Veri Toplama Araçları

Araşt ırmanın amaçlarına uygun o larak gerekli veriler; üç ö lçme aracı kullanılarak toplanmışt ır.

1. Kiş isel Bilg i Formu

2. Okul Öncesi Öğret men Tutum Ölçeği 3. Mesleki Do yum Ölçeği

4.3.1.Kişisel Bilgi Formu

Kiş isel Bilgi Formu; öğret menlik tutumlarını ve öğretmenler in mesleki do yumlarını etkile yen değişkenlerin belirlenmesi amacıyla araşt ırmacı tarafından hazırlanmış o lan bir formdur. Kiş isel Bilg i Formunda, öğretmenlerin ça lışt ığı kurum, mezun o lduğu bö lüm, öğrenim durumu, yaşı, mesleki kıdemi, medeni durumu, çocuk sahib i olma, sahip o lduğu çocuk sa yısı, kurumdaki çocukların yaşı,

kurumdaki çocuklar ın sayıs ı, çalış ma süreleri ve diğer personelle çalışma durumunu belir lemek a macıyla 11 soru yer almaktadır.

4.3.2.Okul Öncesi Öğretmen Tutum Ölçeği

Öğret men Tutumları Ölçeği (ÖTÖ), Leeds tarafından 1951’ de gelişt irilen ve Calls tarafından yeniden adapte edilen ilk öğretme n tutum envanteri “The M innesota Teacher Attitude Inventory” (Minnesota Öğretmen Tutum Envanteri)’den fa ydalanılarak hazırlanmışt ır. 150 maddeden o luşan bu envanter, 1960 yılında Baymur tarafından dilimize çevrilmiş ve 1974 yılında Küçükahmet, envanteri öğret men yet işt iren kurumlarda çalışan öğret menlerin tutumlarını araşt ırmada kullanmışt ır. Daha so nra Bakır envanteri 100 maddeye indirerek, öğrenciyi merkez alan ve almayan öğretme n tutumları ile ilgili araşt ırmasında ku llanmışt ır.

Okul Öncesi Öğret men Tutum Ölçeği, 1996 yılında Bilg in tarafından Minnesota Öğretmen Tutum Envanteri’nden yararlanılarak hazırlanmışt ır. Minnesota Öğretmen Tutum Envanteri, genel o larak öğretmenlik tutumlarını ö lçmektedir. Bilgin tarafından geçerliliğ i yapılan Okul Öncesi Öğret menlerinin Tutum Ölçeği ise, okul ö nces i öğretmenlerin tutumları ö lçülmek istendiğinden Bilgin bu envanterde n yo la çıkarak bazı maddeleri çıkarmış bazı maddeleri de eklenmişt ir. Bu şek ilde uyarlanmaya başlanan ö lçek başlangıçta toplam 60 maddeden o luş muştur. Yapılan geçerlilik hesaplamalarında ise 52 maddeye ind irilmişt ir (Bilg in, 1996: 67).

1996 yılında Bilgin tarafından ge lişt irilen ölçek, üç alt bo yuttan oluşmaktadır:

1. Demokrat ik Tutum: 17 maddeden o luşma ktadır. Bu maddeler; 3, 5, 10, 13, 16, 18, 21, 23, 26, 28, 32, 35, 37, 40, 43, 48, 50.

2. Otokratik Tutum: 16 maddeden o luşmaktadır. 1, 4, 6, 8, 11, 14, 19, 24, 27, 30, 33, 38, 41, 44, 46, 51.

3. Boş vermiş Tutum: 19 maddeden o luşmaktadır. Bu maddeler; 2,

7, 9, 12, 15, 17, 20, 22, 25, 29, 31, 34, 36, 39, 42, 45, 47, 49, 52.

Her 3 bo yut la ilgili o larak hazırlanmış toplam 52 sorudan o luşa n ölçek, Tamamen kat ılıyorum (5), Çoğunlukla kat ılıyorum (4), Kararsız ım (3), Pek kat ılmıyorum (2), Hiç kat ılmıyorum (1) seçenekleri ile 5’li likert tipindendir.

4.3.2.1.Geçerlilik Hesaplamaları

Öğret menlik Tutumları Ölçeği, ilk o larak hazırlandığında, 60 sorudan o luş muştur. Ölçeğin hem tümü hem üç alt bo yutu için yapıla n ilk geçerlilik hesapla maları so nucunda, geçerliliği düşük o lan sorular çıkarılmışt ır. Ölçek 52 sorudan o luşmaktadır.

52 sorudan o luşmuş ö lçek için 88 kiş i üzerinde tekrar geçerlik hesaplama ları yapılmış ve Cronbach Alpha değerleri, testin tümü iç in 0.63, otokratik tutum bo yutu için 0.70, demokrat ik tutum bo yutu için 0.58 ve boş vermiş tutum bo yutu için 0.66 bulunmuştur (Bilgin, 1996:58).

4.3.2.2. Güvenirlik Hesapları

Ölçeğin güvenirlik hesaplama ları için 33 kişi üzerinde yapıla n test-tekrar test uygula masında, test in tümü iç in 0.5 düzeyinde farklılık çıkmışt ır. Alt bo yut lardan otokratiklik için 0.5 düzeyinde farklılık çıkmış, demo krat ik ve boşvermiş için manidar bir fark çıkma mışt ır. Test-tekrar test uygulama larının aralarınd aki ilişki katsayılarına bakıldığında da, ö lçeğin tümü iç in 52, otokratiklik bo yutu için 26,

demokrat iklik bo yutu için 12 ve boşvermiş bo yutu için 59 bulunmuştur (Bilg in, 1996: 69).

4.3.3. Mesleki Doyum Ölçeği

Mesleki Do yum Ölçeği (MDÖ), 1985 yılında Balcı tarafında n gelişt irilen ve uygulanan “Yönet icilerde İş Do yumu” ö lçeği uzma n kişilerin görüşleri alınarak öğretmenlere uyarlanmışt ır. 1995 yılınd a Tahta tarafından Okul Öncesi Öğret menlerinin iş do yumunu saptamak amacıyla tekrar gelişt irilmiş ve düzenlenmişt ir. Yapılan çalış malar sonucunda Okul Öncesi Eğit im Kurumlarında çalışan öğret menlerin iş doyumunu saptamak amacıyla kullanılmışt ır.

Mesleki do yum ö lçeği iki bö lümden oluşmaktadır. Birinc i bö lümde; deneklerin iş do yumu etkenleri ve göstergelerine ilişkin algılama düze ylerine yö nelik seçenekler bulunmaktadır. İkinci bö lü m de ise, öğretmenlerin görevlerinin değişik bo yut larına ilişkin istekler inin gerçekleşme derecesine yö nelik seçenekler yer almaktadır. Ölçekte öğretmenin iş do yumuna daya lı o larak,

- İş ve niteliğ i, - Teft iş siste mi, - Ücret,

- Geliş me ve Yükselme İmkânları, - Çalış ma Şart ları,

- Birlikte Çalış ılan Kimse ler,

- Örgütsel Ortamı’na dayalı sonuçlar içermektedir.

Ölçek “istek” bo yutunda ideal, “algılama” bo yutunda ise, bugünkü iş ortamındaki gerçekleşmesine dönük bir ifadeye yer vermiş, bo yut ların yö nergelerinde de durum açıklanmışt ır.

Hem istek hem de algılama bo yutunda deneklerin tepkilerin i ölçmek amacıyla, beşli derecelendirme ö lçeklerine yer verilmişt ir.

Öğret menler in maddelere yö nelik görüşleri, “Pek Çok” (5), “Çok” (4), “Orta” (3), “Az” (2) ve “Çok Az” (1) seçenekleri şeklinde belirlenmişt ir (Tahta, 1995, 31).

4.4.Verilerin İstatistiksel Analizi

Okul öncesi eğit im kurumlarında çalışan öğret menler için Kiş isel Bilgi Formu, Mesleki Do yum Ölçeği ve Öğret men Tutu m Ölçeği’nden elde edilen verilerin analizinde SPSS 12 paket progra mı kullanılmışt ır. Demografik bilgilere ait veriler frekans ve yüzdeler şeklinde verilmişt ir. Elde edilen veriler normal dağılım göstermediğ i için, üç ve daha fazla gruplu karşılaşt ırmalarda Kruskall-Wallis H testi ile, iki gruplu karşılaşt ırma larda Mann-Whit ne y U test i ile karşılaşt ırılmışt ır. Bunun yanında değ işkenler arasındaki ilişkiler is e Korelasyo n analizi ile test edilmişt ir. Anlamlılık seviyesi o larak 0,05 olarak belirlenmişt ir.

5.BULGULAR VE TARTIŞMA

Farklı okul ö ncesi eğit im kurumlarında çalışan öğret menler in mesleki do yu mlarının ve tutumlarının incelenmes i amacıyla yapıla n araşt ırmadan elde edilen veriler şu şekilde gruplandırılmışt ır;

5.1. Öğret menler in demo grafik özelliklere göre dağılımları Tablo 2-

12 arasında sunulmuştur.

5.2. Mesleki Do yum Ölçeği ve alt bo yut larına ilişkin sonuçla r

Tablo 13- 23 arasında sunulmuştur.

5.3. Okul Öncesi Öğret men Tutum Ölçeği ve alt bo yut larına ilişkin

sonuç lar Tablo 24-34 arasında sunulmuştur.

5.4. Mesleki Do yum Ölçeği ve Öğret men Tutum Ölçeği alt

bo yut larına İlişkin korelas yo n so nuçları Tablo 35-39 arasında sunulmuştur.

Bu bö lümde araşt ırma ya kat ılan öğretmenlerin demo grafik özelliklerine ilişkin sonuçları içeren tablo lara yer verilmişt ir.

Tablo 2’de araşt ırma ya alınan öğretmenlerin çalışt ığı kuru m türüne göre demografik dağılımları verilmişt ir.

Tablo 2: Öğretmenlerin Çalıştığı Kurum Türüne Göre Dağılımları

Tablo 2’de araşt ırma ya alınan öğretmenlerin çalışt ıklar ı okulların dağılımları görülmektedir. Öğret menlerin, % 66,8’i ilköğret im okullarına bağlı anasınıfında, % 16,6’ sı bağıms ız anaokullarında, % 16, 6’ sının ise özel anaokullarında çalışt ığ ı görülmektedir. Öğret menlerin çoğunluğunun % 66,8 ortalama ile anasınıfında çalışt ığı görülmektedir.

Tablo 3’de araşt ırmaya kat ılan öğretmenlerin öğrenim durumlarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 3: Öğretmenlerin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımları

Kurum Türü n % Anasınıfı _{200 66,8} Bağımsız Anaokulu _{50 16,6} Özel Anaokulu _{50 16,6} Toplam _{300 100,0} Öğrenim Durumu n % Kız Meslek Lisesi 52 17,3 2 Yıllık Y.O 68 22,7 Üniversite/Yüksek Lisans 180 60,0 Toplam 300 100,0

Tablo 3’ e bakıldığında, araşt ırmaya katılan öğretmenlerin, % 17, 3’ünün kız meslek lises i mezunu, % 22, 7’s inin de 2 yıllık oku l mezunu % 60,0’ının üniversite ve yüksek lisans mezunu olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre, araşt ırmaya kat ılan öğretmenlerin büyük bir oranını (% 60) üniversit e ve yüksek lisans mezunlar ı oluşturmaktadır.

Tablo 4’de araşt ırmaya kat ılan öğretmenlerin yaş gruplarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 4: Öğretmenlerin Yaşlara Göre Dağılımları

Tablo 4 incelendiğinde araşt ırmaya katılan öğret menlerin %15,0’ ının 18-25 yaşlar arasında %10,7’ sinin 26-30 yaşlar arasında %15,3’ ünün 31-35 yaşlar arasında , % 21,3’ünün 36-40 yaşlar arasında , % 24,7’sinin 41- 45 yaş lar arasında ve % 13,0’ının da 46 ve üstü yaşlar arasında o lduğu görülme ktedir. Öğret menlerin yaş ortalamalarına bakıldığında en yüksek yüzdenin (%24,7) 41–45 ya ş aralığında olduğu görülmektedir

Tablo 5’de öğretmenler in mesleki kıdemlerine göre dağılımla r ı verilmişt ir. Yaş n % 18 -25 45 15,0 26 – 30 32 10,7 31 – 35 46 15,3 36 – 40 64 21,3 41 ve 45 74 24,7 46 ve üstü 39 13,0 Toplam 300 100,0

Tablo 5: Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları

Tablo 5’de öğretmenlerin mes leki kıdemleri incelendiğinde, % 32,4’ünün 1 - 10 yıl arası, % 40,0’ının 11 - 20 yıl arası, % 27,6’ sının 20 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip o ldukları görülmektedir. Öğret menler in çoğunluğunun (% 40) 11-20 yıl mesleki kıdeme sahip olduğu dikkat i çekmektedir.

Tablo 6’da öğret menlerin medeni durumlarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 6: Öğretmenlerin Medeni Durumlarına Göre Dağılımları

Tablo 6’ da öğret menlerin medeni durumlarına göre dağılımları incelendiğinde % 73,0’ını evli o lanlar, % 27,0’ını is e bekâr öğretmenlerin o lduğu görülmektedir.

Mesleki Kıdem n % 1 – 10 yıl 97 32,4 11 – 20 yıl 120 40,0 20 + yıl 83 27,6 Toplam 300 100,0 Medeni Durum n % Evli 219 73,0 Bekar 81 27,0 Toplam 300 100,0

Tablo 7’de öğretmenlerin çocuk sahibi o lma durumlarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 7: Öğretmenlerin Çocuk Sahibi Olma Durumlarına Göre Dağılımları

Tablo 7’de araşt ırma ya kat ılan öğretmenlerden % 68,3 ‘ünü n çocuk sahibi o lduğu, % 31, 7’sinin de çocuk sahibi o lmadığ ı görülmektedir.

Tablo 8’de öğret menlerin sahip o ldukları çocuk sayıs ına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 8: Öğretmenlerin Sahip Oldukları Çocuk Sayısına Göre Dağılımları

Çocuk Sayısı n %

1 çocuk 64 31,2

2 çocuk 122 59,5

3 çocuk ve üstü 19 9,3

Toplam 205 100,0

Tablo 8’de öğretmenlerin % 31, 2’sinin 1 çocuk sahib i olduğu, % 59,5’inin 2 çocuk sahibi o lduğu, %9,3’ünün 3 ve üstü çocuk sahibi o lduğu görülmektedir.

Çocuk Sahibi Olma Durumu n %

Var 205 68,3

Yok 95 31,7

Tablo 9’da öğretmenlerin çalışt ığı sınıft aki çocukların yaşına göre dağılımları verilmişt ir

Tablo 9: Öğretmenlerin Çalıştığı Sınıftaki Çocukların Yaşlarına Göre Dağılımları

Tablo 9’ da öğretmenlerin % 8,6’ sının 3-4 yaş grubu ile, % 19, 8’inin 5 yaş grubu ile, % 71, 6’ sının 6 yaş grubu ile çalışt ığ ı görülmektedir.

Tablo 10’da araşt ırma ya kat ılan öğretmenlerin çalışt ıkla r ı çocukların sayılarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 10: Öğretmenlerin Çalıştığı Sınıftaki Çocukların Sayılarına Göre Dağılımları

Tablo 10’ da öğret menlerin % 12, 3’ ünün 10 ve daha az, % 49, 0’ unun 11-20 çocuk ve % 38, 7’ sinin 21-30 çocuk ile çalışt ığ ı görülmektedir. Yaş grubu n % 3 - 4 yaş 26 8,6 5 yaş 59 19,8 6 Yaş 215 71,6 Toplam 300 100,0 Çocuk Sayısı n % 10 ve altı 37 12,3 11-20 147 49,0 21-30 116 38,7 Toplam 300 100,0

Tablo 11’de araşt ırma ya kat ılan öğret menlerin kurumlarında k i çalışma süre lerine göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 11: Öğretmenlerin Kurumdaki Günlük Çalışma Sürelerine Göre Dağılımları

Tablo 11’ de araşt ırma ya kat ılan öğretmenlerin % 70, 3’ünü n yarım gün, % 29, 7’sinin tam gün çalışt ığı görülmektedir.

Tablo 12’ de araşt ırma ya kat ılan öğret menlerin sınıft a diğer bir personelle ça lışma durumlarına göre dağılımları verilmişt ir.

Tablo 12: Öğretmenlerin Sınıfta Diğer Personelle Çalışma Durumlarına Göre Dağılımları

Tablo 12’ den de görüldüğü gibi öğretmenlerin % 71, 3’ü sınıfta tek öğretmen o larak % 6,0 sınıfta başka bir öğret menle bir likte, % 22, 7’sinin sınıft a tek öğret men ve bir yardımcı ile birlikt e çalışmaktadır. Bu verilere göre, araşt ırma ya kat ılan öğret menlerin çoğunluğu (%71,3) sınıft a tek öğretmen o larak görev yapmaktadır.

Kurumdaki Çalışma Süresi n %

Yarım gün 211 70,3

Tam gün 89 29,7

Toplam 300 300

Öğretmenlerin diğer personelle çalışma durumu _{n %}

Tek öğretmen olarak çalışma 214 71,3

Diğer bir öğretmen ile çalışma 18 6.0

Tek öğretmen ve bir yardımcı ile birlikte çalışma 68 22,7

Bu bö lümde, araşt ırmaya kat ılan öğretmenlerin mesle k i doyum düze ylerine ilişkin so nuçları içeren tablo lara yer verilmişt ir.

Tablo 13’ de araşt ırmaya kat ılan öğret menlerin Mesleki Do yu m Ölçeği alt bo yut puan ortalamalarının çalışt ıkları kurum türüne ilişkin Kruskall Wallis Test i Sonuçları verilmişt ir.

Tablo 13: Öğretmenlerin Çalıştığı Kurum Türüne Göre Mesleki Doyum Ölçeği Alt Boyut Puanlarının Kruskall Wallis Testi Sonuçları

MESLEKİ DOYUM / KURUM TÜRÜ n Mean Median Sıra Ort. K-W p İkili Karşılaş- tırma Anasınıfı 200 37,17 38 154,13 Bağımsız Anaokulu 50 35,30 36,5 130,39 İŞ VE NİTELİĞİ Özel Anaokulu 50 37,42 38 156,08 3,3 0,196 - Anasınıfı 200 17,08 16 143,54 Bağımsız Anaokulu 50 16,36 16,5 135,48 TEFTİŞ SİSTEMİ Özel Anaokulu 50 20,04 18 193,38 15,1 0,001* 1-3* 2-3* Anasınıfı 200 14,88 14 133,27 Bağımsız Anaokulu 50 14,56 13 130,29 ÜCRET VE MAAŞ Özel Anaokulu 50 24,42 23 239,65 63,8 0,000* 1-3* 2-3* Anasınıfı 200 17,22 17 132,45 Bağımsız Anaokulu 50 17,94 18 143,99 GELİŞME VE YUKSELME Özel Anaokulu 50 23,94 23,5 229,23 50,3 0,000* 1-3* 2-3* Anasınıfı 200 18,38 19 123,74 Bağımsız Anaokulu 50 21,96 22,5 172,22 ÇALIŞMA ŞARTLARI Özel Anaokulu 50 26,28 28 235,84 70,8 0,000* 1-2* 1-3* 2-3* Anasınıfı 200 31,24 32 141,91 Bağımsız Anaokulu 50 32,16 33 152,48 BİRLİKTE ÇALIŞILAN KİŞİLER Özel Anaokulu 50 33,98 36 182,88 9,0 0,011* 1-3* Anasınıfı 200 38,85 40 140,17 Bağımsız Anaokulu 50 39,98 41 149,84 ÖRGÜTSEL ORTAM Özel Anaokulu 50 45,42 45 192,47 14,6 0,001* 1-3* 2-3* Anasınıfı 200 174,81 175 _134,13 Bağımsız Anaokulu 50 178,26 184,5 144,99 Toplam Özel Anaokulu 50 211,50 214,5 221,51 40,8 _0,001* 1-3* _2-3* *p<0,05

Tablo 13 incelendiğinde, MDÖ’ nin teft iş sistemi, ücret ve maaş, geliş me ve yükselme, ça lışma şartları, bir likte çalış ılan kiş iler ve örgütsel ortam alt bo yut ları açıs ından öğretmenlerin çalışt ığı kuru m türüne göre istatist iksel o larak anlamlı fa rklılık (p<0.05) o lduğu, iş ve nit eliği alt bo yutunda ise anlamlı bir farklılığ ın (p>0.05) o lmadığ ı görülmektedir.

Bu bulguya göre, teft iş sistemi, ücret ve maaş, geliş me ve yükse lme, çalış ma şart ları, birlikte çalış ılan kiş iler ve örgütsel ortam kurum türü alt bo yut ları çalış ılan kurum türüne göre incelendiğinde, özel anaokulunda görev yapan öğretmenlerin mesleki do yu m düzeylerinin, bağıms ız anaokulunda ve anasınıfında görev yapa n öğretmenlere oranla daha yüksek o lduğu görülmektedir.

Özel anaokulunda fiz iksel şart ların daha iyi o lduğu, çalışt ığ ı okulun araç gereç açısından daha do nanımlı o lduğu, öğretmenlerin istediğ i araç gerece daha ko lay ulaşabildiği, aile lerin maddi açıda n öğretmenlerin yapt ıkları çalışma ları desteklediği ve öğretmenlerin taleplerini karşıla yabild ikleri düşünüldüğünde burada çalışa n öğretmenlerin mesleki do yumlar ının arttığı düşünülebilir.

Bağıms ız anaokulları ve anasınıfları devlete bağlı o lduğu iç in araç gereç ve fiziksel ortamın, özel anaokullarına göre daha yetersiz olduğu, ailelerin maddi açıdan burada ça lışan öğretmenlerin taleplerin i karşılamada sık ınt ı yaşadıkları düşünüldüğünde bağıms ız anaokulund a ve anasınıfında çalışan öğretmenlerin mesleki do yum düzeylerinin azaldığ ını sö yle yebilir iz.

Çalış ma şart ları alt bo yutu açıs ından puanlar karş ılaşt ırıldığınd a Bağıms ız anaokulunda görev yapan öğretmenlerin puanlarının (172,22)

anasınıflarında görev yapan öğretmenlerin puanlarından (123,74) anlamlı derecede yüksek o lduğu görülmektedir.

Devlete bağlı anaokulları ve anasınıfları kendi içerisind e değerlendir ildiğinde, bağıms ız anaokullarının fiziksel donanım ve materyal açıs ından anasınıflarına göre daha yeterli o lduğu, çalış ma şart larının ve hareket imkânın anaokullarında daha fazla o lduğu, düşünüldüğünde bağıms ız anaokullarında çalışan öğret menlerin çalışma şart ları açıs ından daha faz la do yuma ulaşt ığı düşünülebilir.

Perie ve Baker (1997)’ de Amerika’da ki öğretmenler arasındak i iş do yumunu belirle mek iç in yapt ıkları çalışmada, do yum katalogu aracılığıyla öğretmenlerin iş do yumunu araşt ırmış lardır. Öze l okullarda ve devlet okullarında çalışan öğretmenlerin iş do yumlar ı çeşit li değişkenlere göre incelenmişt ir. Elde edilen verilere göre öze l okullarda çalışan öğretmenler daha yüksek konsantrasyo n ve meslek i doyuma sahipken, devlet okullar ında çalışan öğretmenlerin do yu m düzeylerinin özel okullarda çalışanlara göre daha düşük o lduğu ortaya konmuştur. Aynı zamanda devlet okulunda farklı kademelerde çalışa n öğretmenlerin do yum düzeyler i arasında da farklılık lar saptanmışt ır. Perie ve Baker (1997)’ nin araşt ırmasından ortaya çıkan so nuçlar araşt ırma bu lgularını destekler niteliktedir.

Ma ve Macmillan (1999) öğret menin iş koşullarının iş doyumlarını etkisini incelemek için yaptıkları araşt ırma larında, okul türünün iş do yumunu etkilediğini ve iyi iş koşullarına sahip okullarda çalışan öğret menlerin iş do yumlarının daha yüksek o lduğunu saptamışlardır. Ma ve Macmillan’nın bu bulgusu araşt ırma sonuçların ı destekler niteliktedir.

Ouyang ve Paprock (2006) Amerika’daki ve Çin’dek i öğretmenlerin iş do yu mlarını ve tutumlarını karşılaşt ıran çalış mada, öğretmenin iş do yumunu etkileyen en güçlü faktör olarak oku l faktörünü öne sürmektedirler. Her iki ülkede de çalış ılan okulda, okulun ekono mik imkânları, çalışma koşulları, iş yükü, mesle k i gelişim imkânları, iş arkadaşlarıyla iş birliği iç inde o lma ve onlarda n destek görme ve yö net im kalitesi olarak belirt ilen faktörlerin eksikliğ inde öğretmenlerin mesleki do yumunun azald ığını, fakat ekono mik imkânları iyi o lan okullarda çalışan, iş arkadaşlarıyla uyu mlu bir şekilde çalışan, ücret ve maaş konusunda tat min o la n öğretmenlerin mesleki do yum düzeylerinin de yüksek o lduğunu belirt mişlerdir.

Tablo 14’de araşt ırma ya kat ılan öğretmenlerin öğrenim durumuna göre MDÖ a lt bo yut puanla rının Kruskall Wallis Test i Sonuçları verilmişt ir.

Tablo 14: Öğretmenlerin Öğrenim Durumuna Göre Mesleki Doyum Ölçeği Alt Boyut Puanlarının Kruskall Wallis Testi Sonuçları

Mesleki Doyum / Mezun Ol. Ok.Türü N Mean Median Sıra Ort. K-W p İkili karşılaş- tırma Kızmeslek Lisesi 52 38,3 39 171,0 2 Yıllık Y.O 68 37,6 38 160,6 İŞVE NİTELİĞİ Üniversite/ Y.Lisans 180 36,2 38 140,8 6,1 0,047* 1-3* Kızmeslek Lisesi 52 20,1 18 186,4 2 Yıllık Y.O 68 17,6 16,5 149,8 TEFTİŞ SİSTEMİ Üniversite/ Y.Lisans 180 16,6 17 140,4 11,4 0,003* 1-3* Kızmeslek Lİsesi 52 21,2 21 199,2 2 Yıllık Y.O 68 15,1 15 137,2 ÜCRETVE MAAŞ Üniversite/ Y.Lisans 180 15,6 14 141,5 20,0 0,000* 1-2* 1-3* Kızmeslek Lİsesi 52 22,3 22 205,0 2 Yıllık Y.O 68 17,2 17 134,2 GELİŞME VE YUKSELME Üniversite/ Y.Lisans 180 17,8 18 140,9 25,2 0,000* 1-2* 1-3* Kızmeslek Lİsesi 52 23,9 26 202,7 2 Yıllık Y.O 68 19,0 20 131,8 ÇALIŞMA ŞARTLARI Üniversite/ Y.Lisans 180 19,7 19,5 142,5 23,6 0,000* 1-2* 1-3* Kızmeslek Lİsesi 52 34,7 36 193,4 2 Yıllık Y.O 68 30,8 32 136,1 BİRLİKTE ÇALIŞILAN KİŞİLER Üniversite/ Y.Lisans 180 31,4 32 143,6 15,8 0,000* 1-2* 1-3* Kızmeslek Lİsesi 52 44,8 45 188,8 2 Yıllık Y.O 68 39,2 42 143,3 ÖRGÜTSEL ORTAM Üniversite/ Y.Lisans 180 39,1 40 142,2 12,3 0,002* 1-2* 1-3*

Toplam Kızmeslek Lİsesi 52 205,3 202 204,7 24,6 0,000* 1-2*

2 Yıllık Y.O 68 176,5 184 140,1 1-3*

Üniversite/ Y.Lisans 180 176,5 178 138,8 *p<0,05

Tablo 14 incelendiğinde öğretmenlerin öğrenim durumuna göre mesleki do yumlarında MDÖ’nin iş ve nit eliğ i, teft iş s istemi, ücret ve maaş, geliş me ve yükselme, ça lışma şartları, bir likte çalış ılan kiş iler ve örgütsel ortam alt bo yut larında istatist iksel o larak anla mlı bir farklılık o lduğu (p<0,05) görülmektedir.

İş ve niteliğ i, teft iş sistemi, ücret ve maaş, geliş me ve yükse lme, çalış ma şart ları, birlikte çalış ılan kiş iler ve örgütsel ortam puanları öğret menlerin mezun o lduğu okul türüne göre karşılaşt ırıldığ ında Kız Meslek Lisesi Mezunu o lanların, 2 yıllık Y.O ve Üniversit e / Yüksek Lisans mezunlarına göre mesleki do yu m puanlarının anlamlı derecede yüksek o lduğu görülmektedir.

Elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin öğrenim düze yi düştükçe beklent ilerinin de düştüğü, öğrenim düzeyleri arttıkça beklent ilerinin de arttığı düşünülebilir. Mesleki do yumun, alına n eğit imle doğru orant ılı o lduğundan yo la çıkılarak öğrenim düzeyi düşük öğret menlerin durumlarından daha çok memnun o ldukları, eğit im seviye leri düştüğü için kendileri ve gelecekle ilgili meslek i açıdan beklent ilerinin az o lduğu ve mesleklerinin kendilerini tatmin ett iği sö ylenebilir. Daha yüksek düzeyde eğit im alan öğret menler için, öğretmenlik mesleğinin, kendilerini tatmin et mediği, gelecekle ve kendileri ile ilgili beklent ilerinden dolayı birtakım değiş iklikler bekledik leri için bunun sonucu o larak mesleki do yumsuzluğun ortaya çıkt ığı düşünülebilir.

Tablo 15’ de öğretmenlerin yaş gruplarına göre mesleki do yu m ölçeği alt bo yut puanlarının Kruskall Wallis test i sonuçları verilmişt ir.

Tablo 15: Öğretmenlerin Yaş Gruplarına Göre Mesleki Doyum Ölçeği Alt Boyut Puanlarının Kruskall Wallis Testi Sonuçları

Mesleki Doyum / Yaş Grupları N Mean Median Sıra Ort. K-W p İkili Karşılaş- tırma 18-25 45 36,4 37 143,6 26 – 30 32 36,5 38 144,0 31 – 35 46 37,3 39 154,6 36 – 40 64 37,2 38 155,2 41 ve 45 74 37,2 38 154,0 İŞ VE NİTELİĞİ 46 ve üstü 39 36,3 37 144,5 1,1 0,957 - 18-25 45 20,8 18 200,4 26 – 30 ₃₂ 16,8 18 146,2 31 – 35 ₄₆ 17,2 18 148,1 36 – 40 ₆₄ 16,3 16 136,8 41 ve 45 74 17,6 16 147,2 TEFTİŞ SİSTEMİ 46 ve üstü 39 16,2 16 128,0 19,5 0,002* 1-2* 1-3* 1-4* 1-5* 1-6* 18-25 45 19,7 19 190,3 26 – 30 ₃₂ 19,8 21 182,4 31 – 35 ₄₆ 18,6 18,5 181,1 36 – 40 ₆₄ 14,1 13 124,5 41 ve 45 74 14,2 13 126,5 ÜCRET VE MAAŞ 46 ve üstü ₃₉ 15,2 13 130,5 33,2 0,000* 1-4* 1-5* 1-6* 18-25 45 21,5 21 193,7 26 – 30 ₃₂ 21,1 21 193,7 31 – 35 ₄₆ 19,0 18 157,9 36 – 40 ₆₄ 16,9 17 128,1 41 ve 45 74 17,2 17 131,6 GELİŞME VE YÜKSELME 46 ve üstü 39 17,0 16 129,1 29,7 0,000* 1-4* 1-5* 1-6* 2-4* 2-5* 2-6* 18-25 ₄₅ 23,6 24 195,8 26 – 30 ₃₂ 23,3 25,5 192,0 31 – 35 ₄₆ 21,8 22,5 169,5 36 – 40 ₆₄ 18,5 19 124,8 41 ve 45 74 18,0 19 119,0 ÇALIŞMA ŞARTLARI 46 ve üstü ₃₉ 19,7 21 143,6 37,5 0,000* 1-4* 1-5* 2-4* 2-5* 18-25 45 31,7 34 147,4 26 – 30 ₃₂ 33,3 34,5 173,5 31 – 35 ₄₆ 33,5 35 172,5 36 – 40 ₆₄ 31,8 33 152,7 41 ve 45 ₇₄ 31,3 32 140,3 BİRLİKTE ÇALIŞILAN KİŞİLER 46 ve üstü ₃₉ 30,0 30 125,1 9,7 0,083 - 18-25 45 43,2 45 175,6 26 – 30 ₃₂ 44,3 45,5 181,7 31 – 35 ₄₆ 41,5 44 163,4 36 – 40 ₆₄ 38,6 39,5 139,6 41 ve 45 74 37,9 38 133,7 ÖRGÜTSEL ORTAM 46 ve üstü 39 38,3 37 130,6 14,8 0,011* 1-4* 1-5* 1-6* 2-4* 2-5* 2-6* Toplam 18-25 45 196,8 198 184,0 25,5 0,000* 1-4 26 – 30 32 195,1 205 188,0 1-5 31 – 35 46 188,8 194 171,3 1-6 36 – 40 64 173,5 176 131,0 2-4 41 ve 45 74 173,4 171,5 128,3 2-5 46 ve üstü 39 172,7 168 130,7 2-6 *p<0,05

Tablo 15’ de mesleki do yum alt bo yut ları teft iş sistemi, ücret ve maaşlar, gelişme ve yükselme, ça lışma şart ları, örgütsel ortam açısından yaş değişkenine göre yapılan analizlerde anlamlı farklılık olduğu (p<0,05), iş nit eliği ve birlikte çalış ılan kiş iler alt bo yut larınd a anlamlı bir farklılık o lmadığ ı görülmüştür (p>0.05).

Teft iş sistemi, ücret ve maaş, çalışma şartları açıs ından 18-25 yaşlar arasındaki öğretmenlerin mesleki doyumlarının, 26-30, 31-35, 36-40, 41-45, 46 ve üstü yaşları arasındaki öğretmenlere göre meslek i doyumlarının daha yüksek o lduğu saptanmışt ır.

Gelişme ve yükselme alt bo yutu puanları karşılaşt ırıldığ ında 18- 25 yaş grubu puanının (193.7) ve 26-30 yaş grubu puanının (193.7) eşit o lduğu ve eşit düzeyde mesleki do yuma sahip o ldukları ortaya çıkmaktadır.

Diğer alt bo yut lardan farklı o larak Örgütsel ortam alt bo yutund a ise 26-30 yaşlar arasındaki öğret menlerin meslek i do yumlarının diğer