Bu araştırmada kullanılan ölçeklerin geliştirilmesi ve elde edilen verilerin analiz edilmesi sürecinde nitel ve nicel veri analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçlarından birisi olan "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Alan Standartları" ölçeğinin geliştirilmesi aşamasında içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Geliştirilen standart ölçeğinin akademisyenlere uygulanmasıyla elde edilen verilerin analizinde ise Medyan, Birinci çeyrek (Ç1), Üçüncü Çeyrek (Ç3) ve Çeyrekler Arası Genişlik (İnterquartil Range) ölçüleri kullanılmıştır.
Araştırmanın diğer bir veri toplama aracı olan "Standart Temelli Coğrafya Okuryazarlık Ölçeği"nin geliştirilmesi sürecinde madde analizleri için ITEMAN 3.5 programı ve ölçeğin uygulanmasıyla elde edilen verilerin analizinde ise SPSS 11.5 istatistiksel yazılımından yararlanılmıştır.
Araştırmanın problem durumu ve alt problemleri oluşturan soruların çözümlenmesinde; aritmetik ortalama, standart sapma, genişlik ölçüleri, bağımsız gruplar için t-testi, tek ve çift yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon katsayısı ve hiyerarşik çoklu regresyon analiz teknikleri kullanılmıştır.
Araştırma için oluşturulan her bir problem durumuna yönelik olarak gerçekleştirilen istatistiksel işlemler ve kullanılma gerekçeleri şunlardır:
1. Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları’nın Coğrafya Okuryazarlık düzeylerini belirlemek için ölçeğin tamamından ve alt boyutlarından aldıkları puanların analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma ve genişlik ölçüleri kullanılmıştır.
2. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın cinsiyetlerine göre farklılığını ortaya koymak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi analiz tekniği kullanılmıştır. Deneysel ve tarama çalışmalarında kullanılan bu test, iki farklı grubun ortalama puanlarının karşılaştırılmasında kullanılır. Bu testin uygulanabilmesi için; aralık ya da oran ölçeğindeki sürekli bir bağımlı değişken (Coğrafya okuryazarlık düzeyi), iki düzeyi olan kategorik bir bağımsız değişken (cinsiyet: erkek, kız) ve bağımlı değişkene ait olan ölçümlerin ilişkisiz olması şartları aranır (Pallant, 2001, 178; Büyüköztürk, 2002, 41).
3. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın sınıflarına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi analiz tekniği kullanılmıştır.
4. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın akademik ortalamalarına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla ilişkisiz örneklemler için tek yönlü varyans analiz (One Way ANOVA) tekniği kullanılmıştır. Bu teknik t-testinden farklı olarak, bağımsız değişkendeki faktör sayısının ikiden fazla olması durumunda kullanılır. Bu problem cümlesindeki bağımsız değişkene (akademik ortalama) ait faktör sayısı (düşük, orta, yüksek) üçtür. Bağımlı değişken sürekli değişkendir (Coğrafya okuryazarlık puanı). Ayrıca bu testte grupların ortalama puanları arasında farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için post-hoc çoklu karşılaştırma testleri de kullanılır (Büyüköztürk, 2002, 45; Pallant, 2001, 186).
5. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın ilk ve ortaöğretim dönemlerinde yaşadıkları yerleşim biriminin türüne göre farklılığını ortaya koymak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
6. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın mezun oldukları okul türüne göre farklılığını ortaya koymak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
7. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın ebeveynlerinin eğitim durumuna göre farklılığını ortaya koymak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
8. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın coğrafya dersine yönelik tutumlarına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi analiz tekniği kullanılmıştır.
9. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın medya kaynaklarını takip etme (İnternet, televizyon, gazete, dergiler) göre farklılığını ortaya koymak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
10. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın Coğrafya ile ilgili yaptıkları etkinliklerin (belgesel izleme, sanal geziler yapma, aylık yayınları takip etme, gezilere katılma) sıklığına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
11. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın coğrafya dersi öz- yeterlik inançlarına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi analiz tekniği kullanılmıştır.
12. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, öğretmen adaylarının coğrafya derslerinin yeterliliğine yönelik görüşlerine göre farklılığını belirlemek amacıyla bağımsız gruplar için t-testi analiz tekniği kullanılmıştır.
13. SBÖA’nın coğrafya okuryazarlık puanları ile tutum, öz-yeterlik, medya ve etkinlik puanları arasındaki ilişkinin anlamlı olup olmadığını ortaya koymak amacıyla Pearson Korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Korelasyon analizi, iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü tanımlamak için kullanılır. Pearson korelasyon katsayısı aralık ölçeğinde sürekli değişkenler için (Pallant, 2001, 114) hesaplanır.
14. Coğrafya okuryazarlık düzeyinin, SBÖA’nın coğrafya dersine yönelik tutumları ve cinsiyetlerinin ortak etkisine göre farklılığını ortaya koymak amacıyla çift yönlü varyans analizi (Two-Way ANOVA) kullanılmıştır.
15. SBÖA’nın coğrafya dersi tutum puanlarının, medya kaynaklarını takip etme sıklıklarının, coğrafya etkinlik puanlarının ve coğrafya öz- yeterlik puanlarının birlikte coğrafya okuryazarlık düzeyini anlamlı bir şekilde yordayıp yordamadığını ortaya koymak amacıyla hiyerarşik çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Bu analiz türü bağımlı değişkenle ilişkili olduğu düşünülen iki yada daha fazla bağımsız değişkenin birlikte bağımlı değişkeni tahmin etmesine imkan vermektedir. Hiyerarşik çoklu regresyonda bağımsız değişkenler araştırmacının teorik çerçeveye dayalı olarak önceden belirlediği şekilde sırayla modele dâhil edilir. Bu analizde en az aralık ölçeğinde ölçülen sürekli değişkenler gerekmektedir (Büyüköztürk, 2002, 94, Pallant, 2001, 135).
IV. BÖLÜM
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde araştırma problemi ve alt problemlere dayalı olarak elde edilen verilerin SPSS 11.5 programıyla analizi sonucu elde edilen bulgulara ve bu bulgulara dayalı olarak yapılan yorumlara yer verilmiştir.
Bu araştırmanın temel problemi, "Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi" dir. Belirlenen problemi çözmeye yönelik olarak oluşturulan alt problemlere ait elde edilen bulgular sırasıyla aşağıda sunulmuştur.
4.1. İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları’nın Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerine İlişkin Bulgular
Burada araştırmanın temel problemine yönelik olarak, öğretmen adaylarının STCOÖ’nün genelinden ve testin alt boyutlarından almış oldukları aritmetik ortalama, minimum, maksimum puanlar, genişlik, standart sapma gibi ölçülerin cinsiyete göre dağılımı ve ayrıca testte yer alan soruların alt boyutlara göre dağılımına yer verilmiştir.
Öğretmen adaylarının STCOÖ’den ve alt boyutlarından almış oldukları puanlarının değerlendirilmesinde, aritmetik ortalamanın bir standart sapma üzeri puan almış olmak yeterlik ölçütü olarak kabul edilmiştir. Bu kabul ilgili literatür ve uzman görüşüne dayalı olarak belirlenmiştir. Bu ölçüt dikkate alındığında soruların %81’ini (52soru) yapan bir öğretmen adayı "coğrafya okuryazar" olarak değerlendirilmiştir. Aynı ölçüt dikkate alınarak alt boyutlara yönelik olarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre; I.Alt boyutta (Lokasyon ve Harita Becerileri) 24 sorunun 19’unu, II.Alt boyutta (Fiziki Sistemler) 14 sorunun 11’ini, III.Alt boyutta (Beşeri Sistemler) 13 sorunun 10’unu, IV.Alt boyutta (Küresel Bağlantılar) 8 sorunun 7’sini, ve V. Alt boyutta ise (Çevre) 5 sorunun 4’ünün yapılması yeterliliğin ölçütü olarak sayılmıştır. Aşağıdaki tabloda öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık düzeylerine yönelik elde edilen bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 4. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Ölçeği ve Alt Boyutlarından
Almış Oldukları Ortalama Puanlar
Ölçek Cinsiyet
n
Minimum Puan Maksimum Puan Genişlik sayısı Soru Χ Ss STCOÖ Kız 265 14 62 48 64 38.05 9.17 Erkek 359 15 63 48 45.15 9.45 Toplam 624 14 63 49 42.13 9.97 I.Alt Boyut Kız 265 2 23 21 24 13.21 4.59 Erkek 359 3 24 21 16.55 4.41 Toplam 624 2 24 22 15.13 4.78 II.Alt Boyut Kız 265 0 13 13 14 8.17 2.45 Erkek 359 1 14 13 9.52 2.68 Toplam 624 0 14 14 8.95 2.67 III.Alt Boyut Kız 265 0 13 13 13 7.84 2.25 Erkek 359 0 13 13 9.18 2.29 Toplam 624 0 13 13 8.61 2.37 IV.Alt Boyut Kız 265 0 8 8 8 4.87 1.71 Erkek 359 0 8 8 5.75 1.63 Toplam 624 0 8 8 5.37 1.72 V.Alt Boyut Kız 265 0 5 5 5 3.93 1.08 Erkek 359 0 5 5 4.13 1.12 Toplam 624 0 5 5 4.05 1.11Tablo 4’de öğretmen adaylarının STCOÖ’nün tamamından ve alt boyutlarından aldıkları minimum puan, maksimum puan, ortalama puan, standart sapma ve genişlik ölçülerine yer verilmiştir. Buna göre öğretmen adaylarının STCOÖ’nün tamamından almış oldukları ortalama puan Χ =42.13olarak bulunmuştur. Bu değer, kız öğrencilerde Χ =38.05 iken, erkek öğrencilerde ise Χ =45.15 olarak hesaplanmıştır.Ölçeğin birinci alt boyutu olan Lokasyon ve Harita becerileri bölümünden alınan ortalama puan
Χ =15.13’tür. Bu değer kız öğrencilerde Χ =13.21iken, erkek öğrencilerde Χ = 16.55 olarak bulunmuştur. İkinci alt boyut olan Fiziki Sistemler bölümünden alınan ortalama puan Χ =8.95’tir. Bu değer kız öğrencilerde Χ = 8.17 iken, erkek öğrencilerde
Χ =9.52’dir. Üçüncü alt boyut olan Beşeri Sistemler’den alınan ortalama puan Χ =8,61’dir. Bu değerin kız öğrencilerde Χ =7.84 iken, erkek öğrencilerde Χ = 9.18
Χ =5.37’dir. Bu değerin kız öğrencilerde Χ =4.87 iken, erkek öğrencilerde Χ =5.75 olduğu tespit edilmiştir. Son olarak Çevre alt boyutundan alınan ortalama puan ise
Χ =4.05’tir. Bu değer kız öğrencilerde Χ =3.93iken, erkek öğrencilerde Χ =4.13olarak hesaplanmıştır.
Tablo 4’deki sonuçlar, öğretmen adaylarının STCOÖ’nün tamamından almış oldukları ortalama puanlarının, ilgili literatür ve uzman görüşleri doğrultusunda belirlenen yeterlik ölçütünün (52 puan) altında kaldığını ve coğrafya okuryazarlıklarının orta seviyede olduğunu ortaya koymuştur. Ölçeğin çevre alt boyutunun dışındaki diğer dört boyutta da öğretmen adaylarının almış oldukları puanlar her bir alt boyut için belirlenen mutlak ölçütün altında kalmıştır. Bu nedenle öğretmen adaylarının alt boyutlara yönelik olarak da okuryazarlık düzeylerinin orta seviyede olduğu söylenebilir. Ölçeğin tamamından ve alt boyutlarından alınan ortalama puanlar dikkate alındığında ise erkek öğretmen adaylarının kız öğretmen adaylarına göre daha yüksek ortalamalara sahip olduğu görülmektedir. Çevre alt boyutunda ise öğretmen adaylarının kız erkek ayırımı yapmaksızın yeterli okuryazarlık düzeyine sahip oldukları görülmektedir.
Ayrıca araştırmanın genelinden elde edilen şu bulgular ise dikkat çekicidir. Öğretmen adaylarının %55’i Türkiye’nin sınır komşularını harita üzerinde yerleştirememiştir. Aynı durum yaşadıkları ile sınır komşusu olan illeri harita üzerinde göstermeleri istendiğinde de görülmüştür. Öğretmen adaylarının %45’i bulundukları ile komşu olan illeri harita üzerinde eksiksiz olarak gösterememişlerdir. Öğretmen adaylarının %63’ü kutup noktasını harita üzerinde gösteremezken; %50’sinin ise verilen topoğrafya haritasında ulaşımın en kolay sağlanacağı yönü doğru olarak tayin edemedikleri belirlenmiştir.
Araştırmanın alt problemlerine yönelik olarak yapılan analizler sonucunda ise aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır.
4.1.1. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Cinsiyete Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki Tablo 5’te öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının cinsiyetlerine göre farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılan ilişkisiz örneklemler için t testi sonuçları yer almaktadır.
Tablo 5. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Cinsiyetlerine Göre Farklılığı İçin t-testi Sonuçları
Cinsiyet
n
Χ Ss sd t pKız 265 38.05 9.17
622 9.39 .000*
Erkek 359 45.15 9.45
*p≤.05
Tablo 5’ e göre, kız öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları puanların ortalaması Χ =38.05 iken, erkek öğretmen adaylarının ortalaması ise Χ =45.15’dir. Kız ve erkek öğretmen adaylarının STCOÖ puanlarının ortalamaları arasında 7,1 puanlık bir fark ortaya çıkmıştır. Kız ve erkek öğretmen adaylarının ortalamaları arasındaki bu fark, yapılan t testi sonuçlarına göre istatistiksel olarak erkek öğretmen adaylarının lehine anlamlı [t(622)= 9.39, p<.05] bulunmuştur. Bu durum coğrafi bilgi ve beceriler açısından
erkeklerin kızlara göre daha yeterli olduğu şeklinde yorumlanabilir.
4.1.2. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Sınıf Değişkenine Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki Tablo 6 da öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının sınıflarına göre farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılan ilişkisiz örneklemler için t-testi sonuçları yer almaktadır.
Tablo 6. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Sınıflarına Göre Farklılığı İçin t-testi Sonuçları
Yukarıda yer alan Tablo 6 da öğretmen adaylarının STCOÖ ortalama puanlarının sınıf değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin bağımsız gruplar için t testi sonuçları verilmiştir. Bu sonuçlara göre 2006 yılında uygulamaya konulan lisans programına göre öğrenim gören üçüncü sınıf öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları puanların ortalaması Χ =43.11 iken, 1998 yılında uygulanmaya başlanan lisans programına göre öğrenim gören dördüncü sınıf öğretmen adaylarının ortalaması ise Χ =41.09 olarak hesaplanmıştır. Ortalamalar arasındaki bu fark, yapılan t-testi sonucuna göre üçüncü sınıfa devam eden öğretmen adaylarının lehine istatistiksel olarak anlamlı [t(622)= 2.55, p<.05] bulunmuştur. Fakat ortalamalar
arasındaki farkın çok az olması nedeniyle, 2006 lisans programına göre öğrenim gören öğretmen adaylarının coğrafi bilgi ve beceriler açısından daha yeterli durumda olduğunu söylemek doğru olmayabilir.
4.1.3. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Genel Akademik Ortalamalarına Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki Tablo 7 ve 7.1 de öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının genel akademik ortalamalarının düşük, orta ve yüksek olmasına göre farklılığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans analiz sonuçları yer almaktadır.
Sınıf
n
Χ Ss sd t pÜçüncü 322 43.11 9.63
622 2.55 .011
Tablo 7. Genel Akademik Ortalamaya İlişkin Betimsel Veriler Akademik ortalama
n
Χ Ss Düşük 158 40.69 9.70 Orta 300 42.52 10.21 Yüksek 160 42.60 9.70 Toplam 618 42.07 9.97Tablo 7.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Genel Akademik
Ortalamalarına Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 7.1’deki varyans analiz sonuçlarına göre, öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar genel akademik ortalamalarına göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir [F(2-615)=2.05, p>.05]. Bu durumda akademik ortalamanın
yüksek ya da düşük olmasının coğrafya okuryazarlık düzeyi üzerindeki etkisinin belirleyici olmadığı söylenebilir.
4.1.4. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Yaş Değişkenine Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki tablolarda öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının yaş değişkenine göre farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analiz sonuçları yer almaktadır.
Varyansın kaynağı KT Sd KO F p
Gruplararası 405.66 2 202.83
2.05 .130
Gruplariçi 60964.60 615 99.12
Tablo 8. Yaş Değişkenine İlişkin Betimsel Veriler Yaş aralığı
n
Χ Ss 1. 18-21 194 43.48 9.38 2. 22-24 389 41.68 10.13 3. 25 + 41 40 10.61 Toplam 624 42.13 9.97Tablo 8.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Yaşlarına Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 8’ deki betimsel veriler ve tablo 8.1’ deki varyans analiz sonuçlarına göre; öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermiştir [F(2-621)= 3.14, p<.05]. Yaş aralığı 18-21 arasında olan
öğrencilerin STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar Χ =43.48, yaşları 22-24 arasında olanların ortalama puanları Χ =41.68, yaşı 25 ve üzerinde olanların ise ortalama puanları Χ =40 olarak bulunmuştur. Anlamlı farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla genel olarak araştırmalarda tercih edilen Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre farklılığın hangi gruplar arasında olduğu ortaya çıkmamıştır. Bu durum ortalama puanlar arasındaki farkın az olması ile ilgili olabilir. Bu nedenle LSD testi yapılmıştır. Bu test sonuçlarına göre ortalama puanlar arasındaki anlamlı farklılığın 18-21 yaş aralığında bulunan öğretmen adaylarıyla, diğer yaş aralığında bulunanlar arasında olduğu bulunmuştur. Bu durum daha küçük yaş grubundaki öğrencilerin okuryazarlık düzeylerinin daha iyi olduğunu göstermiştir.
Varyansın kaynağı KT Sd KO F p LSD Gruplararası 620.30 2 310.15 3.14 .044 1-2 1-3 Gruplariçi 61267.84 621 98.66 Toplam 61888.14 623
4.1.5. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin İlk ve Ortaöğretim Dönemlerinde Yaşadıkları Yerleşim Biriminin Türüne Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki tablolarda da öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının ilköğretim döneminde yaşadıkları yerleşim biriminin türüne göre farklılığını ortaya koymak için yapılan tek yönlü varyans analiz sonuçları yer almaktadır.
Tablo 9. İlköğretim Dönemi Yerleşim Birimi Değişkenine Ait Betimsel Veriler
Yerleşim Birimi
n
Χ Ss 1. Köy 156 43.88 9.69 2. Belde 62 42.95 9.71 3. İlçe merkezi 224 41.99 9.53 4. İl merkezi 182 40.54 10.60 Toplam 624 42.13 9.97Tablo 9.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının İlköğretim
Döneminde Yaşadıkları Yerleşim Biriminin Türüne Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 9’ daki betimsel veriler ve tablo 9.1’ deki varyans analiz sonuçlarına göre; öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar ilköğretim döneminde yaşadıkları yerleşim biriminin türüne göre anlamlı bir farklılık göstermiştir [F(3-620)=
3.34, p<.05]. Anlamlı farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi yapılmıştır. Çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre; köyde yaşayan öğrencilerin STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar
Varyansın kaynağı KT Sd KO F p Fark Tukey
Gruplararası 984.24 3 328.08
3.34 .019 1-4
Gruplariçi 609903.91 620 98.23
(Χ =43.88) ile il merkezinde yaşayan öğrencilerin STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar (Χ =40.54) arasında köyde yaşayan öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. İlköğretim döneminde köyde yaşayan öğrencilerin, coğrafi beceriler açısından, aynı dönemde şehir merkezinde yaşayan öğrencilere göre daha iyi oldukları söylenebilir.
Tablo 10. Lise Dönemi Yerleşim Birimi Değişkenine Ait Betimsel Veriler
Yerleşim Birimi
n
Χ Ss 1. Köy 34 40.29 10.86 2. Belde 52 43.86 9.63 3. İlçe merkezi 281 42.94 9.43 4. İl merkezi 255 41.16 10.39 Toplam 622 42.14 9.97Tablo 10.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Lise Döneminde Yaşadıkları Yerleşim Biriminin Türüne Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 10 da yer alan betimsel veriler ve Tablo 10.1’deki çift yönlü varyans analiz sonuçlarına göre; öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar, lise döneminde yaşadıkları yerleşim biriminin türüne göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir [F(3-618)= 2.34, p>.05]. Bu bulgu lise döneminde yaşanılan yerleşim
biriminin türünün coğrafi bilgi üzerinde önemli bir etkide bulunmadığı şeklinde yorumlanabilir. Varyansın Kaynağı KT sd KO F p Gruplar arası 694.39 3 231.46 2.34 .072 Gruplariçi 60999.28 618 98.70 Toplam 61693.68 621
4.1.6. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Mezun Oldukları Okul Türüne Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki tablolarda da öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının mezun oldukları okul türüne göre farklılığını ortaya koymak için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları yer almaktadır.
Tablo 11. Mezun Olunan Okul Türüne Ait Betimsel Veriler
Okul Türü
n
Χ Ss1. Düz lise 492 42.85 9.50
2. Anadolu Lisesi 99 40.22 11.04
3. Meslek Lisesi 33 32.61 10.33
Toplam 624 42.13 9.97
Tablo 11.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Mezun Oldukları
Okul Türüne Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 11’ deki betimsel veriler ve tablo 11.1’deki varyans analiz sonuçlarına göre; öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar, mezun oldukları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermiştir [F(3-620)= 9.64, p<.05]. Anlamlı
farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan çoklu karşılaştırma testi sonuçları; düz liseden mezun olanlar (Χ =42.85) ile anadolu (Χ =40.22) ve meslek lisesinden ( Χ =32.61) mezun olanların ortalama puanları arasında, ayrıca anadolu lisesi ile meslek lisesinden mezun olan adayların ortalama puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir.
Varyansın kaynağı KT Sd KO F p Fark Tukey
Gruplararası 1864.03 2 932.01 9.64 .000 1-2, 1-3 2-3 Gruplariçi 60024.12 621 96.65 Toplam 61888.14 623
Analiz sonuçları dikkate alındığında öğrencilerin önceki formal eğitim dönemleriyle ilgili olarak mezun oldukları lise türünün coğrafi bilgi ve becerileri üzerinde etkisi olduğunu söylemek mümkündür.
4.1.7. Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Ebeveynlerinin Eğitim Durumuna Göre Farklılığına İlişkin Bulgular
Aşağıdaki tablolarda da öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının anne ve babalarının eğitim durumuna göre farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analiz sonuçları yer almaktadır.
Tablo 12. Annenin Eğitim Durumuna Ait Betimsel Veriler
Okul Türü
n
Χ Ss1. Okuryazar değil 132 43.71 9.34
2. İlköğretim 429 42.07 9.86
3. Lise ve üzeri 62 39.19 10.72
Toplam 623 42.13 9.97
Tablo 12.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Annenin Eğitim
Durumuna Göre Farklılığı İçin ANOVA Sonuçları
Tablo 12’ deki betimsel veriler ve Tablo 12.1’ deki varyans analiz sonuçlarına göre; öğretmen adaylarının STCOÖ’den aldıkları ortalama puanlar annelerinin eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık göstermiştir [F(2-620)= 4.40, p<.05]. Anlamlı
farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre annesi okuryazar olmayan adayların ortalama
Varyansın kaynağı KT Sd KO F p Fark Tukey
Gruplararası 866.44 2 433.22
4,40 .013 1-3
Gruplariçi 61013.49 620 98.40
puanları (Χ =43.71) ile annesi lise ve üzeri eğitim durumuna sahip olanların ortalama puanları (Χ =39.19) arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.
Bu durum annesi okur-yazar olmayanların, annesi lise ve üzeri eğitim almış olan adaylara göre, coğrafi bilgi ve becerilerinin daha iyi düzeyde olduğunu, annenin eğitim durumunun yüksek olmasının ise coğrafi beceri üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olmadığını ortaya koymaktadır.
Aşağıdaki Tablo 13’te öğretmen adaylarının STCOÖ’den almış oldukları ortalama puanlarının babalarının eğitim durumuna göre farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları yer almaktadır.
Tablo 13. Babanın Eğitim Durumuna Ait Betimsel Veriler
Okul Türü
n
Χ Ss 1. Okuryazar değil 30 45.90 8.34 2. İlköğretim 409 42.51 9.75 3. Lise 105 42.05 10.04 4. Lisans ve üzeri 74 39.02 10.99 Toplam 618 42.18 9.97Tablo 13.1. Öğretmen Adaylarının STCOÖ’den Aldıkları Puanlarının Babanın Eğitim