Literatür taraması sonucunda elde edilen kaynaklardan doğrudan ve dolaylı alıntılar yapılmıĢ ve araĢtırmanın çeĢitli bölümlerinde kullanılmıĢ ve kaynakça bölümünde de
26
belirtilmiĢtir. Elde edilen tüm veriler tablolara aktarılarak genel değerlendirme yapılmıĢ ve Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü yazım kılavuzu doğrultusunda rapor haline getirilmiĢtir.
27
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde, araĢtırmada ele alınan ana problem ve alt problemlerin çözümlenmesi için toplanan verilerin yorumlanması sonucu elde edilen bulgular ve yorumları bulunmaktadır.
4.1.Bilgi formu 1 Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Mil Yz A 6770
Eser Adı :Delailüâl-hayrat ve Ģevarikuâl-envar fi zikriâs-salati aleân- nebiyyiâl-muhtar
Yazar Adı :Cezûlî, Ebu Abdillah Muhammed b. Süleyman b. Abdirrahman es-Simlali eĢ-ġazeli (870 H./1465 M.)
Konu :Ġslam Dini-Tasavvuf Ġlmi
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ):Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri ( Miladi): Bilgiye ulaĢılamadı. Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu Dvd Numarası :926 Özellikleri Yaprak :102 Satır :12 Yazı Türü :Nesih Kağıt türü :Cedid
28 Notlar
ġemseli zencirekli, YeĢil cilt. Mihrabiye müzehhep ve mülevven, cetveller, duracaklar yaldızlıdır.
06 Mil Yz A 6770 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatürde akıtma boya tekniği kullanılmıĢtır. Minyatürün dört köĢebendi çiçek motifleri ile süslenmiĢ , sade Ģekilde altın ile cetvellenmiĢtir. Minyatür de dikine yığma perspektif kullanılmıĢtır ve figürsüz topografik üslup kullanılmıĢtır. Minyatürde Avrupai tarzda perspektifin belirtileri vardır ve eserde derinlik hissi verilmeye çalıĢılmıĢtır.
06 Mil Yz A 6770 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür de akıtma boya tekniği kullanılmıĢtır. Minyatür klasik dikdörtgen(yığma) perspektif kullanılarak çizilmiĢtir fakat, minyatürün ön planın da bulunan evlerin daha büyük, arka plandaki evlerin ise küçük çizilmesi Avrupai tarzda prespektifin izlerini taĢımaktadır ve eserde derinlik hissi verilmeye çalıĢılmıĢtır. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır. Minyatür tahrirlenmiĢtir Minyatürün dört köĢesi yapraklı çiçek motifleriyle süslenmiĢtir. Sade Ģekilde altın ile cetvellenmiĢtir.
29 4.1.1.Medine minyatürü
ġekil 1. 06 Mil Yz A 6770 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü
Eserin Kompozisyon Ģeması: Minyatürde Medine Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Nebevi‟nin dikdörtgen bir avlusu bulunmaktadır. Minyatürde Mescid-i Nebevi‟nin bir tane minaresi bulunmaktadır. Dikdörtgen planın üst kısmında Hücre-i Saadetin bulunduğu üzeri kubbe ile örtülü bölüm bulunmaktadır. Medine Ģehri mescidin etrafında tasvir edilmiĢtir. Mescidin duvarları içinde ikisi mavi biri yavruağzı renkte üç adet yapı bulunmaktadır. Mescidin etrafındaki evlerde yavruağzı çatılı beyaz renk olarak tasvir edilmiĢtir. Minyatür de ön ve arka planda sıra dağlar tasvir edilmiĢtir.
Medine Ģehri bu dağlar arasında tasvir edilmiĢtir.
Minyatürde kullanılan renkler: Mavi, yağ yeĢili, yeĢil, beyaz, yavruağzı, viĢne çürüğü, kahverengi ve pembedir.
30 4.1.2. Mekke Minyatürü
ġekil 2. 06 Mil Yz A 6770 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü
Eserin Kompozisyon Ģeması: Minyatürde Mekke Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Haram beĢ kenarlı bir avlu içinde resmedilmiĢtir. Mescid‟in kuzeyinde kare bir avlu daha vardır, mescidin iki Ģerefeli dört adet minaresi bulunmaktadır. Mescidin sağ üst köĢesinde kabe pembe damlı olarak görülmektedir. Avlu içinde dört adet yol Kabe‟ye ulaĢmaktadır. Mescid‟in içinde mavi üçgen çatılı, beyaz beĢ adet yapı bulunmaktadır. Bu yapılar dört ayrı mezhebe ait makamlar; Hanbeli Makamı, Ġbrahim(Ģafi) Makamı, Hanefi Makamı, Maliki Makamı ve Zemzem Kuyusu bulunmaktadır. Avlunun güney batı köĢesinde minber bulunmaktadır.
Kabe‟nin hemen önünde yarım daire Ģeklinde çizilmiĢ, Hicr-i Ġsmail(hatim)adında Kabe‟nin içi sayılan namaz kılınabilecek olan yer tasvir edilmiĢtir. Mekke Ģehri mescidin
31
etrafında tasvir edilmiĢtir. Evler, yavruağzı renkte düz damlıdır. Minyatürün ön ve arka planında dağlar sıralanmıĢtır.
Eserde Kullanılan Renkler: Sarı mavi, açık mavi, siyah, altın, yeĢil, beyaz, yavruağzı ve yağ yeĢilidir.
32 4.2.Bilgi Formu 2
Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Hk 4687/1
Eser Adı :Delâilul-Hayrât ve ġevârikul-Envâr
Yazar Adı :Ebû Abd-Allâh Muhammed b. Süleymân el-Cuzûlî (öl. 870/1465)
Konu :Ġslâm Dini-Evrad ve Zikir kitapları
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ) : Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri( Miladi ): Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Yeri : Bilgiye ulaĢılamadı. Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Ankara Adnan Ötüken Ġl Halk Kütüphanesi
Dvd Numarası :1455
Özellikleri
Boyut (DıĢ-Ġç) : 165x110-125x65 mm. Yaprak :1b-94b
Satır :11
Yazı Türü :Harekeli Nesih Kağıt türü :Harf marka filigranlı
Notlar: Altın yaldız köĢebentli, zencirekli ve Ģemseli, mıklebi düĢmüĢ bordo meĢin ciltlidir, mihrabiye mülevven ve müzehheb tezhibli, kuzulu altın cetvelli, duracaklar altın yaldız, 15b-16a yapraklarında mescidü'l-haremeyn minyatürleri altın yaldızlıdır. BaĢta Delailü'l-hayrat duası vardır.
Günümüzdeki durumu: Sırtı kısmen dökülmüĢ, Eserde nemden yer yer mürekkep lekesi vardır.
33
06 Hk 4687/1 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatürde klasik dikine (yığma) perspektif kullanılmıĢtır, figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
06 Hk 4687/1 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür düz bir Ģekilde boyanmıĢtır. Klasik dikine(yığma) perspektif kullanılmıĢ ve figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
34 4.2.1.Medine Minyatürü
ġekil 3. 06 Hk 4687/1 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü
Eserin Kompozisyon ġeması: Minyatür dikdörtgen plan olarak yapılmıĢtır. Mescid-i Nebevi tasvir edilmiĢtir. Mescid‟in beĢ tane minaresi bulunmaktadır. Minyatürün sol üst köĢesinde Hücre-i Saadet bölümü yer almaktadır, dört tane kapısı vardır.Bu bölümün içerisinde üstte üç adet, altta da bir adet olmak üzere toplam dört tane kabir tasvir edilmiĢtir. Birlikte tasvir edilen kabirlerden en üstteki olan Ġslam Peygamberi Hz.Muhammed‟in, ortadaki halife Hz.Ebubekir, en alttaki ise Halife Hz.Ömer‟in kabridir. En altta bulunan dördüncü kabir ise Hz.Fatıma‟nın makamıdır. Hücre-i Saadet ile minber arasında kalan kısım Ravza-i Mutahharadır. Bu bölümde kuzeye bakan dört adet kapı bulunmaktadır. Kapıların hemen altında iki adet mihrab bulunmaktadır.
Soldaki mihrab Peygamber Mihrabı, minberin sağında mescidin kıble duvarında kalan mihrab ise Hz.Osman Mihrabıdır Bu mihrabların ortasında bir minber vardır.
35
Mihrabın altında da dört basamaklı bir yapı bulunmaktadır. Mescid-i Nebevi‟nin batı kısmında da üç adet kapısı vardır. Hücre-i Saadet‟in altında, Hz.Muhammed‟in Mescid-i Nebevi'nin duvarına bitiĢik olarak kurdurduğu hurma dallarıyla örtülmüĢ gölgelik olan Suffa bulunmaktadır. Bu gölgelikte Medine'de akrabası, evi bulunmayan, bekar; ticaret, sanat, tarım veya baĢka bir meslekle uğraĢmayan ve genelde genç insanlar kalırdı. Mescid‟in güneydoğusunda bulunan kısımda bir, güneyin de bir kapısı daha vardır. Mescidin güney avlusunda Hz.Osman‟ın diktiği hurma ağacı bulunmaktadır, hemen yanın da ise su kuyusu bulunmaktadır.
36 4.2.2.Mekke Minyatürü
ġekil 4. 06 Hk 4687/1 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü
Eserin Kompozisyon ġeması: Minyatürde Mescid-i Haram tasvir edilmiĢtir. Mescid dikdörtgen planlıdır ve yedi adet minaresi vardır. Güneyde bulunan üç minare bir Ģerefeli, batıdaki üç Ģerefeli, doğu, kuzeydoğu ve kuzeybatıda ki minarelerde iki Ģerefelidir. Kabe revaklı avlunun ortasında siyah renkte resmedilmiĢtir. Kabe‟nin sağ üst köĢesinde biriken yağmur sularının tahliye edildiği kısım olan Altınoluk bulunmaktadır. Kabe‟nin etrafındaki dairesel çizim tavaf alanını göstermektedir.
Kabe‟nin batısında bulunan küçük yarım daire ise Hicr-i Ġsmail(hatim) bölümü yer almaktadır. Kabe‟nin etrafında bulunan yapılar dört mezhebin makamları bulunmaktadır. Kabenin güneyinde Makam-ı Maliki, batısında Makam-ı Hanefi, doğusunda Makam-ı Hanbeli, kuzeyin de ise Makam-ı ġafi kuzeye bakan tarafında tam karĢısında Makam-ı Ġbrahim, onun yanında Zemzem Kuyusu, Muvakkithane ve Kütüphane bulunmaktadır.
37
Mescidin minberi Kabe‟nin kuzeyindedir. Minyatür düz bir Ģekilde boyanmıĢtır. Klasik dikine(yığma) perspektif kullanılmıĢ ve figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
38 4.3.Bilgi Formu - 3
Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Mil Yz A 7281
Eser Adı :Delâilul-Hayrât ve ġevârikul-Envâr
Yazar Adı :Ebû Abd-Allâh Muhammed b. Süleymân el-Cuzûlî
Konu :Ġslâm Dini-Evrad ve Zikir kitapları
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ) :Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri ( Miladi ) :1178 (1764)
Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu
Dvd Numarası :468
Eserin özellikleri
Boyut (DıĢ-Ġç) :155x101 - 105x59 mm.
Yaprak :120
Satır :9
Yazı Türü :Harekeli Nesih
Kağıt türü :Suyolu filigranlı
Notlar
Tezhip: Ġki adet müzehheb, mülevven, tığlı nefis mihrabiyeli; cetveller müzehheb ve Ravza-i Mutahhara minyatürlüdür. Konu araları müzehheb levhalıdır.Mülevven salbek Ģemseli, zencirekli, mülevven köĢebentli sırtı bordo, kapakları kahverengi meĢin bir cilt içerisindedir. Delailul-Hayrat konusundadır. 120b ve sonda Ia da zikr konulu bir nakil vardır.
Koleksiyona giriĢ biçimi: M. Zeki Eren‟ den 1993 yılında satın alınmıĢtır. 06 Mil Yz A 7281 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür düz boyama Ģeklinde boyanmıĢtır. Çizimlerin kenarı tahrirlenmiĢtir ve sade Ģekilde altın ile cetvellenmiĢtir. Minyatürde klasik dikine(yığma) perspektif ve figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
39 4.3.1.Medine Minyatürü
ġekil 5. 06 Mil Yz A 7281 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü
Eserin Kompozisyon Ģeması: Minyatürde Mescid-i Nebevi tasvir edilmiĢtir. Ġkisi doğu, ikisi güney, bir tanesi de kuzeyde olmak üzere beĢ adet minaresi bulunmaktadır. Mescid dikdörtgen planlıdır, iki ye bölünmüĢ bir avlusu vardır. Kuzeyde bulunan ve ilk yapılan avluda Hücre-i Saadet tasvir edilmiĢtir. Yarım daire küçük bir kubbesi bulunan bölümün duvarları kırmızı revaklı olarak tasvir edilmiĢtir.
Minyatürün güneye bakan avlusunda beĢ adet kapıya benzeyen yapılar vardır ve Hz.Osman‟ın diktiği hurma ağacı tasvir edilmiĢtir.
40 4.4.Bilgi Formu 4
Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Mil Yz A 9397
Eser Adı :Delâilul-Hayrât ve ġevârikul-Envâr
Yazar Adı :Ebû Abd-Allâh Muhammed b. Süleymân el-Cuzûlî (öl. 870/1465)
Müstensih :Mehmed b. Hüseyin
Konu :Ġslâm Dini-Evrad ve Zikir kitapları
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ) :Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri( Miladi) :Bilgiye ulaĢılamadı. Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu
Dvd Numarası :1798
Eserin özellikleri
Boyut (DıĢ-Ġç) :172x108-110x58 mm.
Yaprak :87
Satır :13
Yazı Türü :Harekeli Nesih
Kağıt türü :Ġnce saykallı
Notlar: Serlevha müzehhep mülevven nefis tezhipli, altın yaldızlı Mekke-Medine minyatürlü, altın yaldız ağırlıklı nefis müzehhep mihrabiye, son yaprakta yaldız cetvel içinde yaldız buket vardır. Cetveller çift cetvel, duracaklar, bölüm sonları, bazı yapraklar satır araları yaldızlıdır. Altın yaldız zencirek ve buket Ģemseli zeytuni yeĢil renk meĢin kaplı, mıklepli mukavva cilt. Çift cetvel araları haĢiyelidir.
Eserin Günümüzdeki Durumu:
41
06 Mil Yz A 9397 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür dikine(yığma)perspektif kurallarına bağlı kalsa da batılı anlamda perspektif kullanılmıĢtır. Eserde Avrupai tarzda yapılan perspektif ve renklerde de kullanılan perspektifin kurallara uygun kullanılması gerçek anlamda derinlik kazandırmıĢtır. Minyatürde akıtma boya tekniği kullanılmıĢtır. Minyatür altın rengi ile sade bir Ģekilde cetvellenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
06 Mil Yz A 9397 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatürde akıtma boya tekniği kullanılmıĢtır. Minyatür dikine(yığma)perspektif kurallarına bağlı kalsa da, batılı anlamda perspektif kullanılmıĢtır. Minyatürde üç boyutlu anlatım derinlik verilmiĢtir. Çizimlerin etrafı tahrirlenmiĢtir, minyatür sade Ģekilde altın ile cetvellenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
42 4.4.1.Medine Minyatürü
ġekil 6. 06 Mil Yz A 9397 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü
Eserin Kompozisyon Ģeması: Minyatürde Medine Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Nebevi Ģehrin ortasında dikdörtgen planlı olarak tasvir edilmiĢtir. Yüksek duvarlarının üzerinde çok sayıda yarım daire Ģeklinde kubbeler vardır. Yapının revaklı avlusu iki bölümden oluĢmaktadır. Kuzeye bakan bölümde Hücre-i Saadet ve Ravza-i Mutahhara bulunmaktadır. Hücre-i Saadet kare planlı, yarım daire kubbeli bir yapıdır.
Hücre-i Saadet ile Minber arasında kalan kısım Ravza-i Mutahharadır. Burada ki Mihrab Peygamber Mihrabı, Minberin sağında mescidin kıble duvarında kalan mihrab ise Hz.Osman Mihrabıdır. Mescidin güneye bakan ikinci avlusunda Hz.Osman‟nın diktiği hurma ağacı ve su kuyusu bulunmaktadır. Mescid‟in beĢ tane minaresi vardır. Yapının batı avlu duvarında iki adet kapı bulunmaktadır. Medine Ģehri avlunun etrafında tasvir
43
edilmiĢtir. ġehirdeki evler kare planlı ve beyaz renkli ve çatısızdır. ġehrin etrafı Kanuni Sultan Süleyman zamanında güvenlik için yapılan kale surları ile çevrelenmiĢtir. Mescidin doğusunda kalan dikdörtgen avluya benzeyen yer ise Cennet-ül Baki adı verilen Ġslam Peygamberi Hz. Muhammed‟in sahabe ve akrabalarının kabirlerinin bulunduğu mezarlıktır. Minyatürün arka planında mavi renkli dağlar uzanmaktadır.
Eserde Kullanılan Renkler: Gece mavisi, beyaz, yavru ağzı, yeĢil, yağ yeĢili, su yeĢili ve altın rengidir.
Eserin Üzerindeki Yazının Türkçe çevirisi: “Ey Allah‟ım dünyada ölümümden önce o iki yeri ziyaret etmeyi bana kolaylaĢtır, en yakın zamanda Rahman‟ın habibi hürmetine, Ya Hannan,Ya Mennan”
44 4.4.2.Mekke Minyatürü
ġekil 7. 06 Mil Yz A 9397 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü
Eserin Kompozisyon ġeması: Minyatürde Mekke Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Haram dikdörtgen planlı bir avlu, beĢ adet minareli olarak çizilmiĢtir. Mescidin avlusuna bitiĢik olmak üzere güneyin de ve batısında iki küçük avlusu daha vardır. Revaklı avlunun çok sayıda yarım daire Ģeklinde kubbesi bulunmaktadır. Avlunun ortasında siyah renkte, kare planlı olarak kabe tasvir edilmiĢtir. Kabenin sağında yarım daire Ģeklinde Hicr-i Ġsmail(hatim)ve Minber, etrafında da dört mezhebin makamları, Makam-ı Ġbrahim, Zemzem Kuyusu ve Muvakkithane tasvir edilmiĢtir.
Avlunun kuzey batısında Babüsselam kapısı bulunmaktadır. Mekke Ģehri evleri, camileri ile mescidin etrafında resmedilmiĢtir. Evler düz damlı, beyaz renkli basit yapılardır. ġehrin etrafını bir sıra dağlar çevrelemiĢ, ardından iki cami ve birkaç yapı daha görünmektedir. Minyatürün en arka planında ise yine dağlar sıralanmaktadır.
45
Eserde Kullanılan Renkler: Çelik mavisi, yağ yeĢili, yavruağzı, toprak kırmızı, beyaz, altın, siyah ve açık mavidir.
46 4.5.Bilgi Formu 5
Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Mil Yz A 6691
Eser Adı :Delâilul-Hayrât ve ġevârikul-Envâr
Yazar Adı :Ebû Abdullâh Muhammed b. Süleymân el-Cuzûlî
Konu :Ġslâm Dini-Evrad ve Zikir kitapları
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ) :Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri ( Miladi ) :Bilgiye ulaĢılamadı. Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu
Dvd Numarası :412
Eserin özellikleri:
Boyut (DıĢ-Ġç) :142x90 - 88x50 mm.
Yaprak :132
Satır :11
Yazı Türü :Harekeli Nesih
Kağıt türü :Saykallı Âbadi
Notlar: Tezhip, Serlevha ve mihrabiye müzehheb ve mülevvendir, duracaklar yaldızlıdır. Gömme salbek Ģemseli, zencirekli, köĢebendli , miklebli, mukavva bir cilt içerisindedir. Ġlk iki sayfa Mekke ve Medine minyatürlüdür. Eser, Evrad ve Zikir kitabıdır. SözbaĢları ve Cetveller kırmızıdır.
Eserin Günümüzdeki Durumu: Sırtı tamir görmüĢ ve yapraklar rutubet lekelidir. Eserin Koleksiyona GiriĢ Biçimi Behire Acar‟dan 1990 yılında satın alınmıĢtır. 06 Mil Yz A 6691 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür de düz boyama kullanılmıĢ, gökyüzünde akıtma boyama tekniği kullanılmıĢtır. Minyatürün çevresi altın ve kırmızı renk ile cetvellenmiĢtir ve çizimler tahrirlenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
47
06 Mil Yz A 6691 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatürde akıtma boyama tekniği kullanılmıĢtır. Minyatürde klasik dikine(yığma)perspektif kullanılmıĢ fakat arka planda ki dağ sıralarında ve eserin genelinde batılı tarzda perspektife rastlanmaktadır. Sade Ģekilde altın ve kırmızı renk kullanılarak cetvellenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
48 4.5.1.Medine Minyatürü
ġekil 8. 06 Mil Yz A 6691 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü
Eserin kompozisyon Ģeması: Minyatürde Medine Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Nebevi dikdörtgen planlı bir avlu içinde beĢ minareli olarak tasvir edilmiĢtir. Avlunun duvarları karanfil kırmızı rengindedir ve avlu iki bölümden oluĢmaktadır. Avlunun güney bölümünde Hücre-i Saadet yarım daire kubbeli kare bir mekan olarak tasvir edilmiĢtir. Minareler iki Ģerefelidir. Medine Ģehri mescidin etrafında tasvir edilmiĢ, çatısız beyaz renkli tek katlı evlerden oluĢmaktadır. Minyatürün arka planında dağlar sıralanmıĢtır. Minyatürde klasik dikine (yığma) perspektif kullanılmıĢtır fakat mescidin avlusu ve arka planda ki dağların sıralanıĢında batılı tarzda perspektifin de kullanıldığını göstermektedir.
49
Hücre-i saadet önemini vurgulamak adına büyük çizilmesi klasik üsluba bağlı kalındığını da göstermektedir.
Eserde Kullanılan Renkler: Karanfil kırmızı, mavi, kobalt mavi, beyaz, pembe, yağ yeĢili ve altın rengidir.
50 4.5.2.Mekke Minyatürü
ġekil 9. 06 Mil Yz A 6691 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü
Eserin Kompozisyon ġeması: Minyatürde Mekke Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Haram‟ın dikdörtgen planlı bir avlusu ve yedi adet minaresi vardır. Avlunun güneyinde ve batısında yine avluya bitiĢik iki adet daha küçük avlusu vardır. Revaklı avlunun çok sayıda kubbesi bulunmaktadır. Kabe siyah renkli, kare planlı olarak avlunun ortasında yer almaktadır.
Kabe‟nin etrafına kırmızı renkte daire Ģeklinde tavaf alanı gösterilmiĢtir. Yine kırmızı renkte minber görünmektedir. Kabe‟nin etrafında dört mezhebin makamları, kuzeyde Maliki Makamı, batıda Hanefi Makamı, doğuda Hanbeli Makamı ,güneyde ġafi Makamı, güneydoğuda ise zemzem kuyusu, muvakkitname, kütüphane bulunmaktadır. Mekke Ģehri
51
mescidin etrafında tasvir edilmiĢtir. Düz damlı basit yapılardır. Arka planda kırmızı renkli ve ardında mavi renkli dağ sıraları uzanmaktadır.
Eserde Kullanılan Renkler: Çivit mavi, altın rengi, siyah, beyaz, yavru ağzı, kırmızı, gri ve pembedir.
52 4.6.Bilgi Formu 6
Genel Bilgiler
ArĢiv Numarası :06 Mil Yz A 3834
Eser Adı :Delâilul-Hayrât ve ġevârikul-Envâr
Yazar Adı :Muhammed b. Süleymân el-Cüzûlî
Konu :Ġslâm Dini-Tasavvuf ve Tarikatlar
Dili :Arapça
Telif Tarihi Hicri ( Miladi ) : Bilgiye ulaĢılamadı. Ġstinsah Tarihi Hicri ( Miladi ) :1243 (1827)
Bulunduğu Yer :Milli Kütüphane-Ankara
Koleksiyon :Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu
Dvd Numarası :208
Eserin Özellikleri:
Boyut (DıĢ-Ġç) :180x120 - 110x60 mm.
Yaprak :1b-106b
Satır :11
Yazı Türü :Harekeli Nesih
Kağıt türü :Harf filigranlı
Notlar :Tezhip, Serlevha müzehheb ve mülevven, kenar cetvelleri, duraklar müzehheb ġemseli, zencirekli, mıklebli, viĢnerengi meĢin kaplı mukavva cilt. Tasavvufla ilgilidir. SözbaĢları kırmızıdır.
Eserin koleksiyona giriĢ biçimi: Turgut Özdemir‟den 1969 yılında satın alınmıĢtır.
06 Mil Yz A 3834 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatürün çevresi altından sade bir Ģekilde cetvellenmiĢtir. Minyatür akıtma ve düz boyama tekniği kullanılarak yapılmıĢtır. Eserde klasik dikine (yığma)perspektif kullanılmıĢtır fakat arka planda kullanılan dağlarda batılı tarzda perspektife
53
rastlanmaktadır. Minyatürde bazı öğeler tahrirlenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır.
06 Mil Yz A 3834 ArĢiv Numaralı Mekke Minyatürü Teknik Özellikleri:
Minyatür akıtma boyama tekniği ile yapılmıĢtır. Minyatürde klasik dikine (yığma)perspektif kullanılmıĢtır fakat ,eserin genelinde kullanılan ve arka plandaki dağlarda kullanılan renk perspektifi batılı tarzda perspektifin izlerini taĢımaktadır. Çizimlerin etrafı tahrirlenmiĢtir. Figürsüz topoğrafik üslup kullanılmıĢtır. Sade Ģekilde altınla cetvellenmiĢtir.
54 4.6.1.Medine Minyatürü
ġekil 10. 06 Mil Yz A 3834 ArĢiv Numaralı Medine Minyatürü
Eserin Kompozisyon Ģeması: Minyatürde Medine Ģehri tasvir edilmiĢtir. Mescid-i Nebevi beĢ kenarlı bir avlu ile çevrelenmiĢ olup, beĢ adet iki Ģerefeli minaresi bulunmaktadır. Avlusu iki bölümden oluĢmaktadır. Kuzeye bakan avluda yarım daire Ģeklinde kubbeli olan Hücre-i Saadet üç katlı olarak tasvir edilmiĢtir. Yapının kubbesinden gökyüzüne doğru yükselen altın ile yapılmıĢ bir ıĢık tasvir edilmiĢtir.
Hücre-i Saadetin içinde bulunan Ġslam Peygamberi Hz. Muhammed ve iki halifenin kabrinin bulunmasının böyle tasvir edildiği düĢünülmektedir. Avlunun güneyinde
55
Hz.Osman‟ın diktiği hurma ağacı ve solunda su kuyusu bulunmaktadır. Medine Ģehri Kanuni Sultan Süleyman döneminde güvenlik sebebiyle yapılan surlarla çevrelenmiĢtir. Medine‟de bulunan evler tek katlı, kırmızı damlı ,beyaz renkli evlerdir. Minyatürün arka planında yeĢil renkli dağlar uzanmaktadır. Minyatürün dört köĢesinde beyaz renkli tomurcuk motifleri vardır, dalları altın ile yapılmıĢtır.
Eserde Kullanılan Renkler: Kobalt mavi, sarı, beyaz, kırmızı, türbe yeĢili, altın rengi ve