YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, ölçme araçları, verilerin toplanması ile verilerin analizinde kullanılan istatistiksel yöntem ve teknikler hakkında bilgi verilmiştir.
Araştırma Modeli
Bu araştırma “tarama modeli” olarak tasarlanmıştır. Tarama modelleri geçmişte olan veya hala varlığını sürdüren bir durumu olduğu gibi betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Araştırmada birey, nesne ya da durum var olan koşullar içinde objektif bir şekilde tanımlanır (Büyüköztürk, Akgün, Karadeniz, Demirel & Kılıç, 2014, s.28).
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini Çankırı ili, Orta, Kurşunlu, Yapraklı ilçelerinde, 2014-2015 eğitim öğretim yılında, 9, 10, 11, 12. sınıflara devam eden yatılı ve gündüzlü eğitim alan 300 ortaöğretim öğrencisi oluşturmaktadır.
Araştırmada evrenin tamamına ulaşmak hedeflenmiştir. Evreni oluşturan 300 öğrenciye ölçme araçları dağıtılmıştır. Gönüllü olan ve ölçeği eksiksiz dolduran 263 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır.
Veri Toplama Araçları
Ayrıca araştırmaya katılan öğrencilerin çeşitli sosyo-demografik özelliklerini saptamak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır.
Kişisel Bilgi Formu
Araştırmaya katılan örneklemin sosyo-demografik özellikleri hakkında bilgi toplayabilmek amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan öğrencinin yaşı, cinsiyeti, sınıf düzeyi, anne ve babanın sağ-ölü olma durumu, kardeş sayısı, doğuş sırası, maaş karşılığı bir işte çalışıp çalışmadığı, yatılı mı gündüzlü mü eğitim aldığı, aile bireyleri dışında evde bir yabancının yaşayıp yaşamadığı, yaşıyorsa kimin yaşadığı ve öğrencinin akademik başarısının sorulduğu soruların yer aldığı “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır.
Şiddet Eğilimi Ölçeği
Şiddet Eğilimi Ölçeği Yıldırım ve Haskan (2012) tarafından ortaöğretim öğrencilerinin şiddet eğilimlerini ölçmek amacıyla geliştirilmiştir.
Yıldırım ve Haskan (2012), “Şiddet Eğilimi Ölçeği’nin Geliştirilmesi” adlı araştırmanın amacı ortaöğretim öğrencilerine yönelik Şiddet Eğilimi Ölçeği geliştirmektir. Araştırmanın örneklemini Adana ilinde ortaöğretim düzeyinde eğitim gören 478 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Saldırganlık Ölçeği ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Öğrencilerin şiddet eğilimlerini belirlemeyi amaçlayan bu ölçekte her madde için 3’lü likert tipi derecelendirme ölçeği( hiçbir zaman, bazen, her zaman) kullanılmıştır. Şiddet Eğilimi Ölçeğinin yapı geçerliği ve benzer ölçekler geçerliği yapılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda Şiddet Eğilimi Ölçeğinde öz değeri 1’den büyük olan 4 faktör bulunmakta ve toplam varyansın % 55.45’ini açıklamaktadır. Şiddet Eğilimi Ölçeğinin benzer ölçeklerle geçerliğini incelemek amacıyla yapılan çalışmada, Tuzgöl (1998) tarafından geliştirilen Saldırganlık Ölçeği ile Şiddet Eğilimi Ölçeği arasında pozitif yönde ve manidar düzeyde .64’lük bir korelasyon saptanmıştır. Şiddet Eğilimi Ölçeğinin güvenirliğine ilişkin bulgular ise şöyledir: Şiddet Eğilimi Ölçeğinin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı .87 olarak bulunmuştur. Ayrıca, ölçeğin test tekrar test güvenirlik katsayısı .83 olarak hesaplanmıştır.
Ölçekten alınabilecek toplam puan 20 ile 60 arasında değişmektedir. Yüksek puanlar, şiddet eğiliminin yüksek olduğunu göstermektedir. Ölçeğin kullanımıyla ilgili araştırmacıdan izin alınmıştır.
Araştırmada ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları tekrar hesaplanmıştır. Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı .87 olduğu görülmüştür. Bu bulgu ölçeğin tutarlı bir yapıya sahip olduğunun göstergesidir.
Özgüven Ölçeği
Özgüven Ölçeği Akın (2007) tarafından ortaöğretim öğrencilerinin özgüvenlerini ölçmek amacıyla geliştirilmiştir.
Akın (2007), “Öz-Güven Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri” adlı çalışmanın amacı öğrencilerin öz-güven düzeylerini geçerli ve güvenli biçimde değerlendirebilecek bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın örneklemini İstanbul ilinden 135, Kocaeli ilinden 213 ve Sakarya ilinden 448 olmak üzere toplam 796 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri kısa formu kullanılmıştır.
Akın (2007), geçerlik çalışmaları olarak yapı ve uyum geçerlikleri, güvenirlik çalışmaları olarak ise iç tutarlılık, test-tekrar test güvenirlikleri ve madde analizi yapılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda toplam varyansın % 43.6’sını açıklayan ve iç öz-güven ile dış öz- güven şeklinde iki faktör altında toplanan 33 madde elde edilmiştir. Ölçeğin faktör yükleri .31 ile .75 arasında sıralanmaktadır. Ölçeğin iki faktörlü yapısının doğrulanması amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizinde Ki-kare değerinin (x2=700.41, sd=488, p=0.00) anlamlı olduğu görülmüştür.
Uyum indeksi değerleri ise RMSEA=.044, NFI=.90, CFI=.96, IFI=.96, RFI=.89, GFI=.94, AGFI=.91 ve SRMR=.058 olarak bulunmuştur. Uyum geçerliği çalışmasında Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri ile geliştirilen ölçek arasındaki korelasyonun .87 olduğu belirlenmiştir. Özgüven Ölçeğinin iç tutarlılık katsayıları ölçeğin bütünü için .83, iç özgüven ve dış özgüven alt ölçekleri için sırasıyla, .83 ve .85 olarak bulunmuştur. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayıları ise ölçeğin bütünü için .94, iç özgüven alt ölçeği için .97 ve dış özgüven için .87 olarak bulunmuştur. Ölçeğin madde-toplam korelasyonlarının .30 ile .72
İç özgüven ve dış özgüven altında toplanan maddeler incelendiğinde, birinci faktörde bulunan maddelerin daha çok bireylerin kendilerine yönelik özgüvenleriyle ilişkili olduğu belirlenmiş ve bu faktör iç özgüven adı altında ele alınmıştır. Bu faktör altında toplanan maddeler, bireyin kendini sevmesi, tanıması, açık hedefler belirlemesi, pozitif düşünme becerisine sahip olması, güçlü ve zayıf yönlerini bilmesi gibi özelliklerini değerlendirmektedir. 16 maddeden oluşan dış özgüven boyutundaki maddeler, bireylerin kolay iletişim kurabilmesi, kendini sağlıklı biçimde ifade edebilmesi, duygularını kontrol edebilmesi ve risk alabilmesi gibi özellikleri içermektedir.
Öğrencilerin özgüvenlerini ölçmeyi amaçlayan bu ölçekte her madde için 5’li likert tipi derecelendirme ölçeği (1: Hiçbir zaman, 2: Ara sıra, 3: Sık sık, 4: Genellikle, 5: Her zaman) kullanılmıştır. Ölçekten alınan puan yükseldikçe öğrencinin özgüven düzeyi artmaktadır. Ölçeğin kullanımıyla ilgili araştırmacıdan izin alınmıştır.
Araştırmada ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları tekrar hesaplanmıştır. Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısının ölçeğin tümü için .87 olduğu, alt ölçeklerden iç özgüven için .82 dış özgüven için .81 olduğu görülmüştür. Bu bulgu ölçeğin tutarlı bir yapıya sahip olduğunun göstergesidir.
Verilerin Analizi
Öğrencilerin cevaplamış oldukları ölçekler incelenmiş, veriler SPSS 16.00 paket programına aktarılarak istatistikî analizleri yapılmış ve elde edilen bilgiler çözümlenmiştir.
Belirli bir özelliğin, bir grubun üyeleri arasında nasıl dağıldığını göstermek amacıyla frekans, yüzde dağılımına bakılır (Büyüköztürk, 2010). Bu araştırmada yatılı ve gündüzlü eğitim alan öğrencilerin cinsiyet, yaş, okudukları sınıf düzeyi, anne ve babanın sağ olması, kardeş sayısı, doğuş sırası, aile tipi, maaş karşılığı işte çalışma durumu ve akademik başarına ilişkin dağılımı göstermek için frekans ve yüzde dağılımları bulunmuştur.
İki grubun ortalamaları karşılaştırılarak, aradaki farkın rastlantısal olarak mı, yoksa istatistiksel olarak mı anlamlı olduğunu incelemek amacıyla t testi yapılır (Büyüköztürk, 2010). Bu nedenle bu araştırmada yatılı ve gündüzlü eğitim alan öğrencilerin cinsiyetleri ve yatılı veya gündüzlü eğitim almalarının şiddet eğilimlerinde ve özgüvenlerinde anlamlı bir farklılığa neden olup olmadığını incelemek için t testi yapılmıştır.
İkiden fazla grubun ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını incelemek için ANOVA (Varyans Analizi) yapılır (Büyüköztürk, 2010). Bu araştırmada öğrencilerin yaşlarının, kardeş sayılarının, doğuş sıralarının, okudukları sınıf düzeyinin ve akademik başarılarının şiddet eğilimlerinde ve özgüvenlerinde anlamlı bir farklılığa neden olup olmadığını incelemek için ANOVA testi yapılmıştır. Gruplar arası farkın kaynağını bulmak amacıyla Tukey testi yapılmıştır
Normal dağılım özelliği göstermeyen bir dağılımda iki bağımsız grup ortalamalarını karşılaştırmak amacıyla non-parametrik bir yöntem olan Mann Whitney U testi kullanılır (Büyüköztürk, 2010). Bu araştırmada öğrencilerin maaş karşılığı bir işte çalışıp çalışmamaları normal dağılım göstermemektedir. Bu nedenle öğrencilerin maaş karşılığı bir işte çalışıp çalışmamalarının şiddet eğilimlerinde ve özgüvenlerinde anlamlı bir farklılığa neden olup olmadığını incelemek için Mann Whitney U-Testi yapılmıştır.
İki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin gücünü göstermek için Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılır (Büyüköztürk, 2010). Öğrencilerin şiddet eğilimleri ile özgüvenleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı pearson korelasyon katsayısı ile incelenmiştir.