Veri Toplama Metodunun Belirlenmesi ve Veri Formunun

Araştırmada birincil verilere ihtiyaç vardır. Birincil verilerin elde edilmesinde uygun veri toplama metodunun belirlenmesi, araştırmanın genel amaçlarına, test edile-

354

Altunışık, Remzi, ve diğ., Sosyal Bilimlerde Uygulama Yöntemleri, SPSS Uygulamalı, Adapazarı, 2001, s.69.

355

Kalıpsız, A., Đstatistiksel Yöntemler, Đstanbul üniversitesi Yayınları, Đstanbul, 1994,s.177. 356

ĐTO, a.g.e,s.12. 357

cek hipotezlere, örneklemin özelliklerine ve diğer faktörlere bağlıdır. Bu bölümde araş- tırmada birincil veri toplama metoduna ilişkin bilgi verilecektir. Şekil-4.4. veri toplama metoduna ilişkin yapılan seçimleri göstermektedir. Gölgeli alanlar her kademede yapı- lan seçimi ifade etmektedir.

Şekil-4.4.Veri Toplama Metodunun Seçimi

Büyük bir örnek kütleden veri toplama hedefi bu araştırmayı kesitsel bir çalışma yapmaya yönlendirmiştir. Süreli araştırma ile örnek kütledeki değişme ve gelişme orta- ya daha net konabilmesine rağmen, büyük bir örnek kütle ile bu tür bir araştırmanın uzun zamanı gerektirmesi buna olanak tanımamaktadır.

Araştırmada ihtiyaç duyulan birincil verilerin elde edilebileceği temel kaynaklar, deney, benzer durumlar ve konuyla ilgili cevaplayıcılardır. Deney ve benzer durumlar- dan verilerin elde edilmesinde ve yorumlanmasında, araştırmacının sübjektif davranı- şından kaynaklanabilecek hatalar söz konusudur. Bu nedenle araştırmacı tarafından de- ğişkenlerin doğrudan kontrol edilmediği, dolayısıyla araştırmacının sübjektif davranış- larından kaynaklanacak hataya olanak tanınmadığı ve elde edilen verilerin genelleştir- meye uygun olduğu, cevaplayıcılardan verinin elde edildiği bir yaklaşım benimsenmiş- tir.

Cevaplayıcılardan verinin toplanmasında iki temel metot iletişim ve gözlem me- todudur. Gözlem metodu, modelde belirtilen değişkenlere ilişkin verilerin elde edilmesi

VERĐ TOPLAMA METODU

Kesitsel Araştırma Süreli Araştırma

Deney Benzer Durum Cevaplayıcılar

Đletişim Gözlem

için uygun bir metot değildir. Dolayısıyla verilerin toplanmasında iletişim metodu tercih edilmiştir. Đletişim metodu, anket formu olarak ifade edilen veri toplama aracının kulla- nılarak, istenilen bilgiyi elde etmek için cevaplayıcılara soru sorulmasına dayanan bir yaklaşımdır. Bu bağlamda, araştırmanın amaçlarına ulaşmasında, standart bir anket formunun kullanılarak cevaplayıcılardan verinin toplandığı iletişim metodu en uygun metot olarak düşünülmüştür.

Anket formuyla elde edilmek istenen veri, gerçekleştirilme şekline bağlı olarak posta, telefon ya da karşılıklı görüşmeler sayesinde toplanabilir. Bu çalışmada anket formunun postayla cevaplayıcılara gönderilmesi uygun metot olarak düşünülmüştür. Ancak uygulama aşamasında geri dönüşlerin zayıf olması ve zaman kısıtı nedenleriyle, geri dönüş olmayan işletmelere anketörler görevlendirilmiş, anketörlerin ulaşamadığı işletmelere ise telefonla ulaşılmıştır. Dolayısıyla anket formunun cevaplayıcılara gönde- rilmesinde üç metot da kullanılmıştır.

Sonuç olarak,

• Araştırma sonuçlarını genelleştirme, • Büyük bir örnek kütleden yararlanma, • Çok sayıda değişken hakkında veri toplama, • Her cevaplayıcıya aynı soru kümesini yöneltme,

• Elde edilen verilerin istatistiksel analizler için daha elverişli olması,

nedenleriyle, kesitsel olarak, standart anket formunun örnek kütleye ulaştırılmasına da- yanan veri toplama yönteminin, bu araştırma için en uygun veri toplama metodu olduğu kanısına varılmıştır.

Araştırma amaçları doğrultusunda hazırlanan anket formundaki soruların belir- lenmesinde ilgili literatür ve bu konuda daha önce gerçekleştirilen çalışmalar dikkate alınmıştır. Bunun yanı sıra, anketin cevaplandırılma oranlarının en önemli belirleyicile- rinden birisi olan anket sorularının sayısı konusuna dikkat edilmiştir.

Anket, 3 ana bölüm ve 13 sorudan oluşmaktadır. Bu bölümler sırasıyla aşağıda açıklanmıştır.

1. Genel Bilgiler

a. Çalışan sayısı, b. Sermaye yapısı,

c. Orijinal ekipman üreticisi ve üretim yapılan sektör bilgisi, d. Kalite Sertifikasyonu,

e. Yöneticilerin eğitim durumu,

f. Teknoloji yönetiminden sorumlu birim, g. Ar-ge harcamaları.

2. Teknoloji Kullanımı ve Đşletme Stratejileriyle Teknoloji Yönetim Süreci Entegrasyonu Yetenekleri

Đçinde bulunduğumuz devingen küresel rekabet ortamında işletmelerin rekabet yarışında kazançlı çıkabilmeleri, üretimle ilgili tüm süreçlerin ve uygulamaların rakiple- rinkinden daha iyi ve farklı şekilde yapılmasına bağlıdır. Bu bağlamda kalıcı ve istikrar- lı bir rekabet avantajının kazanılmasında strateji geliştirme süreci yeniden değerlendi- rilmektedir. Ancak Endüstriyel Örgüt Teorisi ve Kaynak Temelli Teori’nin birbirinin alternatifi tercihler olarak değerlendirmekten ziyade bu iki teorinin entegre edilerek bir- likte kullanılması, sürdürülebilir rekabetçi üstünlük sağlayacak stratejilerin daha sağlıklı oluşturulmasında ve performans konusunda önemli katkılar sağlayabilir. Bu bağlamda Đşletme Stratejileriyle Teknoloji Yönetim Süreci Entegrasyonu Yetenekleri soru tablosu (soru 11); bu iki görüşü, teknoloji yönetimi süreçleriyle birleştirecek şekilde düzenlen- miştir.

Tabloda yer alan soruların ayrıntısı şu şekildedir; Teknoloji Yönetimi ve Đşletme Stratejisi Entegrasyonu

• Genel => 1-5.soru

• Belirleme Süreci =>6-10.soru • Seçme Süreci =>11-17.soru • Edinme Süreci =>18-21.soru • Kullanma Süreci =>22-28.soru • Koruma Süreci =>29-31.soru • Sonlandırma Süreci =>32-38.soru

3. Performans Düzeyi

Bir işletmenin değişen koşullara daha kolay adapte olmasını sağlamak için kritik performans ölçütleri kullanılarak işletmenin periyodik olarak değerlendirilmesi ve sü- rekli iyileştirilmesi gerekmektedir. Artan rekabet ortamında işletmelerin rakipleri karşı- sında sürdürülebilir rekabet üstünlüğü elde edebilmeleri için bu değerlendirmeler ışığın- da gerekli düzenlemelere gitmeleri oldukça önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmak- tadır.

Performansı oluşturan unsurlar çok sayıda çalışmada tartışılmış ve ölçümünde birçok değişken kullanılmıştır358. Aşağıdaki Tablo-4.5’de çeşitli yazarlarca ele alınan performans ölçütlerini yıllar bazında ortaya koymaktadır.

Tablo-4. 5.Yıllar Bazında Đncelenen Performans Ölçümleri

Yazar(lar) Yıl Performans Ölçütleri

Skinner 1969 Üretkenlik, hizmet, kalite, yatırımın geri dönüşü Campanella and

Corcoran

1983 Kalite seviyesi (hata yüzdesi), kalite maliyetleri (=koruma mal. + değer- leme mal. + hata mal.)

Richardson, Taylor and Gordon

1985 Çıktı hacmi, birim başına maliyet, kalite, zamanında teslim, iş gücü ve- rimliliği, yeni ürün sunma yeteneği, ürün esnekliği, hacim esnekliği Rosenfield, Shapiro, Bohn 1985 Maliyet-teslim süresi

Skinner 1985 Maliyet ve etkinlik, ürün kalitesi/güvenirlik, teslim süresi ve güvenir- liği, yatırım, ürün esnekliği, hacim esnekliği

Fine 1986 Uygunluk seviyesi (hatalı olmama oranı), maliyet= değerleme mal + koruma mal. + hata mal.

Miller and Roth 1988 Fiyat, kalite tutarlılığı (uygunluk), yüksek üretkenlik, esneklik, hızlı hacim değişimi, hızlı teslim, güvenilir teslim, satış sonrası hizmet, promosyon Ferfows and De Meyer 1990 Kalite, birim üretim maliyeti, envanter değişimi, gelişme hızı, zamanında

teslim, yığın büyüklüğü, genel maliyetler

Miller and Kim 1990 Genel maliyetler, üretim maliyeti, teslim hızı, teni ürün geliştirme hızı, stok hızı, kalite

Schonberger 1990 Đşleme süresini azaltma, iş gücü üretkenliği, girdi ve çıktı kalitesi, üretim birim maliyeti, tahmin uygunluğu

New 1992 Đşleme süresi, teslimat güvenirliği, kalite, fiyat, tasarım esnekliği, hacim esnekliği

Carbett and Van Wassenhove

1993 Maliyet, zaman (esneklik, hizmet, teslim, yenilikçilik) kalite (güvenirlik, uygunluk, dayanıklılık, hizmet verebilirlik, esneklik) Flynn, Filippini, Forza 1996 Teslim süresi, kalite tutarlılığı/yeteneği, üretkenlik, satış maliyeti Mapes 1996 Đmalat maliyetleri, kalite tutarlılığı, işleme süresi, teslimat güvenirlği,

yeni ürün sunum hızı ve oranı, ürün çeşitliliği

Kaynak, Kabadayı, E.T.”Đşletmelerdeki Üretim Performans Ölçütlerinin Gelişimi, Özellikleri ve Sürekli

Đyileştirmeyle Đlişkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi,2002-6, s.62.

358

Kabadayı, E.T.”Đşletmelerdeki Üretim Performans Ölçütlerinin Gelişimi, Özellikleri ve Sürekli Đyileş- tirmeyle Đlişkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi,2002-6, s.61-75.

Ankette, yukarıda yapılan çalışmalar ışığında geliştirilmiş ve yaygın olarak üre- tim ve işletme performans ölçümünde kullanılan; maliyet, kalite, esneklik, teslimat gü- venirliği, hız, satış sonrası hizmet, pazar payı, satışlar, karlılık, büyüme oranı, imaj/marka, yeni ürün performansını kapsayan ölçek kullanılmıştır.

Anketlerle ilgili pilot çalışma Konya ilindeki otomotiv yan sanayi işletmelerinde yapılmıştır. Pilot çalışma sonucundaki geribildirimlerden görülen hatalar, eksiklikler anket üzerinde giderilmiştir.