Yükümlülüğün Kapsamı ve İfa Şekli

Sigorta ettiren sözleşme yapılırken, bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Sigorta ettirenin bildiği hususlar, sigorta ettirenin öğrendiği kesin bilgiler, üçüncü şahısların haber verdiği şüpheli bilgiler ve kendisinden beklenen özeni gösterdiğinde hatırlayabileceği hususlardır365. Sigorta ettirenin bilmesi gereken husus ise, sigorta ettirenden dürüstlük kuralına göre öğrenmesi beklenen ancak öğrenmekten kasten kaçındığı hususlardır366_.

TTK m. 1435/1 ve Genel Şartlar C.2 uyarınca rizikonun gerçek durumunun sigortacıya bildirilmesi için önemli olması gerekmektedir. Anılan düzenlemelere göre, “Sigortacıya

bildirilmeyen, eksik veya yanlış bildirilen hususlar, sözleşmenin yapılmamasını veya değişik şartlarda yapılmasını gerektirecek nitelikte ise, önemli kabul edilir. Sigortacı tarafından yazılı veya sözlü olarak sorulan hususlar, aksi ispat edilinceye kadar önemli

363 _{Bkz. ÇEKER, Sigorta, s.110 vd.; KENDER, Sigorta, s. 275 vd.; ÖZTAN, Fırat: Sigorta Akdinin} İnikadında İhbar Mükellefiyeti, Ankara, 1966.

364 _{AYDIN, Sevgican: Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Halinde Sigortacının} Hakları Özellikle Oranlama Sistemine Göre Tazminattan İndirim Hakkı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya 2016, s. 18; ŞENOCAK, Kemal: Sorumluluk Sigortalarında Sözleşme Öncesi İhbar Külfeti, “Sigorta Hukuku Sempozyumları”, 1. Baskı, İstanbul, Ağustos 2018, s. 181.

365 _{AYDIN, s. 175-177.}

366 _{ÜNAN, Samim: Türk Ticaret Kanunu Taslağı’nın “Sigorta Hukuku“ Başlıklı Altıncı Kitabı} Hakkındaki Düşünceler, SHD Özel Sayı: 1, Yıl 2005, s. 109-196, s. 136.

83

sayılır.” Burada yer alan, önemli husus ifadesiyle, sözleşmenin yapılmamasını veya

değişik şartlarda yapılmasını gerektirmesinden bahsedilmektedir. Ancak Genel Şartlar’da kanundan farklı olarak, sigortacıya bildirilmeyen, eksik veya yanlış bildirilen hususlar, sözleşmenin değişik şartlarda yapılmasını gerektirecek nitelikte ise önemli sayılmaktadır. Buradaki farklılık kanunda belirtilen “sözleşmenin yapılmaması” ifadesine Genel Şartlar’da yer verilmemiş olmasıdır. Sözleşmenin yapılmaması, beyan edilmeyen olay, sigortacı tarafından bilinseydi, sözleşme hiç yapılmayacaktıysa söz konusudur367_{. Tıbbi} kötü uygulamaya ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigortasında, sözleşme yapma zorunluluğu bulunması sebebiyle “sözleşmenin yapılmaması” durumu söz konusu olmayacaktır.

Sözleşmenin değişik şartlarla yapılmasından anlaşılması gereken sözleşmenin daha ağır şartlarla ve daha fazla prim alınarak yapılacak olmasıdır368_{. Tıbbi kötü uygulamaya} ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigorta sözleşmesinin yapılması esnasında, risk grubu çocuk acil olan bir hekimin daha az prim ödemek amacıyla risk grubunu çocuk cerrahisi olarak sigortacıya beyan etmişse, sözleşme öncesi beyan yükümlülüğüne aykırılık meydana gelir. Çünkü Tarife ve Talimatta yer alan risk gruplarına göre çocuk cerrahisi 3. risk grubunda iken çocuk acil 4. risk grubunda bulunduğundan primin artması icap etmektedir. Sigorta poliçesinde farklı branş gösterilmesi risk grubunu ve prim tutarını etkileyeceğinden hekimin branşının poliçede belirtilmesi önemli bir husustur369.

TTK m. 1436/1 ve Genel Şartlar C.2 hükmüne göre, sigortacı, sigorta ettirene soru listesi vermiş ise, sigorta ettiren, kendisine sorulan sorulara gerçeğe uyan cevaplar vermelidir370. Sigortacı tarafından yazılı veya sözlü olarak sorulan hususların TTK m. 1435 ve Genel Şartlar C.2 uyarınca önemli sayılacağı kabul edilmektedir. Sigorta ettiren

367 _{ŞENOCAK, Kemal: Sigorta Ettirenin Rizikoyu Ağırlaştırmama ve Rizikonun Ağırlaşması Halinde} Ağırlaşan Rizikoyu İhbar Külfeti (Riziko), “Sigorta Hukuku Sempozyumları”, 1. Baskı, İstanbul, Ağustos 2018, s. 183; Yangın sigortasında, ahşap evin sigortalanacak olması, Kara Taşıtları Kasko Sigortasında sigorta edilecek aracın on yaşın üstünde olması hallerinde sigortacı rizikonun yüksek olması sebebiyle sözleşme yapmayabilecektir.

368 _{Yargıtay 11. HD., 1978/237 E., 1978/568 K., 14.2.1978 T., Erişim t. 28.04.2019, Kazancı Mevzuat ve} İçtihat Bilgi Bankası.

369 _{DEMİREZEN, Dilek: Hekimin Mesleki Sorumluluk Sigortası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,} İstanbul, 2008, s. 75.

370 _{Yargıtay 11. HD., 2008/13044 E., 2010/8498 K., 19.7.2010 T., Kazancı Mevzuat ve İçtihat Bilgi} Bankası, Erişim T. 15.12.2019.

84

önemli bir hususu kötü niyetle saklamadığı takdirde, listede verilen sorular dışında kalan hususlar hakkında sigorta ettirene hiçbir sorumluluk yüklenemez. Sigortacı, liste dışında öğrenmek istediği hususlar varsa bunlar hakkında da soru sorabilir. Sigortacının listeye ek olarak sorduğu soruların da yazılı ve açık olması gerekmektedir. Sigorta ettiren bu soruları cevaplamakla yükümlüdür.

TTK m. 1435/1’e göre sözleşme öncesi beyan yükümlülüğünü yerine getirmekle yükümlü olan taraf sigorta ettiren olup; tıbbi kötü uygulamaya ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigortasında bağımsız olarak ve kamu hastanesinde çalışan hekim hem sigortalı hem de sigorta ettiren sıfatına sahip olduğu için beyan yükümlülüğünü yerine getirmekle görevlidir. Özel hastanede çalışan hekimler bakımından hastane sigorta ettiren sıfatına sahip olduğundan beyan yükümlülüğünü yerine getirmekle görevli olan hastanedir. Ancak Genel Şartlar C.4. hükmüne göre, sigorta ettirenin bilgi ve davranışına bağlanan hukuki sonuçlar aynı şekilde sigortalı hekimin bilgi ve davranışına da uygulanacaktır. Genel Şartlar’ın bu hükmü TTK’nın 1412. maddesine benzer şekilde düzenlenmiştir371_{. Buna göre, başkası lehine sigorta sözleşmesinde, sigortalının} sözleşmeden bilgisi varsa sigortalı da beyan ile yükümlüdür. Yine Genel Şartlar C.2. maddesinde, sigortalı ve sigorta ettirenin sözleşme yapıldığı sırada beyan yükümlülüğünden bahsedilmektedir. Bu düzenlemelere göre, özel hastane tarafından sigortanın yaptırılması halinde, bu yükümlülük aynı zamanda sigortalı hekime de ait olacaktır.

Sigorta ettirenin ve sigortalının yapacağı bildirimlerin şekli bakımından kanunda ve Genel Şartlar’da açık bir hüküm bulunmadığından şekil serbestisi olup olmadığı sorunu ortaya çıkmaktadır. Bir görüşe göre, Genel Şartlar’ın C.5. bendinin son fıkrasında güvenli elektronik imza kullanılarak elektronik ortamda yapılan ve sigortacıya, sigortalıya ve sigorta ettirene ulaştığı kanıtlanabilen bildirimler de geçerli sayılır ifadesinden sigorta ettiren ve sigortalının da bu maddede gösterilen şekilde bildirimde bulunacağı anlaşılmalıdır372_{. Genel Şart’ın anılan düzenlemesi karşısında hekim ve}

371 _{Detaylı bilgi için bkz. ŞENOCAK, Kemal: TTK m. 1412 Anlamında Sigorta Ettirenin Temsilcileri,} “Sigorta Hukuku Sempozyumları”, 1. Baskı, İstanbul, Ağustos 2018, s. 193.

85

sigorta ettiren elektronik ortamda yapılan bildirimler dahil olmak üzere yazılı veya sözlü şekilde beyanda bulunabilir.