Verilerin Analizi

Anket formlarından elde edilen verilerin değerlendirilmesinde SPSS 15.0 (Statistical Package of The Social Sciences) programından yararlanılmıştır. Uygun istatistiki yöntemlerin belirlenmesi ve uygulanmasında SPSS 15.0’in yardım menüsünden ayrıca Sümbüloğlu ve Sümbüloğlu (2002) kaynaklarından yararlanılmıştır.

Mağaza sahiplerinin kişisel bilgilerini (cinsiyet, yaş, doğum yeri, öğrenim durumu, medeni hal, çalışma yılları, işlerinin ortaklı olup olmama durumları, ortaklı mağazaların ortak sayıları, işyerinin mülkiyeti, aylık ortalama gelir, hediyelik eşya satışı dışında uğraştıkları başka bir iş, hediyelik eşyayı temin etme şekilleri, ithal edilen hediyelik eşyaların ithal edildiği ülkeler, işle uğraşma nedenleri) belirleyici verilerinin bulunduğu birinci bölümün ve ikinci bölümün birden fazla seçeneğine cevap verilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla frekansları ve yüzdelikleri verilerek tanımlayıcı

istatistikler elde edilmiştir.

İkinci bölümde analizler, t-testi, anova ve ki-kare yöntemi ile değerlendirilmiştir. Mağaza sahiplerinin demografik özellikleri, işyerlerine ait bilgiler ve el sanatları ürünlerine ait bilgiler (cinsiyet, yaş, doğum yeri, öğrenim durumu, medeni hal, iş ile uğraşma süresi, işle uğraşma nedeni, işinin ortaklı olma durumu, ortak sayısı, işyerinin mülkiyeti, aylık ortalama gelir, hediyelik eşya dışında uğraşılan başka bir iş, el sanatları ürünlerinin temin edilme şekli, ithal edilen ülkeler, el sanatları ürünlerinin ithal edilmesini doğru bulma ve bulmama nedenleri) ki-kare yöntemi ile analiz edilmiştir. Ki-kare yönteminde çapraz tablolama yapıldıktan sonra bazı değerlerin 5’ten küçük olduğu görülmüş ve bunlara ağırlıklandırma yapılarak hücrelerin değerleri 5’in üzerine çıkarılmıştır. Söz konusu değişkenler sınıflama ya da sıralama düzeyinde değişkenler olduğundan, bu ilişkilerin araştırılmasında ki-kare tekniği kullanılmıştır. Ancak bazı değişkenlerde, beklenen değerlerin 5’ten küçük olduğu gözenek sayısı, toplam gözenek sayısının %20’sinden fazla olduğundan ki-kare değeri kullanılamamış ve bu durumlarda “Ağırlıklandırma/ Weight Cases” tekniği kullanılarak hücrelerin değerleri 5’in üzerine çıkarılmıştır. Bu şekilde, yapılan analizin güvenliği tam olarak sağlanmıştır. (Büyüköztürk, 2007, s. 148; Özdamar, 2004).

Test Çeşitleri ve Özellikleri

Doğru bir sonuç elde edebilmek için testin doğru seçilmesi çok önemlidir. Önemlilik testleri iki ana gruba ayrılır:

1. Parametrik önemlilik testleri

2. Parametrik olmayan önemlilik testleri

Bir testin parametrik ya da parametrik olmamasını sağlayan nitelik testte kullanılan ölçülerdir. Bir testte; ortalama, varyans, oran gibi ölçüler kullanılıyorsa bu test parametrik bir testtir. Ölçü yerine sıralama, sayma, işaretleme gibi işlemler yapılıyorsa bu test parametrik olmayan bir testtir.

Parametrik testlerin uygulanabilmesi için bazı varsayımların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu varsayımlar şunlardır:

1. Örneklemin çekildiği evrenle ilgili:

a. Normal dağılıma sahip olacak b. Varyanslar homojen olacak

2. Örneklemle ilgili:

a. Denekler evrenden rastgele seçilecek

b. Denekler birbirinden bağımsız olarak seçilecek (Bir deneğin seçimi diğer deneklerin seçimini etkilemeyecek).

Veri ölçümle belirtilmişse ve parametrik test varsayımlarını yerine getirebiliyorsa parametrik testleri uygulamak daha doğru olur. Çünkü parametrik testler parametrik olmayan testlerden daha güçlüdür (Sümbüloğlu ve Sümbüloğlu,2002:53-54).

Çapraz tablolar:

Çapraz tablolar, iki değişkenin karşılıklı alt seçeneklerini birlikte gösteren tablolardır. Bu tablolardaki her iki değişkenin alt seçeneklerini birlikte içeren birim sayıları R sıra C sütundan oluşan tabloların gözlerinde gösterilir. N birimin, iki değişkeninin alt seçeneklerine aynı anda sahip olan birim sayıları, çapraz tablonun göze frekanslarını oluşturur. Çapraz tablolar, daha çok sayıda seçenek içeren kategorik değişkenler için ya da sınıflara bölünerek kodlanmış ve k sınıfa indirgenmiş aralıklı/orantılı ölçekli verilerin gösteriminde yararlanılır.

Pearson kikare test istatistiği:

Pearson kikare test istatistiği, iki değişkenin alt kategorileri arasındaki bağımlılığı analiz eden bir istatistiktir.

ij ij ij ij p E E f 2 2 _



Burada f tablo gözlerindeki gözlenen frekanslar , _ij E gözlerdeki beklenen _ij değerlerdir.

2

p

 test istatistiği sd=(R-1)(C-1) serbestlik dereceli _{ dağılımı gösterir.} 2 2

p

 ’nin önemliliği 2 ,sd 

 kritik değerleri ile karşılaştırılarak belirlenir (Özdamar, 2004).

Ki Kare Tablolarının Yorumlanması

Burada kurulacak hipotezler :

O

H Değişkenler arasında ilişki yoktur ve

: 1

H Değişkenler arasında ilişki vardır hipotezleridir.

Elde edilen bulgular sonucunda Pearson Chi-Square satırı ve Asymp. Sig. (2- sided) sütununun kesiştiği olasılık değerine bakılır ; (p>0.05) ise iki değişken arasında anlamlı bir ilişki olmadığını göstermektedir.

T Testi

Parametrik test varsayımları yerine getirildiğinde, ölçümle belirtilen sürekli bir değişken yönünden bağımsız iki grup arasında fark olup olmadığını test etmek için kullanılan bir önemlilik testidir.

Bu testte dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

1. İki grup karşılaştırılmaktadır.

2. Karşılaştırılan bu iki grup birbirinden bağımsızdır.

3. Bu iki grup arasında fark olup olmadığı test edilen değişken ölçümle belirtilen sürekli bir karakterdir.

Varyans Analizi

Parametrik test varsayımları yerine getirildiğinde ölçümle belirtilen bir değişken yönünden ikiden çok bağımsız grup arasında fark olup olmadığını test etmek için kullanılan bir yöntemdir.

Varyans analizi önemli özelliklere sahip bir yöntemdir:

1. Varyans analizi; tek yönlü, iki yönlü ya da daha çok yönlü olarak uygulanabilir. 2. İki ve daha çok yönlü varyans analizinde değişkenler arası etkileşim

incelenebilir.

3. Grupların farklı ya da farksız bulunması durumunda verilerin böyle bir karara varılmada yeterli olup olmadığı, başka bir ifadeyle “deneysel hata” araştırılabilir.

4. Çeşitli varyasyon kaynaklarının “toplam varyasyona” yaptıkları katkı gösterilebilir.

5. Bilinen varyans analizi “ bağımsız gruplarda” uygulanır. Ancak bağımlı gruplarda yani, aynı bireylerde aynı konuda değişik zaman ya da durumda yapılan ikiden çok sayıda ölçümler (tekrarlı ölçümler) için de varyans analizi uygulanabilir.

Tek Yönlü Varyans Analizi:

Parametrik test varsayımları yerine getirildiğinde, ölçümle belirtilen bir değişken yönünden ikiden çok bağımsız grup arasında fark olup olmadığını test etmek için kullanılan bir yöntemdir.

Dikkat edilmesi gereken noktalar:

1. İkiden çok sayıda grup karşılaştırmaktadır. 2. Karşılaştırılan gruplar birbirinden bağımsızdır.

3. Gruplar arasında fark olup olmadığı test edilen değişken ölçümle belirtilen sürekli bir değişkendir (Sümbüloğlu ve Sümbüloğlu,2002:59-81).

Çizelgelerin Okunması