Veri Toplama Araçları

Çalışma grubunu oluşturan İbn-i Sina Ortaokulunun iki şubesindeki 38 öğrenciden belirlenen bir konu hakkında bir kompozisyon metni yazmaları istenmiştir. Konu, “Hayvan Sevgisi ” olarak belirlenmiştir. Konu belirlenmeden önce “Kitap Sevgisi”, “Aile İlişkileri”, “Öğretmen Kavramı” gibi konular düşünülmüştür. Fakat uzman görüşüne sunulan konular içerisinde 6. sınıf öğrencilerinin daha üretken ve yazıya aktaracak daha çok şeylerinin olabileceği konu olarak “Hayvan Sevgisi” üzerinde karar kılınmıştır.

Öğrencilerin yazdıkları metinlerdeki hatalar, belirli başlıklar altında incelenmiştir. Bu başlıkları oluşturmak ve onlar hakkında kuramsal bilgi edinmek için dil bilgisi kitapları, yazma becerisi ile ilgili kitap, makale, tez gibi çalışmalar incelenmiştir.

Çalışma sürecinde öğrenciler, ön test ve son test değerlendirmesi için istenilen konuda metin yazmışlardır. Bu verilerin de kelime, cümle, paragraf ve metin düzeyinde değerlendirilebilmesi için araştırmacılar tarafından uygun bir envanter (Yazma Hatalarını Değerlendirme Envanteri) oluşturulmuş ve ön test- son test metinleri bu envantere göre değerlendirilmiştir. Envanter oluşturulurken Coşkun (2011) tarafından

geliştirilen yazma düzeylerinden de yararlanılarak özgün bir envanter ortaya konmuştur. Envanter içerisinde kelime, cümle, paragraf ve metin düzeylerinde öğrencilerin yaptıkları hatalara dair başlıklar yer almaktadır. Başlıkların değerlendirilmesi, kelime ve cümle düzeyindeki hataların sayıca belirtilmesi, paragraf ve metin düzeyindeki hataların ise işaretle belirtilmesi halindedir. Bahsedilen başlıklar ise şu şekildedir:

3.7.1. Kelime Düzeyinde Görülen Hata Başlıkları:

 Yazım hataları

Uyulması gereken yazım kurallarına kişinin uymamasıdır. Metindeki yazım hataları kelime düzeyinde ele alınmıştır.

 Kelime tekrarı

Bir kelimenin gereksiz yere tekrar edilmesi durumudur. Bu durum metnin sıkıcı olmasına da neden olmaktadır.

 Yanlış kelime seçimi

Cümlenin akışına uygun olarak getirilmesi gereken kelime yerine, uygun olmayan kelime seçiminde bulunulmasıdır.

3.7.2. Cümle Düzeyinde Görülen Hata Başlıkları:

 Noktalama işaretlerinin yanlış kullanımı

Okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak için kullanılan noktalama işaretlerinin gerektiği gibi kullanılmamasıdır. Bu durum metnin anlaşılırlığını olumsuz etkilemektedir.

 Anlatım bozuklukları

Anlatım bozukluğu başlığı altında şu başlıklar yer almaktadır:

a) Anlamsal Bozukluklar

 Gereksiz Sözcük Kullanılması

 Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması  Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması  Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması  Deyimin Yanlış Anlamda Kullanılması  Anlam Belirsizliği

b) Yapısal Bozukluklar

 Özne-Yüklem Uyumsuzluğu

 Eklerle İlgili Yanlışlar  Öge Eksikliği

 Yüklem Eksikliği  Tamlama Yanlışları  Bağlaç Yanlışları

 Eksik veya tam başlatılamamış cümle

Cümle tamamlanmamıştır ve başka bir cümleye geçilmiştir veya tamamlanmayan cümle başka bir cümleyle devam ettirilmiştir.

 Gereksiz cümle uzatımı

Birkaç kelimeyle anlatılabilecek düşünce dolandırılmış ve anlatımın açıklık ilkesine aykırı bir durum oluşmuştur. Genellikle noktalama eksikliği de gereksiz cümle uzatımına neden olmuştur.

3.7.3. Paragraf Düzeyinde Görülen Hata Başlıkları:

 Cümleler arası bağ zayıf

Art arda gelen cümlelerin anlam bakımından birbirini tamamlamaması durumudur.

 Bir paragrafta birçok konu

Bir paragraf içerisinde birçok konuya yer verilmesi olayıdır.  Geliştirilmeden bırakılan olay veya düşünceler

Giriş yapılan bir konunun geliştirilmeden, genellikle de bir cümle halinde kapalı kalması durumudur.

 Cümle tekrarları

Aynı cümlenin genellikle paragraf bazen de metin içerisinde birden çok kullanılmasıdır. “Hayvan Sevgisi” konulu metinlerde cümle tekrarı olarak “Ben hayvanları çok severim.“ veya “Hayvanlara karşı duyarlı olalım.” cümlelerinin tekrar edildiği görülmüştür.

 Paragrafta olması gereken biçimsel özelliklere uyulmamış

Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri paragraf başı yapılarak ayrılmamıştır. Düz bir yazım kullanılmış veya metnin içine sığdırılması için verilen tablonun dışına çıkılmıştır.

 Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine uygun olmayan ifadelerin bulunması Anlam bakımından ayırt edilemeyen bölümlerdir. Giriş bölümünde yazılması gereken şeylere sonuç bölümünde, gelişme bölümünde yer alması gereken şeylere giriş bölümünde vb. rastlanmıştır.

3.7.4. Metin Düzeyinde Görülen Hata Başlıkları:

 Başlık hatası

Başlığın metinle uyumlu olmaması, metnin ana fikrini karşılamaması veya başlık olmaya uygun olmayan başlık seçimi yapılmasıdır.

 Konu bütünlüğü yok

Metindeki konuyu yardımcı fikirlerle desteklemek yerine konu dışı bilgilerin de konuyla iç içe verilmeye çalışılmasıdır.

 Mantık planı yok

Metnin bir mantık planına oturtulmayıp gelişigüzel yazılmasıyla ilgilidir. Metindeki bütünlük zarar görür. Giriş, gelişme ve sonuç kısmında anlam bakımından belli bir sıralama yoktur.

 Tema, konu, kişi ve olaylarda süreksizlik

Bahsedilen tema, konu, kişi ve olayların yarım bırakılmasıdır.  Yanlış paragraf girişleri veya kopuk paragraf geçişleri

Paragraflara yanlış cümlelerle giriş yapılmıştır veya paragraflar birbirinden kopuk işlenmiştir.

 Yarım kalan olaylar

Anlatılmaya başlanan bir olay sonuca bağlanmadan bırakılmıştır.  Üslupla metin türünün uyuşmazlığı

Metnin türüyle anlatım tarzının uyuşmaması halidir.  Gereksiz tekrarlar

Metin içerisinde cümleler, düşünceler birçok defa tekrarlanmıştır.  Okuyucunun dolduramadığı boşluklar

Verilen olayların eksik verilmesi, metinle alakasız bir cümleye yer verilmesi veya önceden bahsedilmemiş bir olayın önceden bahsedilmiş gibi okuyucunun önüne çıkması okuyucunun metinde anlamlandıramadığı şeyler olmasına sebep olur. Bu da okuyucunun dolduramadığı boşluklar olarak nitelendirilir.

 Görsel dağınıklık

Kompozisyon yazımının kendine özgü kuralları bulunmaktadır. Öğrencinin bu kuralları fazlasıyla ihlal etmemesi adına metnin içine yazılması için bir tablo verilmiştir. Paragrafların satır başlarıyla birbirinden ayrılmamış olması, yazı okunaklığının sıkıntılı olması ve metin yazılması için verilen çizgilerin dışına çıkılması görsel dağınıklık olarak nitelendirilmiştir.