I. BÖLÜM
3.7. Viyola öğretiminde uygulanan yöntem ve tekniklerin performansa yansımasına ilişkin bulgu ve
Tablo 3.7.1.: Yeni bir konu öğretirken önce çalgımla örneklerim.
Seçenekler F %
Evet 7 77.8
Hayır 2 22.2
Toplam 9 100
Tablo 3.7.1.’de görüldüğü üzere Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde görev yapan viyola öğretmenlerinin %77.8’i yeni konu öğretiminde önce çalgısıyla örnekleme yaparken, %22.2’si örnekleme yapmadan ders işlemektedir. Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu çalgısı ile örnekleme yapmasına karşın örnekleme yapılmayan derslerde öğrencilerin algılama güçlükleri yaşayacakları kesindir.
Tablo 3.7.2.: Öğrencilerime gerekli gördüğüm durumlarda dizi çalışmaları yaptırırım.
Seçenekler f %
Evet 6 66.7
Hayır 3 33.3
Toplam 9 100
Tablo 3.7.2.’de görüldüğü üzere Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde görev yapan viyola öğretmenlerinin %66.7’si öğrencilerine gerekli gördüğü takdirde dizi çalışmaları yaptırırken, %33.3’ü dizi çalışmaları yaptırmamaktadır. Aslında mevcut programın kazanılmasını öngördüğü devinişsel hedeflerin yaklaşık %53’ünü diziler oluşturmasına karşın dizi çalışmalarını önemsemeyen öğretmenler, öğrencilerin devinişsel hedeflere ulaşma durumlarını olumsuz yönde etkilemektedirler.
Tablo 3.7.3.: Öğrencilerimin etüt ve eserleri icra ederken müzikal yorumlarına dikkat ederim. Seçenekler f % Evet 6 66.7 Hayır 3 33.3 Toplam 9 100
Tablo 3.7.3.’de görüldüğü üzere Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde görev yapan viyola öğretmenlerinin %66.7’si Öğrencilerin etüt ve eserleri icra ederken müzikal yorumlarına dikkat ederken, %33.3’ü ise dikkat etmemektedir. Neredeyse bütün devinişsel hedefler için birlikte uygulanması gereken bu temel davranışın üzerinde çok daha titiz durulması mesleki çalgı eğitimi açısından çok büyük önem arz edecektir.
Tablo 3.7.4.: Öğrencilerime her ders yılı sonunda dinleti yaptırırım.
Seçenekler f %
Evet 4 44.4
Hayır 5 55.6
Toplam 9 100
Tablo 3.7.4.’de görüldüğü üzere Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde görev yapan viyola öğretmenlerinin %44.4’ü öğrencilere her ders yılı sonunda dinleti yaptırırken %55.6’sı ise hiç dinleti yaptırmamaktadır. Öğrenci, kazandığı davranışları her ders yılı sonunda bir dinleti ile göstermelidir. Topluluk önünde yapılan icralar öğrenciyi motive eder, çalışmalarına daha çok yoğunlaşmasını (konsantre olmasını) ve disipline olmasını sağlar. Sonuç olarak müzik, yaparak ve yaşayarak öğrenilir.
BÖLÜM IV
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümde, bulgular ve yorumlara bağlı olarak elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlara istinaden de gerekli görülen önerilere yer verilmiştir.
4.1 Sonuçlar
Bu araştırmanın sonucunda
1) Mevcut A.G.S.L. viyola öğretim programında yer alan devinişsel hedeflerden beş diyezli ve beş bemollü batı müziği dizileri çalışmalarında %62.5 oranında geçerli öğrenme düzeyine ulaşılmıştır. Dizi çalışmaları çalgı çalmanın temel davranışlarındandır. Elde edilen sonuçlar programın uygulanması konusunda genel olarak bir sorun olduğunu göstermektedir. Ancak bu sorunların büyük çoğunluğunun da programdan değil öğretmen kalitesinden kaynaklandığı sanılmaktadır.
2) Mevcut A.G.S.L. viyola öğretim programında yer alan devinişsel hedeflerden Türk müziği ile ilgili nikriz makamı dizisi çalışmalarında geçerli öğrenme seviyesine ulaşılamamıştır. Atatürk’ün Çağdaş Türk müziğine ilişkin görüşleri doğrultusunda öğretmenlerin Türk müziği dizilerine yeterince önem vermemesi düşündürücü durumdur.
3) Dizi çalışmalarında öğretmen eşliğinde başarı oranının artması öğrencilerin bireysel çalışmalara yeterli önemi vermediğini göstermektedir. Dizi çalışmalarının melodik yapılamaması ve tek düzelik içinde seyretmesi öğrencilerin bu davranışı kazanamamasının temel nedenidir. Ayrıca dizi çalışmalarının önemi gerek öğrenci gerekse öğretmenler tarafından iyi kavranamamıştır.
4) Mevcut A.G.S.L. viyola öğretim programında yer alan ve devinişsel hedeflerden olan IV. Pozisyonda kalıcı ve geçişli çalışmalarında geçerli
öğrenme seviyesine ulaşılmıştır. Ancak IV. Pozisyon çalışmalarının genel olarak başarılı görünmesine rağmenbu konuda tam öğrenme seviyesine ulaşmanın önemi büyük olacaktır.
5) Öğrencilerin tek başına ya da topluluk önünde bir eseri icra ederken müzikal yorumlama ile ilgili devinişsel hedef davranışlarında da geçerli öğrenme seviyesine ulaşılmıştır. Ancak diğer bütün hedef davranışların bileşimi olan müzikal yorumlama sürecinde de tam öğrenme düzeyine ulaşılması anlamlı olacaktır.
6) A.G.S.L. viyola öğretmenleri genel olarak mevcut öğretim programından memnun olsa da verilen devinişsel hedeflerin zamanlama ve sıralama ile ilgili sorunlar içerdiğini düşünmektedir. Bunun nedeni olarak da en çok öğrencilerin öğrenme hızlarının (yeteneklerinin) eşit olmayışını sebep olarak göstermektedirler.
7) A.G.S.L. viyola öğretmenleri haftalık ders saatinin yetersiz olduğu (%55.6) görüşündedirler. Ayrıca hazırlık sınıfında iki saat ve diğer sınıflarda birer saat çalgı dersi olmasının yerine tüm sınıflarda ikişer saat çalgı dersi olmasını talep etmektedirler.
8) Düşük bir yüzde ile de olsa bazı viyola öğretmenleri derslerde çalgılarıyla örnekleme yapmaktan kaçınmaktadır. Bu davranışın öğretmenin çalgı çalmadaki seviyesinin yeterli olmamasından kaynaklandığı hususunu gündeme getirmektedir.
9) A.G.S.L. viyola öğrencilerinin %44.4 ü her ders yılı sonunda dinleti yaparken %55.6 sı yapmamaktadır. Öğrencinin dinleti yapması yıl boyu yaptığı çalışmaların bir göstergesi olup dinleti sonunda alacağı eleştiriler ise çalışmalarını yönlendirmesi ve güdülenmesi bakımından oldukça önemlidir. 10) Tüm bu sonuçlar göz önünde bulundurularak Müzik Eğitimi Ana Bilim
Dalları ve Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri arasındaki ilişki, A.G.S.L.’ lerin Müzik Eğitimi A.B.D.’na kaynak sağlayıcı nitelikte olduğundan, öncelikle viyola öğretmenlerinin seçiminde hassas davranılması sonra A.G.S.L. mezunu öğrencilerin niteliklerinin artırılması Türkiye’nin müzik eğitimi konusunda geleceğini doğrudan olarak etkileyen bir etkendir.
4.2. Öneriler
4.2.1 Birincil Öneriler
1) Dizi çalışmalarının çalgı eğitimi için esas olduğu unutulmamalı ve bu konuya mutlaka ağırlık verilmelidir. Her dersin başlangıcında dizi çalışmaları mutlaka yapılmalı, öğrencinin ton ve entonasyon hakimiyeti büyük oranda sağlanmalıdır.
2) Türk müziğine ilişkin dizi çalışmalarına yer verilmeli, çağdaş Türk müziğine ilişkin etüt ve eserler dengelenerek öğrencilere icra ettirilmelidir.
3) Öğretmen eşliğinde yapılan dizi çalışmalarının yalnız başına çalarken yapılan çalışmalardan daha verimli olduğu görüldüğünden, öğretmenler öğrencilerin dizi çalışmalarını aksatmadan ders harici bireysel çalışmalarda da sürdürmelerini sağlayacak önlemler almalıdır. Bu bağlamda dizi çalışmalarını tek düzelikten kurtarıp farklı biçimlerde yaptırmak yararlı olacaktır. (Örneğin değişik tartımlar ve yay şekilleri)
4) Kalıcı ve geçişli pozisyonlara ağırlık verilmeli ve bol örnekler icra ettirilmelidir. Öğretmen alıştırma ve etütler seçerken kolaydan zora doğru bir yol izlemelidir.
5) Öğrencilerin performanslarını artırabilmek için onları çalışmaya özendirmek gerekir. Bu sebeple her ders yılı sonunda dinleti yaptırmak alışkanlık haline getirilmelidir. Unutulmamalıdır ki; müziğin en önemli boyutlarından biri, eserleri anlamına uygun ve müzikal bir şekilde topluluk önünde icra edebilmektir.
4.2.2 İkincil Öneriler
1) Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğunun görüşünden yola çıkarak mevcut programda hedeflerin zamanlama ve sıralamasının yeniden gözden geçirilmesi önerilmektedir. Ayrıca çalgı dersine ayrılan sürenin de artırılması, öğretimin kalitesini artıracaktır.
2) Uygulanan anket ve ölçekte yer verilmeyen fakat bazı öğretmenlerimizin “varsa eklemek istedikleriniz” bölümüne ekledikleri bilgilerden yola çıkarak; öncelikle A.G.S.L.’nin enstruman çalışma ortamlarının iyileştirilmesi programın başarı oranının artmasını sağlayacaktır. Yine bu bölümlere eklenen görüşlerden yola çıkarak, A.G.S.L.’nde çalgı öğretmenliği yapan öğretmenlerin niteliklerinin ve özellikle de sayılarının artırılması gerekmektedir. M.E.B. yönetmeliğine göre
A.G.S.L.’nde öğretmen olabilmek için başkaca M.E.B.’ na bağlı kurumlarda stajyerlik süresi ile birlikte üç yıl görev yapmak zorunludur. Ancak bu süreçten sonra, öğretmen aday olarak A.G.S.L. sınavlarına başvurulabilmektedir. Geçen bu süre zarfında da mevcut öğretmenlerin gerilemeleri çok olağan olup, motivasyonları da düşmektedir. Dolayısıyla A.G.S.L. öğretmen alım yönetmelikleri tekrar gözden geçirilmelidir.
KAYNAKLAR
ALBUZ, A., “Başlangıç Viyola Öğretim Yöntem ve Tekniklerinin İncelenmesi, Sınanması, ve Değerlendirilmesi”, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1995
ALBUZ, A. “Viyola Öğretiminde Geleneksel Türk Müziği Ses Sistemine İlişkin Dizilerin Kullanımı ve Bu Sistem Kaynaklı Çok Seslilik Yaklaşımları” yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2001.
EKİNCİ, H., “Piyano Eğitimine Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Bölümlerinde Başlayan Öğrencilerin 1. Yıl Piyano Öğretim Tekniklerinin Değerlendirilesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1998
GÜNEŞ, Y., “A.G.S.L.’nin Kurumsal Yapısı ve Fonksiyonları”, I. Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi Yayınları Bursa,1996
KALYONCU, N., “Anadolu Güzel Sanatlar LiseleriMüzik Bölümlerinde Piyano Öğretim Programlarının Hedeflerine Ulaşılma Durumu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu, 1996
KARA, Filiz, “ Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Başlangıç (Hazırlık Sınıfı) Viyolonsel Öğretimi Yöntemi ve Tekniklerinin İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 1999
KOÇMAN, A.Aras, “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Temel Sanat Eğitimi Çalgı (keman) Öğretim Programı Psiko-Motor Amaçlarının Gerçekleşme Durmu” , Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2005
“Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, yayımlar dairesi Başkanlığı Sayı:2323, 15 Ekim 1990
ÖZGÜR,Ü. “A.G.S.L. Müzik Bölümlerinde Okutulmakta Olan Müziksel işitme-Okuma-Yazma Dersinin İçeriği, Sorunları ve Çözümüne İlişkin Ders Öğretmenlerinin Görüşleri”, I. Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi Yayınları Bursa,1996
SÖZER, V. “ Müzik (Ansiklopedik Sözlük)”, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996
TANRIVERDİ, A., “Üniversitelerin Eğitim Fakültelerine Bağlı Müzik Eğitimi Bölümlerinde Viyola Öğrenimine Başlayan Öğrencilere Birinci Yılda Sağ Elde Kazandırılması Gereken Beceri ve Teknikler”, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Ankara, 1990
TANRIVERDİ, A., “A.G.S.L. Müzik Bölümlerinde Uygulanan Çalgı Eğitimi ve Viyolanın Çalgı Eğitimi İçerisindeki Yeri”, I. Uluslar arası A.G.S.L. Müzik Bölümleri Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü, Bursa, 1996
TANRIVERDİ,A.,”Viyola Öğretiminde Sağ El Tekniği Üzerine Bazı Notlar”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:4, Ankara, 1996
TUTUN, M. İlhan, “Konya Çimento Anadolu Güzel Sanatlar Lisesinde Piyano öğretim Programlarının Hedeflerine Ulaşma Durumları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 2003
UÇAN,A., “Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar”, Müzik Ansiklopedisi Yayınları , Ankara, 1997
YILDIZ,N.K., “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri”, I. Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümleri Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa, 1996
www.meb.gov.tr
www.kultur.gov.tr
EKLER
EK 1. Özgeçmiş
EK 2. Lise üçüncü sınıf viyola öğrencilerine uygulanan gözlem formu ve öğretmen görüşlerine yönelik anket formu
Ek 3. Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Çalgı (viyola) Dersi Üçüncü Sınıf Öğretim Programı
EK 1.
ÖZGEÇMİŞ
1978 Yılında Kayseri’de doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini burada tamamladıktan sonra 1996 yılında Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği Bölümü’nü kazandı. Daha sonra asıl öğrenim görmek istediği Gazi Üniversitesi Müzik Bölümü’nü kazanarak öğrenimini yarım bırakıp 2001 yılında mesleki müzik eğitimine başladı. 2005 yılında okulu üçüncülükle bitirdikten sonra aynı yıl yüksek lisansı birincilikle kazandı. Viyola eğitimini lisans ve yüksek lisans öğrenimi süresince Prof. F. Ayfer Tanrıverdi ile sürdürdü. 2006 yılında Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesinde müzik öğretmenliği görevine başladı. Halen Kayseri’de görevine ve yüksek lisans eğitimine devam etmektedir.
Ek 2.
LİSE ÜÇÜNCÜ SINIF VİYOLA
ÖĞRENCİLERİNE UYGULANAN GÖZLEM
FORMU VE ÖĞRETMEN
ANKET FORMU
Bu anket Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı’nda yapılmakta olan “Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri müzik bölümlerinde uygulanan viyola öğretim programına dayalı üçüncü sınıf düzeyinde devinişsel hedeflere ulaşılma durumları” konulu tezle ilgili olarak verileri elde etmek için kullanılacaktır.
Anket “kişisel bilgiler, öğretmenin görüşleri ve öğrenciye yönelik davranış ölçeği” olarak üç bölümden oluşmaktadır. Sorular iki kademeli derecelendirme ölçeğine göre hazırlanmıştır. Sorulara yanıt verirken uygun olan kutucuğu işaretleyiniz ve lütfen hiçbir soruyu yanıtsız bırakmayınız.
Anketten elde edilecek bilgiler yalnızca bu araştırma için kullanılacak olup; her türlü veri ve kişisel bilgiler gizli tutulacaktır.
İlgi ve destekleriniz için teşekkür eder, saygılar sunarım.
Gökhan ÖZDEMİR Gazi Ünv. Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Güzel Sanatlar Eğitimi A.B.D. Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı
Yüksek Lisans Öğrencisi KİŞİSEL BİLGİLER
Adı: Soyadı:
Mezun olduğu üniversite: Mesleki hizmet süresi
ÖĞRETMENİN GÖRÜŞLERİ
1. Viyola Öğretim Programını uygulamakta güçlük çekmiyorum. Evet Hayır
2. Viyola Öğretim Programında verilen devinişsel hedefler doğru zamanlama ve sıralama ile verilmiştir.
Evet Hayır
3. Viyola Öğretim Programında belirtilen devinişsel hedeflere ulaşmak için haftalık ders saati yeterlidir.
Evet Hayır
4. Viyola Öğretim Programında Türk Müziği Bilgileri ve Uygulamalarına yeterince yer ayrılmıştır.
Evet Hayır 5. Yeni bir konu öğretirken önce çalgımla örneklerim. Evet Hayır
6. Öğrencilerime gerekli gördüğüm durumlarda dizi çalışmaları yaptırırım. Evet Hayır
7. Öğrencilerimin etüt ve eserleri icra boyutunda müzikal yorumlarına dikkat ederim.
Evet Hayır 8. Öğrencilerime her ders yılı sonunda dinleti yaptırırım. Evet Hayır
Varsa eklemek istedikleriniz:
……… ……… ……… ……… ……… ………
ÖĞRENCİYE YÖNELİK GÖZLEM FORMU
Batı Müziği Dizileri:
1. Si majör diziyi öğretmen eşliğinde seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
2. Si majör diziyi yalnız başına seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
3. Sol diyez minör diziyi öğretmen eşliğinde seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
4. Sol diyez minör diziyi yalnız başına seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
5. Re bemol majör diziyi öğretmen eşliğinde seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
6. Re bemol majör diziyi yalnız seslendirirken başına doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
7. Si bemol minör diziyi öğretmen eşliğinde seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
8. Si bemol minör diziyi yalnız başına seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
Makamsal Diziler
1. Nikriz makam dizisini öğretmen eşliğinde seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
2. Nikriz makam dizisini yalnız başına seslendirirken doğru ve temiz çalar. Evet Hayır
Teknik ve Müzikal Yorum
1. IV. Pozisyonu uygulatırken öğrenci parmaklarını tuşe üzerine, tona uygun olarak yerleştirebilir.
Evet Hayır 2. IV. Pozisyonda öğrendiği dizileri çalar.
Evet Hayır 3. IV. Pozisyonda düzeyine uygun etütler çalar. Evet Hayır 4. I. II. III. IV. Pozisyon geçişlerinde sesleri doğru bulur. Evet Hayır
5. I. II. III. IV. Pozisyon geçişlerini istenilen nitelikte (müzikal) çalar. Evet Hayır
6. Topluluk karşısında dinleti yapmak için çıktığında doğru selam verir. Evet Hayır
7. Eseri çalmaya başlamadan önce konsantre olur. Evet Hayır
8. Topluluk karşısında icra edeceği eseri en ince ayrıntılarına kadar yorumlar. Evet Hayır
9. Eseri bir bütünlük içinde çalar.
Evet Hayır
Varsa eklemek istedikleriniz:
……… ……… ……… ……… ……… ……….
Ek 3.