Yükseköğretim Düzeyinde Mesleki Eğitim

Teknik ara insan gücü yetiştirilmesini amaçlayan meslek yüksekokulları ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına öğretmen yetiştirilmesi amacıyla kurulan mesleki ve teknik eğitim fakülteleri yükseköğretim düzeyinde meslek eğitimi verilen yükseköğretim kurumlarıdır.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun ilk halinde “belirli mesleklere yönelik ara insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan dört yarıyıllık eğitim-öğretim sürdüren bir yükseköğretim kurumu” şeklinde tanımlanan meslek yüksekokulu tanımındaki “ara insan gücü” ifadesi 6111 sayılı Kanun ile “nitelikli insan gücü” olarak değiştirilmiştir. Bu düzenleme ile meslek yüksekokulları teknik ara eleman değil, işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu nitelikli elemanı yetiştiren bir kurum olarak tanımlanmıştır.

Kuruluş şekillerine göre üç çeşit meslek yüksekokulu bulunmaktadır. Bunlar devlet üniversiteleri bünyesinde kurulan meslek yüksekokulları, vakıf üniversiteleri

82Organize Sanayi Bölgelerinde Açılacak Mesleki ve Teknik Eğitim Okullarına Yönelik Bilgilendirme Toplantıları, http://mtegm.meb.gov.tr/www/organize-sanayi-bolgelerinde-acilacak-mesleki-ve-teknik-egitim-okullarina-yonelik-bilgilendirme-toplantilari/icerik/392, (14.01.2014).

836353 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, RG. 12.7.2012-28351.

84

20

bünyesinde kurulan meslek yüksekokulları ve 4702 sayılı Kanunun^ 1 inci maddesi çerçevesinde vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır.85

Meslek yüksekokulları, uygulayacakları mesleki öğretim programları ve ders içeriklerini kendileri belirlemektedirler.86

Bu okullarda teknik programlar, iktisadi ve idari programlar, sağlık programları ile denizcilik programlarında eğitim-öğretim yapılmaktadır. 87

Meslek yüksekokulu öğrencilerinin de mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencileri gibi işletmelerde beceri eğitimi zorunluluğu bulunmakta olup, öğrenimleri devam ederken yarıyıl ve yaz tatiline rastlayan aylarda en az otuz en çok altmış işgünü olmak üzere beceri eğitimi yapmaları gerekmektedir.88

4702 sayılı Kanun ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olan öğrencilere öğrenim gördükleri programın devamı niteliğinde veya buna en yakın programların uygulandığı meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş hakkı getirilmiş; bu durum da meslek yüksekokulu öğrencilerinin büyük bir bölümünün mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinden oluşmasına yol açmıştır.

Tablo 1 : 2012 Yılında Öğrenim Durumuna Göre Son Sınıf Düzeyinde Yükseköğretim Programlarına Yerleşen Aday Yüzdeleri (Sınavsız Geçiş Dâhil)

Okul Türü Lisans Yerleştirme Oranı (%) Ön lisans Yerleştirme Oranı (%)

Ticaret Meslek Liseleri 4,41 58,21

Teknik Liseler 11,22 45,03

Endüstri Meslek Liseleri 1 52,74

Kız Meslek Liseleri 6,5 36,04

Sağlık Meslek Liseleri 7,94 45,27

Otelcilik ve Turizm Meslek

Liseleri ^{17,88 44,23}

Kaynak: http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2012_2013.pdf

Tanım değişikliğinde ifade edilen “nitelikli işgücü, ancak kaliteli eğitim, donanımlı öğretim elemanları ve yeterli fiziki koşulların sağlanması ile

 Yükseköğretim kurumları, üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır.

85Özsoy, Ceyda; Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin İktisadi Kalkınmadaki Yeri ve Önemi, Anadolu Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir 2007, s.109.

86

http://mtegm.meb.gov.tr/tr/dokumanlar/calistay/index.html

87

Özsoy; a.g.e., s.109.

21 yetiştirilebilir.”89

4702 sayılı Kanun ile de mevcut kaynakları etkin ve verimli kullanarak işgücü piyasasının çeşitli kademelerinde ihtiyaç duyulan teknik insan gücünü yetiştirmek üzere bir veya daha fazla meslek yüksekokulu ile öğretim programları bütünlüğü ve devamlılığı doğrultusunda ilişkilendirilmiş mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının yer aldığı “Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgeleri” oluşturulmuştur.

4702 sayılı Kanun ile getirilen bir başka düzenleme ise, yukarıda da bahsedildiği üzere, vakıfların kazanç amacına yönelik olmamak şartıyla, bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın, ekonominin ihtiyaç duyduğu alanlarda yüksek nitelikli işgücü yetiştirmek amacıyla meslek yüksekokulu kurabilmelerine imkân verilmesidir.

Meslek yüksekokullarına ilişkin düzenlemelerde 4702 sayılı Kanun dışında 6111 sayılı Kanun ile de değişikliğe gidilmiştir. Meslek yüksekokulları ile mesleki ve teknik eğitim fakülteleri 3308 sayılı Kanun kapsamına alınmıştır. Böylelikle mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim öğrencilerinin 3308 sayılı Kanun kapsamındaki haklardan yararlanmaları sağlanmıştır. Ayrıca, meslek yüksekokullarındaki yıllık dönem sayısı üçe çıkarılmış ve daha önce iki yılda toplam dört olan dönem sayısı altıya çıkarılarak ilave iki dönemin işletmelerde beceri eğitimi yapılarak geçirilmesi öngörülmüştür. Bunun yanı sıra, mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim öğrencileri işletmelerdeki beceri eğitimleri sırasında iş kazası ve meslek hastalığı ile genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır. 6111 sayılı Kanun ile yapılan bir başka düzenleme ise yükseköğretim kurumları ile işgücü piyasası arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla oluşturulan “danışma kurulları”dır.90

Özel sektör, kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılım sağladığı meslek yüksekokulları bünyesinde oluşturulan danışma kurullarınca iş dünyası ile işbirliğinin geliştirilmesinin⁹¹ sağlanmasına yönelik olarak meslek yüksekokullarında açılması önerilen programlar hakkında araştırmalar yapılmakta, nitelikli insan gücü kaynağının planlanması yönünde

89 “Kırklareli Üniversitesi Meslek Yüksekokulları Öğrenci Memnuniyeti Araştırması” I. Uluslararası V.

Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Konya 2009.; “aktaran” Özhavzalı, Müzeyyen; Fatma

Bulat; Merve Kumsel; “Ön lisans Öğrencilerinden Meslek Yüksekokullarına Eleştirel Bir Bakış (Keskin Meslek Yüksekokulu Örneği)”, http://www.kmyo.duzce.edu.tr/kmyo/myos/pdf/MYO_OS_8031.pdf, (06.08.2013).

90

http://www.messegitim.com.tr/ti/680/0/Torba-Yasada-Egitim-Istihdam-Iliskisine-Yonelik-Duzenlemeler

91

Bartın Üniversitesi Meslek Yüksekokulunda Danışma Kurulu Toplantısı Yapıldı, http://myo.bartin.edu.tr/index.php?ln1=haberler&ln2=dk, (29.12.2013).

22 çalışmalar yürütülmektedir.92

Yapılan değişikliklerle mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının koşulları iyileştirilmeye çalışılsa da yeterli olmamaktadır. Mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının işgücü piyasasının talepleri doğrultusunda nitelikli insan gücünü yetiştirmekte yetersiz kalması nedeniyle öğrenciler mezun olduklarında işsizlik sorunuyla karşı karşıya kalmaktadırlar.^

Mesleki ve teknik eğitim fakülteleri ise yükseköğretim düzeyinde meslek eğitimi verilen diğer bir yükseköğretim kurumudur. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının öğretmen ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan Mesleki Eğitim, Teknik Eğitim, Ticaret ve Turizm Eğitim ile Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakülteleri 2010 yılı içerisinde yeni bir yapılanmaya girmiş ve yerini Teknoloji Fakültelerine bırakmıştır.

2009-2010 öğretim yılında iki tane Mesleki Eğitim Fakültesi, on altı tane Teknik Eğitim Fakültesi, bir tane Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi ve bir tane Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi bulunurken, 2010-2011 öğretim yılından itibaren Mesleki Eğitim ve Teknik Eğitim Fakülteleri ile Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültelerine öğrenci alınmamaktadır. Bunun önemli nedenlerinden birisi mesleki ve teknik eğitim fakültesi mezunlarının öğretmen olarak atamalarının yapılmamasıdır. Bunun sonucu olarak da, fakültelerin kuruluş amaçlarından farklı olarak, mezunlar işgücü piyasasının farklı sektörlerine yönelmişlerdir. Şu anda pek çok sektörde çalışan çok sayıda mesleki ve teknik eğitim fakültesi mezunu bulunmaktadır.93

Çağımızın ihtiyaçları, işgücü piyasasının talepleri ve uluslararası eğitim modelleri dikkate alınarak 13.11.2009 tarihinde kurulan Teknoloji Fakülteleri ise mühendislik fakültelerinden farklı özellikleri^ ile ayrılarak yapılandırılan yeni bir

92 T.C. Gediz Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Danışma Kurulu ve Program Komiteleri Yönergesi, http://www.gediz.edu.tr/Dosyalar/Yonergeler/myodanismakuruluveprogramkomiteleriyonergesi.pdf, (29.12.2013).



Eylül 2013 dönemi hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, okur-yazar olmayanlarda işsizlik oranı %2,2, lise altı eğitimlilerde %9,9, lise mezunlarında %21,1, mesleki veya teknik lise mezunlarında %20, yükseköğretim mezunlarında ise bu oran %17,6’dır.

93

Kayır, Ömer; Hamdi Kılıç; “Mesleki Eğitim ve Teknik Eğitim Fakülteleri”, http://yzstrateji.com/dokumanlar/MTEF-rapor.pdf ,(07.08.2013).

 Teknoloji Fakültelerinde branş (spesifik) mühendislik dalı seviyesinde eğitim verilmekte (mekatronik mühendisliği, yazılım mühendisliği gibi.), ayrıca öğrenciler yaz stajından farklı olarak sekiz yarıyıllık mühendislik eğitiminin bir yarıyıllarında müfredatı planlanmış bir program ile işyerinde eğitim yapmaktadırlar.