmasına, Yapı Denetim

Firmasına ve Laboratuvara bildirilmelidir.

Sipariş formu bir nevi sözleşme belgesidir.

Tüm bilgiler yazılıdır. İleride doğabilecek anlaşmazlıkların bir kanıtı olarak

kullanılabilinir. Dikkatlice doldurulmalıdır.

Hazır Betonun Taşınması:

Hazır beton çabuk kullanılması gereken bir üründür. Bu özelliği nedeniyle “transmikser”

adı verilen özel araçlarla taşınır ve teslimata kadar homojenliğini koruması için

transmikserde karıştırılır.

Taşıma işlemi sevkiyat programına göre gerçekleştirilir; transmikser operatörü ve gerektiğinde beton pompası operatörü taşıma ve teslim işleminin sorumlularıdır.

Transmikser operatörü betonu müşterinin şantiyesine kadar taşır, pompa operatörü de betonu istenilen noktaya, kalıba aktarır.

Betonun teslim alınması:

a) Hazır beton gözle muayene edildiğinde beton kıvamının uygun olduğu görülmelidir. Ayrışmış olmamalı, renk değişimi görülmemelidir.

b) Her transmikser irsaliyesi kontrol elemanınca kontrol edilmeli. Hazır beton bilgileri taraflarca imzalanıp,

dosyalanmalıdır.

c) Çimento miktarı ve sınıfı uygun mu?

d) Beton sınıfı uygun mu?

e) Beton miktarı doğru mu ? f) Taşıma süresi uygun mu ?

g) Kıvam uygun mu? (Slamp (çökme) deneyi ile kontrol edilmeli, kıvam yüksekse beton teslim alınmamalıdır.)

h) Soğuk ve sıcak havalarda beton sıcaklığı ölçülmelidir.

i) En büyük agrega çapı kontrol edilmelidir.

j) Teslim vakti saat ve dakika olarak yazılmalıdır.

k) Teslim eden ve alanın, adı, soyadı, ünvanları ve imzaları evrak üzerinde bulunmalıdır.

l) Beton numunesi yetkili elemanca alınmalıdır.

Beton kıvamı nasıl ölçülür ? (Slamp Deneyi) Taban çapı 30cm, üst çapı 10 cm. ve yüksekliği 30 cm. olan kesik koni şeklindeki çökme hunisi ile kıvam testi yapılır. Buna Slamp Deneyi denir.

Düz bir tabana konan huninin içi 3 eşit

kademede betonla doldurulur. Her kademede şişleme çubuğu ile 25 kez şişlenir. (şişleme

çubuğu olarak Ø16’lık 60cm. uzunluğunda demir kullanılır) Huni tamamen beton ile dolunca üstü mala ile düzeltilir. Huni el tutamaklarından

tutularak yavaşça (5-10 saniye) yukarı kaldırılır.

Bu durumda taze betonun üstü kendi

ağırlığı ile bir miktar çöker. Şişleme çubuğu huninin üzerine konur ve çöken betonun üst seviyesinden çubuğun altına kadar olan

mesafe ölçülür. Bu çıkan ölçü betonun çökme miktarıdır ve slump değeri olarak adlandırılır.

Çökme deneyi kolaylığından ve özel deney düzeni gerektirmemesinden dolayı

şantiyelerde kalite kontrol amaçlı olarak taze betonun kıvamının kontrol edilebilmesi için çok uygundur.

Çökme Sınıfları

KIVAM ÖZELLİKLERİNE GÖRE ÇÖKME (cm)

K1 (KURU KIVAM) 0 – 4 cm.

K2 (PLASTİK KIVAM) 5 – 9 cm

K3 (AKICI KIVAM) 10 – 15 cm.

K4 (ÇOK AKICI KIVAM) 16 – 21 cm.

K5 (ÇOK AKICI KIVAM) ≥ 22 cm.

Hazır beton taşınması sırasında kıvam kaybına neden olan etkenler vardır :

a)Uzun mesafelerden gelen betonlarda, karışım suyunda buharlaşma olabilir.

b)Aşırı sıcak hava, betonun dökümü esnasında, suyu buharlaştırarak kıvam kaybına neden olabilir.

c) Betonun zamanında dökülmeyip bekletilmesi

durumunda da kıvam değişikliğe uğrar. Bu durumda Fabrika yetkilisi ile temasa geçilmelidir.

Beton Dökümü öncesi Neler Yapılmalıdır?

a) Kalıp Kontrol Mühendisince kontrol edilmeli, eksik ve hatalı olana imalatlar düzelttirilmelidir.

b) Dökümü engelleyecek demir, tuğla, elektrik boruları v.b.

Kaldırılmalı, rahat bir çalışma ortamı hazırlanmalıdır.

c) Vibratörler ve yedekleri çalışır durumda olmalıdır.

d) Döküm sonrası bakım için gerekli malzemeler (su, hortum, örtüler v.b.) hazır bulundurulmalıdır.

e) Beton dökümü gece yapılacaksa, gerekli aydınlatma sistemi hazırlanmalı ve güvenlik önlemleri alınmalıdır.

f) Daha önce yarım bırakılmış betonun ek yeri

temizlenmeli, pürüzlendirilmeli ve mümkünse sınıfı daha yüksek bir beton ek yeri için planlanmalıdır.

Beton Dökümü:

a) Beton nereye dökülecekse pompa oraya

mümkün olan en yakın mesafeye kurulmalıdır.

Betonu bir noktaya döküp oradan yaymak

yanlıştır. Yayma mesafesi 3 m. yi geçmemelidir.

b) Beton dayanım testi için her 50 m3’ten ve/veya binanın her katından (temel dahil) bir deneylik 3 numune alınmalıdır.

c) Beton yatay tabakalar halinde dökülmeli, her bir tabakanın kalınlığı 15 – 30 cm. olmalıdır.

Betonun ayrışmaması için kalınlık her bölgede eşit olmalıdır. Perde ve kolonlarda 30 – 60 cm.

lik tabakalar halinde dökülmelidir.

d) Beton daima düşey olarak kalıba dik durumda dökülmelidir.

e) Hortum mümkün olduğunca kalıp tabanına yakın olmalı, 80 – 100 cm. yi geçmemelidir.

f) Yüksek kirişlerde, betonarme perde duvarlarda ve kolonlarda 30 cm. den az, 60 cm. den fazla olmamak üzere tabaka oluşturulur ve vibratör kullanılır. Daha fazla yüksekliklerde istenilen sıkıştırma sonucu

alınamaz.

g) Sıkıştırma işlemlerinde ayrışma olmamasına özellikle dikkat edilmelidir.

h) Hazır beton dökülen bir yapıda her zaman projedeki dayanım elde edilmiş sayılmaz. İstenilen dayanımın elde edilmesi betonun sıkıştırılmasına ve bakımına bağlıdır.

i) Hazır beton su/çimento oranları hesaplanmış betondur. Döküm esnasında betona su

ilavesi Firmanın beton garantisini hükümsüz kılar.

j) Vibratör betonu yayma amacıyla kullanılmamalıdır.

k) Dar ve derin kalıplarda, hortumun giremediği durumlarda farklı yöntemler kullanılmadır.

l) Şiddetli yağmurda beton dökülmemelidir.

m) Yatay tabakalar (15-30 cm) halinde dökülmeli

n) Serbest olarak <1.5m. akıtılmalı, zorunlu hallerde düşürme oluğu kullanılmalı

o) Kalıp kenarından başlanarak dökülmeli