Yönetim Yetkisinin Üyelere veya 3. Şahıslara Devri :

Anonim şirket, kural olarak, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve

2 YTTK’nın 367. maddesinin gerekçesinde “Böylece Tasarının 367 ile 370 inci mad-desinin ikinci fıkrası hükümlerinde yer alan düzen, yönetimin tek kurullu (monist) reji-me göre şekillenreji-mesine veya Almanya’da uygulanan iki organlı (dualist) anlayış uyarın-ca oluşturulmasına olanak vermektedir. Bu düzen yani Tasarının sistemi yönetim kurulu üyelerini, Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanan, yönetim hakkını haiz olan (intern, executive) ve olmayan (exter, non-executive) üyeler ayrımına tâbi tutmaya da elverişlidir.

Hatta Fransa’da geçerli “Président Directeur Général” sisteminin uygulanmasına da müsa-ittir. Böylelikle şirketler topluluğunun gereksinim duyduğu yönetim şekli için esneklik de sağlanmış olmaktadır. Devir organsal işlevleri içerdiğinden sorumluluk yönünden önemli sonuçlar doğurur. Bunlar 553 üncü maddenin ikinci fıkrasında açıkça öngörülmüştür.” de-nilmiştir. Bkz. Komisyon Raporu

Mayıs - Haziran 2011

temsil olunur. “Kurul organ” olması noktasında, “yönetim görev ve yetki-si” kurul olarak icra edilir. Bu manada, anonim şirketin yönetimi ve temsili –devredilmediği takdirde-, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir(YTTK, m.367/f.2).

Bununla birlikte, YTTK, yönetim kuruluna, şirketin yönetimini, bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya yönetim kurulu üyesi ol-ması şart olmaksızın üçüncü bir kişiye ya da kişilere devretme imkanı getirmektedir(YTTK, m.367/f.1). Yönetimin devri, “kısmen” veya “ta-mamen” olabilir. Bir başka deyişle, yönetim kurulu, şirketin yönetimini tümüyle yukarıda sayılan kişilere devredebileceği gibi, bir kısmını da dev-redebilir. Yönetimin bu anlamda devri, organsal işlevin devridir. Devir, kural olarak temsil yetkisinin devrini içermez. Bunun için temsil yetkisinin 370. maddeye göre ayrıca veya aynı işlemde açıkça belirtilmek suretiyle devri gerekir. Bu husus birazdan izah edilecektir.

YTTK’ya göre şirket yönetiminin devri için, evvela şirket esas sözleş-mesinde “yönetimin kısmen veya tamamen devredilebileceğine” dair bir hükmün³ bulunması, bulunmuyor ise de bu yönde bir hüküm tesis edilmesi gerekir(YTTK, m.367/f.1). Bu hususta sadece genel kurul kararı almak yeterli olmaz.

Anılan esas sözleşme hükmü yanında, şirketin yönetimini düzenleyen bir “iç yönergenin de” yönetim kurulu tarafından hazırlanıp uygulama-ya konması gerekir(YTTK, m.367/f.1). Bu yönergede; şirketin yönetimi için gerekli olan görevler tanımlanır ve yerleri gösterilir, özellikle de kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğu belirtilir(YTTK, m.367/f.1).

Yönerge, üretim öncesini, üretimi, pazarlamayı, muhasebenin yapısını, iş-leyişini, görev tanımlarıyla şemasını içerir; “yönetimi” bir bütün halinde düzenler. Yönergede örgüt şemasının verilmesi yeterli değildir; karar ve atama yetkileri ile işletmenin teknik, ticarî ve hukukî açıdan yönetimine ilişkin esasları da içermelidir. Bu tasarruf murahhasların yetki alanlarının da açıkça belirlenmesinde önem kazanır. Örgütlenme yönergesinin tescil

3 Şirket esas sözleşmesine konacak hükümde, yönetimin kısmen ve/veya tamamen dev-redilebileceği hususu yanında, devrin bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine ya da yönetim kurulu üyesi olmayan üçüncü kişilere yapılabileceği açıkça belirtilmelidir. Esas sözleşme hükmünde, devrin sadece yönetim kurulu üyelerine yapılabileceği de belirtilebilir.

Mayıs - Haziran 2011 ve ilânı gerekli değildir. Ancak, YTTK bu yönergenin kim tarafından ka-rara bağlanacağına ilişkin bir açıklığı içermemektedir. Bu yönergeyi genel kurul veya yönetim kurulu onaylayabilir. Bu onay hiçbir organ açısından o organa özgülenmiş ve devredilemeyecek bir yetki taşımaz. Devir, esas söz-leşmede açıkça öngörüldüğüne göre, devir yönergesi bakımından gerekli esas sözleşmesel dayanak sağlanmış demektir. Önemli olan devirdir. Bu da esas sözleşmede öngörülen bir hükümle, “meşruiyet” temelini kazanmış olmaktadır. Teşkilât yönergesi bu devri uygulamaya ilişkin hükümlerini göstermesi bakımından önemlidir(Komisyon Raporu).

Yönetim kurulu, talep edilmesi halinde, paysahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklıları, bu yönerge hakkında, yazılı olarak bilgilendirir(YTTK, m.367/f.1). Yöner-ge hakkında bilgi verilmesi konusunda YTTK paysahipleriyle alacaklılar arasında bir fark yapmıştır. Paysahiplerinin bu hususta “korunmaya de-ğer menfaat”leri bulunduğuna ilişkin güçlü bir karine vardır. Alacaklılar-da böyle bir karine mevcut değildir. Bu sebeple, yönetim örgütü hakkınAlacaklılar-da paysahipleri bilgilendirilmelidir. Alacaklılar ise korunmaya değer menfaat-leri bulunduğunu ikna edici bir şekilde ortaya koyarlarsa bilgilendirilirler.

Menfaatin, istenen konu ve olgu ile ilgisi de gözönüne alınmalıdır. Sorum-luluk davalarında ve iflâsta paysahipleri ile alacaklıların menfaati somut-laşır. Bilgi verme yükümü yönergenin bir kopyasının verilmesini zorunlu kılmaz. Ayrıca haklı sebeplerin varlığında (meselâ, bir alacaklının açtığı bir davada bu yönergeden bir rakibin yararlanması olasılığının bulunması gibi) talebin reddedilmesi de mümkündür(Komisyon Raporu).

Bu noktada bir hususu belirtmekte fayda görülmektedir. “İç yöner-ge” mecburiyeti, sadece yönetim kurulunun şirketi yönetme görevine iliş-kindir. Yoksa, şirketin temsili için böyle bir yönerge zorunluluğu bulun-mamaktadır. Şirketin temsil edilmesi bir sonraki bölümde detaylı olarak açıklanacaktır.

4.2. Yönetim Kurulunun Ticarî Mümessil ve Vekil Atama Yetkisi : YTTK’nın 368. maddesine göre, yönetim kurulu, ticarî mümessil ve ticarî vekiller atayabilir. Yönetim kuruluna yasa ile tanınan bu yetki dev-redilemez niteliktedir. Nitekim, YTTK’nın 375. maddenin (d) bendinden

Mayıs - Haziran 2011

“müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ile görevden alınmaları”nın yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkilerinden olduğu açıkça anlaşılmaktadır.

Yönetimin 367. maddeye göre devredilmiş olması da, yönetim kurulunun söz konusu yetkisini ortadan kaldırmaz(Komisyon Raporu).

5. Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Yönetimle Görevli 3. Şahısların