Veri Toplama Araçları

Araştırmada veri toplama araçları olarak “İyi fen eğitimi için 7 ilke” isimli ölçek kullanılmıştır. “ İyi fen eğitimi için 7 ilke” isimli ölçek, Chickering ve Gamson’un geliştirmiş oldukları “İyi eğitim için 7 prensip: Fakülte Envanteri” isimli ölçeğin ortaokul fen ve teknoloji derslerine uyarlanmış halidir. Chickering ve Gamson’ un ölçeği lisans düzeyine yönelik olup, ölçekte her bir prensip için 10 adet olmak üzere toplam 70 adet madde vardır ve anketin orijinal yazım dili İngilizcedir. Chickering ve Gamson’ un yukarıda bahsedilen anketinin Türkçeye çevrilmesi ve ortaokul fen ve teknoloji derslerine uyarlanması ile bu tez çalışmasında kullanılan “İyi fen eğitimi için 7 ilke” isimli ölçek oluşturulmuştur. Oluşturulan bu ölçeğin öğretmen ve öğrencilere uygulanmak üzere iki versiyonu hazırlanmıştır.

Başka kültürlerde geliştirilen ölçeklerin farklı dillere ve kültürlere adaptasyonunu amaçlayan çalışmalar ölçek uyarlama çalışması olarak isimlendirilir. Ölçek uyarlama çalışmalarının tercih edilme nedenleri arasında, alan ile ilgili gerekli bilgi ve teknik birikimin olmaması ve ölçek uyarlamasının ölçek geliştirmeden daha ucuz, kolay ve çabuk olabilmesi olduğu belirtilmektedir (Savaşır, 1994). Ölçeklerin geliştirilen kültüre özgü sosyal ve psikolojik özellik taşıması nedeniyle ölçmeyi amaçladığı tutum ve davranışların ifade ediliş şekillerinde farklılıklar bulunmaktadır (Hambleton ve Kanjee, 1993). Bu nedenle uyarlama sürecinde dilsel ve kavramsal farklılıkların azaltılması için ölçek maddelerinin dikkatle incelenmesi, dilsel dönüşümlerin özenle yapılması ve çevrilen kültürün özelliklerine göre standardize edilmesi, uyarlanan ölçeğe ilişkin güvenirlik ve geçerlik çalışmalarının titizlikle yapılması gerekmektedir (Öner, 1987).

Ölçekler bir dilden başka bir dile çevrilirken ölçeğinin kaynak dili ile hedef dili arasındaki anlamsal denkliğin irdelenmesi gerekmektedir. Bu amaçla kullanılan yöntemlerden biri de “geri orijinaline çeviri tekniğidir.” Brislin ve diğ., (1973) tarafından önerilen “geri orjinaline çeviri” tekniği, kaynak dil ve hedef dil arasındaki anlamsal denkliğin doğrulanabilmesi ve niteliğin fazladan kanıtlanmasının sağlanması açısından son derece önemli ve gerekli bir tekniktir. Brislin (1970), White ve Elander (1992), veri toplama aracının çeviri süreci ile ilgili şu adımları önermektedir (akt: Hall, Wilson, ve Frankenfield, 2003).

52  Kısa ve basit bir dil kullanın.

 İşin ehli ve çevirisi yapılan konuya aşina çevirmenlerden yararlanın.

 İki tane çift dil bilen çevirmenlerden yararlanın ki biri aracın orijinal dilinden çeviri yapsın diğeri de aracın orijinal metnini görmeden geri orijinaline çevirsin.

 Her iki çeviri için düzeltme grubuna sahip olun.

Tez çalışmasında kullanılan “iyi fen eğitimi için 7 ilke” ölçeğinin oluşturulması sürecinde ilk olarak Chickering ve Gamson’un yazım dili İngilizce olan anketi geri orijinaline çeviri tekniğinin yukarıda bahsedilen adımları uygulanarak Türkçeye çevrilmiştir. Buna amaçla, ölçek iki alan uzmanı tarafından İngilizceden Türkçeye çevrilmiştir ve tekrar iki alan uzmanı tarafından da Türkçeden İngilizceye çevrilerek karşılaştırmalar yapılmıştır. Çelişkili olduğu düşünülen yerlerde araştırmacı ve bir alan uzmanı tarafından düzeltmeler yapılmıştır. Daha sonra iki alan uzmanı tarafından da Türkçe gramer yapısı ve dilbilgisi açısından kontrol edilerek gerekli düzeltmeler yapılmıştır.

Ölçekte yer alan maddelerin kapsam geçerliliğinin, Türk kültürüne ve ortaokul Fen ve Teknoloji dersi öğretmenlerin ve bu öğretmenlerin derslerine girdikleri öğrencilerine uygunluğunun belirlenmesi amacıyla dört uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzmanların görüşleri esas alınarak, ölçekte bulunan 4 madde çıkartılmıştır.

Öğretmenler için hazırlanan ölçek Bingöl, Bitlis, Diyarbakır ve Malatya İllerinde bulunan ortaokullarda görev yapan 640 fen ve teknoloji öğretmenine uygulanmıştır. Bu uygulama sonucunda elde edilen veriler SPSS paket programına girilmiştir. İlk olarak elde edilen verilerin faktör analizi yapmak için uygun olup olmadığını test etmek amacıyla KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) katsayısı ve Bartlett küresellik testi yapılmıştır (Büyüköztürk, 2007). Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri örneklem büyüklüğünün faktör analizi yapabilmek için yeterli olup olmadığını göstermektedir. 0 ile 1 arasında değer alabilen KMO değeri; 0,5 ile 0,7 arasında normal, 0,7 ile 0,8 arasında iyi, 0,8 ile 0,9 arasında çok iyi ve 0.9’un üzerinde ise mükemmel olarak yorumlanmaktadır (Field, 2005). Bartlett testi ve onun anlamlı olması ise değişkenlerin faktör analizi yapmak için yeterli düzeyde yüksek bir korelasyon gösterdiği anlamına gelmektedir (Leech, Barrett

53

ve Morgan, 2005). Yapılan analiz sonucunda elde edilen Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Barlett değerleri Tablo 3. ’de verilmiştir

Tablo 3. KMO ve Bartlett Testi Sonuçları

K.M.O. ,967

Bartlett’ s Testi

Ki-Kare (χ2) 23612,70

sd 2145

Sig. ,000

“İyi fen eğitimi için 7 ilke” ölçek için KMO değeri 0,967 olarak bulunmuştur Ayrıca Barttlett testinin de anlamlı çıkması örneklemin faktör analizi için uygun olduğunu göstermektedir.

Değişkenler arasındaki ilişkileri en yüksek derecede temsil edecek az sayıda faktör elde edebilmek için özdeğer istatistik ve toplam varyans yüzdesi tekniği kullanılmıştır. “İyi fen eğitimi için 7 ilke” ölçeğinde elde edilen faktörleri isimlendirmek ve yorumlanabilir faktörler elde etmek amacıyla varimax yöntemi kullanılmıştır. Varimax analizi sonucunda elde edilen faktör yükleri ve toplam varyans Tablo 4. ve Tablo 5.’de verilmiştir. Yapılan analiz sonucunda analize temel olarak alınan madde için öz değeri 1’in üzerinde olan yedi faktör tespit edilmiştir. Chickering ve Gamson’un yapmış oldukları çalışmada da 7 faktör bulunmaktadır.

Maddelerin faktör yük değerleri en düşük 0.40 olarak kabul edilmiştir. Literatürde faktör yüklerinin büyüklüğünün en az 0.30 olması gerektiği belirtilmektedir (Barnes vd. 2001). Temel kural olarak, yalnızca faktör yükleri 0.32 ve üzeri değerlerin yorumlanabileceği belirtilmektedir. Faktör yükü büyüdükçe, faktörü daha net ölçmesi beklenir. Comrey ve Lee (1992) bu yüklerin 0.71’i aşması durumunda mükemmel, 0.63’ü aşması durumunda çok iyi, 0.55’i aşması durumunda iyi, 0.45’i yeterli ve 0.32’i aşması durumunda zayıf olarak kabul etmektedir (Akt: Tabachnick ve Fidell; 2007). “İyi fen eğitimi için 7 ilkenin uygulanması” ölçeği için yaptığımız analiz sonucunda faktör değeri 0,40 ve üzeri olan maddeler değerlendirmeye alınmıştır. 1. faktörü oluşturan maddelerden 7 tanesi 0,63’ü, 2 tanesi 0,55’ i aşmaktadır. Genel anlamda maddelerin faktörü çok iyi açıkladığı söylenebilir. 2.faktörü oluşturan maddelerden 3 tanesi 0,63’ ü, 6 tanesi 0,71’ i ve 1 tanesi de 0, 55’ i aşmaktadır. Bu sonuçlara göre maddelerin 2. faktörü açıklamada çok iyi oldukları söylenebilir. 3. faktörü oluşturan

54

maddelerden 1 tanesi 0,71’ i, 6 tanesi 0,63’ ü ve 1 tanesi de 0,55’ i aşmaktadır. Bu sonuçlara göre maddelerin 3.faktörü açıklamada çok iyi oldukları söylenebilir. 4. faktörü oluşturan maddelerden 5 tanesi 0,63’ ü, 1 tanesi 0,552’ i ve 4 madde ise 0,45’ i aşmaktadır. Bu sonuçlara göre maddelerin 4.faktörü açıklamada iyi oldukları söylenebilir. 5. faktörü oluşturan maddelerden 1 tanesi 0,63’ ü, 1 tanesi 0,55’ ü ve 6 tanesi de 0,45’ i aşmaktadır. Bu sonuçlara göre maddelerin 5.faktörü açıklamada yeterli oldukları söylenebilir. 6. faktörü oluşturan maddelerin 2 tanesi 0,63’ ü ve 8 tanesi ise 0,55’ i aşmaktadır. Bu sonuçlara göre maddelerin 6. Faktörü açıklamada iyi oldukları söylenebilir. 7. faktörü oluşturan maddelerin 9 tanesinin de 0,71’ i aştığı ve bu sonuçlara göre maddelerin 7. faktörü açıklamada mükemmel olduğu söylenebilir.

Tablo 4. Faktör Yükleri

Faktörler 1 2 3 4 5 6 7 cg10 0,682 cg11 0,704 cg12 0,686 cg13 0,649 cg14 0,63 cg15 0,602 cg16 0,645 cg17 0,663 cg18 0,572 cg19 0,683 cg20 0,682 cg21 0,726 cg22 0,724 cg23 0,646 cg24 0,759 cg25 0,715 cg26 0,759 cg27 0,721 cg28 0,594 cg29 0,531 cg30 0,594 cg31 0,658 cg32 0,706 cg33 0,666 cg34 0,669 cg35 0,67 cg36 0,679 cg37 0,715

55 cg38 0,609 cg39 0,463 cg40 0,642 cg41 0,605 cg42 0,649 cg43 0,696 cg44 0,693 cg45 0,677 cg46 0,518 cg47 0,47 cg48 0,526 cg49 0,709 cg50 0,492 cg51 0,594 cg52 0,525 cg53 0,508 cg54 0,47 cg55 0,51 cg56 0,445 cg57 0,572 cg58 0,566 cg59 0,587 cg60 0,558 cg61 0,66 cg62 0,639 cg63 0,597 cg64 0,605 cg65 0,561 cg66 0,595 cg67 0,741 cg68 0,726 cg69 0,778 cg70 0,782 cg71 0,765 cg72 0,808 cg73 0,833 cg74 0,782 cg75 0,731

56 Tablo 5. Açıklanan Toplam Varyans

Bileşen

Başlangıç Öz değerleri

Döndürülmüş Kareli Yüklerin Toplamı

Toplam Varyans % Kümülatif % Toplam Varyans %

1 12,11 18,35 18,35 12,11 18,35 2 9,21 13,95 32,30 9,21 13,95 3 6,71 10,17 42,47 6,71 10,17 4 5,07 7,68 50,15 5,07 7,68 5 3,92 5,95 56,09 3,92 5,95 6 3,78 5,72 61,82 3,78 5,72 7 3,22 4,87 66,69 3,22 4,87 8 0,97 1,58 68,27 9 0,96 1,39 69,65 10 0,90 1,36 71,01 11 0,80 1,21 72,22 12 0,77 1,17 73,39 13 0,77 1,16 74,55 14 0,74 1,10 75,65 15 0,69 1,05 76,70 16 0,67 0,97 77,67 17 0,59 0,90 78,57 18 0,57 0,86 79,43 19 0,54 0,82 80,25 20 0,53 0,80 81,05 21 0,52 0,79 81,83 22 0,51 0,77 82,60 23 0,47 0,71 83,32 24 0,45 0,68 84,00 25 0,44 0,67 84,67 26 0,43 0,65 85,32 27 0,43 0,65 85,97 28 0,42 0,64 86,61 29 0,40 0,61 87,22 30 0,39 0,59 87,81 31 0,37 0,57 88,38 32 0,36 0,55 88,93 33 0,35 0,54 89,46 34 0,34 0,51 89,98 35 0,33 0,50 90,48 36 0,33 0,49 90,97 37 0,31 0,47 91,44

57 38 0,31 0,47 91,91 39 0,29 0,44 92,35 40 0,29 0,44 92,78 41 0,28 0,43 93,21 42 0,27 0,41 93,63 43 0,27 0,41 94,03 44 0,25 0,38 94,41 45 0,24 0,36 94,78 46 0,23 0,35 95,13 47 0,23 0,35 95,48 48 0,22 0,34 95,82 49 0,22 0,33 96,15 50 0,21 0,32 96,47 51 0,21 0,32 96,79 52 0,20 0,30 97,09 53 0,18 0,28 97,36 54 0,18 0,27 97,63 55 0,17 0,26 97,89 56 0,16 0,24 98,13 57 0,15 0,23 98,36 58 0,15 0,22 98,59 59 0,15 0,22 98,81 60 0,14 0,21 99,01 61 0,13 0,19 99,20 62 0,12 0,18 99,38 63 0,11 0,17 99,55 64 0,11 0,16 99,71 65 0,10 0,15 99,86 66 0,09 0,14 100,00

Açıklanan Toplam Varyans tablosu incelendiğinde öz değeri 1’in üzerinde olan 7 faktör görülmektedir. İlk faktör, ölçeğe ilişkin toplam varyansın % 18,35’ini, ikinci faktör %13,90'ını, üçüncü faktörü % 10,17’sini, dördüncü faktör %7,68’ini beşinci faktör %5,95’ini, altıncı faktör %5,72’sini ve yedinci faktör ise %4,87'sini açıklamaktadır. Yapılan analiz sonucunda toplam varyansın %66,69’unu açıklayan, 66 madde ve 7 faktörden oluşan iyi fen eğitimi için 7 ilke ölçeği elde edilmiştir.

Ölçeğe doğrulayıcı faktör analizi uygulamak için LİSREL paket programından yararlanılmıştır. Model analizlerinde ilk olarak oluşturulan modelin uyum istatistiklerine bakılır. Uyum istatistikleri modeldeki ilişkilerin eldeki veriyle ne kadar

58

uyumlu olduğunu göstermektedir. Bunlardan en sık kullanılanları Ki-Kare, İyilik Uyum İndeksi (GFI), Düzeltilmiş İyilik Uyum İndeksi (AGFI), Normlaştırılmış Uyum İndeksi (NFI), Karşılaştırılmalı Uyum İndeksi (CFI), Göreliş Uyum İndeksi (RFI) ve Yaklaşık Hataların Ortalama Karaekökü (RMSEA)’dür (Schumacker, Lomax, 1996, 121). Bu kavramlar ile ilgili ayrıntılı bilgiler Bölüm 1’de (1.6.12–1.6.16 başlıkları altında) verilmiştir.

“İyi fen eğitimi için 7 ilke” ölçeğinin doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen uyum indeks verileri Tablo 6.’ da ve ölçeğin yapısına ilişkin kurulan modeli gösteren doğrulayıcı faktör analizi sonuçları da Şekil 1.’ de verilmiştir.

Tablo 6. Doğrulayıcı Faktör Analizine İlişkin Uyum İndeksleri ve Değerleri

χ2 χ2/sd p‐Value NFI RMSEA RMR GFI AGFI

5136,05 2,48 ,00 0,98 0,06 0,057 0,86 0,81

Uyum indeksleri ve kabul sınırları Tablo 7’de verilmiştir (Büyüköztürk, Akgün, Özkahveci ve Demirel, 2004;Şencan,2005;Şimşek, 2007).

Tablo 7. Uyum İndeksleri ve Uyum İndekslerinin Kabul Sınırları

Uyum İndeksleri Türkçeye Uyarlanan

Ölçek İyi Uyum Kabul Edilebilir Uyum

χ2/sd 2,48 ≤ 3 ≤5 GFI 0,86 ≥0,95 ≥0,85 AGFI 0,81 ≥0,95 ≥0,80 RMR 0,057 ≤0,05 ≤0,08 RMSEA 0,06 ≤0,05 ≤0,08

59 Şekil 1. Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonucu

Tablo 7. incelendiğinde χ² değerinin 5136,05 olduğu görülmektedir. χ² değerinin yorumlanmasında serbestlik derecesinin de hesaba katılması gereklidir. Bu iki değerin birbirine oranı hesap edildiğinde (χ²/sd) 2,48 sonucu bulunmaktadır. Bu sonuca göre 2.48’lik model-veri uyum değeri 3’ten düşük olduğu için uyum derecesi mükemmel olarak değerlendirilmektedir. Buna ek olarak yine model‐veri uyumu göstergelerinden olan GFI değerinin 0,86, AGFI değerlerinin 0.81 üzerinde olması da model ve veri uyumunun iyi olduğunu göstermektedir. RMSEA değeri 0.06, RMR değerinin ise 0,057 olması da model‐veri uyumunun iyi olduğunu göstermektedir.

60

Model – veri uyumuna ilişkin değerlerin tamamı dikkate alındığında, kurulan modelin veriyle iyi bir uyum gösterdiği, bu nedenle ölçeğin yapısal geçerliğe sahip olduğu söylenebilir.

Doğrulayıcı Faktör Analizi t Testi Sonuçlar Şekil 2’de verilmiştir.

61

Şekil 2.’de maddelere ait faktör yük değerleri ve maddelere ait hata varyansları verilmektedir. Faktör yük değeri, maddelerin faktörlerle olan ilişkisini açıklayan bir katsayıdır(Kline, 1994’den Akt. Çokluk, Şekercioğlu ve Büyüköztürk, 2010: 194). Maddelere ait faktör yük değerlerinin yüksek olması istenen bir durumdur ve maddelerin kavramsal yapıyı etkili bir şekilde ölçtüğünü göstermektedir. Hata varyansı ise veri setine ilişkin varyansın açıklanamayan kısmını gösterir. Dolayısıyla hata varyansının düşük olması DFA’da istenen bir durumdur. Bununla birlikte hata varyansı yüksek maddelerin ölçekten çıkarılması için aynı zamanda t-test değerlerinin manidarlık düzeyi de önem taşımaktadır. Manidar olmayan t değerleri analiz dışı bırakılmaktadır. LİSREL’de manidar olmayan bir t değeri kırmızı ile gösterilmektedir (Çokluk, Şekercioğlu ve Büyüköztürk, 2010: 401). Her bir maddeye ilişkin t-test değerinin manidarlık düzeyi DFA’da maddenin hata varyansı yüksek olsa bile çıkarılmasını engelleyen bir durumdur. Şekil 2 incelendiğinde hazırlanan ölçek için bütün değerlerin manidar olduğu görülmektedir.

“İyi fen eğitimi için 7 ilke” ölçeğinin model – veri uyumuna ilişkin değerleri ile t değerlerindeki manidarlık düzeyleri dikkate alındığında, kurulan modelin veriyle iyi bir uyum gösterdiği, bu nedenle ölçeğin yapısal geçerliğe sahip olduğu söylenebilir.

Ölçek maddelerinin ortaokul öğrencilerinin anlayabilecekleri seviyede olup olmadığını belirlemek için Bingöl' de bulunan bir okulda 25 ortaokul öğrencisine bu maddeleri içeren ölçek formları dağıtılmış ve madde madde ne anladıkları sorulmuştur. Öğrencilerin tam olarak anlayamadıkları maddeler onların anlayabilecekleri seviyeye göre yeniden düzenlenmiştir.

Ölçeğin güvenirlik analizi cronbach alpha değerleri hesaplanarak yapılmıştır. İyi fen eğitimi için 7 ilkenin uygulanması ölçeğindeki faktörlerin herbiri için ve ölçeğin tamamı için yönelik hesaplanan Cronbach alpha güvenirlik katsayıları Tablo 8.'de verilmiştir.

62

Tablo 8. İyi Fen Eğitim İçin Yedi İlke Ölçeği’nde İç Tutarlık Katsayıları Crombach Alpha Değerleri Gösterim Şekli

Faktör Madde Sayısı Crombach Alpha Değerleri

Öğrenci- Okul Etkileşiminin Teşvik Edilmesi

9 ,82

Öğrenciler Arası İşbirliğinin Sağlanması

10 ,85

Aktif Öğrenme Yöntemlerinin Kullanılması

10 ,84

Zamanında Geri Bildirimlerin Sağlanması

10 ,82

Görevleri Zamanında Yapmanın Vurgulanması

8 ,82

Üst Düzey Beklentilerin İfade Edilmesi

10 ,85

Değişik Yeteneklere ve Öğrenme Stillerine Saygı Duyulması

9 ,84

Ölçek Toplamı 66 ,88

Tablo 8. ‘de incelendiğinde, iyi fen eğitimi için 7 ilke ölçeğinin “Öğrenci-okul Etkileşiminin Teşvik Edilmesi” başlıklı 1. faktörü için α= ,82; “Öğrenciler Arası İşbirliğinin Sağlanması” başlıklı 2. faktörü için α=,85; “Aktif Öğrenme Yöntemlerinin Kullanılması” başlıklı 3. faktör için α=,84; “Zamanında Geri Bildirimlerin Sağlanması” başlıklı 4. faktör için α= ,82; “Görevleri Zamanında Yapmanın Vurgulanması” başlıklı 5. faktör için α=,82; “Üst Düzey Beklentilerin İfade Edilmesi” başlıklı 6. faktör için α=,85; “Değişik Yeteneklere ve Öğrenme Stillerine Saygı Duyulması” başlıklı 7. faktör için α= ,84 olduğu görülmektedir. Cromba Alpha değeri 0.60 ile 0.80 arasında bir değer alırsa ölçek oldukça güvenilir; 0.80 ile 1.00 arasında bir değer alırsa yüksek derecede güvenilir bir ölçektir (Kalaycı, 2008). Cromba alpha değerleri incelendiğinde 7 faktöründe oldukça güvenilir olduğu ispatlanmıştır.

Tablo 8. her bir faktör için Cronbach Alpha değerini göstermektedir. Ölçeğin toplam crombach alpha katsayısı ise 0,88’dir. Elde edilen değerlere göre ölçeğin oldukça güvenilir olduğu söylenebilir.

Chickering ve Gamson’ un "İyi Lisans Eğitimi İçin 7 Prensip: Fakülte Envanteri" isimli anketinin türkçeye çevrilip, ortaokul fen ve teknoloji derslerine uyarlanması ile elde edilen "İyi Fen Eğitimi İçin 7 İlke" isimli anketin öğretmen ve öğrenciler için hazırlanan formları Ek-4 ve Ek-6' de verilmiştir.

63

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

4. BULGULAR

4.1. Genel Açıklama

Bu bölümde ölçeklerden elde edilen sonuçlar detaylı bir şekilde sunulmuştur. İlk olarak ölçeklerin geri dönüşümü ile ilgili veriler, takiben, araştırmaya katılan katılımcıların demografik özellikleri ile ilgili veriler ve nihayetinde her bir araştırma sorusuna cevap aranmak için yapılan veri analizleri ayrıntıları ile sunulmuştur. Çalışmada cevap aranan araştırma soruları şu şekildedir;

1) Ortaokul fen ve teknoloji öğretmenlerinin, fen ve teknoloji derslerinde Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkeyi uygulama düzeyi nedir?

2) Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin ortaokul fen ve teknoloji derslerinde uygulanmasında öğretmenlerin cinsiyetlerine göre farklılık var mıdır?

3) Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin ortaokul fen ve teknoloji derslerinde uygulanmasında öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre farklılık var mıdır?

4) Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin ortaokul fen ve teknoloji derslerinde uygulanmasında öğretmenlerin mezun oldukları lisans programına göre farklılık var mıdır?

5) Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin ortaokul fen ve teknoloji derslerinde uygulanmasında öğretmenlerin görev yaptıkları okulun bulunduğu bölgeye (il merkezi, ilçe merkezi ve kırsal bölge) göre farklılık var mıdır?

6) Ortaokul öğrencilerinin, fen ve teknoloji derslerinde Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin uygulanması ile ilgili algıları nasıldır?

64

7) Ortaokul öğrencilerinin, fen ve teknoloji derslerinde Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin uygulanması ile ilgili algılarında öğrencilerin cinsiyetine göre farklılık var mıdır?

8) Ortaokul öğrencilerinin, fen ve teknoloji derslerinde Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkenin uygulanması ile ilgili algılarında okulun bulunduğu bölgeye (il merkezi, ilçe merkezi ve kırsal bölge) göre farklılık var mıdır?

9) Ortaokul fen ve teknoloji öğretmenlerinin, fen ve teknoloji derslerinde Chickering ve Gamson’ un iyi bir eğitim için önerdiği 7 ilkeyi uygulama düzeyi ile öğrencilerin bu uygulamaları algılama düzeyleri arasında fark var mıdır?

4.2. Ölçeklerin Geri Dönüşü

İyi fen eğitimi için 7 ilkenin uygulanması ölçeğinin öğretmen ve öğrenci formları, İl Milli Eğitim Müdürlüğünden izin alınarak (Ek-1) Elazığ ilinde görev yapan 285 fen ve teknoloji öğretmeni ile bu öğretmenlerin derslerine girdiği 3000 öğrenciye dağıtılmıştır. Öğretmenlere dağıtılan ölçeklerden 232 tanesi ve öğrencilere dağıtılan ölçeklerden 2545 tanesi geri dönmüştür. Bunlardan da 216 öğretmen ölçeği ve 2443 öğrenci ölçeği araştırmacı tarafından geçerli kabul edilmiştir (Ek-2). Geçerli olarak kabul edilen ölçek verilerinin istatistiksel analizleri yapılmıştır.

4.3. Demografik Analizler

Araştırmaya katılan öğretmen ve öğrencileri demografik özelliklerine göre betimlemek amacıyla; öğretmenlerin cinsiyet, eğitim durumu, mesleki kıdem ve görev yaptıkları bölge, öğrencilerin ise; cinsiyet ve öğrenim gördükleri bölge ile ilgili veriler kullanılmıştır (Ek-3 ve Ek-5).

Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin 113 erkek (%52,31) ve 103’ ü kadın (%47,69)’dır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin cinsiyet dağılımları Tablo 9’da verilmiştir.

65

Tablo 9. Araştırmaya Katılan Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Cinsiyete Göre Dağılımları

Cinsiyet F %

Erkek 113 52,31

Kadın 103 47,69

Toplam 216 100

Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerin mesleki kıdemleri ile ilgili veriler şu şekildedir; öğretmenlerden 48’ i (%22,22) 1–5 yıl aralığında; 56’ sı (%25,93) 6–10 yıl aralığında; 57’ si (%26,39) 11–15 yıl aralığında; 43’ ü (%19,91) 16-20 yıl aralığında; 12’ si (%5,55) 21 yıl ve üzeri aralığında mesleki kıdeme sahiptir. Tablo 10’da öğretmenlerin mesleki kıdem dağılımları görülmektedir.

Tablo 10. Araştırmaya Katılan Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Kıdeme Göre Dağılımları

Mesleki Kıdem F % 1-5 Yıl 48 22,22 6-10 Yıl 56 25,93 11-15 Yıl 57 26,39 16-20 Yıl 43 19,91 21 Yıl ve üzeri 12 5,55 Toplam 216 100

Araştırmaya katılan öğretmenlerin mezun oldukları lisans programı dikkate alındığında fen ve teknoloji öğretmenlerin çoğunluğunun (%62,04) eğitim fakültesi fen ve teknoloji öğretmenliği lisans programından mezun oldukları geri kalan öğretmenlerin (%37,96) ise fen fakültelerinin fizik, kimya ve biyoloji lisans programlarından mezun oldukları görülmektedir. Öğretmenlerin eğitim durumları ile ilgili veriler Tablo 11’de verilmiştir.

Tablo 11. Araştırmaya Katılan Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Lisans Programına Göre Dağılımları

Mezun Oldukları Lisans

Programı f %

Fen ve Teknoloji Öğretmenliği

Bölümü 134 62,04

Diğer Bölümler (Fizik, Kimya ve

Biyoloji) 82 37,96

66

Araştırmaya katılan öğretmenlerin çalıştıkları okulların bulunduğu yerleşim birimlerine yönelik bilgiler Tablo 12.’de verilmiştir.

Tablo 12. Araştırmaya Katılan Fen ve Teknoloji Çalıştıkları Okulun Bulunduğu Yerleşim Birimine Göre Dağılımları Okulun bulunduğu yerleşim birimi f % Merkez 138 63,89 İlçe 35 16,20 Kırsal 43 19,91 Toplam 216 100

Araştırmaya katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğu (%63,89) merkezde bulunan okullarda görev yapmaktadır. Öğretmenlerin %16,20’ si ilçede bulunan okullarda, %19,91’i de kırsal bölgelerde bulunan okullarda görev yapmaktadır.

Araştırmaya katılan öğrencilerin 1270’i erkek (%51,99) ve 1173’ü kız (%48,01)’dır. Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet dağılımları Tablo 13.’de verilmiştir

Tablo 13. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyete Göre Dağılımları

Cinsiyet f %

Kız ₁₁₇₃ 48,01

Erkek ₁₂₇₀ 51,99

Toplam 2443 100

Araştırmaya katılan öğrencilerde 1371 tanesi (%56,12) il merkezinde, 594 tanesi (%24,31) ilçe merkezlerinde ve 478 tanesi (%19,57) kırsal bölgelerde bulunan okullarda öğrenimlerine devam etmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin okullarının bulunduğu bölgeye göre dağılımlarını gösteren veriler Tablo 14’te verilmiştir.

Tablo 14. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Okuduk Okulların Bulunduğu Bölgelere Göre Dağılımları

Okulun bulunduğu yerleşim birimi F % Merkez ₁₃₇₁ 56,12 İlçe ₅₉₄ 24,31 Kırsal ₄₇₈ 19,57 Toplam ₂₄₄₃ 100

67

4.4. Araştırma Sorusu 1

1. araştırma sorusu "ortaokul fen ve teknoloji öğretmenlerinin iyi fen eğitimi için 7 ilkeyi uygulama düzeyi nedir?" şeklindedir. Bu araştırma sorusuna cevap aranırken “iyi fen eğitimi için yedi ilke” ölçeğinde bulunan her bir maddeye öğretmenler tarafından verilen cevaplar için yüzde ve frekans analizleri yapılmıştır. Ölçekte bulunan her bir maddeye verilen cevaplar için elde edilen yüzde ve frekans değerleri her bir faktör altında ayrı ayrı olacak şekilde Tablo 15-21' de verilmiştir.

Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin 1. ilke olan öğrenci-okul etkileşiminin teşvik edilmesi ilkesinde bulunan 9 maddeden 5 tanesini çok sık, 1 tanesini sık sık, 2 tanesini hiçbir zaman ve 1 tanesini de nadiren uyguladıkları belirlenmiştir.

Fen ve teknoloji öğretmenlerinin %32,87’si öğrencilerine gelecek hayatlarındaki kariyer fırsatları hakkında çok sık tavsiyelerde bulunduklarını; %37,96’ sı geçmiş deneyimlerini, davranışlarını ve değerlerini öğrencilerle çok sık paylaştıklarını; %30,56’ sı öğrencilerin düzenledikleri etkiliklere çok sık katıldıklarını; %25,93’ ü öğrencilerin okul içi ve okul dışı yaşantıları hakkında sorunları ile ilgili olarak okul yönetimiyle sık sık görüştüklerini; %43,98’ i okulun ilk iki haftası sonunda öğrencilere isimleri ile hitap ettiklerini; %30,09’ u öğrencilere bir danışman veya tavsiyelerde bulunan akıl hocaları gibi yardım ettiklerini belirtmişlerdir. %48,15’ i