VERİLERİN TOPLANMASI VE ANALİZ EDİLMESİ

3.4.1. Nicel Verilerin Analizi

Yedinci sınıf Türkçe ve matematik öğretmenleri ile gerçekleştirilen Schwartz Değerler Ölçeği’ne, Kırıkkale il merkezinde bulunan tüm ortaokul yedinci sınıflarda görev yapan 103 Türkçe ve matematik öğretmeni cevaplamıştır. Ölçekten elde edilen verilenin analizinde SPSS 18 programı kullanılmıştır. Bu amaçla, elde edilen nicel verilerde betimsel istatistikler, ilişkisiz örneklemler için t-testi, ilişkisiz örneklemler için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve regresyon analizleri yapılmış ve en az .05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır.

Yedinci sınıf öğrencilerinin katılımıyla elde edilen nicel veri analizinde de, öğretmen verilerinde olduğu SPSS 18 programı kullanılmış ve veriler en az .05 anlamlılık düzeyinde bağımsız gruplar için t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile değerlendirilmiştir.

61 Gözlem yapılan derslerin belirlenmesinde basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak her okuldan bir Türkçe dersi, bir matematik dersi gözlem yapılmak üzere belirlenmiştir. Gözlemlenen derslerde elde edilen veriler, SPSS 18 programı ile frekans ve yüzde kullanılarak analiz edilmiştir.

3.4.2. Nitel Verilerin Analizi

Yedinci sınıf Türkçe ve matematik öğretmenleri ile gerçekleştirilen görüşmeler, öğretmenlerin görev yaptığı okulda ve öğretmenlerin görüşme için uygun olduğu, kendilerinin belirlediği zamanlarda gerçekleştirilmiştir.

Sosyo-ekonomik düzeye göre seçilen toplam 6 okuldan 11 öğretmen ile görüşmeler tamamlanmış, bir öğretmenin görüşme yapmak istememesiyle gönüllü olan 11 öğretmenin görüşme sonuçları değerlendirilmiştir.

Görüşmeye katılan müfettişler, 2 Türkçe dersi müfettişi ve 2 matematik dersi müfettişi olmak üzere 4 kişiden oluşmuştur. Görüşmeler Kırıkkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nde yer alan müfettiş şube başkanının odasında birebir ve müfettişlere uygun zamanlarda gerçekleştirilmiştir.

Gerçekleştirilen görüşmeler ses kayıt cihazı ile ayrı ayrı kaydedilmiştir.

Görüşmeler, NVIVO 10 programı ile aktarılmıştır ve yazıya geçirilen görüşme kayıtlarının doğruluğu, görüşme yapılan katılımcılara tek tek onaylatılmıştır. Yazıya geçirilen görüşme kayıtlarının analizinde, NVIVO 10 programı kullanılarak içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Böyle nitel yazılım programları, metin şeklindeki dokümanları analiz için saklayabilir ve araştırmacıya metindeki bölümleri kodlar ile ayırması ve adlandırması için yardımcı olabilir. Böylece kodlar kolaylıkla alınabilir;

kodları ve aralarındaki ilişkiyi görmeyi olanaklı kılan bir şema ile kodları görsel bir şekilde düzenlenmiş ve çoklu kodları içeren metin bölümlerine kolayca ulaşılabilmiştir (Creswell ve Plano Clark, 2014:222).

İçerik analizinin başlangıç aşaması ve en önemli aşaması, verilerin kodlanmasıdır. Görüşme dökümleri dikkatli şekilde pek çok defa okunarak kodlamalara başlanmıştır. Strauss ve Corbin (1990)’e göre kodlama, önceden

62 belirlenmiş kavramlara göre, genel bir çerçeve içinde ve verilerden çıkarılan kavramlara göre yapılabilir (akt. Yıldırım ve Şimşek, 2008:229). Bu araştırmada, verilerden yola çıkılarak kodlama tercih edilmiştir. Verilerden yola çıkılarak gerçekleştirilen kodlamada, araştırmanın amacına göre tüm görüşme kayıtları dikkatle incelenir ve araştırmacı tarafından belirli kodlar üretilerek ya da doğrudan verilerden yola çıkılarak kodlar oluşturulur (Yıldırım ve Şimşek, 2008:232). Bu araştırmada da, araştırmacı tarafından doğrudan verilerden hareketle kodlamalar gerçekleştirilmiş ve sonraki aşamaya, ortak kodları temalaştırmaya geçilmiştir.

Temalar oluşturulurken, ortaya çıkan kodlar benzerlik ve farklılıklarıyla gruplandırılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2008:236). Bu amaçla araştırmada, kodlamalar yapıldıktan sonra benzer kodlar aynı grupta toplanmış ve onları ifade edecek bir tema ile ifade edilmiştir. Temalar altında toplanan kodlar, araştırma verilerini ve veriler arasındaki ilişkileri görmek için önemlidir. Son olarak kod ve temalarla verilerin sunumunu daha anlaşılır biçimde göstermek için şemalardan yararlanılmıştır (Glesne, 2013:277). Bu amaçla, araştırmanın içerik analizi ile elde edilen kod ve temaları şemalar ile sunulmuştur.

Nitel veri analizinde, araştırmacının ve katılımcıların açıklamalarının doğru, güvenilir ve inandırıcı olup olmadığını belirlemek için güvenirlikten daha çok geçerliğe odaklanılmalıdır (Lincoln ve Guba, 1985’ten akt. Creswell ve Plano Clark, 2014:225). Nitel veri toplama yoluyla elde edilen bilgilerin doğru olup olmadığını değerlendirme anlamına gelen nitel geçerliği elde etmede araştırmacı, araştırmada görev almadığı halde veri tabanını ve nitel bulguları kendi ölçütlerini kullanarak inceleyen kişilerden (lisansüstü öğrenciler veya öğretim üyeleri) verilerini incelemesini isteyebilir. Nitel araştırmada güvenirlik sınırlı bir alana sahip olsa da, kodlayıcıların kodladıkları verileri oluşturdukları kodlar ile tekrar kontrol edip aynı veya farklı kodlar atayıp atamadıklarına bakarak güvenirlik istatistiklerini hesaplayabilirler (Creswell ve Plano Clark, 2014:226).

Bu araştırmada, öğretmen ve müfettişlerin görüşme kayıtlarının kodlama ve temalar haline getirilmesinde geçerliği sağlamak amacıyla panel değerlendirme gerçekleştirilmiştir. Fitzpatrick, Sanders ve Worthen (2004)’in tanımladığı panel değerlendirme; formal ve informal değerlendirmelerden farklı olarak bir makalenin,

63 bir programın ya da bir projenin değerlendirilmesinde alan uzmanlarının yer aldığı ve tek oturumluk olarak düzenlenen panellerdir (Akt. Yüksel ve Sağlam, 2012:66).

Panel değerlendirme ile nitel veriler ve kod şemaları alanında uzman üç öğretim üyesine sunulmuş ve verilerin incelenmesi sağlanarak yapılan içerik analizinin geçerliği belirlenmiştir. Panel değerlendirmede yer alan her uzmana, araştırmanın amacı, çalışma grubu ve yöntemler hakkında detaylı bilgiler verilerek veriler ve verilerin içerik analizi süreci detaylı olarak açıklanmıştır. Panel değerlendirme ile uzmanlar, araştırmanın nitel verilerine uygun kodlama ve temalar oluşturulduğu yönünde görüş belirtmişlerdir. Nitel verilerin güvenirliği için, araştırmacı tarafından veriler ve kodlamalar tekrar kontrol edilmiş ve uygun kod-tema şemasına karar verilerek verilerin sunumu gerçekleştirilmiştir.