Yönetim Hakkının Kazanılması, Kullanılması ve İtiraz Hakkı

TBK m. 625 hükmü “Yönetim, sözleşme veya kararla yalnızca bir veya birden çok ortağa ya da üçüncü bir kişiye bırakılmış olmadıkça, bütün ortaklar ortaklığı yönetme hakkına sahiptir” şeklindedir. Yönetim hakkı bir ortağa kanunen, adi ortaklık sözleşmesi veya ortaklık kararı ile verilir517_{. Yönetim ortaklar için bir}

hakken aynı zamanda bir yükümlülüktür518_{. Adi ortaklıkta ortaklar, ortaklığın}

yönetimini serbestçe belirleyebileceklerdir519_.

Ortaklık sözleşmesinde hüküm bulunması veya kararlaştırılması halinde, yönetim yetkisi ortaklık dışı üçüncü bir kişiye verilebilecektir, bir başka deyiş ile ortak olma zorunluluğu yöneticilik açısından aranmayacaktır520_.

512 _{Şener, Ortaklıklar, s. 47.}

513 _{Pulaşlı, Şerh, s. 55; Domaniç, Hayri: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C:I, Umumi Hükümler- Ticari}

İşletme- Kollektif Şirketler- Adi Şirket- Komandit Şirketler, İstanbul 1988, s. 400-401; Bilgili, Gizli Ortaklık, s. 120; Şener, Adi Ortaklık, s. 289-290; Karahan/Akın, s. 43.

514 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 54.} 515 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 53-54.} 516 _{Şener, Ortaklıklar, s. 48; Aşkan, s. 51.}

517 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56; Karahan/Akın, s. 67.}

518 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56; Şener, Ortaklıklar, s. 47; Özenli, s. 76;}

Aşkan, s. 46; Karayalçın, s. 141; Kendigelen, Abuzer: Hukuki Mütalaalar (Ortaklıklar Hukuku

Cilt II), İstanbul 2003, s. 3; Şener, Adi Ortaklık, s. 290.

519 _{Domaniç, Şirketler, s. 85; Şener, Adi Ortaklık, s. 290; Abdelfatah, s. 64.} 520 _{Bahtiyar, s. 35; Aşkan, s. 50.}

90

Yönetimin yukarıda sayılan şekillerde bir kişiye, ortağa bırakılmamış ise, yönetim yetkisi bütün ortaklara ait olup olağan işlemleri gerçekleştirileceklerdir. “özden yöneticilik ilkesi” adı verilen bu durum, ortaklığın doğuşu ile sağlanmaktadır. Özen yönetim terimi yerine “ doğuştan idarecilik” ve “özden organlık” terimleri de kullanılmaktadır521_{. Burada adi ortaklığın yapısı gereği seri}

olarak ve daha basit şekillerle yönetim kanun koyucuların hedeflerindendir522_.

Ancak, adi ortaklık sözleşmesi veya ortaklık kararı ile birlikte yönetim ilkesinin tercih edilmesi halinde, olağan işlemlerde de yöneticilerin birlikte hareket etmesi gerekmektedir. Bu sebeple yavaş işleyen bir yapıya sahip olduğundan, uygulamada birlikte yönetim ilkesine sık rastlanılmamaktadır523_.

Yönetimin adi ortaklıklar açısından önemi, yüksek uyum ilkesi şeklinde de vurgulanabilecektir. Bu ilkeye göre, şirket yönetimi açısından yüksek bir uyum gerekmektedir. Zira adi ortaklık yapısı gereği, ortak amaca ulaşmada yakın çalışmayı gerektirmektedir. Yüksek uyumun olmadığı adi ortaklıklarda, ortak amaç için birlikte çaba gerçekleştirilemez hale gelir524_.

Yönetim yetkisinin verilmesi açık veya zımni olabilecektir525_{. Örtülü olarak}

yönetim hakkının bir ortak tarafından kazanılması da mümkündür526_{. Ancak, bir}

ortağın kendisine örtülü olarak yönetim hakkının verildiğini iddia etmesi ve bu iddiasını kanıtlayamaması halinde, yönetim hakkı bütün ortaklardadır527_.

Yönetim yetkisinin ne şekilde kullanılacağına ilişkin kural ise tek başına, bir başka deyiş ile her bir ortağın münferiden bu hakka sahip olduğu şeklindedir528_.

TBK m.625/II’e göre; ortaklık, ortakların tümü veya birkaçı tarafından yönetilmekte ise, bunlardan her biri, diğerleri katılmaksızın işlem yapabilmektedir. Ancak yine aynı maddeye göre ortaklığı yönetmeye yetkili olan her ortak,       

521 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56; Şener, s. 48; Aşkan, s. 45.} 522 _{Şener, Ortaklıklar, s. 49; Karahan/Akın, s. 67.}

523 _{Şener, Adi Ortaklık, s. 292.}

524 _{Aşkan, s. 48, “…Görülüyor ki adi ortaklık sözleşmelerinde ortaklar, öteki sözleşmelerden}

tamamen farklı olarak, emeklerini ve sermayelerini ortak bir amaç için birleştirdiklerinden, aralarında sıkı bir işbirliği kurulmakta ve güvene dayanan bu işbirliği ilişkisi nedeniyle ortaklar birbirlerinin vekili gibi, ortaklık işlerinden dolayı özenle hareket etmek, ortakları zarara uğratmamakla yükümlü tutulmuşlardır…” Yarg. HGK, 10.04.1991 tarihli ve 13-76 /199 sayılı kararı

için Bkz. Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, Erişim Tarihi: 23.08.2017.

525 _{Aşkan, s. 47.}

526 _{Poroy/Tekinalp/ Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56; Aşkan, s. 51.}

527 _{Yarg. 11. HD, 25.11.1982 tarihli ve 4522/4931 sayılı kararı için Bkz. Özenli, s. 140/141.} 528 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56.}

91

tamamlanmasından önce işleme itiraz etmek suretiyle, bu işlemin yapılmasını engelleyebilecektir. Olağan işlemlerin tek başına ortaklar tarafından yapılabilmesinin sınırlandırılması olağanüstü işlemler ve itiraz hakkıdır529_.

İtiraz hakkı yalnızca yönetim yetkisi bulunan ortağa tanınmış olup, amacı yönetim ile ilgili olan kararlar açısından uygulanabilmesidir. Eğer ortak yönetici değilse bilgi alma ve haklı sebebin mevcudiyeti ile TBK m.639/7 gereğince ortaklığın feshini talep etme hakkı bulunmaktadır. İtirazın karşı tarafa ulaşması gerekmekte ve örtülü olarak ta yapılması mümkün olmaktadır. İtirazın şekli kanunda belirtilmemiş olup; itiraz hakkına sahip olmayan ortağın yapacağı bir itiraz ise işleminin gerçekleşmesini durdurmayacaktır530_{. Bu hakkın işlemin}

tamamlanmasından önce kullanılması gerekmektedir531_{. Doktrinde mevcut bir}

görüşe göre; madde işlemin tamamlanmasından önce itiraz hakkının kullanılması gerektiğini içerdiğinden bu hüküm temsile ilişkin olarak ta uygulanması gerekmektedir. Zira tamamlanmasından maksat dış ilişkide işlemin meydana gelmesidir ve yapılacak olan itirazla temsil yetkisi de geçici olarak geri alınmaktadır532_{. Buna ek olarak yapılacak itirazın daha sonradan yapılabilmesi;}

yönetici ortakların önceden işlem hakkında bilgilendirilmemeleri durumunda söz konusu olabilecektir. Bilgilendirilme gerçekleştirilmeden bir işlemin gerçekleşmesi halinde diğer yönetici ortakların itirazlarını sonradan gerçekleştirebileceklerinin kabulü gerekmektedir533_.

İtirazın haksız olarak yapılması durumunda da yapılacak olan işlem engellenmiş olur, yapacağı işlem haksız itiraz sonucu durdurulmuş olan yöneticinin diğer ortaklara başvurusu ile ilgili kanunda bir hüküm bulunmamaktadır. Ortakların diğer ortaklara karşı sorumlulukları mevcut olduğundan haksız olarak itiraz eden ortağın yönetim yetkisinin elinden alınması sonucu ortaya çıkabilir534_.

529 _{Poroy/Tekinalp/ Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56.} 530 _{Poroy/Tekinalp/ Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 57.} 531 _{Şener, Ortaklıklar, s. 49.}

532 _{Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku I, s. 56.} 533 _{Şener, Ortaklıklar, s. 49.}

92