Yükseköğretim Kurulu Üyelerini Seçmek

Yükseköğretim Kurulu 1982 Anayasası ile kurulmuĢtur⁴¹⁹. 1982 Anayasası‟nın, Yükseköğretim Kurulunu düzenleyen 131. maddesinde

“Yükseköğretim kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim -öğretim ve bilimsel araĢtırma faaliyetlerini yönlendirmek, bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliĢtirmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiĢtirilmesi için planlama yapmak maksadı ile Yükseköğretim Kurulu kurulur” demektedir.

Anayasa metninden açıkça anlaĢılacağı üzere, yükseköğretim kurulu icrai bir kamu kurumudur. Üyeleri,

1- Üniversiteler ve bakanlar Kurulunca seçilen adaylar arasından cumhurbaĢkanınınca atanan üyeler,

2- CumhurbaĢkanınınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden oluĢur.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 6. maddesine göre kurul üyelerinin yedi tanesi doğrudan cumhurbaĢkanınınca atanmaktadır.

Yükseköğretim Kurulu üyelerinin cumhurbaĢkanı tarafından atanması iĢleminin, karĢı imza ile olup olmayacağı konusunda iki görüĢ vardır.

415 Ġdari hiyerarĢi için bakınız GÜNDAY, Metin, Ġdare Hukuku, Ġmaj Yayıncılık, 9. baskı, Ankara, 2004, s. 357.

416 GÖZLER, Türk Anayasa Hukuku, s. 557.

417 ÖZBUDUN, a.g.e., s. 314.

418 ÖZBUDUN, a.g.e., s. 314.

419 ERDOĞAN, a.g.e., s. 133.

Birinci görüĢe göre; anayasa koyucu, Yükseköğretim Kurulu üyelerinin doğrudan cumhurbaĢkanınınca atanarak⁴²⁰ bunların tarafsızlığını sağlamak ve siyasi yapının etkisi altında kalmasın önlemek istemiĢtir⁴²¹. Bizim de katıldığımız diğer görüĢe göre Yükseköğretim Kurulu üyelerini atamak tipik icrai nitelikte bir idari iĢlemdir. Bundan dolayı idareye iliĢkin bu yetkinin yürütmenin sorumlu kanadı bakanlar kurulu ile beraber kullanılması gerekir⁴²². Ayrıca anayasanın bütünü göz önüne alınarak yapılan sistematik yorum, bu yetkinin karĢı imza ile kullanılmasını gerektirir. Çünkü cumhurbaĢkanının yetkilerinin karĢı imza ile kullanılması asıl, tek baĢına kullanılması istisnadır. Ġstisnalar, yapısı gereği dar yorumlanır⁴²³. Anayasa açıkça bu yetkinin tek baĢına kullanılacağını belirtmemektedir. Bundan dolayı yetkinin mahiyetine bakmak gerekir. Eğer icrai nitelikte bir idari iĢlemse bakanlar kurulunun veya ilgili bakanın karĢı imzası ile kullanılmalıdır. Aksi bir yorum idari yapı içinde yer alan bir kuruluĢun bütün üyelerini atamak, cumhurbaĢkanının yetkisine girer. Bu durumda cumhurbaĢkanı yaptığı atamalardan dolayı sorumlu olan bir makam olmamıĢ olur. Çünkü cumhurbaĢkanı siyasi açıdan sorumsuzdur. Bundan dolayı cumhurbaĢkanı aleyhine sorumluluk yoluna gidilemez. Bu durumda bakanlar kurulunun sorumluluğu gündeme gelecektir. Bu da açıkça demokrasi ve hukuk mantığına aykırıdır. CumhurbaĢkanının yaptığı atamalardan dolayı bakanlar kurulunun sorumlu olması mantık kurallarına da aykırıdır⁴²⁴. Uygulamada Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanması cumhurbaĢkanı tarafından tek baĢına kullanılmaktadır⁴²⁵.

DanıĢtay 1. Dairesi‟nin 1994/146 Esas 1994/143 Karar ve 16.9.1994 tarihli, cumhurbaĢkanınınca Yükseköğretim Kuruluna atanan üyenin yaĢ haddinden dolayı emekli edilmesi ve boĢalan üyeliğe cumhurbaĢkanınınca doğrudan yapılan atamaya iliĢkin verdiği istiĢari kararında;

Yukarıda açıklandığı üzere dava konusu edilen ve davacının kurulumuz üyeliğinin sona erdiğine iliĢkin iĢlem, tek baĢına CumhurbaĢkanımızın yetkisi dahilinde tesis edilmiĢtir....Bu yetki doğrudan CumhurbaĢkanınına ait olup, bu kanattan gelen üyeler için CumhurbaĢkanınına teklif dahi yapılamamaktadır…

420 DAL, Kemal, Türk Esas TeĢkilat Hukuku, Bilim Yayınları, Ankara, 1986, s. 269.

421 SOYSAL, Anayasanın Anlamı, s. 241–242.

422 ERDOĞAN, a.g.e., s. 134; ÖZBUDUN, a.g.e., s. 314; GÖZLER, a.g.e., s. 513.

423 ERDOĞAN, a.g.e., s. 134.

424 GÖZLER, Türk Anayasa Hukuku, s. 525.

425 ERDOĞAN, a.g.e., s. 135.

Yukarıda arz ve izah edilen durum, dava konusu edilen iĢlemin tesisinin Sayın CumhurbaĢkanı tarafından doğrudan yapıldığını açıkça ortaya koymaktadır.

Bu iĢlemi yapma yetkisinin Sayın CumhurbaĢkanımızda olduğu, Anayasamızın 131.

maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesinde "... ve CumhurbaĢkanınınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur." denmek suretiyle çok açık bir Ģekilde belirlenmiĢtir.

Üniversitelerimize rektör seçiminde Sayın CumhurbaĢkanımıza üç aday bildirilmekte ve rektörler Sayın CumhurbaĢkanımızca bu adaylar arasından seçilmektedir.

Yine kurulumuz üyeliğine, Bakanlar Kurulu, Milli Eğitim Bakanlığı, Genel Kurmay BaĢkanlığı ve üniversitelerimiz kanadından seçilecek üyeler için CumhurbaĢkanımıza teklifte bulunulmakta ve Sayın CumhurbaĢkanımız atamayı bu tekliflere göre yapmaktadır.

Oysa davacının atanması ve görevinin sona erdirilmesi hiçbir teklif veya öneriye gerek kalmaksızın Sayın CumhurbaĢkanımız tarafından yapılmıĢtır.

Bilindiği üzere Anayasamızın 105 ve 125. maddeleri ile Ġdari Yargılama Usul Kanunu`nun 2. maddesinde CumhurbaĢkanının doğrudan yaptığı iĢlemlerin dava konusu yapılamayacağı hüküm altına alınmıĢtır.

DanıĢtay 1. Dairesi, cumhurbaĢkanının baĢka makamların katılımı ile yaptığı atamaların, yargı denetimi kapsamında olduğunu kabul etmektedir. Fakat Yükseköğretim Kuruluna cumhurbaĢkanınınca yapılan doğrudan atamaların yargı denetimi kapsamına girmediğini kabul etmektedir. DanıĢtay‟ın bu kararı hem hukuk devleti mantığına hem de parlamenter sistem mantığına aykırıdır.

CumhurbaĢkanının yürütmeye iliĢkin yetkilerinden, icrai nitelikte olan kararlarına karĢı idari dava açılabilmesi gerekir. Bundan dolayı cumhurbaĢkanının Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanmasına iliĢkin iĢlemine karĢı idari yargı yolu açık olmalıdır⁴²⁶.

Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanması iĢlemi, uygulamada cumhurbaĢkanının tek taraflı iĢlemi ile yapılmaktadır⁴²⁷. Bu durumun Parlamenter Hükümet Sistemine aykırı olduğu açıktır. Yürütmeye iliĢkin icrai nitelikte idari bir iĢlemin cumhurbaĢkanı tarafından tek baĢına kullanılması, Parlamenter Hükümet Sistemi mantığına aykırıdır. KarĢılaĢtırmalı hukukta, cumhurbaĢkanının benzer kamu kurumlarına yaptığı atamalar, karĢı imza ile yapılmaktadır⁴²⁸.

426 ÖZBUDUN, a.g.e., s. 315., Doktrinde genel olarak CumhurbaĢkanı Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanması iĢlemini tek baĢına yaptığı iĢlemler kategorisine sokarak Anayasanın 125/2. maddesi kapsamında olduğunu belirtmiĢlerdir. Aynı yazarlar bu hükmün hukuk devleti anlayıĢına aykırı olduğunu kabul etmiĢlerdir. GÖZLER, a.g.e., s. 514.,

427 ERDOĞAN, a.g.e., s. 135.

428 GÖZLER, Devlet BaĢkanları, s. 182.