Yönetici Olan ve Olmayan Ortak İlişkileri

TBK m. 630 “Kanunun bu bölümünde veya ortaklık sözleşmesinde aksine hüküm bulunmadıkça, yönetici ortaklar ile diğer ortaklar arasındaki ilişkiler, vekâlet sözleşmesine ilişkin hükümlere tabidir”570 _{şeklindedir. Aynı maddenin}

564 _{Arkan, BATIDER, s. 21.}

565 _{Adi şirket ortaklarının bu durumda sözleşmede değişiklikler yapmalarının temelinde sadakat}

yükümlülüğü bulunmaktadır. Ortak amaca ulaşmaları için ortakların yapmaları gereken her neviden işlemi gerçekleştirmeleri ve bu bağlamda sadakat yükümlülüğü ile tüm ortakların bu değişikliğe katılmaları gerekmektedir. Hatta idare yetkisi kaldırılan ortağın şirket sözleşmesi ile ilgili çalışmalara katılmaması halinde kendisinden tazminat talep edilebilecek; eğer ki ortaklar şirketin yönetimi konusunda gerekli sözleşme değişikliklerinden anlaşamıyorlar ise bu durumda her bir ortak şirketin feshini mahkemeden talep edebilecektir, Arkan, BATIDER, s. 21.

566 _{Abdelfatah, s. 69.} 567 _{Arkan, BATIDER, s. 19.} 568 _{Karahan/Akın, s. 72.} 569 _{Özenli, s. 89.}

570 _{“…Öncelikle belirtelim ki; kardeş olan taraflar arasındaki ad ortaklığın varlığı tanık delilleriyle}

kanıtlanabilir ( HUMK. m. 293 ). Adi ortaklık sözleşmelerinde ortaklar, emek ve sermayelerini ortak bir amaç için birleştirirler, aralarında sıkı ve güvene dayanan bir işbirliği vardır. Adi ortaklığın kendisine özgü bu durumu nedeniyle ortaklar birbirlerinin vekili gibi, ortaklık işlerinden dolayı özenle hareket etmek, ortakları zarara uğratmamak yükümü altındadırlar. Gerçekten de ortakların ortaklığa ait bütün kazançları aralarında taksim etmekle yükümlüdürler ( TBK. m. 522 ).

98

ikinci fıkrasına göre “ Ortaklığı yönetme yetkisi bulunmayan bir ortağın, ortaklık işlerini görmesi veya bu yetkiye sahip ortağın yetkisini aşması hallerinde, vekaletsiz iş görmeye ilişkin hükümler uygulanır”571_{. Madde metninde ortaklık yönetiminin}

üçüncü kişilere bırakılması durumu belirtilmemiş olup, burada da vekalet hükümlerinin uygulanacağı kabul edilmektedir572_.

Ortaklardan hiç birisi kendi hesabına ortaklığın amacına aykırı ve zararlı işler yapamaz ( TBK. m. 526 ); ortaklardan her biri ortaklık işlerinde dikkat ve özen göstermeye mecbur olup, diğer ortaklara karşı kendi kusuruyla sebebiyet verdiği zararları, ortaklığa diğer işlerde sağladığı yararları ile mahsup ettirmeye hakkı olmaksızın, giderim ile yükümlüdür ( TBK. m. 528 ). Adi ortaklığın tüzel kişiliği yoktur. Sözleşme veya kararı ile yönetim yetkilisi ortaklardan birine bırakılmamışsa, ortaklık işlerinin yönetimi bütün ortaklara aittir. Bu durumda ortaklardan her biri diğer ortakların iştiraki olmaksızın muamele yapabilir. Ancak, olağan işlerin üstündeki önemli tasarrufların yapılması için bütün ortakların oybirliği gerekir ( TBK. m. 525 ). Adi ortaklıkla ilgili davaya ışık tutacak yasa maddeleri az yukarıda sıralandıktan sonra, şimdi uyuşmazlıkla, doğrudan ilgili asıl yasa maddesinin açıklanmasına sıra gelmiştir. Borçlar Kanununun 530. maddesinde; "Ortaklığı idare eden ortak ile diğer ortaklar arasındaki ilişkinin vekalet hükümlerin tabi olduğu, ortaklardan biri yönetim hakkına sahip olmadığı halde ortaklık hesabına hareket eder, yahut ortaklığı yönelen ortak yetkisini aşarsa vekaleti olmadan başkası namına tasarruf edenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağı önerilmiştir. Ortaklık geliri henüz taksim edilmeden onun üzerinde bütün ortakların iştirak halinde mülkiyet hakları vardır. Bir ortak ortaklık gelirini paylaştırmadan kendi namına ve hesabına daha doğrusu kendi yararına bir taşınmaz satın almış olsa bile ( işbu davada iddia olunduğu şekilde ) Borçlar Kanununun 530. maddesi uyarınca vekaleti olmadan diğer ortaklar namına tasarrufta bulunmuş sayılır ve Borçlar Kanununun 414. maddesince diğer ortaklar yapılan işten hasıl olan yararları temellük hakkına sahiptirler ( Yargıtay HGK.nun, 1991/13-76 esas, 1991/199 karar tarihli ilamı ). Adi ortaklıkla ilgili bu özel hükümler karşısında mahkemenin açıklamaya çalıştığı resmi şekil şartının aranmasına gerek bulunmadığında kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır. Resmi şekil şartı ancak tapulu bir taşınmazın mülkiyetinin sermaye olarak ortaklığa konulması halinde söz konusu olur. O nedenle taraflar kardeş olduğu için tanık dinlenebilir. Farklı bir anlatımla, bu halde tapu kaydına karşı aynı kuvvette yazılı bir delil aranmasına gerek yoktur. Hal böyle olunca; mahkemenin tapu kaydına karşı dinlendiği tanık beyanlarına itibar etmemesi yanlıştır…” Yarg. 13. HD, 25.1.1994 tarihli ve 9907/504 sayılı karar

için bkz. Kazancı İçtihat Bankası, Erişim Tarihi: 21.7.2017.

571 _{“…Bir ortağın, ortaklık geliri ile taşınmaz satın alması, önemli tasarruflardan olduğu için öteki}

ortakların da muvafakatı lazımdır. Fakat bir ortak, diğer ortakların muvafakatı olmadan kendi namına ve ortaklık hesabına veya kendi nam ve hesabına ortaklık geliri ile bir taşınmaz satın alarak kendisi adına tapuya tescil ettirirse, öteki ortakların bu taşınmaz üzerindeki hakları ne olacaktır? Yukarıda açıklandığı üzere ortaklar arasında kanundan doğan bir güven ve vekalet ilişkisi bulunduğundan, binada haksız fiil hükümleri değil, yetkisini aşan bir vekil söz konusu olmakta ve vekaletsiz tasarruf hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Nitekim, Borçlar Kanununun 530. maddesinde de konu bu doğrultuda düzenlenmiş ve ortaklığı idare eden ortak ile diğer ortaklar arasındaki ilişkinin vekalet hükümlerine tabi olduğu, ortaklardan biri yönetim hakkına sahip olmadığı halde ortaklık hesabına hareket eder, yahut ortaklığı yöneten ortak yetkisini aşarsa vekaleti olmadan başkası namına tasarruf edenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağı açıklanmıştır. Ortaklık geliri henüz taksim edilmeden onun üzerinde bütün ortakların iştirak halinde mülkiyet hakları vardır. Bir ortak ortaklık gelirini paylaştırmadan kendi namına ve hesabına, yani kendi yararına bir taşınmaz satın almış olsa bile Borçlar Kanununun 530. maddesi gereğince vekaleti olmadan diğer ortaklar namına tasarrufta bulunmuş sayılır ve Borçlar Kanununun 414. maddesi gereğince diğer ortaklar yapılan işten hasıl olan faydaları temellük hakkına sahiptirler...”

Yarg. HGK, 10.4.1991 tarihli ve 13-76/199 sayılı karar için bkz. Kazancı İçtihat Bankası, Tarihi: 21.7.2017.

99

C. ORTAKLAR ARASINDAKİ VE ORTAKLIK YAPISINDAKİ